hứ năm, 28 tháng tư Buổi sáng hôm ấy, còn rất sớm, hai đứa trẻ người tỉnh Smâland, Âsa, cô bé chăn ngỗng, và bé Mats, đang đi trên đường cái từ tỉnh Sưrmland sang tỉnh Närke[1] Con đường ấy chạy dọc bờ nam hồ Hjălmar và hai đứa nhìn băng đang còn phủ phần lớn mặt hồ. Mặt trời ban mai tỏa ánh sáng trong trẻo xuống đấy, và băng chưa hề có chút nào cái diện mạo âm u và phản trắc như thường thấy trong mùa xuân, mà lại ánh lên, trắng trẻo và hấp dẫn. Nhìn xa tới đâu, cũng thấy băng có vẻ chắc và khô. Mưa to hôm trước, nước đã chảy vào các kẽ nứt và lòng khe, hoặc bị chính băng hút lấy. Hai đứa chỉ trông thấy một bề mặt đẹp rực rỡ.
Âsa, cô bé chăn ngỗng và bé Mats đang đi lên miền bắc. Hai đứa trẻ nghĩ đến bao nhiêu bước đường sẽ rút ngắn được nếu chúng có thể đi băng qua mặt cái hồ lớn, chứ không phải đi vòng quanh bờ. Chúng không phải không biết rằng tin cậy vào băng mùa xuân là nguy hiểm, nhưng mà lớp băng này xem ra hoàn toàn rắn chắc. Người ta trông thấy ở gần bờ, băng còn dày những mấy lóng tay. Người ta lại thấy cả một con đường trên mặt băng, và bờ hồ bên kia hình như rất gần, chỉ một giờ là đủ để sang đến nơi.
Bé Mats đề nghị: "Ta đi thử. Chỉ cần để ý đừng lao xuống một cái lỗ là trôi chảy cả thôi".
Chúng bèn đi lên mặt hồ. Băng không trơn lắm, mà đi rất thích chân. Tuy vậy băng có nhiều nước hơn chúng tưởng một tí: thỉnh thoảng có chỗ băng xốp và để nước chảy qua òng ọc. Đó là những chỗ phải tránh nhưng chẳng có gì dễ hơn việc ấy giữa ban ngày và mặt trời sáng như thế này.
Hai đứa trẻ đi nhanh, không mệt nhọc gì, mừng vì có ý kiến hay, đã tránh được một đoạn đường vòng dài và lầy lội.
Chúng đến gần đảo Vin. Một bà cụ già nhìn qua cửa sổ trông thấy chúng. Bà liền chạy vội ra, dang hai tay làm những dấu hiệu tuyệt vọng với chúng, và thét to nói với chúng điều gì mà chúng không nghe thấy. Tuy vậy, chúng cũng hiểu là bà cụ báo cho chúng biết đừng nên đi tiếp nữa. Nhưng mà chúng thì đang
ở trên mặt băng, chúng thấy rõ là chẳng có gì nguy hiểm cả. Đường đi đang tốt thế này mà rời bỏ mặt băng thì thật là ngốc.
Thế là chúng đi quá hòn đảo và gặp phải trước mặt một khoảng rộng ít ra là hai hay ba dặm[2]. Ở đấy có những vũng nước rộng đến mức không lội qua được, phải đi vòng quanh, chúng lại lấy thế làm thích. Chúng thi nhau xem ai tìm ra những lối đi tốt nhất. Chúng chẳng thấy đói, cũng chẳng thấy mệt. Chốc chốc nhìn sang bờ bên kia, chúng lại ngạc nhiên thấy còn xa quá dù chúng đã đi những một giờ rồi. Bé Mats nói: "Em nghĩ là cái bờ hồ nó lùi".
Trên cánh đồng băng rộng lớn ấy, chẳng còn có cái gì nữa để che cho chúng cái gió tây, cứ mỗi phút lại thổi dữ thêm và làm quần áo chúng dính sát vào thân hình, đi khá khó nhọc. Cái gió lạnh thấm thía ấy là nỗi bực mình đầu tiên mà chúng gặp phải.
Một việc nữa làm chúng ngạc nhiên hết sức là gió thổi đến với tiếng rất dữ, tựa hồ mang theo cả cái huyên náo của một nhà xay to rộng hay một nhà máy. Cái ồn ào này có thể từ đâu đến được?
Chúng đã đi men bên trái một hòn đảo lớn, và thấy hình như rốt cục đã đến gần bên bờ bắc. Nhưng đúng lúc ấy gió trở nên khó chịu hơn, và tiếng ồn càng to thêm.
Bỗng chúng như hiểu ra rằng tiếng ồn ào đó là tiếng sóng lao vào bò và bị vỡ tung ra thành bọt; nhưng làm sao mà có thể như thế được, bởi vì hồ đang còn đóng băng kia mà?
