à Matilde nói:- Tôi đang tính đi đến một nơi để dưỡng bệnh.Bác sĩ Donaldson ngạc nhiên:- Dưỡng bệnh ạ?Ông ta còn trẻ nên dễ ngạc nhiên. Thấy vậy bà cụ Matilde tiếc ông bác sĩ già trước đây, người đã điều trị cho bà trong nhiều năm.Bà cụ nói:- Đúng thế. Thời xưa, khi cần dưỡng bệnh, người ta tìm đến những nơi có nước khoáng hoặc có khí hậu trong lành, thường là miền núi, như Marienbad, Carlsbad, Baden-Baden, và nhiều nơi khác nữa. Nhưng hôm trước tôi đọc báo thấy nói đến một địa điểm nước khoáng mới được phát hiện, hình như ở xứ Bavière thì phải. Tôi chỉ biết chắc đó là ở Áo. Nghe đồn thì đấy là nơi tuyệt vời, có thứ nước nóng mùi khăm khẳm như nước cống nhưng rất tốt cho những bệnh nhân thấp khớp mãn tính như tôi. Lại có đường trên núi để dạo chơi, rồi có các nhân viên chuyên môn về xoa bóp...- Tôi có nghe nói đến nơi đó. Được quảng cáo rất nhiều trên báo chí.- Ông biết tính người già đấy. Thích được thử những thứ gì mới phát hiện, vả lại đấy là nơi mới mẻ, tôi chưa từng đến và cũng chưa từng nghe thấy bao giờ. Tôi hy vọng đến nghỉ ở đấy, sức khỏe tôi sẽ khá lên. Nhưng tôi vẫn còn đôi chút nghi hoặc cho nên muốn hỏi ý kiến ông. Ông nghĩ sao về nhận xét của tôi, ông bác sĩ?Bác sĩ Donaldson không còn trẻ như bà bệnh nhân tưởng, ông cũng đã gần đến tuổi bốn mươi. Và ông hiểu rằng nên chiều theo ý thích của người bệnh, nếu ý thích đó không trái với kh học và không có gì tai hại.Ông nói:- Tôi nghĩ không có hại gì. Có điều đi hơi xa, e bà mệt. Nhưng điều này cũng không còn đáng ngại nữa, vì ngày nay phương tiện giao thông rất tiện lợi. Bà có thể đáp máy bay. Nhưng bà nên đem theo cô Leatheran, được không ạ?- Con Amy ấy à? Tất nhiên rồi. Nhất định tôi phải có nó đi theo giúp đỡ.

*

Bà Matilde đưa mắt quan sát khắp phòng nghỉ của khách sạn. Căn phòng rộng rãi, đầy đủ tiện nghi, nhưng hơi khô khan. Trên tường treo một tấm biển bằng kiểu chữ gô-tích [1]. Tiếng Đức của bà Matlide không còn tốt như xưa kia, nhưng nhìn những dòng tiếng Đức viết kiểu chữ cổ đó, bà bỗng thấy như mình trẻ lại mấy chục tuổi. Ôi! Tuổi trẻ! Bà Matilde nhớ lại bao nhiêu kỷ niệm thời còn trẻ trung.Có tiếng gõ cửa nhè nhẹ. Cô Amy ló đầu vào, hỏi:- Bà chủ có ngủ được không ạ?- Rất ngon, Amy yêu quý. Ta đang muốn nhờ cháu ra bưu điện bỏ cho ta lá thư. Cháu đợi ta một chút nhé.Nói rồi bà Matilde ngồi vào bàn, lấy tờ giấy ra viết. Lát sau bà đặt bút xuống, lẩm bẩm:- Chắc bà ta ngạc nhiên lắm đây!Cô Amy hỏi:- Bà chủ vừa bảo gì ạ?- Ta đang viết lá thư cho bà bạn mà ta đã kể cháu nghe rồi đấy.- Cái bà đã năm chục năm nay bà chủ chưa gặp phải không ạ?- Chính là bà ấy đấy.- Ngày nay con người ta chóng quên lắm. Cháu sợ bà ấy không nhớ ra. Nửa thế kỷ rồi còn gì!- Nhớ ra chứ! Làm sao quên được bạn bè hồi nhỏ, khi cả hai mới chỉ mười hoặc hai mươi tuổi? Những người bạn đó bao giờ cũng được giữ nguyên trong trí nhớ. Thậm chí người ta còn nhớ mãi cả những tính tốt và thói xấu của nhau, nhớ kiểu mũ họ thường đội rồi cách họ cười... Chỉ những người mới gặp sau này mới dễ bị quên thôi. Đúng thế, bà này với ta không thể quên nhau được.Khi cô Amy đem lá thư đi, bà Matilde nhìn theo và suy nghĩ.

