ại nói Ngô quốc thái thấy Tôn Quyền nghi hoặc không quyết, mới bảo:
- Khi hấp hối, mẹ con dặn phải theo di chúc của Bá Phù là phàm công việc trong nước không quyết định được thì hỏi Trương Chiêu, việc bên ngoài không quyết định được nên hỏi Chu Du. Nay sao con không mời chu Du về mà hỏi?
Quyền mừng lắm, lập tức sai sứ ra Phiên Dương mời Chu Du về bàn việc.
Nguyên Chu Du đang ở hồ Phiên Dương, luyện tập quân thủy, nghe tin Tào Tháo đem quân đại quân đến Hán Thượng, liền cấp tốc về Sài Tang để bàn việc quân. Sứ giả chưa kịp đi, thì Chu Du đã về đến nơi. Lỗ Túc vốn thân với Chu Du, đi ra đón trước, và thuật lại đầu đuôi việc trước cho Du nghe.
Chu Du nói:
- Tử Kính đừng lo, tôi đã có chủ trương rồi, hãy nên mời ngay Khổng Minh đến.
Lỗ Túc lên ngựa đi luôn.
Chu Du vừa ngồi nghỉ ngơi, chợt báo có Trương Chiêu, Cố Ung, Trương Hoành và Bộ Trắc, bốn người đến thăm. Du mời vào trong nhà ngồi chơi, hỏi han sức khỏe mọi người. Trương Chiêu nói:
- Đô đốc có biết việc mất còn của Giang Đông không?
Du nói:
- Chưa biết.
Chiêu nói:
- Tào Tháo cầm trăm vạn quân, đóng ở Hán Thượng. Hôm trước, có đưa tờ hịch đến đây, mời chúa công hội săn ở Giang Hạ. Tuy hắn định thôn tính ta, nhưng chưa nói rõ ra thôi. Bọn Chiêu chúng tôi đã khuyên chúa công nên hàng đi, họa may Giang Đông mới tránh được vạ. Không ngờ Lỗ Túc dắt ngay anh Gia Cát Lượng, quân sư của Lưu Bị ở Giang Hạ về. Vì hắn muốn trả thù Tào Tháo, nên nói khích chúa công. Lỗ Túc thì ù lì, không hiểu gì cả. Nay chỉ đợi Đô đốc về để quyết định dứt khoát việc ấy.
Du hỏi:
- Thế ý kiến các ông có giống nhau không?
Bọn Cố Ung đáp:
- Chúng tôi đã bàn bạc, ý kiến đều giống nhau cả rồi.
Du nói:
- Ta cũng muốn hàng đã lâu. Các ông hãy đi về đi, sáng mai ra mắt chúa công, ta sẽ có quyết định.
Được một lát, lại có tin bọn chiến tướng là Trình Phổ, Hoàng Cái, Hán Đương đến.
Du mời vào. Thăm hỏi xong, Trình Phổ hỏi:
- Đô đốc có biết Giang Đông nay mai về tay người khác không?
Du nói:
- Chưa biết.
Phổ nói:
- Bọn tôi từ khi theo Tôn tướng quân, mở mang cơ nghiệp, lớn nhỏ hơn trăm trận đánh, mới có được sáu quận thành trì. Nay chúa công nghe bọn mưu sĩ muốn hàng Tào Tháo. Thật là việc nhơ nhuốc đáng tiếc! Chúng tôi thà chết chứ không khi nào chịu nhục. Xin Đô đốc khuyên chúa công quyết kế khởi binh. Chúng tôi xin thề cố chết mà đánh.
- Thế ý kiến các ông có giống nhau không?
Hoàng Cái phẫn uất đứng dậy, vỗ tay lên trán, nói:
- Tôi thề rằng đầu này mất thì mất, chớ không bao giờ hàng Tào!
Cả bọn cũng đồng thanh nói không khi nào chịu hàng.
Du nói:
- Ta đang muốn quyết chiến với Tào Tháo, há chịu hàng. Xin các tướng hãy về, ta vào ra mắt chúa công sẽ có quyết định.
Bọn Trình Phổ trở ra. Chưa giập bã trầu, lại có quan văn là Gia Cát Cẩn và Lã Phạm đến.
Du đón vào. Chào hỏi xong xuôi, Gia Cát Cẩn nói:
- Em tôi là Gia Cát Lượng từ Hán Thượng lại đây nói việc Lưu Dự Châu muốn kết với Đông Ngô để đánh Tào Tháo. Các quan văn võ bàn định chưa xong, vì em tôi là sứ giả, nên tôi không tiện nói nhiều, chỉ đợi Đô đốc về quyết định.
Du nói:
Ý ông thế nào?
Cẩn nói:
- Hàng thì dễ yên, đánh thì khó giữ.
Chu Du cười, nói:
- Tôi đã có chủ trương, ngày mai đến phủ sẽ có quyết.
Chợt lại có bọn Lã Mông, Cam Ninh đến, Du mời vào cùng bàn luận việc đó. Kẻ muốn hàng người muốn đánh, tranh luận gay go.
Chu Du nói:
- Không phải nói chi cho lắm, ngày mai xin cứ đến cả phủ để thảo luận.
Mọi người ra về. Chu Du cười nhạt lúc lâu mới thôi.
Chiều hôm ấy được tin Lỗ Túc đưa Khổng Minh đến, Du ra tận cửa đón vào. Thi lễ xong, chia ngôi chủ khách ngồi chơi. Túc hỏi Chu Du rằng:
- Nay Tào Tháo huy động lực lượng lớn xâm chiếm miền Nam, hòa với đánh, chỉ có hai đường, chúa công chưa quyết định, cốt đợi tướng quân. Ý kiến tướng quân thế nào?
Du nói:
- Tào Tháo mượn tiếng Thiên tử, thì không nên kháng cự; vả lại thế Tào to lắm, chưa dễ địch nổi. Đánh thì tất thua, mà hàng thì dễ yên. Ý ta đã quyết, ngày mai ta vào hầu chúa công xin sai sứ đi hàng Tào.
Lỗ Túc ngạc nhiên, nói:
- Ông nói lầm rồi! Cơ nghiệp Giang Đông đã trải ba đời rồi, sao một chốc mà để vào tay người khác? Tôn Bá Phù trước đã dặn phàm công việc ngoài phó thác cho tướng quân. Chính lúc này phải trông cậy vào tướng quân để giữ sao cho cơ nghiệp Đông Ngô vững như Thái Sơn. Chẳng dè tướng quân cũng theo lời mấy đứa... hèn nhát đó sao?
Du nói:
- Sáu quận Giang Đông, nhân dân đông đúc biết bao. Nay nếu bị nạn binh đao tất quy oán cho ta, nên ta nhất định xin hàng.
Lỗ Túc nói:
- Không thể thế được. Tướng quân là bậc đại anh hùng, Đông Ngô là nơi hiểm trở, vị tất Tào Tháo đã làm mưa gió gì được!
Hai người cùng tranh luận, Khổng Minh chỉ ngồi thu tay cười mát. Du hỏi:
- Tiên sinh có việc gì mà cười?
Khổng Minh đáp:
- Tôi có cười gì đâu, chỉ cười Tử Kính không thức thời.
Túc hỏi:
- Sao tiên sinh bảo tôi không thức thời?
Khổng Minh đáp:
- Công Cẩn muốn hàng Tào, rất là hợp lẽ.
Du nói:
- Khổng Minh là người thức thời, tất một lòng như ta.
Túc nói:
- Khổng Minh! Sao ông lại nói thế?
Khổng Minh đáp:
- Tháo rất giỏi việc dùng binh, thiên hạ không ai địch nổi. Trước chỉ có Lã Bố, Viên Thiệu, Viên Thuật, Lưu Biểu là dám chống cự. Mấy người ấy đều bị Tháo giết cả rồi, thiên hạ không còn ai nữa! Chỉ có Lưu Dự Châu là không thức thời, mới dám gượng gạo chống lại, nay thân cô thế cô ở đất Giang Hạ, mất còn chưa biết ra sao? Tướng quân quyết kế hàng Tào, để bảo toàn vợ con, phú quý; còn như vận nước đổi thay, phó mặc trời, có chi đáng tiếc!
Lỗ Túc giận lắm, nói:
- Người muốn cho chủ ta uốn gối chịu nhục với lũ giặc nước à?
Khổng Minh nói:
- Ta có một kế, không phải cần đến khiêng dê gánh rượu, không phải nộp nước dâng ấn, cũng không cần phải thân sang sông; chỉ sai một người sứ với chiếc thuyền nhẹ đưa hai người sang sông mà thôi. Tào Tháo được hai người ấy, thì lập tức trăm vạn quân cũng cởi giáp, cuốn cờ rút lui ngay.
Du hỏi:
- Dùng hai người nào mà lui được quân Tào?
Khổng Minh nói:
- Đất Giang Đông mà bỏ hai người ấy, bất quá như cây to rụng một cái lá, kho lớn mất một hạt thóc. Nhưng Tào Tháo được hai người ấy, lập tức sẽ cuốn cờ, cởi giáp, vui mừng rút lui ngay.
Du lại hỏi:
- Hai người nào?
Khổng Minh nói:
- Khi tôi ở Long Trung, nghe tin Tháo mới dựng một cái đài ở trên sông Trương Hà, gọi là Đồng Tước, trang hoàng lịch sự, rồi kén những con gái đẹp trong thiên hạ nhốt đầy trong đó. Tháo vốn là đồ hiếu sắc, biết bên Giang Đông ông Kiều công có hai người con gái, con lớn là Đại Kiều, con nhỏ là Tiểu Kiều. Hai người đều nhan sắc, chim sa cá lặn, hoa nhường, nguyệt thẹn. Tháo từng thề rằng: Một là ta thề đạp bằng bốn bể, dựng nên nghiệp Hoàng đế; hai là lấy được hai chị em nàng Kiều ở Giang Đông, đem về đài Đồng Tước để vui tuổi già, thì dẫu chết cũng không tiếc gì đời nữa! Nay Tháo tuy đem quân trăm vạn, chực chiếm Giang Nam, nhưng thật ra chỉ vì hai người con gái ấy. Tướng quân sao không tìm Kiều công, đem nghìn vàng mua lấy hai người con gái rồi sai người mang dâng cho Tào Tháo, Tháo mãn nguyện tất rút quân về. Đó cũng là kế Phạm Lãi dâng Tây Thi cho Ngô vương, sao không kíp làm đi?
