THIÊN NAM VÂN LỤC LIỆT TRUYỆN ( TÂN BIÊN ) Tiến sĩ. Hoàng Văn Lâu dịch. TRUYỆN HỒNG BÀNG Xuất xứ từ Lĩnh nam chích quái. Trước kia,cháu của Viêm Đế à Đế Minh đi tuần du phương Nam,đến Ngũ Lĩnh,lấy được người con gái của Vụ Tiên(1) đưa về,sinh ra được Lộc Tục. Lộc Tục dung mạo đoan chính,thánh trí thông minh.Đế Minh lấy làm lạ, định cho nối ngôi.Lộc Tục cố nhường cho anh là Đế Nghi.Đế Minh mới lập Đế Nghi làm con nối ngôi. Phong Lộc Tục làm King Dương Vương để cai trị phương Nam,gọi là nước Xích Quỉ(2). Vương biết hết được các thủy phủ,lấy con gái của Động Đình quân là Long Mẫu,sinh ra Sùng Lãm,phong làm Lạc Long Quân để thay Vương cai trị đất nước.King Dương Vương đi đâu cũng không ai biết nữa! Lạc Long Quân dạy dân cấy trồng,làm quần áo,thức ăn,từ đấy mới có luân lý vua tôi,cha con,vợ chồng,bè bạn,anh em.Long Quân ít khi trở về thủy phủ nhưng trăm họ vẫn bình yên. Dân chúng mỗi khi có việc thì gọi lớn:"Bố chủ ở đâu,sqo không về cai trị chúng tôi?" Long Quân lập tức trở về,rất là linh ứng,mọi người đều kinh sợ. Bấy giờ,con của Đế Minh là Đế Lai Cai tị phương Bắc. Đế Lai lại nhớ đến chuyện Đế Minh đi tuần du phương Nam lấy được Vụ Tiên,liền sai bề tôi thân tín là Xuy Vưủơ lại giữ nước, còn mình thì tuần du phương Nam.Đế Lai thấy Long Quân đã trở về thủy phủ, Trong nước không có người làm chủ, liền cho con gái yêu là Âu Cơ ở lại Phong thành (nay là huyện Bạch Hạc) (3),rồi tuần hành khắp thiên hạ, quan sát hình thế mọi nơi.Đến Kỳ Hoa,thấy núi to,biển rộng,vật gì cũng có,bốn mùa khí hậu nóng ấm thuận hòa,Thì vui lòng ở lại,quên cqr trở vvề đất nước. Dân chúng bị phiền nhiễu, không được bình yên như trước,liền rủ nhau đi gọi Long Quân:"Bố chủ ở đâu,để cho chúa Bắc quấy nhiễu dân chúng tôi". Long Quân lập tức trở về,thấy Âu Cơ một mình trong kinh thành,có bọn tì thiếp theo hầu,nghi vệ rất nghiêm. Long Quân hóa thành chàng trai tuấn tú,phong tư hùng vĩ,quan theo hầu đông đúc vây quanh,dàn nhạc ca múa,rước vào cung. Âu Cơ gặp thì ưa,liền theo Long Quân trở về Đai Nhạc.Khi Đế Lai về,không thấy Âu Cơ,liền sai đi tìm kháp trong thiên hạ. Long Quân có phép thần,biến hóa khôn lường,bề tôi của Đế lai rất sợ,không thắng nổi. Lai nghe Xuy Vưu ở trong nước làm loạn,đánh nhau với nước Hữu Hùng,không phân thắng bại, nên Đế Lai liền trở về phương Bắc. Xuy Vưu thân người,hình thú,dũng mãnh có thừa.Thần nhân bảo Hiên Viên dùng da hú bịt trống,lấy xương thú làm dùi,khi đánh trống,tiếng vang xa hàng trăm dămk,như thế có thể thắng được.Hiên Viên làm theo lời thần. Xuy Vưu hoảng sợ đại bại,chết ở Trác Lộc.Thế là Hiên Viên lấy được nước,đó là họ Hoàng Đế. Đế Lai trở về,đánh nhau với Hoàng Đế ba trận,bị thua,bị bắt bỏ tù ở Lạc Ấp rồi chết.Họ Thần Nông liền mất. Long Quân ở với Âu Cơ được một năm thì Âu Cơ có thai, đầy tháng sinh ra một bọc.Long Quân cho là điềm chẳng lành,sai vứt bọc ấy ở đầu nguồn.Qua bảy ngày,bọc nở ra trăm trứng,mỗi trứng nở ra một con trai.Long Quân đưa về nuôi nấng,nhưng những đứa con ấy chẳng cần bú mớm,vẫn tuấn tú lạ thường.Khi trưởng thành,thì tư chất hùng vĩ,trí dũng vẹn toàn,ai thấy cũng đều biết là bậc phi thường. Long Quân trở về thủy phủ,quên cả vợ con.Âu Cơ hoang mang,nhớ về phương Bắc.Đến biên giới,Hoàng đế nghe tin rất sợ,sai người đóng chặt cửa quan chống giữ. Mẹ con không về nước được,vừa buồn vừa sợ,gọi Long Quân. Long Quân lập tức tới,gặp nhau ở đồng cao.Âu Cơ nói:"Thiếp với Quân Vương sinh được những đứa con này,không cần nuôi dạy.Thiếp xin theo chàng.