*

Bà Matilde được đưa vào một trong những phòng khách lớn của tòa lâu đài cổ. Tháp tùng bà trong chuyến thăm viếng bạn cũ này là cô Amy.Tuy bà Matilde đã hết sức cẩn thận trong việc lựa chọn cách ăn mặc, nhưng trước khi rời khách sạn cô Amy vẫn chưa hài lòng. Cô rất quý bà chủ và rất mong bà chủ đạt kết quả trong chuyến đi này. Cô nói:- Bà chủ có sợ tấm áo dài này hơi cổ quá không?- Ta biết chứ. Tuy là áo mua ở hiệu Patou thật nhưng do mua đã lâu nên trông cũ kỹ. Vả lại ta không muốn tỏ ra là người giàu có và hoang phí. Ta chỉ là người xuất thân từ một gia đình quý tộc nghèo. Tất cả những ai dưới năm mươi tuổi nhìn thấy ta mặc tấm áo cũ kỹ này đều sẽ khinh thường ta. Nhưng người mà ta sắp gặp lại là người sẵn sàng bắt các vị khách giàu có đợi bên ngoài để tiếp một người bạn nghèo thuở nhỏ. Phong tục thời xưa từ tổ tiên không dễ quên được. Nhân tiện, cháu mở va-li lấy cho ta tấm khăn bằng da trăn.- Bà chủ định quàng cái khăn ấy ạ? Thứ ấy thì cổ lỗ quá đấy.- Đúng thế, nhưng ta vẫn giữ nó cẩn thận. Ta muốn bà Charlotte này nhìn thấy một bà già xuất thân từ một trong những dòng họ quý tộc bậc nhất nước Anh lại buộc phải mặc một bộ quần áo cũ kỹ. Ta sẽ mặc thêm cả tấm áo măng-tô bằng lông rái cá, cũng cổ lỗ, nhưng xưa kia nó đã từng được coi là tấm áo rất đẹp.Thế là mặc như vậy, bà cụ Matilde cùng với cô Amy lên xe ô-tô, vượt qua khoảng mười lăm cây số đường núi, lên đến tòa lâu đài cổ này.Bà Matilde đã hình dung được phần nào bà bạn thuở nhỏ hiện nay, vì ông cháu Stafford của bà đã miêu tả bà bạn kia trông giống như một con cá voi. Mà đúng như thế, khi bà chủ lâu đài tiếp bạn cũ, bà Matilde nhận thấy cô Charlotte xưa kia nay đã thành một mụ già to béo, bệ vệ, mặt đầy nếp nhăn, trông không còn chút nào của cô gái thanh mảnh xưa kia.Bà Charlotte tiếp bạn thuở nhỏ trong một phòng khách rộng thênh thang, trang trí vô cùng sang trọng, diêm dúa, trên tường treo rất nhiều bức họa vô giá.Đứng lên một cách hết sức nặng nề, vất vả, “con cá voi” chậm chạp bước lên vài bước.- Matilde!- Charlotte!- Ôi, sau ngần ấy năm, mà bà vẫn cố đến thăm tôi được, kể cũng lạ đấy!Bà Matilde dùng tiếng Đức không khó khăn gì lắm. Còn bà Charlotte dùng tiếng Anh pha giọng mũi kiểu Đức. Bà Matilde nhận thấy bà bạn quá xấu xí, thậm chí có thể gọi là dị dạng. Tuy nhiên, chỉ lát sau, do hồi tưởng lại quá khứ, bà bỗng thấy đôi chút tình cảm quý mến đối với người phụ nữ già nua, to béo và toàn mỡ kia.Nhưng liền sau đó bà Matilde sực nhớ xưa kia Charlotte đã là một cô gái đáng ghét. Cô ta không được ai yêu và cô ta cũng chẳng yêu ai. Dù sao thì những hình ảnh thời niên thiếu cũng có tác động, và muốn nói gì thì nói, những kỷ niệm thời cùng ngồi ghế nhà trường cũng có giá trị