Du hỏi:
- Có gì làm chứng về việc Tào Tháo muốn được hai nàng Kiều không?
Khổng Minh nói:
- Con nhỏ Tào Tháo là Tào Thực, tự là Tử Kiến, có tài đặt bút thành văn. Tháo sai làm một bài phú, gọi là phú đài Đồng Tước. Ý chính trong bài phú ấy, chỉ nói về nhà Tào nếu làm Thiên tử thì thề sẽ lấy cho kỳ được hai nàng Kiều.
Du hỏi:
- Ông có nhớ bài phú ấy không?
Khổng Minh nói:
- Tôi thích lời văn hoa mỹ của bài ấy, nên cũng thuộc.
Du nói:
- Xin thử đọc cho nghe.
Khổng Minh đọc luôn bài phú, trong bài có mấy câu:
“Lập song đài ư tả hữu hề! Hữu Ngọc Long dữ Kim Phụng; lãm nhị kiều ư Đông nam hề! Lạc chiêu tịch chí dữ cộng”.(Nghĩa là: Dựng hai đài ở bên tả bên hữu, có đài Ngọc Long, có đài Kim Phụng. Nhốt hai nàng Kiều bên Đông nam; để sớm chiều cùng vui vầy) [1].Chu Du nghe xong mấy câu ấy, đỏ mặt tía tai, đứng phắt dậy trỏ tay về phương Bắc mà mắng rằng:
- Thằng giặc Tào này khinh ta quá chừng!
Khổng Minh vội ngăn lại, nói:
- Ngày xưa chúa rợ Hung nô hay xâm lấn bờ cõi, Thiên tử nhà Hán còn phải đem Công chúa gả cho nó, để cầu hòa, nay tướng quân tiếc làm chi hai người con gái thường dân ấy?
Du nói:
- Ông chưa rõ Đại Kiều là vợ Tôn Bá Phù, Tiểu Kiều là vợ Du đó.
Khổng Minh giả vờ sợ sệt nói:
- Tôi thật vô tình, nói năng lỗ mỗ, tội đáng chết, đáng chết!
Chu Du nói:
- Ta thề cùng thằng giặc già một còn một mất!
Khổng Minh nói:
- Tướng quân nên nghĩ cho chín, kẻo hối về sau.
Du nói:
- Ta đã vâng lời Tôn Bá Phù ủy thác, có lẽ hạ mình hàng Tào. Vừa rồi ta nói thế, là thử lòng nhau đó thôi. Ta từ khi ở Phiên Dương về đây, vẫn có chủ trương đánh miền Bắc; dù dao búa kề đầu cũng không lay được. Xin Khổng Minh giúp ta một tay, cùng phá giặc Tào.
Khổng Minh nói:
- Nếu ngài không bỏ Lượng, thì Lượng xin đem hết lòng khuyển mã, sớm tối vâng lời sai khiến.
Du nói:
- Ngày mai ta vào yết kiến chúa công, sẽ bàn ngay việc cất quân.
Khổng Minh và Lỗ Túc từ biệt Chu Du ra về.
Sáng sớm hôm sau, Tôn Quyền ra công đường; bọn quan văn là Trương Chiêu, Cố Ung, hơn ba mươi người; bọn quan võ là Trình Phổ, Hoàng Cái, hơn ba mươi người, áo mũ san sát, gươm đeo sáng quắc, chia ngôi thứ đứng hai bên.
Một lát, Chu Du vào yết kiến, thi lễ xong, Tôn Quyền ân cần thăm hỏi Du nói:
- Gần đây, nghe Tào Tháo đóng binh ở Hán Thượng, có đưa thư sang đây, ý kiến chúa công thế nào?
Quyền đưa tờ lịch cho Chu Du xem.
Du xem xong, cười nói:
- Thằng giặc già cho Giang Đông ta là không có ai chăng, sao dám quá khinh nhờn ta thế!
Quyền hỏi:
- Ý ngươi thế nào?
Du nói:
- Chúa công đã cùng với văn võ bàn định chưa?
Quyền nói:
- Mấy hôm nay bàn luận việc ấy; người thì khuyên ta nên hàng, kẻ lại bảo ta nên đánh; ý ta chưa định bề nào, xin Công Cẩn quyết định cho.
Du nói:
- Ai khuyên chúa công hàng?
Du hỏi ngay Trương Chiêu:
- Xin cho ý kiến muốn hàng của tiên sinh thế nào?
Chiêu nói:
- Tào Tháo mượn tiếng triều đình để dẹp đánh bốn phương, nay lại mới được Kinh Châu, uy thế ngày càng lớn. Giang Đông ta mà có cự được với Tào Tháo là nhờ dựa vào sông Trường Giang; giờ đây Tào Tháo có hàng trăm nghìn chiếc thuyền, thủy lục cùng tiến, ta lấy gì mà chống được. Không bằng hãy hàng, rồi sau sẽ liệu kế khác.
