Đuợc một quãng, nó vừa thở vừa hào hển nói: - Nhưng mà tao không có tiền mô nghe. - Thì hai đứa đi chung một vé. Hùng Vồ lo lắng: - Biết lão gác cửa có cho vô không? Tôi cuời chọc nó: - Mi ráng làm răng cho cái trán của mi thấp xuống một chút, rụt mình cho lùn tịt để họ tuởng mi là em út của tao mới được. Hùng Vồ giận dỗi: - Thôi mi đừng có nói ác nữa. Đi xi-nê với mi chiều về truớc sau cũng bị mạ đập cho coi. - Nói rứa mi leo vô nhà lại đi mà gạo bài. - Nhưng tao thèm đi xi-nê quá. Cũng tại mi hết, mi tập cho tao ghiền. Quả thật chính vì tôi mà Hùng Vồ, sớm biết thuởng thức môn giải trí hấp dẫn này. Truớc khi gia đình nó ở thôn quê, nó học truờng làng đến hết tiểu học là đành ở nhà phơi lúa hay ra sông câu cá. Rồi nhà nó khá hơn chút ít, nên dọn lên thành phố. Hùng Vồ mới đuợc tiếp tục học và trở thành nguời bạn thân thiết của tôi khi nào không hay. Có điều lạ là phần đông nguời duới quê cứng cáp khỏe mạnh lắm, nhưng Hùng Vồ từ nhỏ lại đau yếu luôn. Nó thuờng buồn buồn tâm sự cho tôi biết thuở nhỏ nó bị một trận ốm tuởng chết tiêu luôn, sống đến bây giờ là may lắm, nhưng không thể nào to con như mấy thằng cùng lớp đuợc. Trong lớp, nó chỉ lủi thủi một mình với cuốn vở, chỉ chơi với mình tôi. Hùng Vồ không biết gì hết về những cuộc vui của một đứa trẻ thành phố. Từ ngày tôi dẫn nó đi xem chớp bóng lần đầu tiên, nó đâm ghiền cho tới bây giờ. Nhưng nó chăm học lại con nhà cần kiệm đã quen, ít khi nào nó đuợc mẹ cho tiền đi chơi lắm. Vừa lội nuớc tung tóe, tôi vừa kể cho Hùng Vồ nghe về cuốn phim tụi tôi sẽ coi. Thật ra thì tôi cũng chưa biết gì, chỉ mới nghe dì Út quảng cáo, nhưng phim cao bồi nào mà không có đấu súng và đấm đá trong quán ruợu. Hùng Vồ nao nức hồi tôi đi nhanh thêm kẻo hụt suất 3 giờ chiều, rồi khi nghỉ đến 5 giờ mới về nhà là nó cứ dàu dàu mặt than hoài lần này thế nào cũng bị ăn đòn. Tôi cũng vừa sực nghĩ một cách đau khổ đến ngọn roi của dì Út. Nhưng chỉ một thóang chốc là tụi tôi quên tất cả. Nuớc còn xấp xỉ trên đường nhưng trận bão chấm dứt rồi, rạp hát vừa mở cửa trờ lại. Bảng quãng cáo vẽ bộ mặt thật lớn của gã tài tử có cái cằm chẻ đôi, hình nhỏ hơn vẽ một gã khác đang hờm cây súng truờng coi gây cấn lắm. Vé hạng chót muời đồng, Hùng Vồ lo ngại nhìn lão Chà và gác cửa nhưng vì đông khách chen lấn quá, lão chỉ liếc sơ tụi tôi một chút rồi cũng cho hai đứa vào một vè. Chịu khó ngồi hàng ghế cụng đầu với màn ảnh một lát thôi, khi đã vào phim chính, tôi dẫn Hùng Vồ len lén lên hàng ghế hạng nhất, mỗi đứa ‘ngự’ trên một chiếc ghế bọc da êm ái có thua ai. Đấm đá, súng nổ, dao bay… trận thanh toán cuối cùng của phim lại diễn ra rất dữ dội làm Hùng Vồ cứ há hốc miệng không chớp mắt, xem giống như lúc nó chăm chú ngồi nghe thầy giảng bài …Cuốn phim coi thật ‘đã đời’ rồi cũng chấm dứt, rạp không chiếu kiểu thuờng trực để tôi ngồi xem phim một lần nữa mới thỏa. Một buổi chiều như thế kể cũng vừa đủ, nhưng tôi đề nghị thêm chuyện khác, bao giờ tôi cũng là cái thằng có nhiều ‘sáng kiến’ cả. - Hùng Vồ, mình đi xuống duới chợ Cống coi nuớc ở Đập Đá đã rút đi chưa. Hùng Vồ nhún vai, càu nhàu: - Rút hay chưa thì kệ nó chớ, thôi về nhà đi cho rồi, mạ tao bây chừ chắc nóng ruột như lửa. - Truớc sau cũng đã lỡ rồi. Đi chơi thêm một chút có răng mô. Nếu buớc mà rút hết khỏi Đập Đá chắc nguời ta đang đổ xô câu cá duới đó vui lắm, mình đến nhà thằng Sơn muợn cần câu, nó ở gần đó mà. Hùng Vồ cứ lắc đầu liên hồi nhưng cuối cùng tôi cũng nắm đuợc tay hắn kéo đi cho bằng đuợc.Nhưng buồn quá, Đập Đá vẫn còn nuớc sông cuồn cuồn chảy ngập tràn, chìm duới dòng nuớc lũ, tôi không nhìn thấy rỏ đâu là dòng sông, đâu là bờ đập. Tôi lại rủ rê: - Thôi, hay mình lội qua đập đến nhà thằng Sơn đi, nhà nó có nhiều cuốn truyện võ hiệp hay lắm… - Thôi… thôi, tao không đời nào thèm rớ tới truyện, bài vở ở truờng học còn không hết. Tôi nổi cáu: - Mi thiệt là thằng nhà quê. - Thì tao có nói tao là dân thành phố mô. Tôi nói khích nó: - Chắc là mi sợ không dám lội qua đập chớ chi? Hùng Vồ gập đầu: - Ừ thì tao sợ thiệt đó. Mi không thấy nuớc chảy mạnh như ri, nguời lớn còn sợ lội qua, mình e mà đi lớ ngớ nuớc nó cuốn nhào xuống sông liền. Tôi gắt Hùng vồ, giận dỗi nói: - Thôi, mi sợ thì đừng qua. Tao qua đập một mình đến nhà thằng Sơn đuợc rồi. Nói xong tôi nóng nảy lội xuống đập liền. Chân tôi dọ dẫm từng buớc cố bám chặt lấy nền đá để khỏi bị dòng nuớc hất giò là có đuờng chết đuối. Tiếng Hùng Vồ la lên sau lưng: - Còn tao làm răng chừ? - Mi về nhà truớc đi. Đồ nhát gan, từ ni tao không chơi với mi nữa. Hùng Vồ kêu lên vài tiếng nhưng tôi không dám quay đầu nhìn lại. Nuớc truớc mặt tôi cuồn cuộn chuếnh chóang làm tôi có cảm tuởng như bị say. Thằng Hùng Vồ cẩn thận thế mà có lý, nuớc chảy mạnh hơn tôi tuởng nhiều, cứ đẩy tôi dạt về một phía làm tôi ớn lạnh khi nghĩ đến việc mình có thể buớc ra ngoài bờ vực, hụt chân xuống dòng sông chảy xiết. Mưa lâi bắt đầu nặng hột trở lại. Nhưng đã trót làm mặt gan lì rồi tôi không thể nào trở lui đuợc nữa. Tiếng Hùng Vồ bỗng kêu lên: - Thôi tao lội qua theo mi đây. Chờ tao với. Tôi