our-âne”…Tiếng nhắc của ông Tây soát vé
“contrôleur” trên toa xe lửa hạng nhì có cút sết (*) làm tôi bật ngồi dậy ngay. Ngoài nhiệm vụ soát vé khi nào xe lửa sắp đến ga lớn ông ta còn có nhiệm vụ đi từng phòng ngủ nhắc cho hành khách biết tên ga sắp tới. Nghe tiếng “merci” của ba tôi, tôi vội vàng đứng dậy, tay nắm lấy chiếc va li. Ba tôi bật cười:
“Chưa tới mô con! còn ít nhất cũng năm mười phút nữa.”
Xe bắt đầu vào ga và chạy chậm lại. Tiếng xì xịt của cái thắng hơi nước bắt đầu nhả ra. Đoàn xe đi qua khúc quanh hai hàng bánh sắt cọ vào đường rầy nghe bắt rợn người! Tiếng còi tàu báo sắp đến ga vang lên lanh lảnh cùng tiếng thắng xe rít lên nghe như chuột rúc! Khói và mùi than cháy len vào toa tàu làm tôi khó chịu vô cùng. Tôi đưa tay lên che miệng và nuốt vội miếng nước bọt đánh ực. Hành khách lố nhố thò đầu ra cửa sổ dòm qua lại và bắt đầu gọi nhau ơi ới sửa soạn hành lý để xuống ga. Đoàn xe từ từ chạy chậm rồi dừng lại, tiếng hơi nước xả ra nghe một tiếng xì ii… thật dài, mấy toa xe cụng vào nhau đánh rầm, con tàu lắc một cái thật mạnh làm cho hành khách ai cũng lắc theo, rồi đứng hẳn.
“Tour âne”!!! Người Pháp đến cái xứ sở của tôi vào những năm mà ông bà cố nội ngoại tôi còn là những đứa trẻ con. Họ đi một vòng làng này bằng con lừa rồi trở lại khởi điểm, gọi là một: “tour”, con lừa: “âne”. Ghép hai chữ vào một nên gọi là Tourâne. Từ đó họ giở nón chào thành phố của tôi bằng cách bỏ cái dấu ^ trên chữ a của con lừa, và đặt tên cho cái thị xã của tôi bằng tiếng Phú lang sa(**) của họ là: Tourane!
Đó là giai thoại của mấy cụ tôi từ thời Tây bảo hộ kể lại. Tôi là hậu sinh nhưng không khả úy nên các cụ bảo sao nghe vậy! Sau đó chính quyền thời thủ tướng Trần trọng Kim đặt lại tên Việt là Đà nẵng.
Đà nẵng, quê tôi là một phố thị hiền hòa nằm tựa ven biển ở miền Trung. Phía bắc ngăn cách tỉnh Thừa thiên bởi ngọn đèo Hải vân. Phía Nam có dãy núi Ngũ hành trấn giữ. Lưng dựa vào dãy trường sơn trùng điệp ngút ngàn, có vùng nghỉ mát Bà Nà và phía Đông trông ra biển Nam Hải. Con sông Hàn cắt đôi thành phố từ Đông Nam đổ ra vịnh và cửa Hàn, tạo ra bên mặt một bán đảo nhỏ gọi là Mỹ Khê chạy dài đến biển và giải đất chấm dứt với ngọn Sơn Chà. Bao quanh Đà nẵng lúc đó thêm bốn làng chài có tiếng: Thanh Khê, Hà Khê, Cu Đê và Nam ổ. Ven sông từ chợ Hàn xuống Trẹm là một hàng cây phượng rủ cành xuống tận bờ sông. Mùa hè hoa phượng đỏ rực, chèo thuyền ra giữa sông mà ngắm, cảnh đẹp tựa trong tranh.
Sau khi theo ba tôi từ cuối tỉnh miền Trung trở về. Đà nẵng năm 45 cũng vậy, không khác chi từ lúc tôi mới ra đi. Thành phố nhộn nhịp và tấp nập hơn một tí. Xe kéo vẫn kéo những ông Tây bà đầm đi chợ, mấy thằng nhỏ ba nhe (***) vẫn đứng xớ rớ dưới chợ Hàn! Phú lít Tây còn đứng trên cái bục tròn trên có mái dù che nắng giữa mỗi ngả tư, tay cầm ma trắc làm ‘chim bay cò bay’ chỉ đường cho đám xe kéo! Dân tôi vẫn còn đi bộ nhiều, vài chiếc xe đạp hiệu Peugeot cũ kỹ do các thầy cai phú lít Tây và Ta đạp lên đạp xuống dọc đường bờ sông để rình phạt mấy người đái đường hay rượt bắt mấy chị bán hàng rong ngồi không đúng chỗ.
Chợ Hàn nhóm ngay cạnh bờ sông. Bạn hàng bán cá và rau quả ngồi la liệt bên nhau phía mé sông cạnh những thúng cá tươi có con còn nhảy đồm độp xen lẫn những mẹt rau quả vừa mới chuyển từ dưới ghe lên. Phía bên trong là một số sạp tre có mái che, cái thì che bằng tranh hay vải bạt. Một số sạp gỗ dành cho bạn hàng bán đồ khô cùng vải vóc, trên mái lợp mấy tấm tole thiếc củ kỷ rỉ sét đà ngã sang màu vàng sẩm.
Anh tây lai thâu thuế chợ cho Tây ở đâu trờ tới dựng chiếc xe đạp cạnh cây cột đèn lấy cái xích sắt khóa chiếc xe cẩn thận rồi lững thững đi vào chợ trên
tay cầm xấp tem phiếu thâu tiền chỗ. Gương mặt anh đanh đá lạnh lùng, anh dừng lại trước một chị bán cá ngồi chồm hổm đang loay hoay cúi xuống xếp mâý con cá lại cho ngay ngắn. Chẳng nói chẳng rằng anh điềm nhiên dán một con tem ngay trên chiềc nón lá cuả chị ta rồi im lặng ngữa tay chờ ch!!!15926_3.htm!!!
Đã xem 9418 lần.