Chu Du nói:
- Đó là lời bàn của bọn hủ nho. Giang Đông từ khi lập nước đến giờ, đã trải ba đời, sao nỡ chốc lát bỏ mất?
Quyền mới hỏi:
- Thế đánh thì có kế gì?
Chu Du nói:
- Tháo tuy giả danh là tướng nhà Hán, thật ra là giặc nhà Hán. Mà tướng quân là bậc thần võ hùng tài, nhờ cơ nghiệp của cha anh, binh giỏi lương nhiều, đáng lẽ tung hoành cả trong thiên hạ, trừ kẻ bạo tàn, sao lại phải hàng giặc? Vả lại, Tháo đi chuyến này mắc phải nhiều điều kỵ trong binh pháp; đất bắc chưa yên, còn cái họa Mã Đằng, Hàn Toại sau lưng, mà Tháo dám ở lâu để đánh phương Nam, là một điều kỵ; quân Bắc không quen đánh dưới nước, mà Tháo dám bỏ yên ngựa dùng bè thuyền, tranh giành với Đông Ngô, là hai điều kỵ; đang mùa đông rét mướt, ngựa không có cỏ khô ăn, mà dám khởi binh, là ba điều kỵ; đem quân ở lục địa tiến sâu vào chỗ sông hồ, không quen thủy thổ, nhiều người đau ốm, là bốn điều kỵ. Quân Tào Tháo phạm bốn điều kỵ ấy, dẫu nhiều cũng phải thua. Tướng quân bắt được Tháo ở chính lúc này. Du chỉ xin vài vạn tinh binh, đến đóng ở Hạ Khẩu, đủ phá được Tào Tháo cho tướng quân xem.
Tôn Quyền đứng vùng dậy nói:
- Thằng giặc già muốn cướp ngôi nhà Hán đã lâu, chỉ e có hai anh em họ Viên, Lã Bố, Lưu Biểu với ta mà thôi. Nay mấy người ấy đã mất, duy chỉ còn có ta. Ta cùng với giặc già, thề không chung sống. Người nói đánh, chính hợp ý ta. Quả là trời cho ngươi xuống giúp ta đó!
Chu Du nói:
- Tôi xin vì tướng quân quyết một trận huyết chiến, dù chết cũng không từ. Chỉ sợ tướng quân còn hồ nghi chưa định.
Quyền rút ngay thanh gươm đeo ở mình, chặt xuống góc bàn trước mặt, nói rằng:
- Các quan các tướng, ai còn nói hàng Tào, sẽ như cái góc bàn này.
Nói xong, tặng luôn thanh gươm cho Chu Du, phong Chu Du làm Đại đô đốc. Trình Phổ làm Phó đô đốc; Lỗ Túc làm Tán quân Hiệu úy. Nếu văn quan võ tướng, ai không tuân lệnh, dùng thanh gươm ấy chém đi.
Chu Du nhận gươm, nói:
- Ta phụng mệnh chúa công, đem quân đánh Tào Tháo, chư tướng và quan viên, ngày mai đều phải ra trại trận ở cạnh bờ sông nghe lệnh. Ai chậm chạp lầm lỗi cứ chiếu theo trong bảy điều cấm lệnh, 54 tội trảm quyết thi hành.
Nói rồi, Du từ biệt Tôn Quyền bước ra khỏi phủ; các quan văn võ giải tán, đâu về đấy.
Chu Du về đến dinh, cho mời Khổng Minh vào bàn việc. Khổng Minh đến. Du nói:
- Hôm nay, trong phủ bàn định đã xong, xin tiên sinh cho biết kế hay để phá Tào Tháo.
Khổng Minh nói:
- Bụng Tôn tướng quân chưa thật ổn, không thể định kế được vội.
Du hỏi:
- Thế nào là bụng trong chưa được ổn?
Khổng Minh nói:
- Vẫn còn có ý sợ quân Tào nhiều, quân mình ít không địch nổi. Tướng quân nên nói rõ quân số để Tôn Tướng quân vững dạ thì việc lớn ắt xong.
Du nói:
- Tiên sinh nói phải lắm!
Du bèn vào ngay, ra mắt Tôn Quyền. Quyền hỏi:
- Đêm khuya Công Cẩn còn đến đây, chắc hẳn có việc gì?
Du thưa:
- Ngày mai cất quân, chúa công còn nghi hoặc chút nào không?
Quyền nói:
- Ta chỉ còn lo quân Tào nhiều lắm, sợ không địch nổi thôi.
Du cười, nói:
- Tôi chỉ vì việc ấy mà đến đây, nói rõ để chúa công biết. Chúa công thấy hịch Tào Tháo nói dối có trăm vạn quân, nên sinh lòng nghi sợ, không xét rõ hư thực thế nào. Nay xét ra, hắn huy động quân mã trong nước chẳng qua được mười lăm, mười sáu vạn, mà đã mệt mỏi cả rồi; số quân thu được của họ Viên cũng độ bảy tám vạn, nhưng đa số vẫn còn nghi ngờ chưa phục. Quân số tuy nhiều cũng không đáng sợ. Tôi chỉ xin năm vạn quân là đủ phá nổi. Chúa công chớ nên áy náy nữa.
