ôi cho rằng trung úy Ader không có việc gì cần giải quyết. Đã sáu tháng nay ông ta không nhờ vả gì tôi cả. Vụ cuối cùng là vụ “chiếc vòng trong cát bụi”.Nhưng tôi đã hiểu: đó chỉ là thời gian nghỉ ngơi. Địa bàn hoạt động của ông, chủ yếu là thị trấn Arden, không thể yên tĩnh mãi. Đó là điều làm tôi phiền muộn, vì tôi thích công tác điều tra. Ai mà chẳng thích việc này?Lần này người ta nhờ tôi một việc khá đặc biệt: thay vì giúp họ tìm ra một kẻ thủ phạm, một kẻ giết người thì người ta yêu cầu tôi cứu một người vô tội, có thể nói như vậy.Tôi thường được Ader gọi đến. Là một chuyên gia trong ngành y tế, tôi nghiên cứu về bệnh lý học trong bệnh viện Pasteur và tôi thường đi khắp các huyện xã trong vùng. Các bạn biết không, người ta không mấy tín nhiệm các thầy thuốc pháp y trong vùng: hầu hết số họ là những người có mưu cầu chính trị, không chịu đi sâu vào nghề nghiệp. Mỗi khi có một cuộc khám nghiệm nghiêm chỉnh mà họ không muốn phụ trách (ví dụ như mổ một tử thi đã chôn cất trong nhiều tháng) thì họ lại gọi giáo sư Joel Hoffmann. Giáo sư Joel Hoffmann là tôi.Hôm thứ ba tuần trước, tôi rất sung sướng khi giải phẫu một bắp thịt; ở đấy có một bộ sưu tập những con sâu nhỏ mà bạn đọc chưa hề nhìn thấy. Thật là lạ lùng cho cơ thể con người rất ghê tởm đối với nhà bệnh lý học, nhưng lại tạo nên không chỉ một bức vẽ rất đẹp mà còn chứng tỏ chúng không giết hại lẫn nhau do lòng tham và sự thù hận, chúng không tạo ra một quả bom khinh khí để phá hủy thế giới này.Khi người ta nói đến con quỷ - trong trường hợp này đó là việc giết người - người ta thấy cái đuôi của nó. Trung úy Ader cùng một cô gái bước vào phòng thí nghiệm. Tôi thường gặp ông này nhưng chưa bao giờ thấy ông mang người đi theo. Là người đàn ông trước khi là nhà bệnh lý trước tiên tôi nhìn cô gái. Cô ta người tầm thước, tóc vàng, người hơi mập. Loại người mà cha tôi thường gọi là “con gà gô mũm mĩm”. Cô đã khóc rất nhiều, không cần được học nhiều cũng nhận ra điều đó. Còn về Ader thì nửa tức giận, nửa e thẹn.- Đây là người cháu gọi tôi bằng bác, tên là Dana - Ông nói bằng giọng cộc cằn - Có thể đã có lần ông nghe thấy cái tên đó.Tôi mỉm cười. Cô ta nhìn tôi bằng cặp mắt nâu đẫm lệ và nói:- Chỉ có ông mới có thể giúp được chúng tôi. Mọi việc diễn ra rất xấu. Larry không thể làm việc này được nhưng tuy nhiên không ai đến chỗ đó cả.- Ô - Tôi nói - Xin cô nói từ bắt đầu câu chuyện.- Larry là chồng chưa cưới của nó - Ader giải thích - Tôi đã cho bắt giam anh ta về tội cố sát có dự mưu.Có lẽ tôi tỏ vẻ ngạc nhiên nên ông ta hơi đỏ mặt nói với giọng đanh thép:- Cần phải như vậy, nhưng nó thì tin thằng ấy vô tội. Vì sao thì tôi không rõ. Tôi thường nói với nó về công việc của ông và lúc này nó đang mong ông thực hiện phép màu theo mong muốn của nó. Nói cách khác, Dana muốn phá hủy kết quả công việc của tôi.- Xin cảm ơn cả hai vị - Tôi nói bằng giọng châm chọc - Nhưng tôi chỉ làm phép vào thứ Tư và thứ Sáu; hôm nay là thứ Ba, xin các vị nhớ cho.