húa nhật 3 tháng tư Đàn ngỗng trời đến ăn cỏ trên một hòn đào nhỏ bên bờ biển, và ở đấy gặp những con ngỗng xám; bọn này rất ngạc nhiên khi trông thấy đàn, vì biết rằng những bà con hoang dã ấy của chúng thường không đến gần bờ. Bọn ngỗng xám tò mò và tọc mạch, và mãi đến lúc những ngỗng mới đến kể xong câu chuyện bị cáo rượt mới chịu thôi. Nghe xong, một con ngỗng xám, hình như ngang hàng với Akka về tuổi tác và kinh nghiệm, bào các ngỗng trời:
- Con cáo bị đày đi khỏi xứ sở của nó, là một tai họa lớn cho các bạn. Nó sẽ giữ lời hứa và sẽ theo các bạn đến tận Lapland. Nếu ta là các bạn thì ta sẽ không bay qua tỉnh Smâland, mà sẽ theo đường ngoài và bay qua đảo Ưland.* Con cáo sẽ mất hút dấu vết các bạn. Và để đánh lạc nó hơn nữa, các bạn nên nghỉ lại hai hay ba ngày ở mỏm phía nam của đảo thì hơn. Cái ăn ở đó nhiều lắm, và bầu bạn cũng vậy. Tôi tin là các bạn sẽ không ân hận về chuyến đi của mình.
Lời khuyên rất đúng, và đàn ngỗng trời quyết nghe theo. Ăn no rồi, chúng liền lên đường đi Uland. Chưa một con ngỗng nào trong đàn đã đến đó, nhưng ngỗng xám đã chỉ cho những điểm mốc rõ ràng. Chỉ việc bay thẳng về phía Nam cho đến lúc gặp đường lớn của các loài chim di cư thường bay qua, ở ngoài khơi, dọc bờ biển tỉnh Blekinge. Tất cả các giống chim có trú đông trên biển Tây và xuân đến thì bay sang Phần Lan hay sang Nga, đều theo đường ấy. Dọc đường, chúng đỗ lại nghỉ ở Uland. Đàn ngỗng trời sẽ chẳng thiếu kẻ dẫn đường.
Hôm ấy là một ngày yên tĩnh và nóng như ngày hè, thời tiết lý tưởng cho một chuyến bay trên mặt biển, chỉ có điều là bầu trời không hoàn toàn quang đãng mà u ám, và hơi bị mây che. Lác đác những đám mây tụ lại, xuống thấp sát mặt nước và ngăn tầm mắt người ta.
Khi các du khách đã bay qua hết quần đảo, thì mặt biển trải ra xinh đẹp và lóng lánh đến nỗi Nils nhìn xuống, tưởng như trái đất đã biến đâu mất. Chỉ còn có mây và trời chung quanh. Chú bỗng thấy chóng mặt và cuống cuồng bám chặt lấy lưng ngỗng
đực hơn cả hôm bay đầu tiên.
Khi đến đường lớn mà ngỗng xám đã chỉ cho, lại càng sợ hơn nữa. Hàng đàn chim nối đuôi nhau, tất cả đều bay cùng một hướng. Hình như chúng theo một đường đã vạch sẵn. Đó là những con vịt trời, và những con ngỗng xám, những vịt trời Bắc cực, những con cốc phương Bắc, những con cốc bắt cá, những con cốc trắng có mào, những con ác là biển... Lúc cúi về phía trước, Nils trông thấy bóng tất cả dãy chim dài ấy do mặt nước phản chiếu lại. Đầu óc chú quay cuồng, có thể nói là tất cả đàn chim ấy đang bay, bụng ngửa lên trời. Vả lại cái gì đang ở trên cao và cái gì đang ở dưới thấp? Chú chẳng còn biết gì nữa.
Chim đã mệt và mong chóng đến. Chẳng một con nào kêu la hay đùa cợt. Cảnh im lặng ấy làm cho mọi thứ thành hư ảo lạ lùng. "Có lẽ bọn mình đã rời khỏi trái đất rồi! Nils nghĩ bụng. Có lẽ bọn mình đang lên trời".
Cũng lúc đó, chú nghe hai tiếng súng và thấy hai cột khói nhỏ bay lên.
Đàn chim xôn xao, sợ hãi. "Có người bắn! Có người bắn! Có người bắn ở dưới tàu! Chúng kêu lên. Bay cao lên! Cao nữa lên!".
Bây giờ Nils mới thấy mình vẫn bay trên mặt biển, chứ không phải đã lên trời chút nào cả. Trên mặt nước có những chiếc tàu nhỏ đi thành một hàng dài, chở đầy người đi săn, họ bắn hết phát này đến phát khác.
Những đàn chim bay đến đầu tiên, không kịp trông thấy họ, và đã bay quá thấp. Nhiều tấm thân màu sẫm rơi nhào xuống. Mỗi con rơi là những con sống sót kêu lên những tiếng đau đớn.
Sự khiếp sợ và những tiếng kêu rên ấy chẳng có gì đáng lạ đối với kẻ mới một thoáng trước đây còn tưởng mình đang ở trên trời. Akka vút nhanh lên cao và cả đàn bay theo hết sức nhanh. Đàn ngỗng trời thoát khỏi vòng nguy hiểm, nhưng Nils vẫn chưa hoàn hồn. Sao lại có thể như thế! Lại có những người đi bắn vào những vật như Akka, Yksi, Kaksi, ngỗng đực, và các bạn đồng hành của chúng ta? Ra người ta chẳng hiểu gì việc người ta làm cả.
