Tôi xả giò chạy về nhà cho mẹ tôi vững lòng một chút rồi sẽ hay. Ðầu tôi phơi ngoài sương lạnh trở lại nhức nhối vô cùng.Tới nhà, tôi đã mệt đuối. Củua mỏo bét. Cây đèn cháy lụn, còn “níu” chút nửa lập loè chỉ chờ một hơi gió động là tắt.Tôi vừa khêu lên vừa cằn nhằn: Không biết mẹ tôi đi đâu mà bỏ nhà hoang lạnh như vầy, rủi ăn trộm lỏn vô lấy hết đồ thì còn gì xoay trở?Nhưng tôi giựt mình: Hai cái ghế nhỏ ngã nằm sòng sượt, khay trầu, chén dĩa đèu lăn đùn ra, cái trên bàn, cái dưới đất.Mẹ tôi đâu kìa?… Mẹ tôi đâu?…- Má ơi!Tôi phập phồng lo sợ dường như có một sự gì không hay xảy đến.Tôi dòm diớn giác khắp nhà.- Trời…Tôi chạy nhaò lại gốc cột bên vách.- Trời ơi… ai nhẫn tâm trói mẹ tôi, đánh mẹ tôi thân thể như vầy?Tôi khóc rống lên, quỳ phục xuống, ôm mẹ mà gan ruột chẳng còn.Mẹ tôi bị trói ké vào gốc cột, áo bị xé nát, tóc phủ lùm lùm xuống mặt, gục đầu ngất đi tự hồi nào.- Má ơi! Má ơi!…Không nghe mẹ tôi trả lời, tôi điếng cả đầu óc, rối loạn cả tâm can, vừa khóc vừa mở dây bồng mẹ tôi để nằm trên ván.Mẹ tôi thở hoi hóp như sắp lìa trần.Lúc nầy tôi mới nhận được mặt mày của mẹ tôi đầy những cục u nần xanh xám, mình mẩy đầy vết tím bầm.Hỡi cả thiên hạ trên thế gian nầy!Người con nào thấy mẹ như thế lại chẳng muốn bứt cả chùm ruột, cả tim gan, rồi kêu lên một tiếng cho thấu đến Trời, hét lên một tiếng cho ba đào sóng dậy?Tôi nằm phủ phục bên mẹ, khóc la, rên siết:- Ðây hẳn là quân độc ác, lũ tàn bạo, thằng tư Bồ và thằng hai Hoá trả thù mình bằng cách tàn nhẫn vầy đây!…Tôi tức tối đến đỗi hai bàn tay nắm chặt lại đập xuống ván ầm ầm cho sưng cả lên mà không biết đau đớn.- Tao sẽ ăn gan bây, uống huyết bây, để trả thù cho mẹ tao!… Má ơi…! Tỉnh dậy với con má à! Con đây nè má….Tôi kêu, tôi khóc, tôi la… Trong đêm tàn chỉ có tiếng dế âm u bên ngoài đáp lại.Cầu cứu với ai bây giờ? Xóm tôi nhà nầy cách nhà kia đến hàng chục công đất ruộng.Kêu mẹ tôi không tỉnh, tôi chạy đi lấy khăn nhúng nước vỗ trán, vỗ mặt, vỗ đầu.Tôi cầu Trời khẩn Phật, kêu réo hết cả thần thánh mười phương… vái van khẩn thiết.Mẹ tôi cựa mình là tôi hồi hộp, mẹ tôi bực ra đưọc một tiếng rên là tôi thấy nhẹ như đang bị đè dưới Ngũ Hành Sơn vừa thoát dậy.- Má ơi, con đây má!Mẹ tôi từ từ mở mắt, nhìn thấy tôi, nước mắt chan oà.- Con… con… phải… không?- Con đây má, con đây! Làm sao thân thể má như vầy? Ai trói má, ai đánh má, má nói cho con nghe, con đi trả thù cho má ngay bây giờ!…mẹ tôi sẽ sẽ lắc đầu đau đớn:- Con ơi, con làm gì mà mặt đầy máu me như thế?Tôi giật mình đưa tay lên vuốt mặt mới hay cái khăn con tám Én bịt văng mất đi hồi nào, mà mắu trên đầu bựt ra nhiều quá, chảy dài xuống ưóot cả hai gò má.Tôi nghiến răng:- Không sao, con té lỗ đầu chút đỉnh. Má! Có phải bọn hai Hoá và thằng tư Bồ đánh má không? Má nói liền cho con nghe, con nóng lắm!Mẹ tôi lắc đầu thêm lượt nữa:- Không, không phải con à! Hai Hoá hồi nãy có lại đây kêu cửa hỏi thăm con tám Én rồi đi mất… làm gì nó dám đánh má!