nhất định của chúng. Bà Matilde thầm nghĩ, không biết hồi đó Charlotte có mến bà chút nào không? Cô ta quả có khéo léo với Matilde và rất thèm được làm chủ một lâu đài quý tộc ở nước Anh.Cụ thân sinh, ra bà Matilde tuy được coi là nằm trong số đại quý tộc lớn nhất của nước Anh nhưng nghèo. Lâu đài cụ sở hữu thực ra là do thừa kế của tổ tiên. Cụ đã suýt phải bán đi nếu không có khoản tiền của bà vợ bỏ vào cứu vãn. Bà cụ cậy giàu, đối xử với chồng rất thô bạo, thậm chí độc ác nữa. May mà Matilde là con của bà kế. Mẹ Matilde là một phụ nữ hết sức đáng mến. Tuy xuất thân là diễn viên, nhưng bà có cách ứng xử như một nữ công tước thực thụ.Đôi bạn thuở nhỏ nhắc lại một số kỷ niệm thời trẻ, những lần bị các thầy giáo quở phạt, số phận may mắn hoặc bất hạnh của một số bạn bè.Đầy tớ bưng đồ uống và bánh trái đến.Bà Matilde nói khẽ:- Đúng ra tôi không dám dùng những thứ này, vì bác sĩ bảo tôi phải kiêng. Nhưng hôm nay tôi phá lệ, và tôi cảm thấy mình có quyền thoải mái làm theo ý thích, chị có tán thành không? Tôi thèm được sống lại thời trẻ đôi chút, à, mà đứa cháu tôi hình như đã đến đây thăm chị, có phải không nhỉ? Tôi quên mất tên cô gái đã dẫn nó đến đây. Nữ công tước...- Renata Zerkowski.- Phải rồi, Renata! Thằng Stafford cháu tôi có vẻ quý mến cô ta lắm. Hôm về gặp tôi, nó ca tụng tòa lâu đài của chị hết lời, và nó khâm phục chị hết sức. Nó sôi nổi nói về hoạt động xã hội của chị, những chàng trai quây quanh chị và sùng bái chị. Nghe cháu nó nói thế, tôi rất mừng, thấy cuộc sống của chị quả là thú vị. Tôi thua xa chị. Tôi lắm bệnh tật quá. Tuy chỉ toàn bệnh vặt thôi nhưng cũng làm tôi không dám nghĩ đến hoạt động gì. Tôi cần sự yên tĩnh. Chưa kể những khó khăn về tài chính cũng bó tay tôi nữa. Chị biết đấy, thời buổi ngày nay, nguyên giữ được một mức sống khiêm nhường đối với tôi cũng đã khó khăn lắm rồi. Thuế má ở nước Anh rất cao.- Tôi nhớ đứa cháu của chị rồi. Cậu ta rất đáng mến. Làm ở ngành ngoại giao phải không nhỉ?- Vâng, đúng thế. Nhưng phải nói thật với chị rằng nó không được người ta đánh giá đúng với khả năng của nó. Tuy nó không kêu ca gì với tôi, nhưng tôi linh cảm thấy nó có vẻ không được lòng cấp trên. Giới quan chức cao cấp ngày nay nắm quyền hành rất lớn nhưng trình độ rất thấp, không như cách đây dăm chục năm. Xã hội bây giờ ngày càng trì trệ, thằng cháu tôi tỏ vẻ không tán thành các cấp trên của nó.- Cậu ấy không tán thành giới quan chức lãnh đạo hiện nay ư?- Suỵt! Lẽ ra tôi không nên nói ra điều đó.