hưởng dinh Nguyễn Cửu Kiều mang bộ sách Quốc Ngữ mới vừa biên soạn cẩn thận, gần như kể về những truyện thời Đông Chu Liệt Quốc và Kinh Dịch cho chúa Nguyễn Phúc Tần xem qua. Gần như, ông ta hàm ý muốn nói mọi chuyện khuyên răn chúa đều từ trong sách vở mà ra, chứ mình không phải là người đặt điều. Chúa Nguyễn Phúc Tần chìu theo ông ta, đọc lại câu chuyện về Ngô Thừa Sai và Việt Vương Câu Tiễn cống nạp Tây Thi. Lúc này, chúa mới nhận thấy có những việc gần na ná nhau giữa thời xa xưa và thời của mình. Thị Thừa sống bên kia sông Gianh, nàng chịu làm gián điệp cho quân Trịnh ắt không còn chuyện gì mà không biết. Còn về việc Tây Thi có tình cảm riêng tư với Phạm Lãi làm chúa cũng thấy na ná giống với Đào Thừa và Nguyễn Hữu Cảnh. Tình yêu của con người hình như là có thật, chúa biết Thị Thừa vẫn không quên Cai cơ và vẫn thường hay nhắc đến tên người mình yêu.
Bấy lâu nay, chúa gần như quên mất việc Cai Cơ không về chầu. Có lẽ, phần nào đó giận hờn việc Đào Thừa tiến cung. Chúa cảm thấy việc tiến cung là do nhà Nguyễn Hữu Dật mong muốn, còn mình đâu có ép uổng việc đó. Thế rồi, chúa nguyễn Phúc Tần muốn cách gì đó giảng hòa, chi bằng ra chiếu chỉ cho Cai cơ về chầu để thăm dò việc tình cảm của hai người.
Khi người thân tín phi ngựa mang chiếu chỉ ra biên ải, Chưởng Dinh Nguyễn Cửu Kiều ái ngại:
-  Kính chúa! Bấy lâu nay thần ái ngại việc về chầu của Cai Cơ. Nay chúa ban lệnh cho Cai Cơ Nguyễn Hữu Cảnh về chầu có phải như mang cọp vào chầu, đâu thể nào đoán biết trước được con hổ ấy hiền hay hung tợn. Vả lại, chúa là người tối thượng, đường hoàng trên ngôi bệ không lẽ một cung nữ bình thường như Thị thừa chúa không quyết định được...Mong chúa suy xét, phải ra tay giết Thị thừa trước, tránh xảy ra những việc không hay ho nào đó.
-  Ta muốn cho hai người nhìn lại nhau, xem xét họ có còn yêu thương nhau nữa không? Giờ ta nghĩ lại, việc Thị thừa tiến cung gây ra bao nhiêu chuyện phiền toái, lại làm cho Cai Cơ đau khổ vô cùng. Ta muốn cho họ gặp lại hoặc cho họ cơ may nào đó.
-  Kính mong bệ hạ suy xét lại. Dù sao, cung tần mỹ nữ của chúa thượng không ai được đụng đến. Nếu như không muốn dùng nữa, họ phải chết...
Chúa Nguyễn Phúc Tần chấp tay ra sau, không muốn nghe thêm lời nào nữa. Nhưng Chưởng Dinh Nguyễn Cửu Kiều dập đầu xuống đất, khư khư là phải hàng động mau chóng trước khi Nguyễn Hữu Cảnh về cung. Đằng nào chúa cũng không dùng nàng nữa, tại sao mình phải thêm trò cho thêm phiền toái.
Chưởng Dinh cứ dập đầu, còn chúa thì khó nghĩ ngợi. Chúa Nguyễn Phúc Tần gật đầu, rồi cho ông ta lui ra. Thế rồi, ngay ngày hôm đó. Chúa nhờ Đào Thừa mang tấm áo ngự bào trong có giấu một bức thư, gởi cho Chưởng Dinh Nguyễn Cửu Kiều giao toàn quyền định đoạt cho ông ta.  
Thoạt nhìn Đào Thừa quá xinh đẹp, Chưởng Dinh Nguyễn Cửu Kiều cũng nao nao trong lòng. Sau khi đọc bức thư giấu trong vải áo ngự bào, đọc thấy những nỗi lòng băn khoăn của chúa. Ông ta cũng cảm thấy khó khăn trong việc định đoạt phận số của nàng, và có ý như muốn hòa hoãn, làm sao nàng phải là người phục vụ mình một lần đã. Ông ta phũ đầu:
-  Ngươi là một người con gái đẹp! Thế rồi ngươi có biết làm mê hoặc chúa, là làm tội tình mấy bà phi không?
