hư tất cả họ nhà gấu, Lông Sáng ngủ suốt mùa đông. Khi mùa xuân đến cũng là lúc Lông Sáng tỉnh giấc và nó hiểu rằng đã ngủ rất lâu. Nó không thay đổi mấy, chỉ lớn lên và hơi gầy đi. Nó thấy rất đói, bèn chui qua đống tuyết lúc này vẫn còn che kín hang để ra ngoài kiếm thức ăn. Tuy nhiên bây giờ chẳng có quả tuyết tùng, chẳng có quả cây nào khác mà cũng chẳng có kiến. Lông Sáng ra sức đánh hơi và khứu giác dẫn nó đến khe núi, nơi có một con nai bị chết cóng trong mùa đông. Lông Sáng chén đầy bụng, chỗ còn lại đem giấu kín. Hằng ngày nó đến đó đánh chén. Tuy thế chẳng bao lâu cũng hết sạch mọi thứ, và nó nhịn đói luôn hai tháng trời. Sau mấy tháng đó nó tiêu hết tất cả chỗ mỡ còn lại qua kì ngủ đông. Một lần nó sang được một thung lũng khác nằm bên kia đường phân thủy, và ở đó trong khu rừng rậm nó ngửi thấy mùi một con gấu xám khác. Lông Sáng tiến đến gần nơi có mùi đó và gặp một cái cây đứng đơn độc cạnh con đường gấu thường đi qua. Nó đứng trên hai chân sau và bắt đầu ngửi ngửi cái cây sực mùi gấu. Bùn và những túm lông bám vào cây ở độ cao đến nỗi Lông Sáng không tài nào với tới được. Rõ ràng đã có một con gấu rất to cọ người vào cái cây này. Lông Sáng lo lắng. Lâu lắm rồi nó thèm khát gặp một con nào đó thuộc cùng nòi giống mình, nhưng giờ đây nó cảm thấy sợ hãi. Trong cuộc sống cô đơn nó chỉ gặp kẻ thù, còn bây giờ nó không biết con gấu to đó sẽ đón tiếp nó như thế nào. Trong khi Lông Sáng còn đứng nghĩ ngợi xem phải làm gì thì chính con gấu già đó đã hiện ra trên sườn núi. Nó bước đi, đầu cúi xuống, thỉnh thoảng dừng lại dùng tay lôi lên một củ cải rừng hoặc một cái rễ cây ngọt. Con gấu già đó giống như một con quỷ to lớn. Lông Sáng lập tức cảm thấy nguy hiểm. Nó nấp vào phía sau tảng đá nằm giữa đám cây cối và bắt đầu quan sát xem con gấu to sẽ làm gì. Kìa, con gấu to đã nhận ra dấu vết của Lông Sáng. Nó rống lên giận dữ và lần theo dấu chân đến gần cái cây. Nó đứng lên trên hai chân sau và dùng móng chân tước vỏ cây. Nó với cao hơn Lông Sáng nhiều. Sau đó gấu to rời cái cây và nhanh chóng đuổi theo dấu Lông Sáng. Lông Sáng kinh hãi chạy ngược trở lại khe núi của mình, nó mang máng hiểu rằng nếu ở đó ít thức ăn thì các con gấu khác sẽ không đến. Mùa hè tới gần, Lông Sáng bắt đầu thay lông. Da nó ngứa ngáy và nó thích thú lăn lộn trong đất bùn hoặc cọ mình vào rễ cây hay tảng đá. Giờ đây nó không thể leo cây được nữa: móng chân nó mọc rất dài, còn chân trước tuy có to lên hơn trước nhưng đã mất sự linh hoạt mà nhờ đó gấu xám con và gấu đen leo trèo được dễ dàng. Bây giờ ở Lông Sáng đã hình thành một thói quen mới vốn có ở loài gấu: khi cọ sát vào thân cây nó cố gắng dùng mũi với thật cao. Rất có thể chính bản thân Lông Sáng cũng không để ý rằng mỗi lần sau một hoặc hai tuần lễ nó đến cùng một cái cây lúc trước thì nó đã với được cao hơn trước. Giờ đây nó lớn lên nhanh chóng và trở nên khỏe hơn. Lông Sáng lúc ở chỗ này lúc ở chỗ khác trong khe núi Meteetsee và ở đâu nó cũng thấy mình là chủ nhân. Nó cọ sát vào nhiều cây khác nhau, khắp nơi nó đều để lại dấu vết trên thân cây. Thế là nó đã tự định ra giới hạn lãnh địa của mình. Tiết trời đã vào cuối hè. Một lần Lông Sáng nhìn thấy trong lãnh địa của mình một con gấu đen có bộ lông bóng mỡ. Lông Sáng rất tức giận. Gấu đen đến gần, và Lông Sáng thấy rõ cái mõm nâu đỏ, cái yếm trắng trước ngực và lỗ tai của nó, ngửi thấy cả mùi của nó nữa. Và mùi đó chính là mùi con gấu đen hồi nào đã đuổi chú Lông Sáng bé bỏng ra khỏi vùng sông Piney quê hương. Nhưng sao bây giờ cái con gấu đen ấy lại bé đến thế. Có một thời Lông Sáng tưởng con gấu đen ấy là một vị khổng lồ, còn bây giờ nó có cảm giác chỉ dùng một bàn chân cũng có thể đè bẹp được. Lông Sáng sung sướng nhận ra rằng nó đủ sức trả thù con gấu mũi đỏ này. Nhưng gấu đen phốc lên một cái cây không cao lắm nhanh như sóc. Lông Sáng muốn trèo theo, nhưng không tài nào leo cây được. Nó đành từ bỏ ý định đuổi theo và quay đi, mặc dù gấu đen lên tiếng đằng hắng giễu cợt mấy lần làm cho nó bắt buộc phải quay lại. Một lúc sau Lông Sáng lại trở lại chỗ cái cây đó nhưng Mũi Đỏ đã biến mất rồi. Trời đã bước vào cuối hè. Ở trên cao thức ăn trở nên ít ỏi. Một bữa, khi đêm xuống Lông Sáng quyết định xuống hạ lưu sông Meteetsee để tìm kiếm thức ăn. Gió đưa đến một mùi thật dễ chịu, và lần theo mùi đó chú gấu của chúng ta gặp một cái xác bò rừng. Cách đó không xa có vài con sói ngồi chực. Đối với Lông Sáng chúng hoàn toàn chỉ là những con chim chích nếu đem so sánh với những con sói mà nó đã gặp hồi nào. Một con sói đứng ngay cạnh xác con thú. Nó nhảy một cách ngu xuẩn tại chỗ, và hình như nó không tài nào rời khỏi chỗ được. Lông Sáng trông thấy sói là mối căm thù cũ đã bừng bừng nổi dậy trong tim. Nó lao vào con sói và chỉ vả một cái đã biến sói thành một nắm lông thảm hại. Chính lúc đó Lông Sáng đánh hơi thấy cái mùi sắt đáng nguyền rủa: lúc trước con sói kia điên cuồng vật lộn tại chỗ chỉ vì nó đã sập bẫy! Lông Sáng tiến thêm vài bước nữa, thế là một tiếng tách vang lên và chân nó mắc ngay vào bẫy sói. Nhưng Lông Sáng nhớ lại nó đã có lần thoát ra khỏi bẫy như thế nào. Nó đặt hai chân sau lên cả hai ngàm bẫy ấn mạnh và giải thoát được cái chân bị kẹp bẫy. Ở đó khắp nơi đều có mùi con người làm cho Lông Sáng khó chịu. Nó đi xuống phía dưới theo dòng chảy của con sông, nhưng mùi người bay đến tận đây. Nó bèn quay lại đi ngược về phía những cánh rừng tuyết tùng của mình. VI Lại bắt đầu mùa hè thứ ba trong đời Lông Sáng. Bây giờ nó đã có vóc dáng một con gấu trưởng thành, nhưng còn chưa có được sức lực và mức béo tốt thực sự của loài gấu. Lông của nó lợt màu, và người thợ săn da đỏ Spahwat từng nhiều lần săn đuổi nó đã gọi nó là "Lông Sáng". Spahwat là một thợ săn cừ, và khi ông vừa nhìn thấy dấu vết mà Lông Sáng cọ mình vào để lại trên cái cây ở thượng nguồn sông Meteetsee thì ông đoán ngay rằng đó là một con gấu lớn, và nó ở gần đâu đây thôi. Nhiều ngày trời ông đi khắp thung lũng cho đến khi gặp con gấu nhưng ông chỉ gây được cho nó một vết thương ở vai mà thôi. Lông Sáng rống lên điên cuồng vì đau, nhưng nó hoàn toàn không có ý muốn chiến đấu. Nó tập tễnh đi ngược lên thượng nguồn, băng qua vùng đất dưới chân núi rồi tìm một nơi yên tĩnh nằm xuống. Nó liếm sạch bùn đất trên vết thương, nước dãi làm cho lông nó bết lại tạo thành một thứ băng bảo vệ, giữ cho vết thương khỏi bị không khí, bụi bẩn và vi trùng bám vào. Nhưng Spahwat lần theo vết gấu. Ở nơi ẩn nấp Lông Sáng ngửi thấy mùi kẻ thù đang tiến lại gần liền trốn lên chỗ khác cao hơn ở trên núi. Nhưng chẳng mấy chốc cả tại đây nữa Lông Sáng cũng lại ngửi thấy mùi thợ săn. Nó bắt buộc lại phải di chuyển. Nó cứ rút lui trước kẻ thù như vậy rất lâu cho đến khi phát súng thứ hai của Spahwat tặng cho nó một vết thương mới. Lúc này Lông Sáng nổi giận như điên. Từ khi mẹ nó bị giết chết nó không sợ cái gì hơn mùi con người với mùi sắt và súng đạn. Nhưng giờ đây mọi sự sợ hãi của nó đều biến mất. Nó chạy ngược lên núi, cao hơn, luồn lách qua những bậc đá lớn để leo lên cao hơn nữa, rồi sau đó nó quay trở lại chỗ một bậc đá ở phía dưới và duỗi dài người ra ẩn nấp vào đó. Spahwat nhanh chóng theo sát dấu chân. Có trang bị súng và dao săn ông lẹ làng tìm dấu vết Lông Sáng và ông vô cùng sung sướng nhận ra vết máu con thú bị thương để lại. Ông vui vẻ trèo theo sườn núi đầy đá sắc nhọn. Và ở trên cao Lông Sáng đang cố kìm nỗi đau đớn và cơn tức giận để rình ông. Người thợ săn ngoan cố ngày càng tiến đến gần hơn, gần hơn. Mọi chú ý của ông đều tập trung vào dấu máu con gấu để lại. Ông không hề mảy may nhìn vào bậc đá. Lông Sáng nhìn thấy rất rõ người da đỏ, kẻ mang sự chết chóc đến cho nó đang tiến lại gần, và ngửi thấy cả cái mùi người rất khó chịu. Nó thu tất cả sức lực lại, tì lên cái chân bị thương đang run bần bật và nhổm dậy. Nó cố đợi. Đợi