uộc điều tra của cảnh sát tư pháp đã kết thúc. Kết luận là điều mọi người đã biết trước: án mạng do một hoặc nhiều người thực hiện.Sau khi chứng kiến Poirot mời một số có mặt về họp tại Long Meadows.Ông thân hành lo bố trí chỗ họp ở phòng rộng dưới nhà, ghế được xếp thành hình bán nguyệt, những con chó của bà Marueen được nhốt cẩn thận, và Hercule Poirot chọn chỗ cuối phòng làm nơi mình sẽ đứng để làm cái không thể gọi gì khác là một cuộc thuyết trình.Ông hắng giọng và bắt đầu:- Thưa quý bà, quý ông...Ông ngừng lại một lát. Đoạn tiếp theo khá bất ngờ, gần như buồn cười:- Bà Mac Ginty đã chết. Bà chết thế nào? Một đầu gối quỳ xuống đất, thế này này!

Bà Mac Ginty đã chết, bà chết thế nào? Một tay giơ ra thế này này.

Bà Mac Ginty đã chết. Bà chết thế nào? Thế này này...Đứng trước cử tọa, Poirot thích chí nhìn sự kinh ngạc của mọi người, nói tiếp:- “Các vị yên tâm! Tôi không điên. Nếu tôi đọc mấy câu đồng dao ấy, là vì phần lớn các vị đều thuộc và đã từng hát lúc chơi đùa hồi nhỏ. Bà Upward cũng không quên, và đã nhắc tôi nhớ lại những câu thơ đó dưới một hình thức biến dạng nhỏ. Bà ấy nói: ‘Bà Mac Ginty đã chết. Bà ấy chết thế nào? Vươn cổ ra thế này này’. Bà Upward đã vươn cổ, và cũng chết như bà Mac Ginty.Để cho bản thuyết trình được đầy đủ, tôi xin lùi về thời gian trước một chút. Bà Mac Ginty bị ám sát, và tội được quy cho James Bentley, anh này bị bắt, bị xử và kết án. Tuy nhiên, án chưa thi hành. Mặc dù có những bằng chứng nghiêm trọng chống lại Benthley, ông thanh tra Spence vẫn phân vân, cho là anh ta có thể vô tội. Ông trao đổi với tôi, tôi hiểu nỗi băn khoăn của ông, vì vậy tôi đến ở Broadhinny để tìm câu trả lời cho một câu hỏi kép: Ai đã giết bà Mac Ginty và vì sao?Tôi không đi sâu vào tình tiết câu chuyện, sẽ dài và rắm rối. Chỉ xin nói rằng nhờ một lọ mực bình thường mà tôi đã đi đúng hướng, tôi lại may mắn đã lưu tâm đến một tờ báo, tờ Sao chổi Chủ nhật, mà bà Mac Ginty đã đọc vào hôm Chủ nhật trước ngày bà chết.Bà Mac Ginty đi giúp việc hết nhà này đến nhà khác, và đã nhận ra một bà chủ là người trong ảnh đăng trên báo - bà nói chuyện với James Bentley, anh này không để ý nghe, nhưng sau này có nói với tôi là anh có cảm tưởng bà Mac Ginty nói là đã nhìn thấy một ảnh tương tự trong nhà bà Upward và khi bà nói một người ‘rất hay lên mặt nhưng nếu mọi người biết rõ sự thật thì bà hết kiêu’, chính là ám chỉ bà Upward. Tất nhiên, ta không thể chỉ căn cứ một lời chứng ấy, song rõ là bà Upward vốn tính tình độc đoán, có thể đúng là là hay ‘lên mặt’ theo cái nghĩa mà bà Mac Ginty hiểu về từ đó.Và như các vị đều biết - một số vị đã có mặt, rồi lại kể cho người khác - một hôm, tôi đã đem các bức ảnh trình ra trong một buổi họp ở nhà bà Upward. Sự ngạc nhiên mà tôi nhận thấy trên nét mặt bà Upward lúc đó làm tôi sợ rằng bà đã nhận ra một người trong những bức anh. Tôi nói thẳng điều đó với bà. Bà công nhận rằng tôi không lầm, rằng bà đã nhìn thấy một bức ảnh giống như thế, nhưng lại nói là không nhớ nhìn thấy ở đâu. Tôi hỏi bà ảnh nào. Bà chỉ tay vào ảnh cô bé Lily Gamboll, nhưng tôi xin nói ngay, đó không phải là bức mà bà đã nhận ra. Vì những lý do riêng, bà muốn giữ bí mật điều đó, và cố tình làm tôi lạc hướng.Nhưng bà không thể đánh lừa tên giết người. Hắn biết bà nhận ra cái ảnh nào. Tôi không muốn để các vị sốt ruột lâu. Bức ảnh ấy là ảnh Eva Kane người đã dính líu tới một trong những ‘vụ án nổi tiếng’ thời ấy, vụ án Craig. Hôm sau, bà Upward bị ám sát như bà Mac Ginty và vì cùng một lý do.Trước khi bà Upward chết, ba phụ nữ nhận được một cú điện thoại gần giống nhau bà Rendell, bà Carpenter và cô Henderson. Với mỗi người, lời nhắn được chuyển tới là bà Upward mời họ đến chơi sau bữa ăn tối vì bà ở nh&e;ch. Đôi khi, người ta hay để quên một lá thư trong cuốn sách đang đọc dở...- Và ông đã tìm thấy gì? - Poirot hỏi.- Có. Không phải thư, nhưng tôi cho cũng đáng chú ý... Ông xem!Viên đội gỡ tờ báo bọc cuốn sách đang cầm ở tay, đưa ra Poirot:- Sách cũ, nhưng ông hãy nhìn trang đầu!Trên đó có ghi bằng bút chì một cái tên: Evelyn Hope.Poirot trả cuốn sách cho viên đội, ông này hỏi:- Ông không cho là có giá trị ư? Cái tên này, ông nhớ lại xem, chính là tên của...- Tôi biết - Poirot nói - Tên của Eva Kane khi cô ta rời nước Anh.- Cho nên, khi bà Mac Ginty nhận ra người nào trong số các ảnh trên báo Sao chổi Chủ nhật, thì người đó chính là bà Upward! Thế mới thêm phức tạp!- Rõ là thế rồi! - Poirot tỏ vẻ hoàn toàn đồng tình - Tôi cam đoan là khi ông đưa cái này về cho ông Spence, ông ấy sẽ vò đầu bứt tóc cho mà xem!- Hy vọng không đến nỗi thế!Poirot không đáp và đi tiếp. Quả là mọi thứ đều trở nên lủng củng rất khó dựng lên nổi một giả thuyết!Ông vào trạm bưu điện. Maude Wiliams đã ở đó, đang xem các mẫu len đan. Poirot không nói gì, đi thẳng đến quầy bán len. Maude chọn mẫu xong, bà Sweetiman ra tiếp Poirot, bán mấy con tem. Ông đi ra sau Maude, đuổi kịp nàng rồi đi sóng đôi.Bà Sweetiman lại gần cửa sổ nhìn theo, nhăn mặt vẻ kinh ngạc, và chép miệng lẩm bẩm:- Những lão người nước ngoài, đều một giuộc! Ai đời tuổi bằng ông nội người ta, thế mà còn...!2Poirot hỏi:- Thế nào, cô có điều gì cần nói?- Tôi không biết điều này quan trọng không nhưng có kẻ định đột nhập phòng bà Wetherb qua cửa sổ.- Bao giờ?- Sáng nay. Bà ta đi vắng, còn con bé đi dạo với con chó. Ông ta thì cứ giu giú trong phòng làm việc, như mọi khi. Bình thường, tôi phải ở dưới bếp, nhưng tranh thủ cơ hội, tôi lên phòng bà Wetherby xem có tìm được cái gì. Lúc mở cửa, tôi nhìn thấy một người đàn ông đang trèo lên cái thang áp tường nhà bên ngoài. Hắn ta nhìn thấy tôi, vội tụt xuống ngay. Thang là của ông làm vườn, ông ấy lúc đó không có nhà.- Người đó là ai? Tả xem sao nào.- Tôi chỉ thấy thoáng qua, chưa kịp nhìn rõ mặt!- Nhưng đúng là đàn ông?Maude nhìn một lát:- Hắn đội mũ phớt cũ, và quần áo đàn ông... Nhưng tất nhiên, vẫn có thể là đàn bà...- Hay đấy, rất hay... ngoài ra còn gì nữa không?