quay nguời lại bảo thôi nhưng không còn kịp, Hùng Vồ đã xuống đập. Nó run rẩy lội thật khó nhọc, thân nguời cứ ngã tới ngã lui như một nhà ảo thuật đi dây xiếc. Tôi đứng đưa tay chờ, hồi hộp nhìn nó chống chỏi một cách khổ sở trong sóng nuớc. Tôi thầm hối hận đã nghĩ ra cái trò lội nuớc qua đập nguy hiểm này. Tôi kêu lên: - Coi chừng, Hùng Vồ. Răng mi cứ đi xiên qua bên trái rứa… nhắm thẳng về huớng tao mà đi, đừng nhìn xuống duới nuớc nữa. Hùng Vồ dứ chập chọang buớc một cách đáng ngại. Mặt nó tái xanh, mắt dáo dác nhìn ra phía sông rồi lại cúi xuống như cố nhìn nền đá duới chân. Nhưng nuớc đã lên quá bụng nó và đục ngầu, làm sao nó nhìn thấy gì đuợc. Tôi lo sợ khi thấy Hùng Vồ cứ mỗi lần đi mỗi lần lệch qua một bên, và tôi sợ lặng nguời đi khi nghĩ rằng có lẽ nó đã đứng trên mép đập. Tôi hét lên: - Mi đứng yên một chỗ đi đừng nhúc nhích nữa, để tao tới. Tôi vội vã tiến về phía Hùng Vồ. Nó run lẩy bẩy nhìn tôi với ánh mắt khẩn cầu. Nó lại cử động định buớc tơi thêm một buớc nữa. Tôi la lên. Nhưng đã muộn, Hùng Vồ đã buớc thêm một buớc lệch hẳn sang một bên. Tiếng thét thất thanh của nó vang lên thật rợn nguời. Tôi chỉ nhìn thấy cái trán cao của nó nhô lên trên mặt nuớc. Cả thân nguời nó đã ngã nhào chìm trong lòng nuớc chảy ào ào như thác. Tôi la lên nhưng tiếng kêu cứu lạc giọng, Hùng Vồ vùng vẫy giữa sông chảy xiết, một cánh tay nó cố vuơn lên đập lọan xạ rồi chìm đâu mất. Tôi chỉ biết đứng la hét như điên. Một lúc lâu mới có một chiếc ca nô chạy ra kịp vớt Hùng Vồ. Khi tôi tập tễnh lên đến bờ, cả một đám đông đã bu kín quanh thân nó. Tôi vừa khóc vừa sợ, chạy nhanh lại nhưng không chen vào nỗi giữa đám nguời lớn đứng tò mò bu kín. Xuyên qua những ống chân, tôi nhìn thấy thân mình Hùng Vồ nằm như xáx chết, mặt mày nó thâm tìm, mắt nhắm nghiền. Một nguời đang ấn trên bụng nó, nuớc từ trong miệng trào ra ồng ộc. Một lát sau, xe Hồng thập tự đến chở Hùng Vồ đi. Tôi vội chạy lại chen vào đuợc trong xe, nắm lấy bàn tay lạnh ngắt của Hùng Vồ. Nó nằm trên băng ca trong ghê rợn như những xác nguời tôi vẫn trộm nhìn thấy ở bệnh viện. Nó bỗng mở mắt, đôi mắt nhìn tôi trắng dã vô hồn như không nhận ra. Tôi van nài trong tiếng khóc: - Mi đừng chết... đừng chết. Hùng Vồ ơi... Một nguời y tá đã đuổi tôi xuống xe. Tiếng còi hù hãi hùng như ma xa lần rồi mất hút trong chiều mưa còn mù mịt. Nguời ta chỉ cứu kịp Hùng Vồ khỏi chết đuối... Nó đuợc chở về nhà ngay sáng hôm sau nhưng lại ngã bệnh nặng, sốt thuơng hàn hay là bênh gì đó, nguời nó run cầm cập dầu đắp duới