mãi cho đến phút chót, nó dùng bàn tay không bị thương vả một đòn trời giáng. Cái vả đó tập trung toàn bộ sức lực ghê gớm sẵn có cộng thêm lòng căm thù tuyệt vọng đối với kẻ săn đuổi nó. Người da đỏ ngã vật xuống, không kịp kêu một tiếng. Bấy giờ Lông Sáng mới đứng dậy đi tìm một nơi khác yên tĩnh hơn để chữa chạy những vết thương của mình. Từ đó nó không lần nào còn gặp Spahwat nữa và có thể yên tâm chữa những vết thương. Thế là Lông Sáng đã nhận ra rằng, nếu muốn hòa bình và yên ổn thì cần phải chiến đấu. VII Năm tháng trôi đi không có gì thay đổi. Chỉ có điều cứ mùa đông năm sau Lông Sáng lại ngủ không được say bằng năm trước và mùa xuân tới lại thức dậy sớm hơn năm trước. Nó đã trở thành một con gấu thực to bự, kẻ thù dám mặt đối mặt với nó cũng ít dần đi. Sau sáu năm nó đã thành một con gấu cao, to, khỏe mạnh và cau có. Nó không hề biết trong đời mình thế nào là tình yêu, tình bạn kể từ ngày nó mất mẹ và các em. Mùa yêu đương của loài gấu đến rồi lại đi, năm này qua năm khác, nhưng chẳng có ai nghe thấy nói bao giờ là Lông Sáng có một người bạn gái. Trong thời kì sung sức Lông Sáng cũng đơn côi như khi mới lớn. Loài gấu rất đáng sợ khi sống cô độc. Trạng thái cau có dễ tức giận của nó tăng lên cùng với sức lực của nó. Bây giờ tất cả những ai rủi ro gặp nó đều gọi nó là con gấu nguy hiểm. Tình cờ Lông Sáng đến được thung lũng sông Meteetsee và tiếp tục sống ở đó. Tính tình nó được hình thành dưới ảnh hưởng của những cuộc phiêu lưu với những cái bẫy và những cuộc đụng độ với các thú dữ khác. Thực ra giờ đây không con thú nào làm nó sợ cả. Bẫy cũng chẳng còn đáng sợ, bởi vì nó đã học được cách đánh hơi tuyệt diệu mùi nồng hăng của sắt và mùi người. Đặc biệt đến năm thứ sáu của cuộc đời nó lại được thêm một bài học quý báu nữa. Một bữa nó đánh hơi thấy trong rừng có mùi thú chết. Nó lần theo mùi đó và thấy xác một con nai to tướng. Chỗ ngon nhất trên xác nai đã bị xé nát. Mùi người và mùi sắt vẫn còn phảng phất nơi đây, nhưng món ăn ngon lành mới quyến rũ làm sao. Lông Sáng đi vòng quanh cái xác, đứng lên trên hai chân sau, quan sát cái xác từ chiều cao 8 foot của thân hình và thận trọng bước lên trước. Bỗng nhiên nó rống lên vì đau và cuống cuồng chạy tới chạy lui. Chân phải trước của nó đã bị một cái bẫy gấu kếch xù kẹp chặt. Lông Sáng hung hãn gặm bẫy, nó tức giận đến sùi bọt mép. Rồi nó thử áp dụng biện pháp cũ: nó ấn cả hai chân sau lên hai lò xo giữ ngàm bẫy và lấy cả sức nặng thân mình đè chặt, nhưng vẫn chẳng ăn thua gì. Lông Sáng bèn nhổ cái cọc lên và mang theo cả bẫy lên núi khiến cho cứ mỗi bước đi lại làm cho nó kêu loảng xoảng. Nó dùng tất cả sức lực để rút chân ra nhưng vô hiệu. Tình cờ một cây cổ thụ đổ nằm ngang đường đập vào mắt nó, và một tia sáng hạnh phúc lóe lên trong đầu nó. Nó tiến lại gần cái cây đổ, lại dùng chân sau đè lên các lò xo của bẫy còn bàn chân nó thì tựa đôi vai lực lưỡng vào một chạc cây và dồn hết sức lực cường tráng ấn mạnh. Lần này bẫy không còn ngoan cố mãi được, lò xo bật lên và Lông Sáng rút được chân ra. Chân được giải phóng nhưng nó phải bỏ lại một ngón ở trong bẫy. Lông Sáng lại bắt buộc phải chữa chạy vết thương. Nó trở thành "người thuận tay trái" mất một thời gian. Chẳng hạn như khi nó cần lật tảng đá thì nó đứng trên chân trước phải và làm việc này bằng chân trước trái. Kết quả là Lông Sáng mất nhiều cơ hội ăn thức ăn ngon chỉ có thể tìm thấy bên dưới những tảng đá và gốc cây lớn. Cuối cùng vết thương cũng kín miệng. Tuy nhiên không bao giờ Lông Sáng quên được chuyện này. Từ đó trở đi mùi người và sắt thường làm cho nó tức giận điên cuồng. Kinh nghiệm hằng ngày dạy nó rằng, nếu như ngửi thấy hoặc nghe thấy người đi săn từ xa, tốt hơn hết là bỏ chạy. Còn nếu như con người đã ở gần thì cần liều lĩnh lao vào cuộc chiến. Chẳng bao lâu tất cả những người chăn gia súc đều biết rằng tốt nhất là đừng có động đến con gấu sống ở thượng nguồn