Khoa “tính tình học” giúp được gì về tri kỷ tri bỉ? Bao giờ chúng ta cũng sống với xã hội. Xã hội thân mật nhất là gia đình. Xã hội chung quanh đó là đồng bào, là các bằng hữu, ở học đường, trong nghề nghiệp hay trong những tổ chức hợp tác hoặc sống chung. Không ai trong xã hội sống đơn độc kiểu Rôbinxơn trên hoang đảo và cũng không ai đóng cửa lòng mình, bưng bít được khi giao tiếp với xã hội. Giữa cộng đồng, các phần tử liên hệ nhau và dù muốn dù không, cũng cởi mở nội tâm bằng cử chỉ thái độ, lời nói, hành vi. Muốn biết rõ phần nào ta cần tìm hiểu khoa “Tính tình học”. Từ ngày được phát triển khá sâu rộng đến giờ, nó đã giúp con người không ít về phương tiện biết người biết ta.
a) Làm sao hiểu được tâm tính của một nhân vật lịch sử? Ta đọc lại những gì họ viết như nhật ký thư từ, văn thi phẩm của họ. Ta nghe những ai biết họ nói về họ. Ta đọc những văn kiện hồ sơ xử lý có liên quan đến họ. Các công việc của họ cũng được ta nghiên cứu. Ngần ấy tài liệu, mỗi cái giúp ta một chút dựng lại cơ cấu tâm tính của nhân vật lịch sử mà ta muốn tìm hiểu. Nghiên cứu tâm tính người quá cố theo phương pháp của “tính tình học”, bạn thấy phần nhiều những hành vi của họ cắt nghĩa một cách hợp lý tâm tính của họ. Người có tính tình như thế này phải ăn nói như thế ấy chớ không thể khác được. Voltaire không thể viết văn như Jean Jacques Rousseau. Napôlêông không thể hành động như Louis XV. Một trong những yếu tố gây uy tín cho khoa “tính tình học” là nó dựng lại tâm tính một người do sự mạc khải của các tài liệu về người ấy.
b) Nhiều người chỉ nghĩ lý tưởng ở đời là làm giàu hay trở thành người thông thái để có tước vị cao. Họ quên điều tối hệ này là chọn một chí hướng đặc biệt hợp với những khả năng và sở thích của họ. Chí hướng ấy đi theo sát cuộc đời một người và qui định giá trị của người ấy. Chí hướng chỉ được thành công tùy tính tình có hợp với nó chăng. Một người hướng ngoại mà chọn một nghề ít hoạt động, chôn thân nơi bàn giấy thì cuộc đời của họ làm sao rực rỡ được. René Le Senne nói thật chí lý: “Người ta làm hư chí hướng, nó là hôn nhân của con người và giá trị, hoặc người ta muốn làm điều không làm được hoặc tại vì người ta không muốn làm điều có thể làm được”. Biết bao nhiêu người khi cao tuổi thấy đời mình hư hỏng tại không biết rõ khả năng của mình mà cứ chọn một nghề vì thấy kẻ khác làm nghề ấy thành công. Trong những cuốn tự truyện, nhiều danh nhân hay than thở rằng đã lỡ làm việc này việc nọ mà thấy bất lực nên bỏ dở dang. Sao họ không nhờ khoa “tính tình” cho họ biết loại tính tình nào thành công trong nghề nghiệp nào.
c) Nhà giáo dục chịu trách nhiệm hướng dẫn đến lương tâm hay hướng nghiệp cũng không thể không nhờ khoa tính tình học. Giáo dục con nít cũng như hướng dẫn một người trưởng thành vào một nghề, tiên khởi nhà giáo dục phải biết tâm tính kẻ ấy. Họ phải ý thức rằng họ chịu trách nhiệm một phần nào về sự thành bại của kẻ thụ giáo, sau này trên đường đời. Tiếc thay, nhiều nhà giáo dục ngày nay chỉ biết cung cấp kiến thức mà bất cần kẻ thụ huấn thu nhập được hay không. Kết quả là học sinh, sinh viên ngày nay đa số văn hóa cao mà đành một mình chọn một nghề nghiệp. Họ lăn mình vào may rủi. Mà chọn chí hướng, rủi một lần biết chừng nào gặp may.
d) Nếu bạn phải cải huấn những trẻ phạm pháp hay bạn phải xử những tội nhân trẻ tuổi, bạn nhờ môn học nào để thi hành chu đáo bổn phận của mình? Chắc chắn phải dùng “tính tình học”. Quan tòa phải biết tại sao một đứa trẻ nào đó nhúng tay vào thứ tội ác đó. Phần nhiều, trẻ phạm pháp được tòa án gởi về một tổ chức cải huấn. Nhà giáo dục phải tìm hiểu mỗi trẻ ấy tâm tính thế nào, tâm tính của nó liên quan làm sao với tội lỗi của nó? Xét coi hoàn cảnh làm cho nó phạm luật hay tại tính tình của nó? Thí dụ một trẻ phạm luật công bằng. Quan tòa cũng như nhà giáo dục phải biết nó ăn trộm, ăn cắp vì nghèo túng hay vì quá tham lam hoặc lười biếng không muốn làm ăn lương thiện.
e) Nếu bạn là một nhà thần kinh bệnh học, thì bạn cần khoa tính tình hơn !!!13868_15.htm!!!
Đã xem 36270 lần.