- Tốt, ông có thể giải quyết việc này vào ngày mai - Ông trung úy nói làm cho cô cháu gái cười ngượng nghịu (Đó là một ý định can đảm nhằm lấy lại tinh thần cho người khác, nhưng thường thất bại trong những trường hợp như thế này, đúng thế). - Xin ông lưu ý cho: những chứng cứ là rất rõ ràng, không có cách nào chống lại được. Nhưng Dana không tin và nói một cách thành thực thì bản thân tôi cũng không thể hình dung nổi vì tiền Larry lại giết một ông già. Anh ta rất nóng nảy, nhưng không đến nỗi như thế. Tôi không tin rằng anh ta thích dùng bạo lực. Bây giờ...Ông ngừng lời và tôi có thể đọc được ý nghĩ của ông. Khi bạn đã gặp khá nhiều kẻ giết người, thì mọi việc rõ ràng như nước tinh khiết nhưng không có cách dùng bạo lực nào để tìm ra một tên sát nhân khi nó chưa gây tội ác.- Tại sao cô lại chắc chắn tin rằng không phải là anh ta? - Tôi hỏi Dana.Với một vẻ bướng bỉnh, cô gái hếch cằm lên; tôi thích cái đó. Tôi không ưa những phụ nữ thụ động, tóc vàng xỉn, mặt đờ đẫn.- Tôi biết anh ấy không thể giết ai được - Cô ta nói - Nhất là đối với một người đang nằm trên cát. Anh ấy có thể đánh nhau với người cùng lứa tuổi với điều kiện hai người cùng đứng nhìn mặt nhau. Tôi mà lại kết hôn với một kẻ giết người ư?Tôi nhìn cả hai bộ mặt cứng rắn. Cô gái kêu lên một tiếng thất vọng.- Ôi, đàn ông các người, các người chỉ cần chứng cứ là đủ. Còn tôi, tôi biết rõ Larry.Ông trung úy đã có gia đình và như vậy ông ấy biết rõ phụ nữ. Tuy nhiên cách lập luận như vậy làm ông run lên. Nhưng câu trả lời gần đúng như tôi đang mong đợi khi tôi hỏi một cách đơn giản:- Nếu các vị cho tôi biết những sự việc chính, chúng ta sẽ thảo luận xem ai có thể là thủ phạm.- Đồng ý. - Ader trả lời như được an ủi.Ông thích những sự việc cụ thể có lý trí và tình cảm. Tôi dễ dàng nhận ra rằng Dana cùng với vợ của Ader thường xúm vào trêu chọc ông hàng giờ đồng hồ. Không phải là ông trung úy là người vô tình. Tôi biết những viên cảnh sát thường chiều theo ý vợ con và người thân. Còn ông, ông làm việc chỉ vì một đứa cháu gái.- Trước hết - Ader nói - nạn nhân là đại tá McCabe, một cựu sĩ quan hiện dịch, bảy mươi hai tuổi. Sáng sớm hôm qua ông ấy ra bãi biển của gia đình có con chó đi theo như thường lệ. Sau khi bơi lội một chút ông tới chiếc chăn của mình để nằm; khi ấy một kẻ nào đó tiến lại gần ông và đánh vào đầu ông bằng đầu cây gậy chống. Không nghi ngờ gì nữa hung thủ là Larry Channing, cháu họ của đại tá, đang ở cùng nhà với ông.- Động cơ là gì?- Là tiền, ông McCabe rất giàu. Larry chỉ là một trong số người được thừa kế, nhưng năm ngàn đô-la là rất cần đối với người thuộc lứa tuổi anh ta.- Larry chỉ muốn trở thành thầy thuốc - Dana cãi - Anh ấy muốn chữa bệnh cho mọi người. Hơn thế, anh ấy không cần tiền. Ông bác có thể nuôi cháu cho đến khi học xong.- Đúng thế - Ader nói - Nhưng một tài sản có ngay là rất cần đối với một bác sĩ tương lai.- Không phải chỉ đối với các thầy thuốc tương lai đâu - Tôi nói chen ngang - Như tôi, tôi cũng đang mơ tưởng mình có một chiếc du thuyền đấy. Nhưng tại sao ông lại kết luận Larry là kẻ giết người?- Vì khi tức giận chàng trai điên khùng ấy có thể có những hành động như một kẻ ngu ngốc. Anh ta đã để lại những chứng cứ, không thể nói đây chỉ là những dấu vết. Để tôi nói rõ sự việc đã xảy ra như thế nào.Ader lấy ở trong cặp ra một bản vẽ thể hiện tư thế nằm của tử thi và những dấu chân trên cát: dấu chân của ông đại tá và dấu chân của tên sát nhân trên hai chiều đến nơi và trở về.