Có thể quí vị chưa nhận ra, nhưng hiện nay chúng ta từng ngày từng giờ đang được thừa hưởng những lợi ích lớn lao do khoa học đem lại. Ví dụ, khi bật đài quí vị có thể yên tâm là sẽ được nghe âm nhạc phát ra từ đó; nhưng đã bao giờ quí vị tự ngẫm nghĩ rằng liệu điều kì diệu ấy có xảy ra được không nếu thiếu vắng đóng góp của các nhà khoa học?
Ðúng thế: bên trong đài chắc chắn phải có các nhà khoa học tí hon đang chơi nhạc!
Vâng, khoa học đóng vai trò sống còn trong cuộc sống của chúng ta: nhưng khi động đến vấn đề hành trang khoa học thì rất cỏ thể quí vị còn hiểu biết quá ít. Tôi viết như vậy dựa trên một nghiên cứu gần đây của Tổ chức Khoa học Quốc gia, cho biết hầu hết dân Mĩ không nắm được những định luật cơ bản của khoa học.
Ðể minh chứng kết luận trên với chính bản thân mình, quí vị hãy thử sức với ba câu hỏi sau đây, trích từ các câu hỏi của Tổ chức Khoa học Quốc gia:
1. Ðúng hay sai: con người đầu tiên đã từng sống cùng thời với khủng long?
2. Cái gì chuyển động nhanh hơn: ánh sáng hay âm thanh?
3. Hãy cho biết ADN là gì?

°°°

Quí vị đã xong chưa? Nào, chúng ta thử xem đáp án.
1. SAI. Thực tế là tất cả các con khủng long đã bị diệt chủng khoảng hơn một tuần trước khi xuất hiện con người đầu tiên, có lẽ dưới dạng như Bob Dole. Ấy thế mà hầu hết dân Mĩ lại lầm tưởng rằng loài người và khủng long đã từng chung sống. Hiểu biết sai lầm này bắt nguồn từ những thông tin đại chúng hết sức lệch lạc, điển hình là một sêri phim hoạt hình hàng ngày "Gia đình Flintstones", trong đó có một gia đình hoang dã Flintstones nuôi một chú khủng long tên là Dino.
Nhưng trái lại, theo các nhà khảo cổ học, những người đã nghiên cứu rất kĩ các hoá thạch với độ chính xác rất cao bằng một phương pháp gọi là "bán rã đồng vị carbon", thì Dino thực ra chỉ là một nhân vật do diễn viên đóng giả thôi. "Tôi cho rằng đó là Barney", một nhà khảo cổ học gần đây vừa tuyên bố.
2. Ðể trả lời câu hỏi này, chúng ta cần quan sát một cơn bão ập đến và khi một tia sét đánh xuống. Ðầu tiên quí vị sẽ nhìn thấy tia chớp; rồi sau đó nghe thấy tiếng sấm; tiếp đó là tiếng người thét lên, nếu tia sét đánh trúng ai đó; cuối cùng là các tiếng kêu, tiếng la hét của những người đứng gần đó và chứng kiến cảnh này. Từ hiện tượng này chúng ta rút ra kết luận là ánh sáng đi nhanh hơn âm thanh, bởi vì ánh sáng xuất phát từ trên trời và lập tức bị lực hấp dẫn hút xuống, còn âm thanh thì chuyển động lan toả và bị chuyển động tự quay của quả đất kéo đi.
3. ADN là viết tắt của một thuật ngữ di truyền học "deoxy ribonucleic antidisestablisment arianis - m", một chuỗi kí tự rất phức tạp được tìm thấy bên trong cơ thể con người dưới dạng những gen rất nhỏ được gọi là "chromosomes". Thông tin chứa trong chuỗi ADN quyết định các đặc tính sinh học của mỗi chúng ta như giới tính, màu mắt, tuổi tác, và số chứng minh thư. Các nhà di truyền học cũng có một khám phá kì diệu là các gen này rất giống với các gen của những loài động vật khác.
Phát minh trên đã đưa đến một hướng nghiên cứu mới phục vụ nhân loại bằng cách thay đổi gen, điển hình là các thí nghiệm với ruồi giấm để tách ra được gen gây bệnh hói đầu. Các nhà sinh vật học sở dĩ chọn ruồi giấm để nghiên cứu vì họ nhận thấy hầu hết ruồi giấm đều không có tóc. Chương trình này đã kéo dài chín năm và tiêu tốn 31 triệu đô la, nhưng kết quả thì thật hoàn mĩ: khi đối chiếu một nhóm các ruồi giấm đã đổi gen với các ruồi giấm không đổi gen, người ta đều thấy đó là các chấm đen, bởi vì cách duy nhất mà nhà sinh vật học bắt ruồi giấm đứng im để quan sát dưới kính hiển vi là đập bẹt chúng một cái bằng cuốn tạp chí Khoa Học Hoa Kì Hôm Nay.