sông Meteetsee. VIII Một bữa Lông Sáng lần được xuống vùng hạ lưu con sông của mình. Lâu lắm rồi nó không trở lại nơi đây và bây giờ vô cùng ngạc nhiên về những cái "hang bằng gỗ" mà con người sống trong đó. Lông Sáng đi vòng quanh ngôi nhà về phía cuối gió và lập tức ngửi thấy mùi người và súng, cái mùi làm cho nó tức điên lên. Đúng lúc đó một tiếng "pàng" rất to vang lên và Lông Sáng thấy đau nhói ở chính cái chân trái phía sau, nơi nó đã bị què từ lâu. Lông Sáng quay lại và trông thấy một người đang chạy về phía túp lều. Giá như Lông Sáng bị thương vào vai thì nó đã đuối sức rồi, nhưng đàng này nó lại chỉ bị vào chân mà thôi. Bàn tay lực lưỡng của Lông Sáng có thể quẳng những súc gỗ thông đi như liệng những cái que bé xíu, một cái tát của nó cũng có thể hạ nổi một con bò rừng cỡ bự, móng của nó thừa sức bứt từng tảng đá lớn khỏi vách núi. Vậy thì thậm chí cái khẩu súng giết người kia có ý nghĩa gì đối với nó cơ chứ? Chiều tối ông bạn đồng hành với người đã bắn Lông Sáng trở về lều. ông tìm thấy xác người bạn mình nằm trên nền lều lênh láng máu. Theo dấu máu ở gần nhà và qua mẩu thư được viết trên rìa một tờ báo bằng bàn tay run rẩy của bạn. Ông hiểu rõ mọi việc. Thư viết rằng: "Lông Sáng đã xé tan xác tôi. Tôi nhìn thấy nó ở gần nguồn nước và bắn vào nó. Tôi định chạy trốn về nhà nhưng nó đuổi kịp. Tôi đau quá! Jack". Đọc xong mẩu thư, Miller, bạn của Jack, thề sẽ giết chết con gấu này. Ông lên đường theo dấu vết mà Lông Sáng để lại trong khe núi và lang thang ở đó hết ngày này qua ngày khác. Ông vứt rải rác các miếng mồi, đặt bẫy và một lần nghe rõ tiếng động ầm ầm khua vang, sau đó nhìn thấy một tảng đá vĩ đại lăn xuống từ sườn núi, làm cho hai chú hươu đang đi trên đường kinh động lao vút đi như tên bắn. Thoạt tiên Miller nghĩ đó là đá lở. Nhưng ông hiểu ngay rằng Lông Sáng lăn đá xuống để lôi từ dưới đá lên vài ba con kiến. Gió thổi từ phía Lông Sáng lại và Miller thuận lợi quan sát gấu theo ý muốn mà không sợ bị phát hiện. Gấu Lông Sáng lực lưỡng thơ thẩn tìm thức ăn. Nó cố không đặt chân trái sau xuống và khe khẽ rên lên mỗi khi một cử chỉ thiếu thận trọng làm dấy lên cơn đau. Miller nấp kín và nghĩ bụng: "Hoặc là mình hạ nó ngay bây giờ, hoặc là mình sẽ bắn trượt". Ông huýt lên một tiếng sáo chói tai. Con gấu khựng lại như bị đóng đinh tại chỗ và dỏng tai lên nghe ngóng. Miller bắn một phát súng vào đầu nó, nhưng con gấu vừa kịp hơi quay người đi một chút, và viên đạn chỉ sượt qua cái đầu bù xù vĩ đại. Khói từ nòng súng mách cho Lông Sáng biết chỗ người nấp, nó lao nước đại như điên về phía kẻ thù. Miller quăng súng đi và leo vội lên một cái cây cao đứng đơn đọc gần ngay đó. Lông Sáng lồng lộn quanh cái cây một cách vô ích, nó lấy răng cắn xé vỏ cây và dùng móng chân cào cấu, nhưng không tài nào với tới được chỗ người thợ săn ngồi. Bốn giờ đồng hồ liền Lông Sáng canh giữ người đi săn, sau cùng nó chậm rãi bỏ đi về phía các bụi cây và nấp kín ở đó. Miller còn ngồi nán trên cây thêm một giờ nữa để tin chắc rằng con gấu đã bỏ đi thực. Lúc đó ông mới tuột khỏi cái cây, nhặt lấy súng và định ra về. Nhưng Lông Sáng khá tinh ranh: nó chỉ giả vờ làm ra vẻ bỏ đi, chứ thực tình thì nó quay lại ngay lập tức và lại bắt đầu rình. Đợi cho đến khi Miller chỉ vừa xách cây súng đi cách cái cây đủ một đoạn để không tài nào chạy kịp trở lại cái cây là con gấu đã lao ra đuổi theo ông. Mặc dù bị thương nhưng gấu chạy nhanh hơn Miller và sau khi đuổi được bốn dặm thì nó đối xử với con người đúng như con người định đối xử với nó. Phải một thời gian sau bạn bè mới tìm thấy khẩu súng của Miller và đoán ra sự việc. Lều trại ở thung lũng Meteetsee tan hoang. Nó không đủ sức chờ đợi cư dân mới: chẳng ai muốn dọn đến cái nơi ít hấp dẫn này, nơi mà con gấu khủng khiếp đang cai quản. IX Sau đó trên thượng lưu sông Meteetsee người ta tìm thấy vàng. Những người tìm vàng đến đây ngay lập tức. Họ dò dẫm giữa