- Trước khi ông đại tá đi bơi, cát bằng phẳng, không có dấu vết nào. Cát được thủy triều đêm hôm trước làm phẳng lì. Đây là những dấu chân ông đại tá từ chân cầu thang ra bờ nước; đây là những dấu chân của ông ấy khi trở về để nằm trên tấm chăn. Đây là những dấu chân của Larry từ chân cầu thang đến chỗ nằm của ông McCabe và quay trở lại. Ngoài ta không có dấu chân nào khác, trừ những dấu chân của con chó mà người ta thấy ở khắp nơi. Chỉ có từ trong nhà hoặc từ ngoài biển, không thể tới từ bờ vực sâu lởm chởm đá được. Đây là sự mong muốn có ngay hai trăm ngàn đô-la. Ai là người có thể làm việc này? Căn cứ vào những dấu vết, người tới bên ông McCabe chỉ có thể là Larry Channing.- Tôi giả thiết rằng ông đã kiểm tra mọi dấu chân của mọi người trong gia đình ấy, đúng không?- Chắc chắn là như vậy. Tuy rằng điều đó không mấy cần thiết. Larry đã thừa nhận mình tới thăm ông bác vào lúc bảy giờ rưỡi, trong khi những người khác còn đang ngủ. Anh ta còn nói mình và ông đại tá đã cãi nhau. Đây không phải là lần đầu. Ông nên hiểu McCabe không muốn người cháu kết hôn với một cô gái nghèo như Dana.Có một nỗi đắng cay trong giọng nói của Ader. Đây là một người cảnh sát thật thà. Ông ta bao giờ cũng bị thăng cấp chậm.- Ông già nói chỉ có những thằng điên mới muốn lấy vợ mà không cần tiền, rằng tình yêu chỉ là một ảo tưởng của thời nay, chỉ tốt với những chàng trai không có đầu óc và những cô gái chuyện xem tiểu thuyết. Rất dễ dàng làm quen với một cô gái trong gia đình nghèo khổ hơn là một gia đình giàu có. Chính bản thân ông ta đã được thừa hưởng một gia sản kếch xù khi cưới một bà góa xấu xí nhưng có nhiều tiền. Rất vô ích nếu nói tiếp chuyện này. Cái kinh khủng trong vụ ông McCabe bị giết hại này đó là có thể giả thiết anh cháu trai có một động cơ cao hơn tiền bạc. Ông đại tá đã điên rồ khi muốn cắt đứt mối quan hệ của cháu trai với Dana. Trong trường hợp như vậy thì anh ta cũng chẳng cần tiếp tục học hành nữa.- Tất cả những cái đó có vẻ xấu. Thế còn vũ khí giết người thì sao?- Xương sọ của ông McCabe bị vỡ, chúng tôi đi tìm một cái gì đó giống như một chiếc gậy ngắn. Bên xác người không có gì cả, chúng tôi đã nghĩ rằng Larry đã thủ tiêu hung khí. Nhưng thật đáng ngạc nhiên, chúng tôi thấy nó ở trong nhà, trong tủ hốc tường của anh ta. Đó là chiếc gậy chống ưa thích của Larry, chiếc gậy được làm bằng gỗ mun đen nhánh với một tay nắm rất lớn ở một đầu. Nó đã được lau chùi qua quýt. Trên quả nắm có vương máu và một vài sợi tóc. Ông nói xem, đây có phải là một hành động ngu xuẩn không?Nghe tới đây Dana bật người lên, mắt long lanh.- Anh ấy không giết người, đó là tất cả! Điều tra như vậy có quá dễ dàng không?Ader nhăn mặt.- Tôi đã nghĩ đến điều đó, với một ý nghĩa nào đó thì tôi đồng ý. Chúng tôi đã xem xét để xác minh rằng đây có phải là một sự ngụy trang không. Như đã nói, Larry tính nết nóng nảy nhưng không ngu dốt. Không ai sơ xuất để lại nhiều dấu vết như vậy. Như đóng đinh vào quan tài của mình ấy. Những kẻ đó tuy có nhưng không nhiều.Trong khi viên trung úy nói, tôi xem lại bản sơ đồ rồi kêu lên:- Cái đó nhất định sẽ xảy ra. Tôi sẽ biết rõ.- Gì vậy? - Ader hỏi.