uán nằm chỗ bến sông, dựng bằng tấm tranh ẩm mốc. Sau lưng là con đường nhỏ dẫn đến làng um tùm cây dại. Trước mặt là con sông lớn không thấy bờ, nước lăn tăn như bạc vụn. Những hôm thuyền rời bến, nước lên một tí rồi lắng lại, trong leo lẻo, thấy từng viên sỏi nhỏ óng ánh dưới đáy nước. Trên bờ những cây gỗ mục nằm chất đống, chen lấn giữa đám cỏ gà cao nhồng.
Chủ nhân của quán cũng nhỏ bé và cô độc hơn giữa mênh mông trời đất. Nhiên có đôi mắt một mí buồn rượi, da thịt trắng xanh như bước ra từ liêu trai. Mái tóc dài để xõa che khuất gương mặt tròn và nụ cười buồn nhưng đầy quyến rũ. Một buổi chiều thu dọn bàn ghế xong ra ngồi tựa cửa, tranh thủ thêu những chiếc khăn lụa nhỏ có hình con chim bay liệng bên nhau để kịp kịp xuống chợ bán, Nhiên đẹp như tranh Tố Nữ. Nắng vàng cuối chiều trườn nhẹ trên bờ cỏ, hắt lên má Nhiên màu hồng ấm áp. Nhiên cất tiếng hát “Ôi chàng ơi, chim có bạn có bầy, thuyền có bến có sông mà sao lại để em năm canh gối chiếc khăn đơn đợi chàng...”. Tiếng hát kéo dài qua những rặng cây ướt đẫm nước, rồi lan ra trước khi rơi xuống con sòng đang chuyển dần sang màu xám sẫm.
Khách của quán đa phần là dân thuyền chài da nâu bóng như hun đồng, tóc bám bụi từng mảng lớn, vô tư và ồn ã. Thảng hoặc mới có người trên phố huyện ghé qua vì tiếng đồn cô chủ quán xinh đẹp, quán có vẻ gì rất xưa cũ hơn là dừng chân uống nước. Họ đến từng người một nhưng ngồi lẫn trong dám dân chài, trầm ngâm nhìn Nhiên hay thì thào bàn tán nhỏ to. Mắt họ vẩn mây đục. Họ nhấp môi vài chén nước thấy đắng cay, tay chân rã rời mà không ngỏ được một lời nào. Họ đến rồi đi như lá bay, tuần tự, lũ lượt không để lại dấu ấn gì, cũng không trách móc gì. Nhưng xem một bức tranh, nó đẹp quá nhưng không thể nào là của riêng mình được. Vậy thì ngắm nghía được đã thỏa thích rồi.
Còn Nhiên, càng ngày càng thấy buồn, thấy quán thêm lạnh lẽo. Mỗi lúc nhìn vợ con của những người thuyền chài ra đón chồng, lòng Nhiên lại chùng xuống. Có gì đâm nhoi nhói trong tim, ứa lên mắt những giọt nước trong suốt.
Tôi bảo “Nhiên ơi, lấy chồng đi cho nó đỡ cô quạnh”. Nhiên cười buồn bã “Lấy ai bây giờ. Bọn họ tầm thường lắm”. Những ngón tay Nhiên đan vào nhau mảnh dẻ và bắt đâu ửng đỏ. “Họ có yêu mình đâu, chỉ toàn yêu vẻ ngoài của mình thôi”. Tóc Nhiên xõa dài xuống bờ vui tròn lẳn. “Hồng nhan truân chuyên lắm Nhiên ạ!”. Nhiên cũng nhủ, ừ hông nhan lúc nào phận cũng bạc.
*
Người đó cọc cạch đi trên chiếc xe đạp rỉ sét, bàn đạp cứ rên lên ken két, sau lưng chằng buộc một hộp đồ lớn, đi từ hướng thị trấn về. Đến chỗ quán của Nhiên thì dừng lại, ngó quanh vài giây rồi chậm rãi bước vào. Hôm ấy trời lạnh, quán vắng khách. Người khách quỳ xuống bên bếp lửa. Ánh vàng hắt lên mặt anh lộ rõ đôi mắt sáng, vầng trán phẳng như tạc bằng đá và đôi môi mím chặt cương nghị, cả người anh toát lên vẻ mạnh mẽ lẫn yếu đuối giữa những đường nét đối chọi nhau trên gương mặt. Anh quay lại bảo “Chị làm ơn, cho tôi chén chè nóng”. Anh không giật mình, không sững sờ, thậm chí không để ý đến vẻ đẹp của Nhiên. Điều đó làm Nhiên xúc động. Cô đặt trước mặt anh ấm chè và vài phong bánh, nhỏ nhẹ “Anh về làng chơi?”. “Không, tôi không có người quen ở đây. Tôi đến vẽ bên sông này. Chị biết ở đây có ai cho thuê nhà?”. “Tôi không biết - Nhiên ngập ngừng - Thôi anh cứ ở tạm quán tôi. Bến sông ngay dưới kia, anh tha hồ vẽ”. “Được thế thì tốt quá”. Anh bước thẳng xuống bến, không một lời cám ơn. Nhiên không thấy buồn, thấy giận, chỉ cảm giác người mình chòng chành, từng đợt sóng nhẹ nhàng trào lên trong lòng. Nhiên bước ra cửa, mắt dõi xa xa. Bóng anh in nghiêng trên nền trời xám bạc, một lát đã lẫn vào làn sương mỏng tỏa lên từ mặt nước. Một vì sao đột nhiên vụt sáng cuối chân trời rồi cũng bay đi mất hút.