°°°

Nếu câu trả lời của quí vị không đạt theo đáp án thì cũng xin đừng quá lo lắng. Quí vị không đơn độc, vì theo kết quả của Tổ chức Khoa học Quốc gia, có 25%, tức là cứ 6 người thì mới có một người, trả lời đúng những câu hỏi trên.
Và nếu quí vị cho rằng đó là một nhận xét đáng buồn, thì có lẽ quí vị nên xem những bức thư độc giả sẽ gửi cho tôi, trong đó có bài viết này gửi kèm với đoạn "25%" và "6 người thì có một" được khoanh tròn trong mực đỏ với hàng đống nhận xét rằng con số ấy không đúng.


NĂNG LƯỢNG

Một thời, người Mĩ chúng ta có nguồn năng lượng cực kì dồi dào. Nhiều đến nỗi phải vắt óc nghĩ cách để xài chúng. Ðỉnh điểm là 1958 Plymouth. Ðó là thiết bị to bằng một chiếc hàng không mẫu hạm lớn đến mức có thể nhìn rõ từ mặt trăng. Thiết bị rất xấu, xấu xí nhất trong những thiết bị loài người đã từng chế tạo. Nhưng người Mĩ vẫn thích, vì 1958 Plymouth có ưu điểm giúp ta phung phí năng lượng. Nếu không dầu lửa chắc hẳn đã chảy tràn trên công viên, đường phố và làm hại những đứa trẻ vô tội (từ phản nghĩa của "những đứa trẻ tội lỗi").
Sau đó, không một lời cảnh báo, những nguồn năng lượng ấy cạn kiệt. Người Arab đã lấy chúng. Một phút trước, họ còn chơi không đuổi ruồi và tán gẫu bằng tiếng Arab; một phút sau, họ đã có dầu lửa ngập tận cổ. Nó đem đến những nhà nghỉ riêng, những máy bay trực thăng cá nhân. Thật là không công bằng! Tôi muốn nói, tại sao phải chính là người Arab mới có dầu lửa? Hàng ngàn năm lịch sử trôi qua, họ có làm được gì đâu? Nền công nghệ của họ kém cỏi đến mức không xây nổi một toà nhà tử tế, chứ đừng nói đến 1958 Plymouth.
Giá như Teddy Roosevelt còn làm tổng thống, chắc chắn ông sẽ đem quân đến và lấy sạch nguồn năng lượng kia về. Bây giờ người ta không bầu tổng thống kiểu Teddy nữa, vì vậy mà chúng ta không có chiến tranh hạt nhân. Teddy là một tổng thống mạnh mẽ, cứng rắn, quyết đoán, thần kinh không cân bằng. Ông chẳng ngại gì khi điều quân đi bảo vệ nước Mĩ, ngay cả khi không ai định tấn công chúng ta cả.
Quá khứ nay đã qua. Thay cho tiến đánh Arab, Chính phủ bây giờ lập ra Bộ Năng lượng. Bộ này có nhiệm vụ chi tiêu hàng tỉ đôla, thuê hàng nghìn nhân viên, và với sự giúp đỡ của Chính phủ, giải quyết bài toán năng lượng bằng mọi cách. Bộ Năng lượng tăng trưởng nhanh hàng đầu trong nền công nghiệp Mĩ, và nhân viên của họ làm đủ những việc điên rồ bậc nhất.
Lấy Chương trình Không gian làm ví dụ. Họ được giao nhiệm vụ đưa một phi công lên mặt trăng, và giống như bất kì một kẻ điên rồ nào khác: họ tuân lệnh. Thử xem cung cách họ làm ăn ra sao:
Quốc hội: Thế nào, chương trình tiến triển đến đâu rồi?
Chương trình Không gian: Chương trình nào nhỉ?
Quốc hội: ''Chương trình Không gian''. Chương trình mà các anh theo đuổi hai chục năm nay ấy.
Chương trình không gian: À, việc đấy hả? Rất chậm, rất chậm. Chúng tôi gặp vô vàn khó khăn khi chế tạo kèn trombone có thể hoạt động trong môi trường chân không.
Quốc hội: Sao? Kèn TROMBONE? Cái kèn ấy có ý nghĩa đếch gì trong việc đưa phi công lên mặt trăng kia chứ!!!
Chương trình không gian: PHI CÔNG à? Tôi tưởng ông muốn nói nhạc công! Trời, bao nhiêu thành quả vậy là công toi rồi! Hãy cho thêm vào đây mấy tỉ đôla nữa. Thứ Hai tuần sau sẽ có kế hoạch mới.