- Tôi sẽ nói với ông sau. Nếu Larry vô tội thì đây đúng là một trường hợp cổ điển, một tội ác được khép kín. Những dấu chân trên cát chỉ rõ không ai ngoài anh ta đã tới bên nạn nhân. Ông có tin chắc chiếc gậy chống ấy là hung khí giết người không?- Chưa đâu. Còn đợi kết quả khám nghiệm tử thi. Chiếc gậy cũng phải đợi pháp y kết luận. Cho đến lúc này chúng tôi mới nghiên cứu các dấu vân tay và các dấu chân. Các dấu chân đều là của ông đại tá và của Larry cả. Những cái khác là trách nhiệm của ông. Tử thi hiện đặt trong nhà xác, tôi sẽ cho mang nó tới đây. Ông có thể xem chiếc gậy chống nữa, nếu cần.- Còn bác sĩ Kurzin? Ông ấy có cần làm việc gì đó không?Kurzin là bác sĩ pháp y, một ông già trước đó đã thất bại trong việc kinh doanh lò mổ.- Cần phải đạt được một kết quả nào đó. Ông là chuyên gia về bệnh lý trong vùng này, tôi cho ông được toàn quyền hành động.- Tốt. - Tôi ngập ngừng nói.- Thật thà mà nói, hình như chàng trai ấy là thủ phạm. Dù sao thì những tên sát nhân là những người không mấy tinh tế, chúng để lại nhiều hớ hênh. Chúng không can đảm để có một kế hoạch cụ thể.- Tôi sẽ mổ tử thi tại bệnh viện - Tôi nói - Sau đó ông chuyển cho tôi chiếc gậy chống, tôi sẽ xem máu và tóc ở đó có phải là của ông già không. Trong khi đó, như thường làm, ông lập cho tôi một danh sách những kẻ tình nghi. Ông biết tôi nói gì rồi đấy: nhân dạng, tính cách... Ông biết rõ về những điều này rồi.- Có rất nhiều khả năng - Ader nói với giọng cau có - Còn bốn người thừa kế khác đang ở trong nhà và tôi không tin rằng ông đại tá chưa bao giờ gặp may, kể cả trong binh nghiệp nữa.- Có bao nhiêu người bị tình nghi? Hãy tin ở tôi, thủ phạm phải có cánh hoặc dùng phương tiện bay trên không thì mới có thể không để lại vết chân trên cát.- Do đó tại sao tôi cho rằng chính Larry là thủ phạm. Tôi không muốn tin như vậy, nhưng như ông nói đấy, phải là một người biết nhảy dù mới có thể làm như vậy được.- Larry vô tội - Dana khẳng định - Nếu biết anh ấy thì ông sẽ có một lời giải thích, ông là hy vọng độc nhất của chúng tôi. Xin ông hãy cố gắng cho.- Tôi cũng xin báo trước. Tôi không phải là luật sư nên không thể hứa hẹn gì được. Sẽ xảy ra chuyện gì, nếu kết quả phân tích của tôi... (tôi muốn nói tiếp “sẽ là một chiếc đinh nữa đóng sâu vào áo quan của chàng trai” nhưng tôi đã nói khác đi)... nếu kết quả phân tích của tôi là những chứng cứ chống lại anh ta một cách mạnh mẽ hơn? Có lẽ tốt hơn cả là các vị giao việc này cho ông Kurzin. Ông ta sẽ có biện pháp để quan tòa xử một cách có lợi cho Larry.- Ông không nên bỏ qua những may mắn. Anh ấy không phải là thủ phạm và cuối cùng cái đó cần được chứng minh. - Dana vẫn nói một cách kiên quyết.Ader nhún vai nói phần nào có vẻ khôi hài:- Chúng ta biết ý kiến của nhau rồi. Tôi ngả về ý kiến thực ra không có gì để mất cả. Trong trường hợp này, một quan tòa tồi cũng không thể không kết luận là có tội được. Tôi sẽ cho chuyển tử thi đến bệnh viện ngay. Sau đó tôi sẽ cho đưa chiếc gậy chống đến, mong sao ít nhất là nó còn giữ lại một dấu vết gì đó.Ông trung úy thân mật quàng tay lên vai cô gái và họ đi ra.Tôi thấy Dana ngẩng cao đầu đi theo người bác và tôi cho rằng Larry khá thông minh khi chọn cô gái ấy làm vợ. Rất ít khả năng anh ta phạm tội một cách vụng về như vậy. Tôi nghĩ lập luận của mình còn tồi hơn cô gái và tôi trở lại công việc của mình.