- Nó chỉ hỏi thăm con tám Én rồi thôi à?- Thì nó hỏi rồi đi chóo còn ở làm gì, vả lại khuya khoắt rồi, mà nó đi hối hả lắm!- Té ra mà không hay gì hết… Má rồi ai đánh má đây chớ?Rán trả lời với tôi đến đây, mẹ tôi mệt lắm, nằm yên, nhắm mắt lại, không đáp.Một chặp sau, mẹ tôi mở mắt ra nhìn tôi, nước mắt lại tràn theo:- Con cho má chút nước đi con!Vụt một cái, tôi bưng chén nước lại.- Má ơi, xót ruột con không biết ngần nào, nước đây má uống đi, rồi má nói cho con biết kẻ nào đan1h má, con xách dao đi lấy đầu nó ngay bây giờ… con mới hả dạ.- Thôi con ơi, không nên! Như vầy cũng đủ nhục nhã thân má lắm rồi. Con đừng làm thiên hạ hay thêm, để má chết, về với ba con.- Trời, má nói gì vậy má?- Con đừng trả thù, mà trả thù không được đâu con à. Sợ rồi làm lụy thêm cho thân con. Người ta bắt má, đánh đập má ở giữa đồng. Mẹ con mình ở đây bơ vơ… Mà người ta là người thế lực…- Thế lực bằng ông Trời con cũng không sợ. má cứ nói đi, con xách đầu nó về đây liền cho má thấy cái gan của con.- Con dằn xuống. Má biết con đang tức tối lắm. Nhưng má còn tức tối hơn con nhiều… Má cũng phải ôm lòng chờ chết… Con hãy để một mình má chịu nhục thôi con…Nói xong, mẹ tôi khóc ngất gần bứt hơi.Tôi hốt hoảng, lấy quạt, quạt cho mẹ tôi, vuốt ngực cho mẹ tôi, đầy những lo sợ, uất ức, nóng lòng…- Má ơi, má nghỉ một chút cho khoẻ đi má, rồi má nói cho con nghe, thế nào má cũng nói cho con nghe, không, con chết theo má…Trong lúc mẹ tôi nằm thở dốc, tôi bóp đầu nặn óc cố suy nghĩ. Vế thương trên đầu lại động, máu lại trào ra.Mệt nhọc, nóng ngảy, tức tối, đau đớn bao nhiêu gom lại đè nặng tren mình, tôi gục đầu bên mẹ tôi, nằm thiêm thiếp.° °Ðêm tàn. Ánh trăng mờ lại trong màu sương đục đục ở ngoài trời. Vài tiếng chó sủa rời rạc ở xóm ngoài. Mấy con dơi bay đớp muỗi, đập cánh sột sạt bên vách lá.Tôi đang chập chờn trong ác mộng, bỗng nghe tiếng mẹ tôi thỏo hổn hển kêu:- Con ơi, con!…Tôi giật mình chỗi dậy, kinh hoàng đỡ mẹ tôi nằm trên tay.- Con ơi… má bị đánh nặng lắm, bằm hết cả mình mẩy… bể hết cả gan phổi… má sắp chết… Con kề tai xuống đây… má nói… má nói vì sao… và kẻ nào đánh má… con… con, người giết cuộc đời má là… là… ông Chủ!Tôi nhảy nhổm người:- Sao? Ông Chủ giết má! Ông Chủ giết mẹ tôi, trời nè…!Tôi tức giận run lên, lảo đảo toan nhảy xuống đất.Nhưng mẹ tôi gượng níu tôi giựt lại:- Không… con, má nói người giết cuộc đời má là ông Chủ… mà người đánh má là…- Là ai?- Người đánh má là… bà Chủ! Thảm thiết chưa con, nhục nhã chưa con!… thằng hai Hoá lúc nãy đi rồi, ông Chủ lại đây, ổng ngồi lân la chuyện vãn, ổng mở lời chọc ghẹo má… ổng ôm đại má… thì bà Chủ ở đâu nhảy xổ vào.. Bả níu đầu má, bả chửi, bả rủa… Cùng với con ở trói má vô gốc cột, đánh má, đập má tơi bời… Mà con ơi…, má đâu có tội tình gì… Con… con…!Mẹ tôi nấc lên một hơi dài, rồi từ từ nhắm mắt lại, vào giấc ngủ vô cùng.Tôi đập đầu xuống sạp, hét lên một tiếng lớn, rồi ngất lịm đi bên người mẹ xấu số!