-  Chưởng dinh nói gì thiếp không rõ...Khi thiếp được tiến cung, thiếp chỉ biết làm sao cho chúa công vui nhất mà thôi.
-  Đó là một tội lớn mà ngươi cố tình đấy...
-  Thiếp chỉ biết được là mình đẹp, người ta ngắm nhìn thiếp và người ta mê hoặc. Mọi người ai cũng muốn làm cho người khác vui hơn, thiếp chỉ biết có vậy. Chúa thượng cũng muốn vậy, ý của chúa thượng là ý muốn tối thượng. Thiếp biết làm sao bây giờ.
Rõ ràng Thị Thừa thơ ngây đến đáng tội, nàng không biết gì về sự chiếm dụng. Đôi khi người ta muốn có người con gái đẹp bên mình, nhưng vì những ràng buộc nào đó người ta không thể thực hiện, tức thì rất dễ bị lên án.
Tiếng nói nhỏ nhẹ của Thị Thừa như cào cấu vào sự thèm khát của Nguyễn Cửu Kiều. Ông ta cũng ham muốn được nàng hầu hạ một lần, một chút loáng thoáng trong đầu, rằng như lời lẽ của chúa trong tâm thư cho ông ta toàn quyền quyết định. Nguyễn Cửu Kiều lần lựa một lúc rồi quyết định trước lúc thuốc độc nàng, thì tại sao mình không một lần thưởng hoa.
Thị Thừa đang dần đến cái chết thê thảm mà còn bị nhơ nhuốc nữa, nàng đâu biết rằng thái độ nhẹ nhàng của Chưởng Dinh là những lời bóng gió có ý hãm hại tiết hạnh, mà còn là lời tuyên bố sớm kết thúc một mạng người. Ông ta cho những người hầu ra ngoài, bất chợt choàng lấy Thị Thừa và thỏ thẻ vào tai nàng những lời dụ dỗ:
-  Ngươi có biết là ta can gián chúa thượng đừng giết ngươi không? Ta cũng mê đắm ngươi vô cùng, nhưng phận ta làm sao được đụng chạm tới người của chúa công được...
-  Chưởng dinh nói sao vậy? Thần thiếp được dạy giữ gìn tiết hạnh với chúa công rồi, không thể được...
Thị Thừa giãy nảy, rồi thoát ra được khỏi tay Nguyễn Cửu Kiều. Ông ta sửa lại mủ mão, rồi nghiêm khắc:
- Ngươi đâu biết là ta có thể định đoạt số phận của ngươi rồi, ta là người bày kế nói ngươi là gián điệp của quân Trịnh đấy. Chúa thượng rất tin ta, ngươi phải chết chứ đừng có mà giữ gìn tiết hạnh...
- Tại sao Chưởng dinh m;'>
-  Mấy người đó mò tìm kiếm con.
-  Mấy người tìm kiếm gì mô?- Bà vợ họ Đào cũng hỏi.
-  Cậu Cảnh...
-  Cậu Cảnh đứng trên này đây, tìm chi rứa...
Bấy giờ mấy người kia mới dừng tay, ngước lên thấy Cảnh cũng còn tò mò không biết họ tìm gì hăng hái thế. Mọi người cười ngất ngây, lên bờ mà còn ôm bụng cười.
-  Chỉ vì cậu Cảnh đen thui thủi không dễ nhìn thấy...
-  Cái con bé Thừa này, chơi cắc cớ...
-  Không chơi cắc cớ...Chỉ tại chúng ta không chịu hỏi kỹ. Cái tay nó chỉ cong xuống hồ, chứ ý nó thì nói là sau cái dây trầu.
Hai người lính vừa có ý mừng, vừa có ý tủi hổ. Nhìn con bé Thừa xinh xắn phán cho một câu.
-  Hoạ vô đơn chí là ngươi đó nghe chưa?
Hai tên lính cố tình “lùa” mấy anh em Nguyễn Hữu về doanh trại. Trời cũng đã ngã xuống núi, cuộc chơi của mấy đứa nhỏ cũng dừng lại. Hai bên ngoắc tay hẹn hò mai chơi tiếp, Cảnh cũng liếc Thừa vì hai đứa để cho người lớn một vố vui ghê: “Ai biểu mấy đứa lớn không cho mình chơi chung”. Tạm biệt cô gái nhỏ xinh xoắn, còn mình là cục than đen được mẹ dắt tay về.
Chuyện ấy chưa đến độ nghiêm trọng, nhưng trách nhiệm hai tên lính không phải là không có. Chúng bị quở trách, rồi buồn rầu xin sang phục dịch ở cánh quân Nguyễn Hữu Tiến. Đó là người vị kỷ, hay ưa dèm pha. Bởi vì Chúa Nguyễn Phúc Tần luôn luôn thương yêu Nguyễn Hữu Dật nên lúc nào cũng có ý ganh tỵ.