 

Thi thể nạn nhân được đưa đến một tiếng rưỡi đồng hồ sau đó và lúc này bệnh viện Pasteur rất yên tĩnh, tôi có thể tập trung tư tưởng vào công việc. Như thường lệ, thoạt tiên là cái đầu, tôi có thể đồng ý với Ader là việc xương sọ bị vỡ là nguyên nhân của cái chết. Hơn nữa ông già rất mạnh khỏe, có thể sống đến một trăm tuổi. Có một vài sợi vải ở vết thương nhưng tôi thấy vô ích mà đi sâu thêm. Tôi tin chắc là nạn nhân chết là do cú đánh vào đầu.Một vài phút sau, đã xong việc. Tôi đang lấy mảnh vải che xác người thì Ader bước vào.- Thế nào? - Ông ta hỏi.- Ông ấy chết vì cú đánh vào sọ. Nào, xem chiếc gậy chống này thế nào.Ader đưa cho tôi. Một chiếc túi nhựa bọc lấy tay nắm rất nặng của chiếc gậy, thân gậy dài chừng ba mươi tám pút [1]. Tay nắm hình quả trứng, nặng, có thể đánh gãy xương được. Để chắc chắn, tôi còn phải xem xét kỹ hơn nữa.Xét nghiệm máu là dễ dàng và nhanh chóng, có thể so sánh với nhóm máu của người qua đời. Cũng không khó khăn lắm khi xem xét những sợi tóc qua chiếc kính hiển vi. Tôi lắc đầu khi thấy kết quả còn Ader thì tái mặt đi.Tôi biết rõ nguyên nhân tâm trạng này của viên trung úy vì một mặt đây là một vụ đã thành công một cách lý tưởng, không cần đến nhân chứng hoặc những nhân chứng không nắm được, mặt khác cháu gái ông sẽ thấy chồng chưa cưới đi đến phòng hơi ngạt hoăc may mắn là trại giam để chịu ba chục năm tù ngồi. Cách này hoặc cách khác, Ader cũng không sung sướng.- Tôi lấy làm tiếc - Tôi nói - Tôi không thấy những dấu vết gì có thể phục vụ chúng ta được. Đúng là ông McCabe đã chết vì chiếc gậy chống này. Tôi sẽ thề về những chứng minh này.- Tôi không yêu cầu gì hơn - Ông Ader nói bằng giọng hờ hững - Tôi chỉ hy vọng Dana đứng vững. Đây là bản kê những đồ vật trong nhà. Ông hãy đọc, có thể là nó có ích. Ông đã từng giải quyết nhiều vụ khó khăn hơn.- Vụ này khó hơn các vụ khác nhiều - Tôi nói - Chúng ta không có nhiều kẻ tình nghi để tìm ra diễn biến của tội ác. Một vụ giết người; một kẻ giết người, còn cần gì tìm ra những cái tên khác?- Tôi không biết - Ông nói với vẻ mệt nhọc - Nhưng hãy bắt đầu bằng giả định Larry là người vô tội để xem ai là người có thể gây ra vụ này.- Rất đơn giản - Tôi cãi lại - Tất cả những thứ tôi cần là một tháng cộng thêm năm mươi phần trăm trí óc nữa. Nhưng tôi sẽ cố gắng.Ader ra về. Ông ta tỏ ra kiệt sức. Chắc hẳn ông đã mất ngủ vì vụ này.Đã quá mười một giờ khuya nhưng tôi thấy mình vẫn còn có thể làm việc tiếp và tôi ngồi đọc báo cáo về gia đình nạn nhân. Ader đã làm tốt việc này khiến tôi dễ dàng hình dung mỗi thành viên trong ngôi nhà của đại tá McCabe.Năm người trong số họ là người thân của người qua đời:

- Larry, cháu gọi ông già bằng bác, hai mươi bốn tuổi.

- Harry, ba mươi hai tuổi,

- Wallace, ba mươi chín tuổi

(Hai người này là con trai ông McCabe)

- Wayne, anh trai của ông đại táy năm mươi bảy tuổi, và...

- Gordon, một em họ, hai mươi tám tuổi.Về những người giúp việc trong nhà có một cặp vợ chồng cao tuổi làm vườn và quét dọn. Một phụ nữ lo việc nấu ăn.Về động cơ, tất cả mọi người đều có chứng cớ ngoại phạm trừ những người giúp việc, họ vẫn như vậy dù cho ông chủ sống hay chết. Về gia đình, đó là vấn đề tiền bạc. Tài sản của ông McCabe lên tới trên một triệu đô-la thừa hưởng từ người vợ quá cố, một bà góa của một nhà công nghiệp, không con. Nội dung bản di chúc của ông đại tá thì mọi người đã biết rõ: hai người con trai mỗi người hai trăm ngàn đô-la, người anh trai, năm chục ngàn; Larry, năm chục ngàn và người em họ, ba chục ngàn. Mỗi người giúp việc đều được hưởng một khoản nhỏ. Sau khi trừ thuế, số còn lại cúng cho Nhà Bảo tàng địa phương với điều kiện cơ quan này phải thường xuyên trưng bày bộ sưu