Có thể quí vị chưa nhận ra, nhưng hiện nay chúng ta từng ngày từng giờ đang được thừa hưởng những lợi ích lớn lao do khoa học đem lại. Ví dụ, khi bật đài quí vị có thể yên tâm là sẽ được nghe âm nhạc phát ra từ đó; nhưng đã bao giờ quí vị tự ngẫm nghĩ rằng liệu điều kì diệu ấy có xảy ra được không nếu thiếu vắng đóng góp của các nhà khoa học?
Ðúng thế: bên trong đài chắc chắn phải có các nhà khoa học tí hon đang chơi nhạc!
Vâng, khoa học đóng vai trò sống còn trong cuộc sống của chúng ta: nhưng khi động đến vấn đề hành trang khoa học thì rất cỏ thể quí vị còn hiểu biết quá ít. Tôi viết như vậy dựa trên một nghiên cứu gần đây của Tổ chức Khoa học Quốc gia, cho biết hầu hết dân Mĩ không nắm được những định luật cơ bản của khoa học.
Ðể minh chứng kết luận trên với chính bản thân mình, quí vị hãy thử sức với ba câu hỏi sau đây, trích từ các câu hỏi của Tổ chức Khoa học Quốc gia:
1. Ðúng hay sai: con người đầu tiên đã từng sống cùng thời với khủng long?
2. Cái gì chuyển động nhanh hơn: ánh sáng hay âm thanh?
3. Hãy cho biết ADN là gì?

°°°

Quí vị đã xong chưa? Nào, chúng ta thử xem đáp án.
1. SAI. Thực tế là tất cả các con khủng long đã bị diệt chủng khoảng hơn một tuần trước khi xuất hiện con người đầu tiên, có lẽ dưới dạng như Bob Dole. Ấy thế mà hầu hết dân Mĩ lại lầm tưởng rằng loài người và khủng long đã từng chung sống. Hiểu biết sai lầm này bắt nguồn từ những thông tin đại chúng hết sức lệch lạc, điển hình là một sêri phim hoạt hình hàng ngày "Gia đình Flintstones", trong đó có một gia đình hoang dã Flintstones nuôi một chú khủng long tên là Dino.
Nhưng trái lại, theo các nhà khảo cổ học, những người đã nghiên cứu rất kĩ các hoá thạch với độ chính xác rất cao bằng một phương pháp gọi là "bán rã đồng vị carbon", thì Dino thực ra chỉ là một nhân vật do diễn viên đóng giả thôi. "Tôi cho rằng đó là Barney", một nhà khảo cổ học gần đây vừa tuyên bố.
2. Ðể trả lời câu hỏi này, chúng ta cần quan sát một cơn bão ập đến và khi một tia sét đánh xuống. Ðầu tiên quí vị sẽ nhìn thấy tia chớp; rồi sau đó nghe thấy tiếng sấm; tiếp đó là tiếng người thét lên, nếu tia sét đánh trúng ai đó; cuối cùng là các tiếng kêu, tiếng la hét của những người đứng gần đó và chứng kiến cảnh này. Từ hiện tượng này chúng ta rút ra kết luận là ánh sáng đi nhanh hơn âm thanh, bởi vì ánh sáng xuất phát từ trên trời và lập tức bị lực hấp dẫn hút xuống, còn âm thanh thì chuyển động lan toả và bị chuyển động tự quay của quả đất kéo đi.
3. ADN là viết tắt của một thuật ngữ di truyền học "deoxy ribonucleic antidisestablisment arianis - m", một chuỗi kí tự rất phức tạp được tìm thấy bên trong cơ thể con người dưới dạng những gen rất nhỏ được gọi là "chromosomes". Thông tin chứa trong chuỗi ADN quyết định các đặc tính sinh học của mỗi chúng ta như giới tính, màu mắt, tuổi tác, và số chứng minh thư. Các nhà di truyền học cũng có một khám phá kì diệu là các gen này rất giống với các gen của những loài động vật khác.
Phát minh trên đã đưa đến một hướng nghiên cứu mới phục vụ nhân loại bằng cách thay đổi gen, điển hình là các thí nghiệm với ruồi giấm để tách ra được gen gây bệnh hói đầu. Các nhà sinh vật học sở dĩ chọn ruồi giấm để nghiên cứu vì họ nhận thấy hầu hết ruồi giấm đều không có tóc. Chương trình này đã kéo dài chín năm và tiêu tốn 31 triệu đô la, nhưng kết quả thì thật hoàn mĩ: khi đối chiếu một nhóm các ruồi giấm đã đổi gen với các ruồi giấm không đổi gen, người ta đều thấy đó là các chấm đen, bởi vì cách duy nhất mà nhà sinh vật học bắt ruồi giấm đứng im để quan sát dưới kính hiển vi là đập bẹt chúng một cái bằng cuốn tạp chí Khoa Học Hoa Kì Hôm Nay.