các đỉnh núi, đào bới đất và làm hư hại các con suối. Họ phần lớn là những người đứng tuổi, tóc đã hoa râm. Họ thường sống trong núi và chẳng khác gấu mấy tí. Họ cũng đào bới và ủi dũi khắp nơi như gấu, tuy không phải vì những cái rễ cây ngon lành nuôi sống họ mà vì loại cát vàng lóng lánh không thể ăn được. Và cũng như gấu, họ muốn người khác để cho họ yên ổn, đừng quấy rầy họ tìm kiếm trong lòng đất. Hình như họ hiểu rõ Lông Sáng. Khi Lông Sáng gặp họ lần đầu nó đứng chồm lên trên hai chân sau và trong ánh mắt nó lóe lên những tia lửa dữ dội. Người lớn tuổi nhất trong đám thợ tìm vàng bảo đồng bọn: - Đừng động đến nó, nó sẽ không làm gì chúng ta đâu. - Nhưng anh hãy xem kìa, con vật mới bự làm sao! Lông Sáng đã chuẩn bị lao vào họ, nhưng không hiểu sao nó dừng lại. Tất nhiên nó chẳng thể biết con người nói gì với nhau nhưng nó linh cảm thấy ở họ có điều gì khác so với thường ngày. Nó thấy ở đây cũng có mùi người và sắt, nhưng mùi đó không hắc do đó không làm cho nó tức giận. Thấy người vẫn đứng bất động, Lông Sáng gầm gừ khàn khàn rồi hạ chân trước xuống và bỏ đi. Cuối năm đó Lông Sáng lại gặp con gấu mũi đỏ, nhưng sao mà nó bé nhỏ lạ lùng! Chỉ một đòn Lông Sáng đã có thể quăng nó qua cả sông Graybull. Vừa thấy Lông Sáng con gấu đen đã vội vàng leo tót lên cây. Đó là một con gấu béo tốt mỡ màng. Nó thở hồng hộc vì quá sức. Lông Sáng tiến lại gần cái cây, đứng thẳng lên và với tay đến độ cao tới chín bộ so với mặt đất. Tiếp đó Lông Sáng dùng móng vuốt bứt hết cả vỏ cây. Cứ mỗi cú móc cả cái cây lại rung lên làm con gấu đen cũng run bắn lên và kêu thất thanh vì sợ hãi. Bóng dáng con gấu đen làm cho Lông Sáng nhớ đến quê hương Piney và những cánh rừng đầy rẫy thức ăn ngon. Lông Sáng bỏ mặc con gấu run rẩy trên cây, xuôi xuống phía dưới dọc theo sông Meteetsee, sau đó theo sông Graybull và sau vài giờ nó đã có mặt ở khu rừng quen thuộc hạ nguồn sông Piney, nơi đầy rẫy trái cây và tổ kiến. Những nơi ở mới tuyệt diệu làm sao! Tuyệt diệu hơn nữa là ở đó hoàn toàn không có dấu hiệu nào chứng tỏ có con gấu xám nào khác đã lảng vảng đến. Kẻ nắm toàn quyền sở hữu nơi đây là những chú gấu đen, nhưng cần gì phải bận tâm đến chúng cơ chứ. Lông Sáng rất hài lòng. Việc đầu tiên là nó đi tắm bùn. Tiếp đó nó tiến lại gần cái cây đứng ngay nơi hai con sông hợp dòng chảy với nhau. Nó tựa lưng vào chạc cây và đánh một cái dấu vào chỗ cao hơn tám bộ so với mặt đất. Những ngày sau Lông Sáng cứ đi, đi mãi khắp khu đất mới nằm giữa các mỏm núi cheo leo của dãy Shoshone và đặt các dấu hiệu của mình. Nếu nó gặp những cây khô queo có dấu của lũ gấu đen thì nó lấy bàn tay vĩ đại của mình đập nát cây, và tất cả cây cối đều đổ rạp xuống đất trong tiếng gãy răng rắc. Còn nếu dấu gấu đen để lại trên cây xanh tươi thì nó đánh luôn cái dấu của mình lên chính cây đó nhưng ở chỗ cao hơn nhiều, và lại còn củng cố thêm dấu hiệu bằng những vết cào sâu của các móng sắc. Nơi đây từ lâu lũ gấu đen vẫn làm chủ. Chúng săn đuổi kho dự trữ của bọn sóc trong các hốc cây và sóc phải đưa kho lương thực vào tít sâu dưới những tảng đá lớn. Lũ gấu đen không thể lật nổi những tảng đá như thế lên. Nhưng Lông Sáng lăn đá ra dễ đàng và đối với nó thì nơi đây quả là có nhiều thức ăn được chuẩn bị sẵn sàng. Cứ dưới tảng đá thứ tư hoặc thứ năm trong rừng là nó lại tìm một kho thức ăn của sóc, và thỉnh thoảng trong kho lại có cả một cô chủ nhân bé nhỏ nữa. Lông Sáng lấy tay vỗ lên người cô sóc và chén cô như một thứ gia vị thêm vào chỗ thức ăn trong kho. Đi đến đâu Lông Sáng cũng để lại những dòng chữ đề của nó: "Hỡi những kẻ lấn chiếm ranh giới, hãy coi chừng!" Những dòng chữ đề đó được đặt trên cây ở chỗ cao nhất mà nó có khả năng với tới. Tất cả những ai đến gần các dấu hiệu trên cây đó, căn cứ theo mùi và lông mà Lông Sáng để lại đều đoán được rằng ở chỗ này có một con gấu khổng lồ đã đến ở. Giá như Lông Sáng được mẹ dạy bảo thì nó đã biết