Buổi tối anh dặn dò kỹ lưỡng “Chị Nhiên ạ, sáng mai nhớ gọi tôi dậy sớm. Tôi chỉ có vài ngày ở đây, phải vẽ bằng được bình minh trên bên sông. Nó đẹp lắm phải không chị?”. “Tôi thì thấy đẹp nhưng ở đây ai cũng bảo thường”. Nhiên quay lại thấy anh đã ngoẹo đầu ngủ ngon lành.
Nhiên nằm im lặng, lòng xôn xang không ngủ được. Nhiên bước ra ngoài. Đêm lạnh. Bến sông mờ mịt tối, in những bóng thuyền lờ nhờ như những chiếc lá khô nổi lênh phênh trên mặt nước. Tiếng gió rền rĩ như tiếng thở than của những người đàn bà. Nhiên hỏi “Các chị buồn ư? Hãy về đây nói chuyện với em. Đêm nay em khó ngủ quá”. Nhiên gục mặt vào hai bàn tay, lòng tự nhiên bâng khuâng.
Mặt trời đã lên cao. Sương đã tan và những con thuyền đã rời bến. Nhiên nhìn anh ngủ, không muốn đánh thức dậy. Cô lặng lẽ làm mọi việc, gắng không thấy tiếng động. Nhiên cảm thấy thương anh kỳ lạ.
Khoảng mười giờ anh bừng tỉnh, hốt hoảng nhảy xuống giường. “Đã sáng rồi hả chị?”. Nhiên cười “Đã trưa rồi”. Anh vò đâu bứt lai “Trời ơi sao chị không gọi tôi. Thật là...”. Nhiên phân trần “Em thấy tội anh quá - Giọng Nhiên hơi nghẹn lại vì tự ái - Em xin lỗi”. Anh xua tay “Thôi không sao, không sao!”. Anh xách đồ nghề ra bến sông, ở suốt dưới đó đến tối mịt. Anh luôn miệng nhắc “Tôi chỉ có vài ngày làm việc ở đây, sợ không kịp mất”. Vô tình anh làm Nhiên sợ hãi thời gian.
Một buổi sớm thức giấc, Nhiên thấy đầu giường mình đầy hoa dại. Những bông hoa cánh mỏng tang phớt màu mật ong óng mượt. Vài giọt sương còn đậu trên cánh hoa, lóng lánh như ngọc. Nhiên hớt hải chạy ra bến sông “Anh ơi...”. Tiếng cô lạc vào trong gió. Gió lùa vào người cô lạnh buốt. Nhiên rũ xuống. Mặt sóng cuộn tung lên như muốn dìm Nhiên xuống mãi.
“Nhiên!”. Nhiên ngẩng phắt dậy. Anh đứng trước mặt nhìn Nhiên cười hiền lành, hai gỗ má tái nhợt vì lạnh. Nhiên ào đến anh, bật khóc “Em tưởng anh đi rồi. Em nghĩ là anh đã đi rồi”. “Anh làm sao đi được - Anh vuốt tóc Nhiên, dìu cô về nhà - Anh còn phải vẽ em nữa kia mà”. “Em ư?”. “Phải, bé yêu”. Anh đặt Nhiên nằm xuống giường, hôn cô âu yếm. Sóng trong người Nhiên trào lên cuồn cuộn rồi sôi chảy êm ái. Đến một lúc nó tan ra ngọt lừ. Nhiên thiếp đi, miệng nở nụ cười sung sướng.