- Không sao đâu. Nhưng ý kiến của chị đáng suy nghĩ đấy.Bà cụ Matilde thở dài:- Chị hãy coi đấy chỉ là cảm giác của một bà già, chứ thằng Stafford cháu tôi không hề thổ lộ suy nghĩ của nó ra với tôi. Thật ra thỉnh thoảng nó cũng vô tình để lộ ra đôi chút những ý nghĩ thầm kín của nó. Nó cho rằng thế giới ngày nay cần phải thay đổi. Chính vì thế, sau hôm gặp chị nó phấn khởi và tin tưởng lắm. Nó rất tán thưởng những suy nghĩ của chị. Nó bảo lúc này rất cần có một mẫu lý tưởng về một chủng tộc siêu đẳng.- Cậu Stafford cũng nghĩ như thế à? Mà nghĩ như thế là rất đúng. Phải công nhận Adolf Hitler đã suy nghĩ đúng, ông ta còn có thiên tài đặc biệt về tổ chức, Hitler có đầy đủ những phẩm chất của một lãnh tụ đích thực.- Chị nói đúng. Chúng ta đang thiếu một lãnh tụ có tầm suy nghĩ lớn và có khả năng quyết đoán.- Những năm gần đây, chính quyền Anh đã chọn lầm đồng minh. Nếu hai nước Anh và Đức liên kết với nhau, nếu cả hai nước nhận thức được rằng đó là hai nước tiêu biểu cho chủng tộc Aryen, chủng tộc siêu đẳng, có tất cả mọi phẩm chất cao quý, xứng đáng lãnh đạo mọi chủng tộc thấp hèn khác, và nếu cả hai nước biết cách thức tỉnh lớp trẻ để chúng chiến đấu cho một thế giới mới trật tự...Bà già to béo phải vất vả lắm mới đứng lên được. Thấy vậy bà Matilde cũng đứng lên theo. Bà Charlotte nói tiếp:- Thế giới đang cần có một đổi mới về cơ bản. Phải để lực lượng trẻ hăng hái, nhiệt tình đứng lên điều khiển xã hội, chúng dám phá bỏ những tục lệ cũ kỹ, tạo ra một không khí mới cho xã hội. Chúng dám giết người nếu thấy cần thiết. Chúng không để cho những lề thói đạo đức cổ lỗ ngăn cản. Và khi giết người chúng không thấy áy náy. Chị nhớ không, chính vào cái tháng Năm năm 1940 ấy, lớp thanh niên Hitler đã bắt đầu thay đổi, đó là khi Himmler được lãnh tụ Hitler cho phép thành lập các đội SS, nhằm mục đích tiêu diệt hết các dân tộc phía Đông, họ thuộc những chủng tộc chỉ đáng làm nô lệ, để lấy chỗ cho chủng tộc Đức.Do nói sôi nổi quá, bà cụ Charlotte to béo loạng choạng khiến bà Matilde phải vội vã đỡ nách bạn, rồi dìu bà ta ngồi vào ghế bành như cũ.Bà Charlotte thở dài:- Tiếc rằng tôi già quá mất rồi! Nhưng tôi nhất định sẽ sống cho đến ngày chiến thắng của thế giới mới. Tôi đoán chị cũng rất mong cái ngày đó sớm đến, đúng như điều cậu Stafford, cháu của chị mong ước. Vậy chị có sẵn sàng ủng hộ chúng tôi bên đó không?Bà cụ Matilde lắc đầu:- Ngày trước tôi còn có đôi chút ảnh hưởng nào đó, nhưng ngày nay thì hết rồi.- Chị hãy tin rằng cái mà chị gọi là “ngày trước” đó sẽ trở lại! Chị đến gặp tôi hôm nay là rất đúng lúc. Hiện nay tôi có ảnh hưởng rất lớn.Bà cụ Matilde nói rất khẽ:- Đấy là một sự nghiệp lớn và cao quý.“Chàng Ziegfried”!..

*

Về đến khách sạn, cô Amy hỏi bà chủ:- Bà chủ gặp lại bạn cũ chắc vui lắm? Bà Matilde đáp:- Nếu cháu nghe thấy tất cả những gì ta nói với bà ta, hẳn cháu không tin nổi.Chú thích:[1] Một kiểu chữ in cổ thường dùng để viết tiếng Đức. (N.D).