được là ở đâu nhàn hạ về mùa xuân thì ở đó cực nhọc về mùa hè. Còn Lông Sáng thì bắt buộc phải tự mình suy đoán ra rằng cần đổi chỗ vào mỗi mùa trong năm. Đầu xuân luôn luôn được dự tiệc ở vùng nuôi thả gia súc và nơi bầy hươu nai trú ngụ. Tại đây có rất nhiều xác súc vật chết cóng trong mùa đông. Đầu hè tốt hơn cả nên kiếm thức ăn ở những sườn đồi ấm ánh nắng mặt trời. Ở đó có thể tìm được đủ thứ rễ cây ngon lành và củ cải dại. Cuối hè có rất nhiều quả chín trong các bụi rậm phía dưới dọc bờ sông. Mùa thu thì ở trong rừng thông có nhiều thức ăn, và chính tại đó có thể tích trữ mỡ cho mùa đông. Mỗi năm khi di chuyển từ nơi này sang nơi khác Lông Sáng lại mở rộng thêm vùng đất đai sở hữu của mình. Nó không những xua đuổi lũ gấu đen ra khỏi lưu vực các sông Piney và Meteetsee mà còn đi quá cả đường phân thủy và giết chết con gấu xám già đã từng có lần đuổi nó khỏi chốn này. Lông Sáng không những biết chiếm vùng đất mới mà còn biết giữ vững đất nữa. Có lần trong lãnh địa của Lông Sáng có những người đi tìm đất xây dựng trang trại đến dựng lều ở khoảng giữa khúc sông Meteetsee. Lông Sáng phá tan lều trại và đuổi ngựa của họ. Bây giờ tất cả loài vật cũng như người đều biết rõ ràng, từ đỉnh Frank đến các nhánh núi của dãy Shoshone đâu đâu cũng thuộc quyền cai quản của vị lãnh chúa Lông Sáng từ Meteetsee đến, và vị lãnh chúa này biết cách bảo vệ lãnh địa của mình khỏi mọi cuộc xâm lăng. Ai khỏe mạnh đến độ có thể không cần lo ngại những cuộc tấn công trực diện thường mất đức tính tinh khôn. Nhưng Lông Sáng không quên những cuộc phiêu lưu của mình với những cái bẫy thời trai trẻ. Ở nó hình thành một quy định khắt khe: không khi nào được lại gần chỗ có mùi sắt và mùi người, và chính vì thế nó chẳng bao giờ còn bị sập bẫy nữa. Cứ như thế, cuộc đời cô đơn của Lông Sáng trôi qua trong phiêu lãng từ núi này đến núi khác, chính ở những nơi đó khi tìm kiếm thức ăn nó đã ném đá tảng như hòn sỏi con và quẳng những cành cây to sụ tựa như quẳng que diêm. Bây giờ thì mọi con thú ở trong núi cũng như ở dưới đồng bằng đều biết danh tiếng Lông Sáng và đều sợ hãi chạy trốn trước con quái vật đã từng có thời chỉ là một chú gấu nhóc con bất hạnh bị tất cả xua đuổi. Lông Sáng đã giết chết nhiều gấu đen dường như để trả thù cái việc thời trước một con trong bọn chúng đã hành hạ Lông Sáng. Mèo rừng vừa nhìn thấy nó đã vội lẩn trốn lên cây, nhưng nếu là cái cây khô thì Lông Sáng ngả ngay nó xuống đất và biến cả cây lẫn mèo thành những mẩu nhỏ. Thậm chí con ngựa đực đầy kiêu hãnh đầu đàn cả một bầy ngựa rừng, khi gặp Lông Sáng cũng phải nghĩ đến chuyện nhường lối cho nó. Những con sói xám to lớn và cả báo núi cũng phải đánh bài chuồn và để lại miếng mồi vừa kiếm được còn tươi máu khi nhác thấy Lông Sáng xuất hiện. Những con dê rừng nhút nhát cố gắng tránh xa nó mỗi khi nó đi qua cánh đồng ngải cứu. Nếu Lông Sáng bất ngờ chạm trán một chú bò rừng nào đó quá to lớn đến phát sợ nhưng lại còn nông nổi vì tuổi trẻ, nó chỉ cần vả một đòn bàn tay vĩ đại đã đủ đập vỡ sọ bò. Thời trẻ Lông Sáng đã bắt buộc phải chịu đựng nhiều thứ mất mát và đau khổ, nhưng chính do những cái đó mà nó trở nên dẻo dai hơn, có kinh nghiệm hơn và thông minh hơn. Cứ như thế, cuộc đời Lông Sáng trôi đi hết năm này qua năm khác, không bạn đời không đồng chí. Lúc nào nó cũng khó đăm đăm, chẳng sợ cái gì cả, luôn luôn sẵn sàng lao vào trận chiến. Nó chỉ mong muốn tha thiết mỗi một điều là mọi người hãy để cho nó được yên thân. Nó chỉ biết có một niềm khoái cảm duy nhất, đó là cái thú thường xuyên nhận thấy mình có một sức khỏe hiếm thấy. Nó run run sung sướng lâng lâng trong giây phút giẫm lên kẻ thù đã bị giết chết hoặc bị tử thương, cũng như khi nó thử sức mình xoay vần một tảng đá thật lớn. X Đối với ai có khứu giác phát triển tốt thì mỗi vật đều có mùi riêng. Suốt cả đời Lông Sáng nghiên cứu các loại mùi khác nhau. Bây giờ nó biết rất rõ ý nghĩa của