tầm vũ khí của ông McCabe. Vị đại tá là một chuyện gia trong binh nghiệp. Nhưng đáng lẽ tiếp tục cầm quân trong thế chiến 1914-1918, ông lại muốn sửa chữa những sai lầm của các vị tướng soái trong quá khứ bằng cách viết một cuốn sách mang tựa đề Nghệ thuật quân sự thời Trung cổ.Một căn phòng lớn của ngôi nhà dùng làm nơi trưng bày đủ các loại vũ khí. Người em họ Gordon chịu trách nhiệm bảo quản những thứ này. Anh ta giữ một bản kê và thường xuyên lau chùi, sẵn sàng đưa cho đại tá mỗi khi ông này cần đến. Có thể nói các loại vũ khí thời chiến tranh Thập tự như: yên, cương, cung, kiếm, giáo, mác... không thiếu một thứ nào. Chỉ thiếu một con ngựa.Ông đại tá là một người cộc cằn nhưng không độc ác. Hình như ông ít chú ý đến công việc của các thành viên trong gia đình, nhưng không một ai ghét bỏ ông.Đọc bản báo cáo của Ader, tôi thấy động cơ giết người có thể chấp nhận được là tiền bạc. Có thể vì ông McCabe buộc chặt túi tiền, tuy mỗi người đều có phòng ở riêng.Nhưng lúc này động cơ không phải là vấn đề chủ yếu. Công việc chính của tôi là giải bài toán của Ader: “Nếu Larry không giết ông McCabe, vụ giết người đã diễn ra thế nào?” Còn bài toán “do kẻ nào” thì chưa thể giải được. Tôi biết rõ có thể biết rõ điều này khi người ta đã biết nó “đã diễn ra như thế nào”.Tôi lấy bản sơ đồ và các tấm ảnh ra. Trong khoa học quản lý, người ta có phương pháp “bão táp trong tâm trí”. Cái đó nhằm tăng tốc độ và mở rộng phạm vi của sự suy nghĩ. Người ta chấp nhận cả những ý nghĩ điên rồ, ít thực tế, để từ mớ hỗn tạp ấy tìm được viên ngọc quý. Thực hiện phương pháp ấy, trong óc tôi nảy sinh những ý nghĩ phi lý nhất. Trước hết là thủ phạm đi những chiếc giày mà vết để lại là dấu của những bàn chân một con chó. Nhưng cái đó không thể không làm vết chân ấn sâu xuống cát. Một con chó nặng khoảng ba mươi ki-lô-gam, người nặng khoảng tám mươi, dấu chân của người phải sâu hơn. Bạn thấy đấy, tôi đã thất bại.Tôi lại lần theo một dấu vết khác đáng hy vọng hơn. Thủ phạm bơi đến bờ biển và từ dưới biển đi lên, gây xong tội ác hắn lại theo lối cũ trở ra biển và bơi đi, thì sao? Thủy triều sẽ xóa sạch những dấu chân của hắn, thì sao? Đây là một giải pháp có thể chấp nhận đươc.Tôi muốn gọi điện thoại ngay cho Ader nhưng nhớ ra là đã nửa đêm rồi, ông ta đang rất mệt. Hãy còn thời gian. Tôi về nhà và đi nằm. Đêm hôm đó tôi nằm mơ thấy một con chó bơi ra biển và khủng bố những người tắm biển.Sáng sớm hôm sau, tôi gọi dây nói cho ông trung úy nói về hai giả thiết của mình. Nhưng Ader cho rằng quá phi lý vì những bàn chân giả thường được nặn bằng thạch cao, không thể đi vào nơi ẩm ướt được, tuy dấu chân người không sâu hơn dấu chân chó là mấy. Rõ ràng người cảnh sát này chấp nhận chuyện gì là ngẫu nhiên.Giả thiết thứ hai hình như đã làm ông lưu ý. Ông liền gọi điện thoại cho một chuyện gia về bơi lội và được ông này trả lời: trừ phi muốn tự sát thì không một người nào lại bơi năm dặm Anh [2] trên biển vào mùa này. Những đợt sóng dồn khiến người ấy không thể ở dưới nước được, kể cả người chiếm được giải vô địch về bơi lội.Tôi phải tìm giả thiết thứ ba. Tôi nhất định phải đến ngôi nhà sang trọng của nạn nhân. Nhà có hai tầng, ở phía sau nhà có những bậc thang bằng đá dài chừng hai mươi mét dẫn ra bãi biển của gia đình. Ba phía của bãi biển là những vách đá, một phía quay ra biển.Tôi không mất thời gian để mô tả những thành viên trong gia đình không liên quan trực tiếp đến vụ án. Mọi người đều mạnh khỏe, vạm vỡ. Họ có vẻ lấy làm tiếc cho Larry và tin chắc người này là thủ phạm. Bộ sưu tầm các loại vũ khí thời Trung cổ thật đáng được chiêm ngưỡng. Trên tường treo đầy đoản kiếm, rìu, giáo, mác và cung tên... Có rất nhiều hình nộm