°°°

Nếu câu trả lời của quí vị không đạt theo đáp án thì cũng xin đừng quá lo lắng. Quí vị không đơn độc, vì theo kết quả của Tổ chức Khoa học Quốc gia, có 25%, tức là cứ 6 người thì mới có một người, trả lời đúng những câu hỏi trên.
Và nếu quí vị cho rằng đó là một nhận xét đáng buồn, thì có lẽ quí vị nên xem những bức thư độc giả sẽ gửi cho tôi, trong đó có bài viết này gửi kèm với đoạn "25%" và "6 người thì có một" được khoanh tròn trong mực đỏ với hàng đống nhận xét rằng con số ấy không đúng.


MÁY TÍNH ĐÃ THAY ĐỔI ĐỜI TÔI

Máy tính không còn là một thiết bị cồng kềnh, phức tạp, đắt tiền mà nhiều hãng lớn phải kêu trời mỗi khi đặt hàng. Nhờ có những thành tựu của điện-điện tử, máy tính hôm nay là một thiết bị gọn gàng, đơn giản, rẻ tiền mà quí vị có thể dùng tại nhà.
Nếu quí vị đọc những tạp chí về các xu hướng phát triển hiện nay trên thế giới như Time hay Newsweek, quí vị sẽ thấy trong những năm gần đây hầu như mỗi công dân, đàn ông, đàn bà, trẻ em, đều đã có một chiếc máy tính cá nhân tại nhà. Quí vị cũng gặp rất nhiều bài nói về những người bình thường như quí vị đã tìm thấy ở máy tính sự trợ giúp đắc lực cho công việc tại nhà ra sao.
''Bob và Dorris Pullet ở Full House, Texas, đã sử dụng máy tính cá nhân vào nhiều việc gia đình khác nhau. Chẳng hạn quản lí các món trong phòng ăn. "Máy tính thực sự rất tiện dụng," Dorris nói, "Trước đây chúng tôi phải chạy ra mở cửa phòng ăn và đếm xem còn các đồ ăn nào, ví dụ còn bao nhiêu súp mướp gà. Bây giờ rất đơn giản, tôi chỉ cần bật máy lên, gõ mật khẩu, đưa vào một vài câu lệnh và nhận được câu trả lời, ví dụ GAMUOP 2;87;74, nghĩa là tôi còn 2 nồi súp mướp gà, trị giá 84 xu một nồi. 74 xu là giá ước định theo lạm phát. Bob đang thiết kế một chương trình quản lí các loại đĩa ăn còn tốt trong nhà."''
Sau khi đọc khoảng ba chục bài như vậy, tôi quyết mua một chiếc máy tính cá nhân. Ban đầu tôi muốn dùng để quản lí các số liệu. Tôi đã gặp rất nhiều khó khăn trong quản lí số liệu của mình. Ðại thể thế này: Tôi nhận được một bức thư từ bưu điện giải thích rằng, "để nhân viên luôn trong môi trường làm việc năng động họ sẽ tính cước hai tuần một lần." Tôi cho thư đó vào cặp tài liệu, nhãn ''Bưu điện'' sau đó cho vào tủ giấy tờ. Nay tôi có tất cả 300 cặp tài liệu, trong đó khoảng 200 chiếc mang nhãn ''Bưu điện''. Kết quả là tôi không còn có thể tìm được cái gì nữa. Vì thế tôi đã nghĩ đến máy tính.
Tay bán hàng nói rằng máy tính không chỉ giúp tôi theo dõi tài liệu mà còn làm được rất nhiều hơn thế, ví dụ quản lí các khoản thu nhập và tính thuế. Tôi rất ngỡ ngàng vì chính tôi đã rất đau đầu trong lần tính thuế năm ngoái. Không ngần ngừ thêm một giây tôi mua ngay một chiếc với khoản tiền dư cho một chuyến sang Hawaii dài ngày.