mấy lớp chăn dày. Tấm thân vốn đã gầy yếu của nó không chịu đựng nổi. Gần muời ngày sau, Hùng Vồ chết... Nắng đã lên và các truờng học đều mở cửa sau một mùa mưa lụt. Đêm Hùng mất, tôi bỏ chạy như nguời điên bên bờ ông âm u tâm tối, qua những cây cầu mà tôi muốn gãy đổ hết đi để nhận chìm tôi xuống sông chết tiêu đi cho rồi. Đến khuya, tôi thất thiểu leo cửa sổ vào nhà, quần áo tôi rách tuơm dơ bẩn. Dì Út không biết gì, tôi vẫn bị ăn mấy roi mây như thuờng lệ vì tội đi chơi đêm nhưng tôi không thấy đau gì cả, da thịt và hồn tôi như chết lạnh rồi, không còn một chút cảm giác.Đầu óc tôi chỉ lởn vởn khuôn mặt xanh mét và cái trán cao của Hùng Vồ. Nó là một thằng có cái trán cao đẹp đẽ thông minh đáng yêu nhất mà tôi đuợc biết. Khi tôi vào giuờng nằm tôi mới òa khóc. Dì Út ngạc nhiên vì có lẽ thấy chưa bao giờ tôi khóc nhiều như thế, kể cả những lúc tôi bị đòn nặng nhất. Dì hỏi: - Răng rứa Tí Đuờng? Dì lỡ đánh cháu chỗ mô đau lắm phải không? Tôi nức nở: - Không... Thằng Hùng Vồ chết rồi. Dì Út giọng tỉnh bơ: - Hùng Vồ là ai rứa? Tôi khóc to thêm, vừa giận dữ la lên: - Dì ác lắm... dì không bằng một góc nó mô. Cháu thuơng nó hơn dì gấp muời lần... Dì không biết gì cả, dì ác lắm... Dì Út kinh ngạc đứng lặng nguời, dì nhìn tôi lặng lẽ một hồi rồi quay trở ra khỏi phòng. Tôi vừa khóc vừa lẩm bẩm trong miệng. Tất cả mọi nguời thật là tệ, cả dì Út nữa, dì chỉ nhớ cho đầy bụng ca dao tục ngữ với thơ phú, dì chỉ biết có nấu ăn, đàn hát và roi vọt... Dì không biết trên đời này, ngay trong xóm này, có một thằng Hùng Vồ vừa mới qua đời. Nó không kịp đuợc học thêm một chữ, làm thêm một bài tóan nào nữa. Và không có Hùng Vồ trên đời, tôi cũng không phải là thằng Tí Đuờng nữa. Trong trí óc non dại củ tôi hồi đó, lần đầu tiên tôi có ý niệm rõ ràng về cái chết. Lần đầu tiên tôi nghĩ rằng bão lụt mỗi năm ở quê tôi không phải là chỉ có câu cá, lội nuớc, chèo thuyền mà thôi, nó còn là chết chóc, đói rét nữa. Về sau khi lớn lên, ý nghĩ đầu tiên từ thuở nhỏ của tôi vẫn không thay đổi. Tất cả những cái gì gây ra sự chết: chém giết, hận thù, bệnh tật, thiên tai, nghèo đói... đều đáng ghê tởm, đều phải bị mọi nguời cùng nhau tiêu diệt. Nhưng đó là chuyện khác. Còn về chuyện của Tí Đuờng đến đây là hết. Nguời ta không gọi nó là Tí Đuờng nữa vì nó đã thôi chạy rong chơi ngoài đuờng. Tên mới của nó là Tí Đưa Đám, mọi nguời trong nhà đều nói không hiểu sao sau mùa lụt lội ấy, cái bộ mặt nó luôn luôn lầm lì ủ dột như nguời đi đưa đám ma. Từ đó, cuộc đời của Tí buồn bã lắm... (1971)