mặc võ phục bằng kim loại được đánh sáng loáng. Gordon, người trông coi bảo tàng gia đình rất hãnh diện về bộ sưu tầm ấy, đã cố gắng bổ sung vào kho tàng này những vũ khí cổ kiếm được. Một cách say sưa, anh ta hướng dẫn cho khách tham quan cách sử dụng và cách bảo đảm an toàn trong khi sử dụng từng loại vũ khí như một chuyên gia.Nhưng tất cả những cái đó không làm sáng tỏ bí mật của vụ án nếu có kẻ nào đó hoặc Larry là kẻ giết người.Tôi đã nản chí. Có lẽ cần mời một thám tử đại tài để giải câu đó hóc búa này chăng? Tôi sẵn sàng bỏ cuộc và chấp nhận Larry là thủ phạm ư? Như vậy thì tôi thật là quá tệ.Lúc này tôi nhớ lại những vụ việc mà trước kia mà tôi đã cùng Ader khám phá. Trong những vụ ấy, một sự đánh giá đầy đủ những vật chứng cho phép tìm lối thoát. Hơn nữa, tôi có cảm tình với Dana. Đó là sự khác nhau rất lớn so với các cuộc điều tra khác.Tôi trở về bệnh viện. Việc đầu tiên là tôi đọc lại báo cáo kết quả của việc khám nghiệm tử thi. Nó không có gì thay đổi. Xương sọ của ông đại tá bị vỡ phía trên tai bên phải. Tôi cố gắng hình dung cú đánh đã diễn ra thế nào. Nếu kẻ giết người đứng ở bên phải, phía sau ông già đang nằm trên cát, chân quay ra phía biển, thì hắn chỉ việc thoải mái như đánh gôn từ phải sang trái bằng tay nắm của chiếc gậy chống. Điều đó có thể giải thích vết thương. Không có gì là kỳ lạ; cũng không có gì là mâu thuẫn với những sự kiện nắm được.Rầu rĩ, tôi trở lại với vật chứng, chính là chiếc gậy chống. Tôi cầm lấy nó và vung tay đánh theo cách mà tôi đã hình dung. Đột nhiên, một tia hy vọng lóe lên. Máu và tóc ở sai vị trí. Nếu đánh như đánh gôn thì máu và tóc phải ở đầu mỏm của tay nắm, nhưng đằng này chúng lại ở đầu tay nắm. Có thể như vậy được chăng?Xúc động, tôi làm lại cuộc thí nghiệm. Một viễn cảnh bỗng mở ra trước mắt tôi, khiến tôi phải thay đổi sự hình dung về cách dùng vật này. Chiếc gậy không được dùng như một cái dùi cui mà như một cái lao, tay nắm ở đằng trước. Nhưng làm thế nào? Thực tế không thể giết người theo cách phóng lao được. Nhưng thủ phạm đứng ở đâu để thực hiện tội ác? Vì trên cát không còn dấu chân nào khác nên hắn chỉ có thể đứng cuối cầu thang. Từ đây đến chỗ nạn nhân cách nhau khoảng mười hai mét. Như vậy giết người theo cách phóng lao, trong trường hợp này, vì không phù hợp với sức người cũng như bản thân vết thương, xương sọ rất dày, không dễ vỡ như vậy được.Nhìn chiếc gậy chống, tôi bỗng nảy ra một ý nghĩ. Lấy kính lúp soi phần bọc kim loại của chiếc gậy. Ở đây có hai rãnh xước, rất nhỏ, nhưng nhìn rất rõ. Chỉ có thể có một giải thích: nó đã đi qua một sợi dây rất căng. Đó có thể là một chiếc cung, cái đó lúc này đã rõ. Còn gì dễ dàng hơn việc đặt một chiếc gậy bằng gỗ mun vào trong rãnh của một chiếc cung, thay vì đặt mũi tên, từ chân cầu thang, bắn thẳng vào người đang nằm trên cát? Chiếc gậy đã đập một cú rất mạnh vào đầu nạn nhân.Tôi đi loanh quanh một hồi. Đó là bài giải toàn vẹn, cái đó giải thích tất cả: tại sao lại không có những dấu vết khác. Kẻ giết người không cần rời khỏi cầu thang. Sức mạnh của dây cung sẽ thay thế sức người.Vậy hắn đã bắn chiếc gậy chống theo cách này, nhưng... Tôi rủa thầm. Một lần nữa giả thiết của tôi không đứng vững, nó rơi xuống sông, xuống biển. Chiếc gậy không nằm bên xác người chết. Kẻ bắn chiếc gậy đã thu hồi nó về như thế nào mà không để lại dấu chân trên cát?Tôi nghĩ đến một sợi dây. Thủ phạm buộc sẵn sợi dây vào chiếc gậy, rồi sau đó câu nó về như người ta câu cá. Nhưng trên cát cũng không có dấu chiếc gậy bị kéo về.Tôi thấy cần có lời giải đáp cho câu hỏi này. Cái còn lại sẽ nhanh chóng được giải quyết. Tôi lại quan sát chiếc gậy chống. Ở giữa thân chiếc gậy có những vết lõm nhỏ. Chúng