Quyền vỗ vào lưng Chu Du mà nói rằng:
- Công Cẩn nói đến điều ấy, thật gỡ được mối hoài nghi cho ta. Tử Bố không biết gì, ta mất tin cậy. Chỉ có ngươi với Tử Kính là hợp bụng với ta thôi. Vậy thì ngươi hãy cùng với Tử Kính, Trình Phổ mang quân đi trước. Ta thu xếp thêm quân mã, tải nhiều lương thực, làm hậu ứng cho. Tiền quân phỏng có điều gì không được như ý, thì đã có ta đây. Ta phen này quyết đánh nhau với giặc Tào, không còn hồ nghi gì nữa!
Chu Du từ tạ ra về, bụng nghĩ thầm rằng:
- Khổng Minh đã đoán trúng được cả ruột gan Ngô hầu, mà mưu kế gì cũng hơn ta một bậc. Nếu để lâu tất gây vạ cho Đông Ngô ta, chi lòng hạ cố đến chơi một chút, thì ta hả lòng mong đợi lắm.
My Chúc vâng lời, lạy từ trở ra.
Lỗ Túc hỏi Chu Du rằng:
- Ông muốn tiếp Lưu Huyền Đức để bàn việc gì?
Du nói:
- Huyền Đức như con thú dữ trong đời, không thể không trừ được. Nay ta thừa cơ dụ y đến giết đi, để trừ một mối lo to cho nước nhà.
Túc can ngăn hai ba lần, Du nhất định không nghe, truyền ngay lệnh rằng:
- Huyền Đức đến đây, thì phục sẵn năm mươi tên đao phủ ở trong buồng hễ lúc nào ta quẳng cái làm hiệu, thì ùa ra giết đi.
My Chúc về ra mắt Huyền Đức, thuật chuyện Chu Du muốn mời đến chơi để bàn bạc việc gì. Huyền Đức sai thu xếp một chiếc thuyền nhẹ, định đi ngay, Vân Trường can rằng:
- Chu Du là người đa mưu, lại không có thư của Khổng Minh, hoặc có mưu lừa gì chăng, không nên khinh thường.
Huyền Đức nói:
- Ta nay kết liên với Đông Ngô, cùng phá Tào Tháo. Nay Chu Du muốn gặp ta, nếu ta không đi thì không phải là tình đồng minh với nhau. Hai bên cứ ngờ vực lẫn nhau, việc to hỏng mất.
Vân Trường nói:
- Nếu huynh trưởng muốn sang đó, em xin đi theo.
Trương Phi cũng xin đi. Huyền Đức nói:
- Chỉ Vân Trường đi là đủ. Dực Đức với Tử Long ở nhà giữ trại; Giản Ung giữ Ngạc Huyện cho vững, ta đi sẽ về ngay.
Phân công đâu đấy rồi, Huyền Đức bèn cùng Vân Trường chỉ đem hai mươi tên quân, bơi một chiếc thuyền nhỏ sang Giang Đông.
Huyền Đức ngắm trông chiến thuyền Giang Đông cùng với tinh kỳ binh giáp dàn ra hai bên tả hữu tề chỉnh lắm, trong bụng cũng đã mừng thầm.
Quân sĩ vào báo với Chu Du rằng Lưu Dự Châu đã đến. Du hỏi:
- Y đem thuyền đến nhiều hay ít?
Quân sĩ bẩm:
- Chỉ có độc một chiếc thuyền và hơn hai mươi tên tùy tùng.
Du cười, nói:
- Bọn này thật đáng chết!
Lập tức sai quân đao phủ mai phục đâu đấy, rồi ra trại đón Huyền Đức vào.
Huyền Đức dẫn Vân Trường và tùy tùng vào thẳng trung quân. Đôi bên chào nhau xong, Du mời Huyền Đức ngồi lên trên. Huyền Đức nói:
- Tiếng tướng quân lẫy lừng cả thiên hạ, Bị này tài đức gì, dám đâu phiền đến tướng quân phải trọng vọng.
Nói rồi chia ngôi chủ khách ngồi chơi. Chu Du mở tiệc khoản đãi.
Khi ấy Khổng Minh tình cờ ra chơi bờ sông, nghe tin Huyền Đức đến gặp Chu Du, thất kinh, vội lẻn vào trung quân xem động tĩnh ra làm sao, thấy trên mặt Chu Du đầy những sát khí, trông vào hai bên màn vách thì thấy đặc những quân đao phủ. Khổng Minh sợ hãi nói:
- Thế này thì làm thế nào?
Nói rồi lại nhìn Huyền Đức chỉ thấy Huyền Đức cười cười nói nói như không; lại thấy một người cắp gươm đứng hầu sau lưng Huyền Đức, nhìn xem ai thì là Quan Vân Trường, Khổng Minh mừng, nói:
- Chủ ta không có gì đáng lo nữa rồi!