Hàng ngũ đàn chim đã sát lại với nhau và cuộc lữ hành qua bầu không khí bất động cứ tiếp tục. Cảnh im lặng đã trở lại. Thỉnh thoàng một con chim đã kiệt sức kêu lên: "Đã sắp đến nơi chưa? Các bạn có chắc là chúng ta bay đúng đường không?". Thế là những con bay hàng đầu đáp: "Chúng ta bay thẳng đến Ưland, thẳng đến Ưland".
Đàn vịt trời đã mệt, những con cốc đã vượt chúng. "Đừng vội quá thế," đàn vịt kêu. "Các bạn định ăn hết đấy à? Sẽ có đủ cho các bạn và cho chúng tôi", đàn chim cốc đáp.
Chưa trông thấy đảo chút nào, chúng đã gặp một làn gió nhẹ mang đầy những đám khói trắng đặc, như có một đám cháy đâu đây.
Lúc đàn chim trông thấy những con lốc trắng đầu tiên, chúng lo lắng và bay nhanh lên. Nhưng những làn khói cuồn cuộn vẫn tỏa ra mỗi lúc một dày đặc, và cuối cùng vây lấy chúng. Không ngửi thấy mùi gì cả, và khói không đen cũng không khô chút nào mà trắng và ẩm. Nils hiểu ngay rằng đó chỉ có thể là sương mù.
Khi sương đã dày đến mức ở ngay trước mặt, cách một thân ngỗng, cũng không trông thấy gì nữa, thì những đàn chim đâm ra hoảng hốt. Cho đến lúc ấy, chúng bay rất trật tự; giờ chúng bắt đầu bay lung tung trong sương mù. Chúng bay về đủ mọi hướng và làm lạc đường nhau. "Coi chừng, chúng kêu. Các bạn đang bay quanh bay quẩn đấy. Quay lại thôi! Sẽ không bao giờ đến được Ưland đâu".
Tất cả đều biết rất rõ hòn đảo ở nơi nào, nhưng chúng ra sức làm cho nhau hoảng hốt lên:
- Kìa trông những con vịt phương Bắc kìa, một tiếng kêu lên trong sương mù. Chúng quay trở lại phía biển Tây đấy.
- Coi chừng, ngỗng xám ạ, một tiếng khác kêu. Cứ bay theo hướng đó, các bạn sẽ đến đảo Rugen** đấy.
Đối với những loài chim quen bay qua biển thì chẳng sợ lạc hướng, nhưng đối với những đám ngỗng trời thì thật là gian khổ. Bọn hay bày trò chẳng lâu la gì mà không nhận thấy rằng chúng không chắc hướng đi lắm.
- Đi đâu đấy, những kẻ cả tin kia? Một con thiên nga hỏi và bay thẳng đến chỗ Akka, vẻ thương hại và nghiêm trang.
- Chúng tôi đi Ưland, nhưng chúng tôi chưa bao giờ đến đó cả. Akka đáp, tưởng là có thể tin cậy được con chim ấy.
- Khổ chưa, thiên nga nói. Người ta làm các bạn lạc đường rồi. Các bạn đang bay về phía Blekinge đấy. Đi theo tôi, tôi sẽ chỉ đường cho.
Nó lại bay đi, và đàn ngỗng bay theo. Khi đã dẫn đàn ngỗng ra khá xa đường lớn, để không còn nghe thấy tiếng kêu nữa, thì nó biến ngay vào sương mù.
Đàn ngỗng bay loanh quanh hú họa một hồi. Vừa tìm lại được những đàn chim khác thì một con vịt bay tới. "Tốt hơn hết là các bạn đậu xuống nước cho đến lúc sương tan," vịt nói. "Rõ ràng là các bạn không quen bay xa rồi".
Những giống chim khốn nạn ấy đã làm cho Akka mất bình tĩnh. Cứ theo sự xét đoán của Nils thì đàn ngỗng đã bay loanh quanh một hồi lâu rồi.
Một con cốc bay lướt nhanh bên cạnh kêu: "Coi chừng đấy! Các bạn không biết là mình cứ bay lên rồi lại bay xuống đấy à?"
Nils bám chặt lấy cổ ngỗng đực. Đó đúng là cái điều mà nó sợ từ lúc nãy.
Chẳng một ai biết được bao giờ thì đến nơi, nếu bỗng nhiên không nghe một tiếng nổ to vang rền rền.
Akka vươn cổ ra, đập đôi cánh và lao hết tốc lực. Cuối cùng, nó đã có một cái gì để tự định lấy hướng.
Con ngỗng xám đã bảo nó đừng bay xuống mỏm cực nam của đảo Ưland, vì ở đó người ta đã đặt một khẩu đại bác để bắn vào sương mù. Cuối cùng, nó đã biết hướng đi, và từ nay thì không một ai trên đời còn có thể làm cho nó lạc đường được nữa.
Chú thích :* Uland là hòn đảo của Thụy Điển ở trong biển Baltic, ven bờ đông nam nước này.
** Rugen là đảo của nước Đức, nằm sát bờ nam biển Baltic mà đất nước Thụy Điển là bờ bắc.