-  Ta biết Nguyễn Hữu Dật có ý đưa vợ con ra Đàng ngoài, quê ở Thanh Hoá thì tìm cách về lại đất Thanh hoá đó thôi.
Trước đây năm 1650, Nguyễn Hữu Dật có lần bị chúa Nguyễn bắt nhốt. Nguyễn Hữu Dật định dùng kế trá hàng chúa Trịnh, viết thư hẹn về hàng Bắc hà. Tôn Thất Tráng liền tâu chúa Nguyễn rằng ông muốn theo chúa Trịnh. Chúa Nguyễn Phúc Tần liền bắt giam. Trong ngục, ông viết tập thơ ‘‘Hoa Văn cáo thị’’, tỏ nỗi oan khuất. Chúa Nguyễn lại tha ông ra, sai làm tướng đánh ra Nghệ An.
Nguyễn Hữu Tiến người thẳng thắng, một lòng trung thành với triều Nguyễn. Cho nên ông có phần nào đó nghi kỵ Nguyễn Hữu Dật cũng đúng, lại thêm Nguyễn Hữu Dật được lòng chúa Thượng nên có dịp là hay dèm pha: Ý đồ của Nguyễn Hữu Dật là mong muốn con cái ra chiến trường càng sớm càng tốt, trong khi đó thì bị nghi kỵ có ý theo quân Trịnh.


Chương II

     huở nhỏ, Nguyễn Hữu Cảnh rất mê bắt cá rô. Ở Nghệ An, cá rô rất nhiều. Anh em nhà Nguyễn Hữu và anh em nhà họ Đào hẹn hò nhau đi tát đìa, hôm đó đứa con gái nhỏ đòi theo. Nguyễn Hữu Cảnh chỉ đứng cách bờ ao vài mét, mấy người kia cười nhạo là đen mà còn sợ bị dính sình, nên cố ném vào người Hữu Cảnh.
Thị Thừa ngồi ở trên bờ ao sen, cười ngây ngất chỉ mấy con cá rô đang mắc kẹt trên sình:
-  Huynh Cảnh...Ô...hô, con rô...
Mấy đứa anh chê cá rô nhỏ không thèm bắt, cả bọn lao ra giữa đìa chụp lấy con ba ba lật ngửa bỏ vào cái lợp bằng tre. Nhóm trai trắng trẻo bắt khá nhiều cá lóc lớn, cá trê đen và còn đòi tìm nơi nào đó bắt thêm nữa.
-  Cảnh không chịu đi, anh em ơi tô sình thôi...
Trước mặt con gái, Cảnh ráng mà giữ mình cho sạch sẽ. Mấy đứa anh ném sình bùn đầy người, Cảnh rửa ngay sợ Thị Thừa chê dơ. Nhưng bọn con trai biết tính ý, một đám kéo tới thoa sình bùn từ đầu tới chân, Hữu Cảnh như một con cá trê đen sì lì. Cảnh giận nhảy lên bờ đê, còn nói là về chứ không theo nữa:
- Về đi!- đám lớn đuổi khéo, Cảnh tiếc về sớm cũng sợ Thị Thừa không theo.
-  Trời đang chuyển mưa, cá rô thích đẻ ở bờ đê...- Cảnh nhắc khéo và  rủ rê Thị Thừa -  Bắt cá rô dễ hơn là theo bọn họ, muội theo ta không?
Trời đang chuyển mưa đầu mùa, Cảnh nói với Thị Thừa khỏi cần tắm. Nước mưa sẽ xối sạch sẽ, còn bắt được cá rô chạy trên đất cạn. Cả hai vui vẻ đi băng qua đồng cỏ, mưa bắt đầu rơi hạt. Cảnh lấy tay quàu tóc cho sình chảy xuống, Thị Thừa cũng tiếp kỳ cọ phía sau lưng.
Hai đứa trẻ thấy hai con cá rô rượt nhau trên mặt cỏ, đuổi theo như cách thức truyền giống của loại cá này. Tiếng cười vui, quên đi mây đen càng lúc tới. Cả hai mới hay mình đi hơi xa, không biết mấy đứa anh trai đang ở đâu. Cảnh rủ Thị Thừa chạy vào căn chòi làm bằng lá chuối, phía dưới tán tre rộng. Hai đứa ngồi sát bên nhau cho ấm áp, Cảnh chín tuổi nên cũng đã biết mắc cỡ, biết nam nữ không gần gũi nhau nhiều. Thỉnh thoảng, ánh chớp lóe sáng lòa Thị Thừa sợ quá Cảnh ôm chặt để trấn an.