Nói xong không vào nữa,quay ra bờ sông đứng đợi.
Chu Du mời mọc Huyền Đức uống rượu; được vài tuần, Du bèn đứng dậy cầm chén để mời, sực trông thấy Vân Trường cắp gươm đứng sau Huyền Đức, liền hỏi ai. Huyền Đức nói:
- Em tôi là Quan Vân Trường đó!
Du giật mình hỏi:
- Có phải là người chém Nhan Lương, Văn Sú khi xưa khi đó không?
Huyền Đức đáp:
- Chính phải!
Du thất kinh, mồ hôi đổ toát ra cả áo. Rồi rót rượu mời Vân Trường uống. Một lát, Lỗ Túc vào.
Huyền Đức nói:
- Khổng Minh ở đâu, nhờ Tử Kính mời lại đây gặp một lát.
Chu Du nói:
- Đợi khi nào phá xong Tào Tháo, bấy giờ sẽ gặp nhau cũng được.
Huyền Đức nín lặng. Vân Trường đưa mắt cho Huyền Đức. Huyền Đức biết ý, đứng ngay dậy từ biệt Chu Du mà rằng:
- Nay tôi hãy xin cáo biệt, khi nào phá được giặc thành công, xin lại sang mừng.
Du cũng không giữ lại, tiễn ra cửa dinh. Huyền Đức từ biệt ra đến bờ sông, đã thấy Khổng Minh ở trong thuyền, Huyền Đức mừng rỡ. Khổng Minh nói:
- Chúa công có biết việc nguy cấp hôm nay không?
Huyền Đức ngạc nhiên nói:
- Không biết có việc gì?
Khổng Minh nói:
- Nếu không có Vân Trường thì chúa công đã bị Chu Du hại rồi.
Huyền Đức bấy giờ mới vỡ lẽ; bèn mời Khổng Minh cùng về Phàn Khẩu.
Khổng Minh nói:
- Tôi tuy ở kề miệng hổ, nhưng vững như Thái Sơn. Chúa công trở về, đúng đến hôm 20 tháng 11 là ngày Giáp Tý, phải sai Tử Long mang một chiếc thuyền nhỏ chờ tôi ở mé Nam bờ sông, chớ có sai hẹn, Huyền Đức hỏi ý làm sao, Khổng Minh nói:
- Cứ xem gió Đông nam nổi lên lúc nào, thì tôi về lúc ấy.
Huyền Đức đi chưa được vài dặm, chợt thấy trên thượng lưu có năm sáu chục chiếc thuyền bơi đến, một Đại tướng cầm ngang ngọn mâu đứng trên mũi thuyền, thì là Trương Phi. Nguyên Phi sợ Huyền Đức gặp lỡ làng gì, một mình Vân Trường không địch nổi, cho nên mới đem thuyền đến tiếp ứng. Ba người cùng nhau về trại.
Lại nói, Chu Du tiễn xong Huyền Đức về trại. Lỗ Túc hỏi rằng:
- Ông đã mời Huyền Đức đến đây, sao lại không giết nữa?
Du nói:
- Quan Vân Trường là một hổ tướng đời nay, cùng với Huyền Đức không rời nhau lúc nào, nếu ta hạ thủ, thì y tất giết ta trước.
Túc nghe nói cũng rờn tóc gáy. Chợt lại có tin vào báo Tào Tháo sai người đưa thư đến.
Du gọi vào. Sứ giả dâng thư lên. Du cầm thư xem thì thấy đề ở ngoài phong bì rằng: “Đại thừa tướng nhà Hán giao cho Chu đô đốc phải mở thư này”. Du nổi giận, không mở thư ra xem nữa, xé nát, quẳng xuống đất và quát sai điệu Sứ giả ra chém.
Lỗ Túc can rằng:
- Hai nước đánh nhau, không nên chém sứ giả.
Du không nghe, nói:
- Phải chém để thị oai!
Rồi Du sai chém luôn sứ giả, cho đầy tớ mang đầu về bên Tào. Đoạn Du hạ lệnh cho Cam Ninh làm tiên phong, Hàn Đương làm tả dực, Tưởng Khâm làm hữu dực, Du thì tự lĩnh các tướng đi tiếp ứng; sáng hôm sau, canh tư thổi cơm ăn, canh năm mở thuyền, đánh trống hò reo bắt đầu sang đánh Tào.
Tào Tháo thấy Chu Du xé thư chém sứ giả, bèn nổi giận đùng đùng, lập tức sai Sái Mạo, Trương Doãn và bọn hàng tướng Kinh Châu làm tiền bộ, Tháo tự lĩnh hậu quân, đốc thúc chiến thuyền kéo đến của Tam Giang. Vừa tới nơi. đã thấy thuyền Đông Ngô đen kịt cả sông, một đại tướng ngồi đầu thuyền gọi to lên rằng:
- Ta là Cam Ninh đây, ai dám ra đây quyết chiến với ta không?