không sâu vì gỗ rất rắn. Tôi đo đạc và ghi chép cẩn thận những vết lõm này. Không còn dấu vết nào khác. Larry giữ gìn chiếc gậy cẩn thận. Đây là sự thách đố nhưng tôi cảm thấy mình đã gần đi tới đích.Tôi gọi điện thoại cho Ader, hẹn gặp nhau trên bãi biển. Tôi dặn thêm trên đường đi, ông ấy cần gọi thêm một người đầy tớ không bị tình nghi của gia đình ông McCabe mang theo con chó - tên nó là Gustave-Adolphe. Tôi muốn người giúp việc là người biết cách điều khiển con chó ấy.Trên bãi biển, tôi chỉ cho Ader những dấu vết trên chiếc gậy chống cũng như lý thuyết sử dụng chiếc cung.- Những vết lõm này là do bị răng cắn vào. – Tôi nói.Con chó giống Đan Mạch chạy tung tăng mọi nơi, vui mừng được trở lại bãi biển để đùa giỡn. Theo yêu cầu của chúng tôi, người phụ nữ giúp việc, tuy có vẻ ngạc nhiên, nhưng cũng đã đứng ở chân cầu thang trong nhà ném chiếc gậy chống bằng gỗ mun ấy ra bờ biển.- Gustave! Mang gậy về đây! - Cô gái kêu lên. (Con chó tên là Gustave-Adolphe).Sủa lên một tiếng sung sướng, con chó nhanh chóng ngoặm lấy chiếc gậy và mang về cho người đầy tớ.Tôi cười với viên trung úy:- Chi tiết đó đã bổ sung cho câu chuyện được đầy đủ. Ông già bị giết chết trong khi thủ phạm còn đứng ở chân cầu thang mà người giúp việc vừa đứng. Hắn chỉ cần kêu một tiếng “Gustave! Mang gậy về đây!” là con chó sẽ thu hồi chiếc gậy giết người ấy về cho hắn. Một kẻ đồng phạm câm. Rõ ràng là như vậy. Không có dấu chân hung thủ trên cát.- Con chó đã là người giúp việc trung thành của ông đại tá - Ader cay đắng nói và ném một cái nhìn về phía con chó ngu dại - Thay vì phải cắn chết kẻ sát nhân thì nó lại làm cho hắn thoát tội. Hoặc gần như thế!- Không nên quở trách con chó - Tôi nói - Ông không thể yêu cầu loại động vật cấp thấp ấy hiểu thế nào là giết người. Giết người đòi hỏi một trí thông minh cao hơn... Nhưng Gordon phải là người này; như ông đã biết hắn là một chuyên gia về các vũ khí thời Trung cổ. Bây giờ tôi biết rõ tại sao hắn không biểu diễn tài bắn cung cho chúng ta xem. Thật có ý nghĩa.- Tôi không nghi ngờ gì về những điều ông nói - Ader lên tiếng - Nhưng làm thế nào để chứng minh với tòa án đây?- Điều đó thật không dễ dàng. Ngoài vết xước do dây cung và vết răng của con chó trên chiếc gậy chống chúng ta không có chứng cứ nào nữa cho quan tòa. Tôi không thể chứng minh rằng chiếc gậy chống đã bị bắn đi. Chúng ta không giúp cho Larry được gì nữa sao?Không phải chờ đợi câu trả lời.- Không nên nghĩ như vậy - Trung úy Ader bực tức nói - Tôi biết cách đánh gục Gordon. Cách này đã có từ xưa. Tối nay gã sẽ nhận được một cú điện thoại vô danh. Một người nào đó mô tả những nét chính của vụ giết ông đại tá McCabe và khẳng định với gã rằng mình đã tận mắt thấy việc gã làm và yêu cầu một số tiền cho sự yên lặng. Vì Gordon là thủ phạm, và tôi không nghi ngờ gì về điều này, gã nhất định tới gặp người có tên là X ấy để giao tiền hoặc giết chết người đó. Chúng ta sẽ bắt hắn tại trận với những nhân chứng mang theo. Nhưng trước hết chúng ta phải yêu cầu người đầy tớ gái không được nói gì. Rất may là con chó Gustave không biết nói.- Không nên nói như vậy. Nếu nó biết nói thì công việc của chúng ta đã xong từ lâu rồi.Như Ader đã hứa, cái bẫy được giăng ra. Nói chung những tên giết người thường e dè và sợ nhất là gặp phải một người làm chứng tai nghe, mắt thấy việc làm của mình.Dana nói với Larry rằng sẽ lấy tên của tôi để đặt tên cho đứa con đầu lòng của cô. Tôi gợi ý nên lấy tên Gustave-Adolphe. Dù nó là đồng phạm trong vụ giết người, nhưng nó lại là người làm chứng, làm cho công việc của chúng tôi dễ dàng và nhanh chóng hơn.Chú thích:[1] Đơn vị đo lường cũ, 1 pouce = 25,4 mm - ND.[2] Một dặm Anh là 1.069 mét - ND.