°°°

Bộ Năng lượng cứ luôn theo đuổi những kế hoạch điên rồ như thế. Sắp tới họ sẽ thông qua chương trình rót dầu lửa vào những mỏ muối ở Louisiana. Sự thật như vậy đấy. Quí vị thấy rõ: không thể trông chờ vào những chương trình như vậy được. Những công dân Mĩ bình thường như quí vị và tôi cần phải tự mình giải quyết bài toán khủng hoảng năng lượng riêng cho mình. Ðây là một số kinh nghiệm bổ ích:
- Không đi làm. Quí vị có nhận xét gì vào những ngày quí vị phải nghỉ ốm? - CHẢ SAO CẢ. Tôi muốn nói, nền kinh tế vẫn tiếp tục, cho dù có quí vị hay không cũng vậy. Mà không chỉ quí vị. Thực tế hiển nhiên là chẳng có ai trong chúng ta thật sự cần thiết cho một nền kinh tế dùng toàn hàng Nhật Bản như hiện nay. Vậy: hãy ở nhà. Sếp quí vị cũng chẳng để ý, trừ khi đó là ông sếp loại hành chính quan liêu. Trong trường hợp đó, nên giới thiệu sếp quí vị chuyển sang làm việc ở Bộ Năng lượng.
- Dành nhiều thời gian thăm hỏi người khác. Những ngôi nhà bạn bè, hàng xóm quí vị luôn có sẵn năng lượng không mất tiền. Quí vị chỉ cần kêu cả nhà lên xe, sau đó lái đến nhà một người bạn trông đầy đủ tiện nghi, và nói, "Xin chào! Chúng tớ đến gặp cậu hàn huyên chốc lát, ăn uống gì đó và tắm giặt một chút." Nếu quí vị nói như vậy một cách chân thành, mọi người sẽ mời quí vị cùng gia đình vào nhà ngay, nhất là khi quí vị kè kè bên cạnh một khẩu súng máy.
CHÚ Ý: Ðừng để cho bạn bè, hàng xóm đến chơi nhà quí vị. Như thế quí vị sẽ tốn năng lượng. Có một cách thế này, quí vị thử treo một tấm biển tiết kiệm năng lượng trước cửa:

CẨN THẬN

NHÀ CÓ NGƯỜI NHIỄM BỆNH ĐẬU MÙA
COI CHỪNG CHÓ DỮ
(CHƯA TIÊM PHÒNG DẠI)

Quí vị có thể đưa hoá đơn chi phí làm tấm biển tiết kiệm năng lượng này cho Bộ Tài chính để yêu cầu giảm thuế thu nhập.