đừng bỏ rơi Thiếp,đừng để kẻ không chồng,không Cha này phải đau buồn nữa." Long Quân nói:"Tôi là giống Rồng,đứng đầu loài thủy tộc;nàng là giống Tiên,là người trên mặt đất.hai ta vốn thuộc thủy,thuộc hỏa.Tuy Âm dương phối hợp,hợp khí mà sinh.Nhưng chủng tộc khác nhau,khó cùng chung sống với nhau. Nay,chia cho tôi năm mươi đứa trở về thủy phủ cai trị các nơi,chia cho nàng năm mươi đứa chia nước ra mà cai trị. Lên núi,xuống biển,có việc gìliên quan,không được bỏ nhau".Một trăm người con trai đều nghe theo lệnh Cha. Long Quân đêm năm mươi ngưìơ con trở về Thủy phủ.Âu Cơ cùng năm mươi người con trở về Phong Thành. Năm mươi người con suy tôn,nhường nhịn lẫn nhau,lậpnên vị quân trưởng,lấy người hùng trưởng tôn làm vương,gọi là Hùng vương.Dựng nước ở Văn lang. Đất đai nước này phía Đông giáp biển,phìa Tây đến Ba thục,phía Nam đến nước Hồ Tôn Tinh,phía Bắc giáp hồ Động Đình. Chia nước ra làm 15 bộ (Văn lang,Giao chỉ,Chu Diên,Vũ Ninh,Phúc Lộc,Việt Thường,Hải Ninh,Dương Tuyền,lục Hải,Y Hoan,Cửu Chân,Bình Văn,Kỳ Hưng,Cửu Đức...) (4),sai các em cai trị,đều là bề tôi của Phong Thành.Thứ nữa thì lấy làm tướng,Văn -thì gọi là Lạc tướng,võ-Thì gọi là Hùng tướng.Con trai của Vương thì gọi là quan Lang,con gái của Vương thì gọi là Mị nương.Con của các quan thì gọi là Bồ chính,nô lệ gọi là Liệt tì. Theo phép Cha truyền con nối,gọi là Phụ đạo,đời đời truyền cho nhau đều gọi là Hùng Vương. Sau dân ven núi thấy nước sông lên cao,cá tôm dồn về nhiều,rủ nhau đi bắt,bị giao longlàm hạị,,liền tâu với Vương.Vương nói:"giống sơn man khác với loài thủy tộc.Chúng ưa cùng loài mà ghét khác loàinên mới hại các người. Liền sai dùng mực săm lên thân người.Từ đó,không còn nạn giao long ăn thịt nữa .Tục săm hình lên thân mình của dân Bách Việt bắt đầu từ đấy.Nhưng buổi đầu thức dùng chưa đủ,phải lấy vỏ cây làm quần áo, lấy cỏ lau làm chiếu,lấy lư tông àm trầu cau,lấy bột quang lang làm cơm,lấy chim thú làm mắm,lấy dễ tranh làm muối,đốt nương làm rẫy,tròng được nhiều lúa nếp.Dựng gỗ lợp phên tre làm nhà để tránh ác thú.Cắt tóc để tiện vào rừng núi.Khi con mới sinh,cho nằm lá chuối.Người chết thì lấy chày gõ đập cho láng giềng nghe mà đến cứu.Hôn lễ lấy nhau thì trước hết đem muối phong làm lễ vấn danh,sau đó dùng trâu,dê để thành lễ.Hôm đón dâu,trước tiên đem cơm nếp vào phòng,vợ chồng nhìn nhau cùng ăn,ăn xong rồi mới giao hợp,vì lúc ấy chưa có trầu cau. Xét:Một trăm người con trai chính là thủy tổ của Bách Việt. Chú thích: (1) Vụ tiên,nghĩa là "Tiên mây mù".Bản Vũ Quỳnh chép:Vụ tiên nữ,cô gái núi Vụ tiên,ở phía nam Ngũ lĩnh. Theo hán thư,thiên văn chí thì sao Vụ tiên nữ gọi tắt là Vụ nữthuộc phân dã nước Việt,vvậy cô gái này là cô gái Bách Việt.Theo Thần tích huyện tiên minh,phủ Quảng oai (hà Tây)thì núi Vụ tiên là núi Côn lôn ở biên giới Lào cai -Vân nam.Nói là vua gặp cô gái ở núi Bạch hổ vùng đó.(Từ đây có một số chú thích được dẫn lại theo giáo sư Bùi Văn Nguyên (BVN)Trong sách Tân đính lĩnh nam chích quái(Vũ Quỳnh),phần chú thích,dẫn nhập,nxb Khoa học xã hội,Hà nội,1993.Công việc còn lại là của biên tập (2) Xích quỉ:Xưa,những sắc tộc còn man dợ bị gọi là quỉ,chưa bao hàm ý miệt thị như về sau.Đây là Quốc hiệu đối nội,còn Quốc hiệu là Việt Thường,dùng để đi xứ phương Bắc. (3) Âu Cơ:Nguyễn Hãng chép là con gái)ái nữ) của Đế Lai,khác với bản của Vũ Quỳnh chép là vợ thiếp(sủng thiếp) của Đế Lai. (4):Văn lang:Ngã ba Bạch Hạc,(nơi định Kinh đô từ Ngàn Hống dời ra).Địa danh này được dùng làm Quốc hiệu cả nước thay cho Quốc hiệu cũ là Việt Thường ở Ngàn Hống,Việt Thường về sau chỉ còn là tên của một huyện(tương đương với Can lộc và Đức thọ ngày nay ở Hà tĩnh).15 bộ ở đây chỉ phần đất của Hùng Vương chưa bị Hán hóa,tức phần đất Giao chỉ và Cửu chân.