Sái Mạo sai em là Sái Huân tiến lên trước. Hai thuyền gần nhau, Cam Ninh giương cung đặt tên bắn sang một phát. Huân ngã gục ngay xuống. Ninh thúc thuyền đánh dấn vào, muôn ngàn cung nỏ nhả tên như mưa, quân Tào không sao địch nổi. Lại có Hàn Đương ở tả, Tưởng Khâm ở hữu, hai mặt cùng xông thẳng vào đội quân Tào. Quân Tào quá nửa là quân vùng Thanh. Từ xưa nay không quen đánh thủy, chèo chống không vững, chiến thuyền chòng chành, nghiêng ngả trên mặt sông. Bên này, ba đội thuyền của bọn Cam Ninh tung hoành trên mặt nước. Chu Du lại thúc thuyền đánh giúp, quân Tào chết hại không biết bao nhiêu mà kể. Đánh nhau từ giờ Tỵ đến giờ Mùi, Chu Du tuy thắng, nhưng vẫn sợ quân Tào nhiều lắm, mình địch không nổi, lập tức khua chiêng thu thuyền về trại.
Quân Tào thua trận trở về. Tháo lên trại trên cạn, chỉnh đốn lại quân mã, rồi đòi Trương Doãn, Sái Mạo vào trách mắng:
- Quân Đông Ngô ít, thế mà nó đánh được mình, đó là các người không chịu hết lòng đó thôi!
Sái Mạo thưa:
- Quân thủy ở Kinh Châu, lâu nay không được luyện tập, mà quân ở Thanh, Từ thì không quen đánh thủy, nên mới bị thua. Nay nên lập một thủy trại, cho quân Thanh, Từ ở trong, quân Kinh Châu ở ngoài, hàng ngày phải tập tành, khi nào giỏi mới dùng được.
Tháo nói:
- Người đã làm Thủy quân Đô đốc, thế nào tiện thì cứ làm, việc gì còn phải hỏi ta?
Trương, Sái hai người ra luyện quân thủy. Suốt giải ven sông, lập ra một thủy trại cực to, thuyền lớn đóng xung quanh phía ngoài, thuyền nhỏ ở trong. Chia ra làm hai mươi cửa, có đường đi lối lại nối liền, đèn đuốc sáng rực trời; doanh trại trên cạn dài hơn ba trăm dặm, khói, lửa nghi ngút.
Lại nói, Chu Du được trận về trại, khao thưởng ba quân, sai người báo tin thắng lợi với Ngô hầu. Đêm hôm ấy, Chu Du lên cao đứng trông, thấy mé Tây ánh lửa rực trời. Tả hữu bẩm rằng:
- Đó là ánh đèn đuốc ở bên quân Tào đó!
Du cũng hoảng. Hôm sau Du muốn thân đến xem thủy trại Tào Tháo, liền sai sửa soạn một chiếc thuyền lầu, đem theo đồ âm nhạc và vài viên tướng khỏe, mỗi người đeo một bộ cung tên thực tốt, từ từ bơi sang. Đến cạnh trại Tháo, Du truyền đỗ thuyền lại, kèn, sáo nổi lên inh ỏi. Du nhìn trộm thủy trại địch, giật mình, nói rằng:
- Thật là đạt mức tuyệt diệu của quân thủy!
Lại nói rằng:
- Ai là Đô đốc thủy quân bên Tào thế?
Tả hữu bẩm:
- Sái Mạo và Trương Doãn.
Du nói:
- Hai người này ở Giang Đông đã lâu, thạo nghề đánh thủy, ta phải lập mẹo trừ trước đi, mới có thể phá được Tào Tháo.
Giữa lúc ấy, quân vào báo với Tào Tháo rằng Chu Du đến xem trộm trại. Tháo sai chèo thuyền đuổi bắt. Du thấy cờ hiệu trong trại thủy phe phẩy vội sai nhổ neo, chèo thuyền bay vùn vụt; khi thuyền Tháo ra khỏi cửa trại, thì Chu Du đã đi xa hàng chục dặm rồi. Quân Tào đuổi không kịp, quay về báo với Tào Tháo.
Tháo hỏi các tướng:
- Hôm qua ta vừa thua một trận, mất cả nhuệ khí, hôm nay nó lại sang xem trộm trại ta, ta nên dùng kế gì mà phá cho được?
Tháo hỏi chưa dứt lời, có một người bước ra thưa rằng:
- Tôi thuở nhỏ là bạn đồng học với Chu Du, chơi với nhau thân lắm. Nay xin đem ba tấc lưỡi sang Giang Đông dụ người ấy lại hàng.
Tháo mừng lắm, trông ra thì là Tưởng Cán, tự là Tử Dực quê ở Cửu Giang hiện đang làm Mạc tàn. Tháo bèn hỏi:
- Tử Dực chơi với Chu Du thân lắm à?
Cán thưa:
- Thừa tướng yên tâm, tôi sang tả ngạn chuyến này nhất định thành công.
Tháo lại hỏi:
- Có cần mang đồ vật gì đi không?
Cán nói:
- Chỉ một tiểu đồng đi hầu, với hai người chèo thuyền là đủ.