- Còn nữa! Không thể tưởng tượng tất cả những thứ cũ rích bà này tích giữ lại! Cứ như người lẩn thẩn! Sáng nay, bà về tôi không nghe thấy, và bà ta mắng tôi hay lục lọi. A! Bà ta nói ác ra phết. Lần sau nữa thì tôi giết! Một con mụ đáng ghét, và nếu ai đáng bị thủ tiêu, thì chính là mụ!Poirot nhẹ nhàng nói ra một tên:- Evelyn Hope...Maude quay ngoắt lại:- Ông nói gì?- Cô biết cái tên ấy?- Ô!... Biết. Đó là tên cái cô Eva gì đó đã đổi khi đi Úc. Tôi đã đọc trong báo... báo Sao chổi Chủ nhật.- Sao chổi Chủ nhật viết nhiều thứ, nhưng không nói cái tên ấy. Cảnh sát tìm thấy nó, viết trong một cuốn sách, ở nhà bà Upward.Maude kêu lên:- Thế thì, đúng là bà ta! Và bà ta không chết ở bên đó! Michael nói đúng.- Micheel?- Tôi không còn thì giờ giải thích. Muộn mất rồi. Còn một món rôti trong lò...Nàng chạy vội đi. Poirot chỉ còn biết đứng nhìn.Ở trạm bưu điện, bà Sweetiman dán mắt vào cửa kính, không hiểu ông lão này vừa nói gì bậy bạ với cô gái...3Trở về Long Meadows, Poirot bỏ giày da, xỏ đôi giày vải. Trông không oách, ông công nhận, nhưng rất dễ chịu, vì chân ông đã bắt đầu đau.Ông lại ngồi vào chiếc ghế bành vững chãi, nhắm mắt suy nghĩ.Ông đã bỏ qua một số tiểu tiết. Phải xem nên đặt chúng vào chỗ nào trên bàn cờ. Bao nhiêu quân, hình như đã có đủ. Vấn đề là sắp xếp chúng cho hợp lý...Ông nhớ lại Maureen tay cầm ly rượu hỏi câu gì đó, rồi bà Oliver kể lại buổi tối ở nhà hát Cullenquay. Michael? Rõ ràng là bà ta có nói đến một Michael vào. Ông nghĩ tới Eva Cane, cô bảo mẫu trông nom con c&aacagrave; có một mình, cô hầu nghỉ việc, con trai thì đi Cullenquay với bà Oliver.Tại sao ba cú điện thoại? Bà Upward đã biết là bà nhìn thấy ảnh Eva Kane ở đâu chăng? Hay chỉ nhớ là có nhìn thấy, không rõ ở đâu? Ba người phụ nữ nói trên có những điểm gì chung?Tôi chỉ thấy có một điểm chung: tuổi. Họ đều trạc ba mươi.Tôi chắc các vị đều đã đọc bài báo trên Sao chổi Chủ nhật. Trong đó, có vài dòng lâm ly về tương lai người con gái của Eva Kane. Ba phụ nữ bà Upward mời đến nhà tối hôm đó đều ở cái tuổi có thể là tuổi con gái Eva Kane. Ta có thể khẳng định rằng ở Broadhinny, có người con gái này đang sống. Đó là con gái của Craig, tên sát nhân khét tiếng, và của người tình của hắn là Eva Kane. Cũng khẳng định rằng người con gái này sẽ không từ một thủ đoạn nào để ngăn không cho bí mật của nguồn gốc mình bị lan truyền. Người đó có thể dám giết tới hai mạng. Sau cái chết của bà Upward, người ta chẳng thấy trên bàn hai cái tách đã uống, và trên một cái, chẳng có vết môi son nhè nhẹ đó sao?Xin trở lại với ba người đã nhận được lời nhắn qua điện thoại. Bà Carpenter tuyên bố không thấy cần đi, và bà đã không đến biệt thự Laburnums tối hôm đó. Bà Rendell nói là định đi, nhưng sau ngủ quên mất. Còn cô Henderson khai là cô có tới Laburnums, thấy trong nhà tối om, và gọi mãi không ai thưa, nên đã trở về nhà mình.Đó là lời ba người đàn bà ấy nói. Tuy nhiên, lại có một nhân chứng, đó là cô Edna. Cô bảo đảm chắc chắn là đã trông thấy một phụ nữ tóc vàng đi vào nhà. Vả lại, còn cái tách có vết son môi, và điều này cũng đáng chú ý, mùi nước hoa phảng phất trên không, loại nước hoa sang trọng và đắt tiền, có vẻ như là của bà Carpenter”.