Về nhà, tôi nhận ra mình đã mua phải một chiếc máy rất đần độn. Tôi cứ hay bị hố như thế. Mấy năm trước tôi có mua con Shawna, loại chó chăn cừu nòi Ðức, giống chó thông minh chuyên phát hiện trộm và phản ứng bằng những cú cắn nhanh gọn. Nhưng là một đột-biến-trong-xác-suất-một-phần-triệu, con Shawna nhà tôi chỉ biết tấn công mỗi cái túi sữa. Giá như có tên trộm nào lẻn vào nhà tôi mà đeo bên mình một cái túi sữa, Shawna sẽ hoàn thành mĩ mãn nhiệm vụ trông nhà của mình.
Nhưng đứng cạnh máy tính mới, Shawna vẫn còn thông minh như Albert Einstein. Sau khi bật, máy tính chẳng chịu quản lí các thư từ bưu điện mà lại hỏi một loạt các câu hỏi ngớ ngẩn, ví dụ hôm nay là ngày bao nhiêu. Tôi gõ phím trả lời:
"Khỏi bận tâm hôm nay ngày mấy. Hãy quản lí các thư từ thật gọn ghẽ. Hãy đưa ra bảng kê rành rọt các khoản thu chi và tính thuế. Tôi muốn đóng thuế ít nhất mà không bị đưa ra trước vành móng ngựa."
Và máy tính trả lời:
"Sai cú pháp"
Quí vị có tin nổi không? Cái máy của nợ không biết đến cả hôm nay là ngày nào lại dám bảo tôi, một nhà văn chuyên nghiệp, đã viết sai cú pháp. Tôi lập tức lộn lại cửa hàng. Tay bán hàng bảo là, nếu tôi muốn máy tính quản lí số liệu thì phải mua thêm phần mềm nào đó giá đến mấy trăm đô la. Vì trót tiêu sạch tiền mua máy rồi nên tôi đành bằng lòng mua phần mềm "Ðội phòng thủ", giá chỉ có 15 đô la. "Ðội phòng thủ" không giúp tôi quản lí số liệu nhưng lại cho phép tôi dùng một khẩu laser nguyên tử chống lại những người bé nhỏ hành tinh khác bay đến lấy trộm những ô năng lượng, hòng để phi thuyền mẹ đến tiêu diệt tôi bằng chất thải hoá học.
Chiếc máy cá nhân có vẻ rất ưa "Ðội phòng thủ". Nó chẳng thèm hỏi ngày giờ gì cả, vào một cái là bắt đầu chơi ngay. Ngay đêm hôm ấy, tay hàng xóm sang chơi vì biết tôi định mua máy tính để quản lí số liệu, và chúng tôi đã chơi một mạch 6 tiếng liền chống lại người ngoài trái đất, uống sạch một két bia.
Công bằng mà nói, máy tính đã giúp tôi tăng hiệu quả hoạt động rất nhiều. Ban đầu tôi chỉ được khoảng 4000 điểm. Bọn ngoài trái đất chỉ cần hạ cánh giòn giã và dễ dàng lấy đi những ô năng lượng. Nhưng nay tôi chơi hiệu quả gấp năm lần với khoảng 20000 điểm. Bọn ngoài trái đất cũng tỏ ra nể nang khẩu laser của tôi hơn. Không có máy tính, tôi không thể tiến bộ nhanh đến như vậy. Biết đâu tôi có thể dùng một khẩu laser nguyên tử để diệt tuốt các kho thư từ báo cáo, thậm chí luôn cả bưu điện.