phần lớn những mùi hay gặp trong núi. Mỗi vật kể cho Lông Sáng nghe về mình bằng mùi đặc trưng của nó. Và mỗi thứ dường như nói với Lông Sáng rằng: "Tôi là người như thế đó!". Tất cả những trái cây đỗ tùng, kim anh, dâu đất đều hát lên với giọng dịu dàng, mềm mại "Chúng em ở đây, quả ngọt trái thơm!". Những cánh rừng tùng bách bao la hát lên bài ca hùng tráng "Có chúng tôi đây, thông và tuyết tùng!". Còn khi Lông Sáng đến gần những cánh rừng đó thì nó lại nghe thấy âm điệu du dương: "Chúng tôi là những quả tuyết tùng đây!" Từ bụi cây rậm rạp những cái rễ ngọt lịm cất lên tiếng hát của một dàn đồng ca: "Rễ ngọt, rễ ngọt!". Và khi Lông Sáng vào sâu trong những bụi rậm đó, nó còn nghe rõ từng giọng hát riêng biệt. Mỗi rễ cây nói lên tiếng thì thầm riêng của mình, chẳng hạn như "Tôi đây, rễ to, chín và ngon đây!", hoặc là một giọng lanh lảnh, chua loét: "Còn tôi, một cái rễ ranh con cứng quèo hoàn toàn vô dụng." Mùa thu những cái tai nấm sữa rộng bản, căng nhựa sống vẫy gọi thiết tha: "Tôi đây cơ mà, nấm béo ngậy, nhiều chất bổ đây!". Còn nấm độc thì hét lên xua đuổi; "Tao là nấm độc, chớ có động vào tao, mày sẽ mắc bệnh đấy!". Hoa lá cũng có giọng hát của mình. Dọc theo sườn khe núi nghe thấy rõ bản hòa tấu của hoa chuông, bài hát thanh cao như những cái cuống của chúng và tươi mát như màu xanh da trời của cánh hoa. Nhưng giọng hát của mấy bông hoa không gây hứng thú gì cho Lông Sáng, thậm chí nó chẳng thèm để ý đến nữa là khác. Vậy đó, tất cả mọi vật sống, mỗi bông hoa nhỏ, mỗi vách núi, mỗi tảng đá đều kể về mình cho mũi chú gấu Lông Sáng của chúng ta. Ngày cũng như đêm, lúc trời quang đãng hay có sương mù, cái mũi ẩm ướt to tướng của con gấu cũng nói cho nó rõ về nhiều sự vật cần thiết và không quan tâm đến những sự vật mà loài gấu không cần biết. Sau một thời gian Lông Sáng hoàn toàn trông cậy vào mũi. Xảy ra trường hợp mắt và tai nó đồng thanh nhắc bảo nó điều gì thì nó cũng chỉ tin khi mũi khẳng định: "Đúng điều đó hoàn toàn đúng!". Lông Sáng biết hàng trăm mùi dễ chịu khác nhau. Hàng ngàn mùi chẳng có gì để nó phải phân biệt, nhiều mùi khác gây khó chịu, còn một số mùi lại làm cho nó tức giận mãnh liệt. Khi Lông Sáng dạt vào mạn trên khe núi Piney nó ngửi thấy một mùi gì là lạ theo gió tây đưa lại. Đôi lúc Lông Sáng không mảy may để ý đến mùi đó, và có khi mùi đó làm nó khó chịu. Nhưng Lông Sáng không bao giờ lại gần phía có mùi đó. Chốc chốc gió bắc đưa từ phía đường phân thủy đến mũi nó một thứ mùi nào đó khủng khiếp chưa từng thấy, hoàn toàn không giống cái gì cả. Đó là loại mùi chỉ muốn chạy trốn khỏi nó càng nhanh càng tốt. Lông Sáng không còn ở lứa tuổi thanh xuân nữa, và chân sau của nó, cái chân biết bao lần bị thương, bắt đầu đau. Khi thời tiết ẩm ướt hoặc sau những đêm giá lạnh nó phải khó nhọc lắm mới đặt chân xuống đất được. Một bữa khi chân nó bị đau và nó phải đi tập tễnh thì ngọn gió tây từ khe núi lại đưa đến cái mùi kì lạ đó. Lông Sáng không hiểu mùi này nói cho nó biết điều gì, nhưng có một giọng nói nào đó ở bên trong dường như kêu gọi nó về phía cái mùi ấy, giọng nói đó thì thầm vào tai nó: "Đi đi!" Con thú no không thiết gì hương vị thức ăn, những khi thú đói thì mùi thức ăn quyến rũ nó. Thường thường cái mùi khó hiểu do gió tây mang lại gây cho Lông Sáng một cảm giác kinh tởm. Bây giờ mùi đó lại cuốn hút con gấu về phía nó, và Lông Sáng khập khiễng theo đường mòn lên núi, làu bàu giọng mũi và giận dữ gạt phăng những cành cây thỉnh thoảng đập vào mõm nó. Cái mùi lạ lùng càng ngày càng tăng và càng lôi cuốn nó. Cuối cùng Lông Sáng đến được một nơi nó chưa hề đặt chân tới bao giờ. Đó là một triền núi đầy cát trắng. Từ triền núi chảy xuống một dòng nước lạ kì, và ở dưới hố bốc lên một làn hơi quái gở. Mũi Lông Sáng thận trọng và cảnh giác đánh hơi. Cái mùi mới khó hiểu làm sao! Lông Sáng leo ngược lên trên theo triền núi. Một con rắn uốn mình bò trên cát. Lông