Mấy ngày sau quán vẫn mở nhưng tự nhiên không ai đến. Bến nước thành ra buồn tênh. Nhiên ngồi cho anh vẽ đắm chìm trong niềm hạnh phúc bất ngờ mình đang có trong tay, mắt đẫm nước. Nắng như tấm voan bằng vàng phủ lên tóc Nhiên, lên người Nhiên, chạy thành một đường viền trên ô cửa mở rộng. Anh luôn miệng xuýt xoa “Chao ôi, Nhiên ơi, đẹp quá đi mất. Em này, bến sông này, còn gì hơn nữa”. Bức tranh hoàn thành của buổi chiêu cuối thu. Mưa phùn giăng kín ô cửa. Nhiên nhìn mình trong tranh, thốt lên ngạc nhiên “Em đẹp thế này sao?”. “Còn hơn thế nữa, nhưng anh không tả hết được. Thật khó lòng mà tả hết được em”. Nhiên xâu hổ, dụi đầu vào ngực anh. Tiếng anh thầm thì “Một tháng rồi Nhiên nhỉ? Vậy mà anh chẳng muốn đi đâu hết”.
Nhiên tỉnh dậy, nhìn quanh không thấy anh. Nhiên nghĩ chắc anh lại ra bến sông vẽ nên dọn hàng xong mới ra gọi anh. Nhiên gọi mãi không thấy anh trả lời. Cô chạy dọc bến sông. Mưa bay tới tấp vào mặt. Bến sông lặng ngắt. Cây cỏ dúi vào nhau ướt sũng. Nhiên ráng gượng đứng lên quay về nhà. Cô hiểu thế là anh đã đi thật rồi. Đã đi xa khỏi cô thật rồi, không một lời từ biệt. Đáng lẽ thì không nên thế. Nếu anh phải đi cũng nên nói với cô một lời... Nhiên đưa tay vuốt khuôn mặt đẫm nước mưa và nước mắt.
Nhiên lặng lẽ ngôi xuống giường. Dưới gối có một tờ giấy nhỏ, chữ viết vội vàng “Nhiên yêu quý, rồi cũng phải đến ngày hôm nay. Anh rất yêu em nhưng công việc của anh bắt anh phải đi. Em thông cảm cho anh. Hãy chờ anh nhé, bé yêu. Hôn em!”.
Nhiên gục xuống. Cô không khóc. Chỉ thấy mắt bỏng rát. Nước mắt chảy ngược hết vào trong như muối xát. Nhiên không còn khóc nữa.
Thời gian thấm thoát trôi qua. Những lùm cỏ dại bên sông ngày càng um tùm lút mất tầm mắt nhìn về bến. Đến mùa xuân, hoa dại lại nở vàng óng như những cánh bướm. Quán lại đông khách. Dân chài lẫn với đám người thị trấn lại đến uống nước vì trong quán có cô chủ xinh đẹp như thần tiên. Nhất là sau dạo mùa đông, nét đẹp ấy càng đằm lại, hanh hao như sương khói, như thể lúc nào cũng chực tan biến mất.
Chiều khách vãn dần. Cô chủ quán lại ra ngồi tựa cửa, mắt dõi nhìn xuống bến sông, tay âu yếm xoa bụng. Tôi giục “Sao không lấy chồng đi cho đỡ cô quạnh?”. Cô cười vô tư lự “Mình phải đợi anh ấy về”. Cô cúi xuống tiếp tục cặm cụi thêu những con chim nhỏ trên khăn lụa kịp buổi chợ ngày mai, và hát “Ôi chàng ơi, chim có bạn có bầy, thuyền có bên có sông mà sao lại để em năm canh gối chiếc chăn đơn đợi chàng...”.
Cũng dạo ấy, trên những tờ báo lớn đều có đưa tin “Lần đầu tiên Việt Nam đoạt giải thưởng lớn mỹ thuật quốc tế”. Bức tranh “Bến đợi chồng” được đánh giá rất cao về mặt nghệ thuật ánh sáng, đường nét hài hòa chắt lọc. Màu sắc lung linh. Nhìn vào người ta có thể tìm thấy những cảm xúc về tình yêu hạnh phúc đã từng một lần trôi qua đời mà ít người nắm bắt được. Bên cạnh tấm ảnh chụp tác giả bức tranh tươi cười đứng bên người vợ tương lai, con một họa sĩ lão thành, tiếng tăm là bức tranh “Bến đợi chồng”. Cô gái ngồi tựa cửa, thấy thoáng phía xa con sông rắc bạc vụn. Những chiếc thuyền đánh cá nâu sẫm nằm phơi lưng lên trời chen những đám gỗ mục và cỏ gà. Nắng viền đường diềm lên ô cửa, thả tấm voan trùm khắp người cô. Tác giả của một bài viết về bức tranh “Bến đợi chồng” kết luận “Đôi mắt của cô ấy đẫm nước, lúc nào cũng thâm thì ‘Em ở đây, em đang đợi anh ở đây...’. Thật hạnh phúc cho người đàn ông nào được cô ấy yêu thương và chờ đợi”.