Tháo mừng lắm, mở tiệc rượu tiễn Tưởng Cán. Cán đội khăn cát đằng, mặc áo vải rộng tay, ngồi một chiếc thuyền con, đến thẳng trại Chu Du, sai người vào báo là có bạn cũ Tưởng Cán lại thăm.
Chu Du đang ngồi trong trướng bàn việc, nghe tin Tưởng Cán đến chơi, cười mà nói rằng:
- Thuyết khách đến đây rồi!
Liền nghé vào tai các tướng dặn dò như thế... Như thế. Ai nấy vâng lệnh đi ra. Du sửa lại áo mũ chỉnh tề, dẫn vài trăm tùy tùng đều mặc áo gấm, đội mũ hoa, tiền hô hậu ủng đi ra. Tưởng Cán dẫn một tiểu đồng, mặc áo xanh, ngang nhiên bước tới. Du đón tiếp rất lễ độ.
Cán hỏi:
- Công Cẩn lâu nay mạnh khỏe chớ?
Du đáp:
- Tử Dực xông pha sóng gió đến đây, làm thuyết khách cho Tào Tháo đó chăng?
Cán ngạc nhiên, nói:
- Ta lâu nay không gặp túc hạ, nên đến thăm hỏi, cớ sao lại nghi ta là thuyết khách?
- Tử Dực!
Cán vẫn vờ ngủ không thưa. Du cũng cởi áo đi ngủ.
Cán nằm nghĩ thầm rằng:
- Chu Du là người cẩn thận, sáng dậy không thấy thư, tất nhiên sẽ không để cho mình được thoát!
Vừa sang canh năm, Cán dậy gọi Chu Du. Du vẫn ngủ say. Cán bèn đội khăn mặc áo, lẻn ra ngoài trướng, gọi tiểu đồng, đi thẳng đến cửa trại. Quân canh hỏi:
- Tiên sinh đi đâu?
Cán nói:
- Ta ở đây mãi, sợ lỡ việc Đô đốc, nên ta tạm cáo từ.
Quân sĩ cũng không cản trở gì cả.
Cán xuống thuyền bơi như bay về ra mắt Tào Tháo.
Tháo hỏi:
- Tử Dực đi có được việc không?
Cán thưa:
- Chu Du chí khí cao nhã lắm, không sao dụ được.
Tháo giận, nói:
- Đi đã không được việc, lại bị nó chê cười cho à?
Cán thưa:
- Tuy rằng không dụ được Chu Du, nhưng cũng điều tra được một việc giúp Thừa tướng. Xin hãy cho tả hữu lui cả ra ngoài.
Cán lấy thư ra và thuật lại đầu đuôi câu chuyện cho Tào Tháo nghe.
Tháo nổi giận, nói:
- Chà! Hai thằng dám vô lễ thế à?
Lập tức cho đòi Trương Doãn, Sái Mạo vào, Tháo hỏi:
- Nay ta định sai các ngươi tiến quân đây!
Mạo bẩm:
- Quân sĩ tập chưa được giỏi, không nên tiến vội.
Tháo gắt rằng:
- Nếu đợi đến lúc quân sĩ tâp giỏi, thì đầu tao đã nộp cho Chu Du rồi!
Hai người không hiểu ý thế nào, lúng túng chẳng biết nói năng ra sao. Tháo bèn quát võ sĩ lôi hai người ra chém. Một lát võ sĩ đem đầu vào dâng, Tháo sực nghĩ ra ngay, nói rằng:
- Thôi! Ta mắc mẹo rồi!
Người sau có thơ than rằng:
Xưa nay Tào Tháo tiếng khôn ngoan,Khôn thế sao lại mắc mẹo gian?Hỡi ơi! Sái, Trương, quân bán chúa,Rước voi giầy mả, chết không oan!Các tướng thấy Tháo giết Trương, Sài, bèn vào hỏi nguyên nhân làm sao, Tháo biết mình mắc mưu, nhưng vẫn không chịu nhận lỗi, bèn bảo các tướng rằng:
- Hai người ấy khinh thường quân pháp nên ta giết đi.
Ai nấy đều thở dài buồn bã. Tháo chọn Mao Giới và Vu Cấm cử thay làm Thủy quân Đô đốc.
Quân do thám tin về cho Chu Du. Du mừng rỡ, nói:
- Ta chỉ lo hai người ấy, nay đã trừ xong, lòng ta thanh thản vô cùng.
Lỗ Túc nói:
- Đô đốc dùng binh như thế, lo gì chẳng phá được Tào Tháo.
Du nói:
- Ta chắc rằng các tướng không ai hiểu mưu ta, chỉ có Gia Cát Lượng kiến thức hơn ta, chắc mẹo này cũng không giấu được hắn. Tử Kính thử sang dò xem hắn có biết hay không, rồi về báo cho ta.
Ấy là:
Muốn đem phản gián mưu vừa đạt,Ướm hỏi người ngoài có biết không?Chưa biết Lỗ Túc đi dò Khổng Minh thế nào, xem đến hồi sau mới rõ.
Chú thích:[1] Sư Khoáng: nhạc sư nước Tống, thời Xuân Thu rất giỏi phân biệt âm thanh.