-  Về nhà thôi à!- Thị Thừa sợ.
Cá rô nhảy lốc cốc trong lợp tre, nước mưa làm nó trôi theo hướng dốc. Cảnh không quan tâm nữa, phải men lần về nhà của Thị Thừa sưởi ấm thôi.  
Ở Nghệ An thường khi nắng gắt, sông suối khô cạn, đồng lúa cháy khô. Đến lúc mưa thì gió lốc cuồn cuộn, mưa xối xả như trút nước làm ngập lụt mọi nhà...Trong khi đó, ở túp lều tranh liêu xiêu của nhà họ Đoàn, nước mưa bắt đầu ngấm qua mái lá. Người đàn ông họ Đào nhìn mưa ào ào ngoài trời, xót ruột muốn ra kéo trâu vào chuồng. Bờ ruộng lập xập nước đang dâng trào, cuối cùng thì bờ đê cũng chịu thả nước qua đồng. Trong chốc lát, bờ ruộng không còn thấy đâu nữa.
Bờ tre rung lắc, nghiêng nghiêng ngã đỗ. Nước ở mô, đang dâng lên từ ghềnh cao đổ xuống sông. Mấy thằng con cùng với mấy người con của Tướng Công Nguyễn Hữu Dật đi tát đìa bắt cá từ trưa, chắc đang núp tạm ở đâu đó. Người vợ đang cố đốt lửa để nấu nước. Lo Lắng nhìn vợ rằng, không biết các con có làm gì rầy rà với anh em nhà Nguyễn Hữu không?
Xa xa ngoài đồng trống, mấy con trâu kêu gào vì trời đang sấm chớp. Nhà họ Đào nhơn nhớn, nét mặt ngờ nghệch. Lúc đầu thì có lo lắng thật, rồi bỗng chốc thấy nhà cửa vắng hoe. Mấy khi có trời mưa rỉ rả, nên có chút nổi hứng:
-  Mặc xác bọn chúng, bà lại đây...
-  Gớm rứa! Sáu con rồi mà cũng đòi...
Người vợ nhà họ Đào vùn vằn một chút, rồi cũng đồng tình. Trong sự đồng tình ấy cũng có chút thở dài, kiếp người làm gì mà lại mắc mứu những cái tật truyền kiếp của tự nhiên, để rồi con cái lại sinh ra đàn đàn đống đống, khổ thân đàn bà. Trong mái nhà tranh lêu xiêu ấy, gió đàn đưa ngã nghiêng cũng có, mà do hai con người trong ấy cũng có.
Núi đồi hoang vu, mái nhà tranh nằm heo hút không biết tự bao giờ. Thỉnh thoảng con người thắc mắc vì sao mình lại ở đây, cũng như họ thắc mắc rằng từ khi khai thiên lập địa, người ta cứ loay hoay với việc chung đụng với nhau thế này tự bao giờ? Người nhà họ Đào, cũng không biết vì sao mình ham thích quá quắc với vợ suốt, cứ hễ vắng vẻ là trong lòng sinh tình. Người nhà họ Đào là một người rất là ngu ngơ, đôi khi cũng không biết kiểu truyền giống của mấy con trâu nuôi ngoài đồng, mình có giống như vậy không. Người nhà họ Đào không biết vì sao mình sinh con, chỉ biết mỗi lần chung đụng với nhau như vậy thì một khoảng thời gian nào đó người vợ mang bầu. Đôi khi còn nghĩ là vợ ăn phải măng tre có đầy ấp ở sông suối Nghệ An, hoặc là ông Trời làm gì đó, mấy đứa nhỏ mới được đầu thai.
Người đàn bà thì biết, tuy sinh đẻ nhiều nhưng cũng lo lắng:
- Rứa! Có đẻ nữa thì đặt tên gì...
- Có con Thừa, thì tới đứa tên Mứa...Chứ tê!  
Cảnh với Thị Thừa lần mò về gần tới căn chòi lá, nghe tên mình Thị Thừa nhìn vào trong rồi rụt lại. Cảnh cũng nhìn thấy hết, nên sợ quá dắt Thị Thừa đến sát ao.
-  Lấy sình thoa người huynh đi...
Cảnh lấy đất bên cái ao, thoa khắp người. Thị Thừa cũng sợ quá, Cảnh móc sình lên là thoa ngay trên người Cảnh. Cảnh cứ nghĩ, mình bị sình bùn che lấp là mình không có thấy gì hết. Hai đứack="noidung1('noidung.aspx?tid=2qtqv3m3237nvntntnvnqn31n343tq83a3q3m3237nvn2n')" onMouseOut="#">Chương XVI