Sáng đập nó dữ dội đến mức cây cối xung quanh rung lên bần bật, còn một tảng đá treo lơ lửng thì rơi ra rồi văng xuống dưới. Lông Sáng rống to đến nỗi nghe âm vang khắp thung lũng như tiếng sấm rền. Con gấu quay lại cái hố tỏa hơi mù mịt. Hố đầy nước, một thứ nước tỏa ra làn khói nhẹ và gợn sóng lăn tăn. Lông Sáng thử thò chân xuống nước. Nước rất ấm và gây một cảm giác dễ chịu. Bây giờ nó thò cả hai chân xuống. Sau rất nó trầm hẳn mình trong nước làm cho nước chảy tràn ào ào qua miệng hố. Con gấu nằm xoài trong nguồn suối lưu hoàng gần như nóng bỏng ấy. Nó cảm thấy nóng dần lên trong làn nước màu xanh xanh. Gió xoay tròn hơi nước ở trên đầu nó. Mặc dù ở dãy núi Rocky cũng có nhiều suối lưu hoàng như vậy nhưng trong lãnh địa của Lông Sáng đây là con suối duy nhất. Lông Sáng nằm trong nước hơn một tiếng đồng hồ rồi quyết định bò ra và bước lên khỏi hố. Nó cảm thấy nhẹ nhàng thoải mái một cách lạ kì. Cái đau đớn nhức nhối ở chân sau dường như biến mất. Lông Sáng rũ mạnh bộ áo lông dày của mình cho hết sạch nước và cất bước đến một mỏm núi nhô ra hứng đầy ánh nắng mặt trời. Nó đứng lên hai chân sau trước một cái cây gần nhất và đặt dấu hiệu của mình lại đó rồi mới tới mỏm núi nằm nghỉ. Thực ra gần nguồn suối này có thể thấy nhiều dấu vết chứng tỏ có những con thú khác cũng đến chữa bệnh nhưng Lông Sáng không thèm đếm xỉa tới. Bây giờ ở gần suối nước đó có ngay một dòng chữ đề mà cả mùi lẫn vệt đất và những túm lông đều nói với tất cả các cư dân trong rừng rằng: "Bồn tắm của tao. Không được lại gần! Lông Sáng". Lông Sáng nằm trên mỏm núi phơi khô cái lưng. Sau đó nó trở mình nằm ngửa ra và bắt đầu phơi bụng, nặng nề lăn bên nọ qua bên kia cho đến khi toàn thân khô ráo. Nó hoàn toàn khẳng định rằng, sau khi tắm xong trong người thực tuyệt diệu. Tất nhiên nó chẳng thể tự bảo mình. "Mình bị cái bệnh thấp khớp kia hành hạ, và các bồn tắm lưu hoàng giúp mình rất tốt", nhưng nó hiểu rõ: "Mình đau đớn kinh khủng và đã khá hơn sau khi nằm kềnh trong cái hốc bốc mùi đó". Từ đấy mỗi lần cơn đau nổi lên Lông Sáng lại mò đến suối nước nóng và lần nào nó cũng trở về khỏe khoắn hơn. XI Năm tháng cứ trôi qua. Lông Sáng thôi không lớn thêm nữa, nhưng bộ lông càng ngày càng trở nên sáng màu hơn và nó cũng ngày càng trở nên độc ác và nguy hiểm hơn. lãnh địa của nó thực bát ngát mênh mông. Mỗi mùa xuân nó lại đi khắp lượt đất đai của mình sửa lại dòng chữ đề bị những cơn bão tuyết mùa đông xóa nhoè. Công bằng mà nói, sự thiếu thốn thức ăn bắt buộc Lông Sáng mỗi mùa xuân phải đi trông nom lãnh địa. Và cũng chính về mùa xuân ở đâu cũng có nhiều hố đất sét, mà Lông Sáng thì khắp người ngứa ngáy vì bộ áo lông mặc đông của nó đã rụng, cho nên nó thấy rất dễ chịu khi được dầm mình vào đất sét ẩm lạnh, rồi sau đó cọ người vào thân cây để tận hưởng một niềm khoái cảm tột độ. Nhưng dù thế nào đi nữa thì những dấu hiệu của Lông Sáng cũng được phục hồi mỗi độ xuân về. Bấy giờ nơi thượng nguồn sông Piney - Nhỏ có trang trại Palette mọc lên. Dân cư ở đó được làm quen ngay với "con ngáo ộp già". Những người quen dấu thú vật nhìn thấy nó và quyết đoán rằng gấu chẳng mang lại cho họ điều gì tốt lành, và hay nhất là tránh xa nó ra, đừng có thò mũi vào công việc của nó. Họ ít có dịp gặp Lông Sáng, nhưng vết chân và dấu hiệu của nó thì có mặt ở khắp mọi nơi. Tuy nhiên người chủ trang trại, một kẻ đi săn cuồng tín, lại rất để tâm đến Lông Sáng. Qua Pickett ông được biết một đôi điều trong tiểu sử con gấu già, và bản thân ông cũng đoán ra rất nhiều điều về đời tư của Lông Sáng. Ông biết rằng Lông Sáng hiểu cái bẫy gấu tường tận hơn hẳn cả người đặt bẫy: nó hoặc đi vòng qua bẫy, hoặc khều miếng mồi lấy đi mà không đụng co lẫy. Ấy thế mà ngay chính ông lại có khi cũng bị sập bẫy! Người chủ trang trại còn biết rằng, hằng năm vào lúc nóng nhất trong hè Lông Sáng thường biến đâu mất, y như thời kì nó ngủ trong hang gấu về mùa đông vậy.