Tuy vậy chúng vẫn đứng lại và nhìn quanh. Thế là chúng trông thấy ở rất xa bên phía tây, một bức thành thấp, trắng, cắt qua mặt hồ từ bên này sang bên kia. Thoạt tiên chúng cho rằng đó là một đống tuyết ven một đường đi, nhưng rồi chúng hiểu ngay rằng đó là bọt của những đợt sóng lao vào khối băng.
Nhìn thấy thế, chúng nắm tay nhau và bắt đầu chạy, chẳng nói chẳng rằng. Hồ mở rộng ra đằng phía tây, và chúng tưởng như trông thấy cái đường màu trắng kia tiến nhanh sang phía đông. Băng sắp vỡ ra khắp nơi chăng? Chúng cảm thấy nguy quá.
Bỗng chúng thấy hình như mặt băng dâng lên đúng ở chỗ chúng đang chạy; băng dâng lên, rồi hạ xuống, như được đẩy từ phía dưới. Đồng thời chúng nghe một tiếng chát tai từ khối băng phát ra, và những đường nứt của băng tỏa ra khắp mọi hướng như những nan hoa. Chúng trông thấy những đường nứt ấy chạy trên mặt băng.
Tiếp theo là một lúc yên tĩnh, rồi mặt băng lại dâng lên và lại hạ xuống từ từ. Những đường nứt mở rộng ra thành kẽ hỏ, và nước chảy qua các kẽ ấy. Rồi thì các kẽ hở thành ra những khe rộng, và lớp băng chia ra thành những mảng băng lớn bềnh bồng.
- Âsa ơi, băng tan, bé Mats nói.
- Đúng, băng tan nhưng mà mình còn có thể đến đất liền được. Chạy nhanh lên.
Thật vậy, sóng và gió còn phải gian khổ chán mới quét hết băng trên mặt hồ được. Khi lớp băng vỡ tung ra là cái khó nhất đã làm xong, nhưng tất cả các mảnh băng to kia cũng phải đập vỡ ra thành phiến, và các phiến lại còn phải đập nhỏ, nghiền tơi, hòa tan ra nữa chứ. Mà bấy giờ thì băng đang còn là những cánh đồng rộng, dày và chắc.
Cái làm tăng mối nguy cho hai đứa bé là chúng không làm sao nhìn ra xa được, chúng không thể nhìn thấy các khe nứt ngăn không cho chúng đi qua chỗ nào. Chúng cứ đi lang thang, phó mặc cho may rủi, và đáng lẽ đến gần đất liền thì lại đi xa ra. Hoang mang, hoảng hốt trước khối băng đang nẻ, đang nứt, sau cùng chúng dừng lại và bắt đầu khóc.
Đúng lúc ấy, một đàn ngỗng trời theo hình chữ nhân bay qua, nghe như một tiếng rít cao. Các con ngỗng kêu to, và kêu đi kêu lại. Giữa những tiếng kêu hai đứa trẻ tưởng như nghe thấy mấy tiếng: "Đi sang phải, sang phải, sang phải".
Chúng nghe theo lời khuyên, nhưng chỉ lát sau lại phải dừng chân, sững sờ trước một cái khe rộng.
Nhưng chúng lại nghe đàn ngỗng kêu, và chúng nghe rõ mấy tiếng: "Ở đâu cứ chờ đấy. Ở đâu cứ chờ đấy!"
Hai đứa trẻ chẳng nói với nhau một tiếng, nhưng chúng vâng theo lời kia. Chẳng mấy chốc các mảng băng trôi lại dính vào nhau, và thế là chúng vượt qua được cái khe. Chúng lại nắm lấy tay nhau chạy. Việc cứu giúp lạ lùng đó làm chúng sợ hãi chẳng kém gì cơn nguy đang gặp.
Khi chúng lại ngập ngừng, thì tiếng nói liền vẳng xuống: "Thẳng trước mặt. Thẳng trước mặt".
Sự thể cứ thế tiếp tục trong nửa giờ liền. Cuối cùng chúng đến mũi đất Lunyer, và có thể bỏ mặt băng, lội qua nước cạn đi lên bờ. Đến đất liền, chúng cũng chẳng đứng lại để nhìn mặt hồ, mà các đợt sóng đã bắt đầu xô đổ những khối băng, vì nỗi khiếp sợ vẫn đuổi theo chúng mãi không thôi. Chỉ một hồi sau Âsa mới dừng lại, nó nói: "Đứng đây chờ chị một tí, bé Mats à. Chị quên cái này".
Nó chạy về phía bờ hồ, lục lọi trong cái bị của nó, và rút ra một chiếc giày gỗ, đem đặt trên một tảng đá, chỗ ai cũng trông thấy rất rõ. Rồi nó chạy nhanh lại với em nó.
Cô bé vừa quay lưng thì một con ngỗng trắng to liền lao thẳng xuống tảng đá, quắp lấy chiếc giày gỗ và bay vút lên, cũng nhanh chẳng kém gì khi lao xuống vậy.
Chú thích :[1] Tỉnh Närke ở phía tây tỉnh Sưrmland, cách một cái hồ lớn là hồ Hjălmar.
[2] Dặm là đơn vị cổ ở châu Au bằng 4,444 mét.