- Ông nói bậy! - Bà Eva Carpenter kêu to - Không phải nước hoa của tôi! Tôi không hề đến đó!Quay lại phía chồng, bà nói:- Mình xem, họ nói bậy như thế, mình không làm gì được à?Guy Carpenter giận dữ chỉ tay vào mặt Poirot:- Ông Poirot, ông biết là có một đạo luật trừng trị tội vu cáo! Tôi có nhân chứng đây nhé: toàn bộ những người ngồi đây.- Nói bà Carpenter dùng một loại nước hoa và son môi nào đó, là vu cáo? - Poirot đáp.- Ông thật lố bịch! - Eva Carpenter lại la lên - Nước hoa của tôi, ai cũng có thể dùng và đem đi gieo rắc bất cứ đâu.Một nụ cười nở rạng khuôn mặt Poirot.- Bà đã nói rồi đó, ai cũng có thể! Tất nhiên, chỉ là một mưu mẹo vụng về. Vụng đến mức, trong trường hợp này, nó đi ngược lại mục đích: Nó làm tôi suy nghĩ. Do mùi nước hoa đó, tôi nghĩ đến vết son môi để trên miệng tách. Những vết ấy rất dễ lau chùi sạch. Có thể đi rửa chén - có đủ thì giờ, nhà lại vắng người thậm chí, nếu cần, mang hẳn nó đi. Người ta không làm thế, tôi tự hỏi tại sao. Trả lời: vì người ta muốn làm cho mọi người tưởng một phụ nữ đã đến và kẻ giết người là phụ nữ. Thật vậy ba phụ nữ đã được triệu tập bằng điện, nhưng bà Upward không trực tiếp gọi. Người ta nhân danh bà nhắn lời mời. Không một ai trong ba người được nghe chính tiếng nói của bà Upward, mà là của một kẻ muốn rằng phải là một phụ nữ, ai trong số đó cũng được bị kết là thủ phạm. Một lần nữa, tôi lại tự hỏi tại sao.Chỉ có một câu trả lời: Kẻ giết bà Upward không phải phụ nữ, mà là đàn ông.Poirot đưa mắt nhìn quanh cử tọa. Câu nói cuối cùng của ông không gây phản ứng gì rõ rệt. Ông tiếp.- “Vậy tôi đã xác định điểm thứ nhất: hung thủ giết bà Upward là đàn ông, và kẻ giết bà Mac Ginty cũng là đàn ông. Giống như bà Mac Ginty, bà Upward cũng chết vì một bức ảnh, điều này gần như chắc chắn. Ảnh ấy, ai giữ? Đó là câu hỏi đầu tiên, kềm thêm câu hỏi sau: giữ để làm gì?Có thể nghĩ, thoạt đầu, ảnh được giữ vì lý do tình cảm. Bà Mac Ginty... bị thủ tiêu rồi, không cần phải hủy bức ảnh nữa. Nhưng sau vụ án thứ hai, vấn đề lại khác đi. Rõ ràng là bức ảnh dính liền với vụ án. Giữ nó lại là nguy hiểm. Chắc các vị đều đồng ý với tôi, ta kết luận rằng phải hủy bức ảnh, và nó đã bị hủy?”Tất cả mọi cái đầu đều gật, vẻ đồng tình.- E hèm! - Poirot dặng hắng - Bức ảnh đã không bị hủy! Tôi biết, vì lý do đơn giản là đã tìm thấy nó!... Tôi tìm thấy ngay tại đây, mấy hôm trước. Nó để trong ngăn kéo cái bàn kê sát tường kia...Ông rút từ trong túi bức ảnh đã ố vàng, ảnh một cô gái đang áp một đóa hông lên má, nói tiếp.- B�grave;, thưa bà?Câu hỏi thẳng, trực tiếp. Bà Rendell chớp mắt, và phải thở mạnh trước khi trả lời:- Sợ? Tôi có sợ gì?- Bà có sợ.- Ông nói đùa!... Tôi sợ cái gì nào?- Ai biết được?... Có khi là, sợ tôi!Bà không đáp. Một thoáng ngạc nhiên hiện trên mặt bà, rồi bà Rendell thong thả ngửng đầu nhìn Poirot như muốn thách thức.