Dịch giả: Vũ Đình Phòng
Chương ba
Bên giường bệnh người hấp hối

     hu nhân Welman bị cơn tai biến thứ hai đêm qua. Tuy chưa nguy hiểm, nhưng tôi khuyên Tiểu thư nên về ngay.
Bs. Lord

II
Vừa nhận được điện, Elinor vội gọi điện thoại cho Roddy, và lúc này hai người đang ngồi trên ô-tô chạy theo hướng làng Hunterbury.
Một tuần rồi Elinor không gặp Roddy, kể từ hôm hai người rời lâu đài Hunterbury về London. Giữa họ có một nỗi ngượng ngừng trong hai cuộc gặp gỡ gần đây nhất. Lần thứ nhất Roddy đem tặng Elinor một bó hồng lớn với những cành hoa rất dài. Cử chỉ này vượt ra khỏi thói quen mọi khi của anh, Cuộc gặp thứ hai, hai người đi ăn hiệu, và hôm đó Roddy tỏ ra chăm sóc nàng hơn hẳn mọi khi, lúc chọn thực đơn rồi lúc ra về, giúp nàng mặc áo choàng. Elinor có cảm giác người anh họ đang tập vai trong một vở kịch... vai một chàng trai lịch thiệp đối xử với vợ chưa cưới...
Rồi nàng thầm nghĩ: “Mình đúng là lố bịch... Có gì thay đổi đâu?... Họa là mình tưởng tượng ra đấy thôi!... Mình vẫn có thói quen hay tưởng tượng và thói ghen ghét...”
Bản thân Elinor trong hai lần ấy cũng cố tình làm ra vẻ lơ đãng và kiêu kỳ hơn thường lệ. Hôm nay, trước tình hình bất ngờ, nỗi ngượng nghịu kia biến mất và họ lại trò chuyện thoải mái.
- Tội nghiệp cô Laura! - Roddy nói - Lần chúng đến thăm vừa rồi, trông cô đã có vẻ rất tỉnh táo.
- Đúng là tội nghiệp thật. Xưa nay cô vẫn sợ đau ốm. Em lo kỳ này cô bị liệt nặng hơn và khổ sở hơn. Lẽ ra con người phải được quyền thoát khỏi cuộc sống nếu như họ không thể chịu nổi nó.
- Anh tán thành - Roddy nói - Trong xã hội văn minh, phải cho người ta cái quyền đó. Khi thấy một con vật bị thương quá trầm trọng, người ta còn “gia ân” cho chúng nữa là. Nhưng đối với loài người thì khi một con người quá bất hạnh, nếu một số người thân “yêu quý” mong người đó chết đi thì cốt để mau được hưởng phần chia thừa kế.
Elinor trầm ngâm nói:
- Thầy thuốc là người chịu toàn bộ trách nhiệm.
- Đã đành, nhưng thầy thuốc vẫn có thể là một tên sát nhân.
- Riêng người như bác sĩ Lord thì ta có thể tin cậy được.
Roddy nói giọng nhạt nhẽo:
- Đúng, có vẻ ông ta khá lương thiện... Gọi là ranh ma có lẽ đúng hơn!

III
Bác sĩ Lord đang khám cho bệnh nhân. Chị y tá O’Brien lăng xăng xung quanh ông ta. Hai hàng lông mày nhíu lại, viên bác sĩ cô nghe những lời mấp máy trên môi người bệnh. Cuối cùng ông nói:
- Vâng, vâng. Phu nhân cứ nằm yên. Nghe tôi hỏi, nếu đồng ý, bà khẽ giơ bàn tay phải lên. Phu nhân thấy khó chịu lắm phải không?
Bà cụ Welman ra hiệu, đúng thế.
- Phu nhân cần thứ gì gấp à? Bà muốn gặp ai à? Tiểu thư Elinor? Ông Roddy? Hai người đang trên đường đến đây. Họ sẽ tới ngay bây giờ.
Bà cụ lại mấp máy môi. Bác sĩ Lord cố đoán.
- “Bà muốn gặp ai nữa? Không à? Di chúc à? Tôi hiểu. Phu nhân cần giải quyết vấn đề di chúc? Bà cần gặp nhân viên công chứng? Thế chứ gì? Bà muốn hỏi ý kiến một nhà chuyên môn có kinh nghiệm? Để dặn dò ông ta?
Bây giờ thì phu nhân nghỉ đi. Cố bất động. Chưa có gì đáng ngại đâu. Phu nhân bảo gì?.. Elinor à? - Bác sĩ vừa đoán ra được tên cô gái trên môi bà cụ - Tiểu thư Elinor biết ông công chứng? Và sẽ thu xếp với ông ấy? Được! Chỉ nửa giờ nữa Tiểu thư Elinor sẽ có mặt ở đây. Tôi sẽ truyền đạt ý của bà cho cô ấy. Tôi sẽ dẫn tiểu thư vào đây và chúng ta sẽ giải quyết mọi vấn đề. Bây giờ phu nhân đừng nghĩ ngợi thêm nữa. Hãy để tôi làm. Tôi sẽ trông nom để mọi thứ được thực hiện đúng như nguyện vọng của phu nhân”.
Bác sĩ nhìn bệnh nhân tự buông người nằm xuống, rồi ra nhanh khỏi phòng, đi về phía cầu thang, theo sau là chị y tá O’Brien. Bà y tá Hopkins đang bước lên thang gác. Bác sĩ gật đầu chào bà ta.
- Chào ông bác sĩ.
- Chào bà Hopkins.
Theo sau hai bà y tá, ông vào phòng chị y tá O’Brien, ở liền bên cạnh phòng bệnh nhân, căn dặn họ một số điều. Bây giờ có bà Hopkins, bà ta sẽ túc trực thay cho chị O’Brien đã quá mệt.
- Tôi sẽ tìm một y tá nữa giúp thêm. Đang có dịch ở Stanford nên hơi khó. Bệnh viện nào cũng thiếu người.
Hai nữ y tá nhận lệnh của bác sĩ với một thái độ kính cẩn khiến ông hợi ngạc nhiên. Ra đến hành lang, ông bác sĩ trẻ gặp Mary, da mặt tái xanh và dáng lo âu. Cô hỏi:
- Bà chủ có đỡ chút nào không, thưa ông?
- Tôi chỉ có thể giúp làm cho bà cụ được ngủ một giấc êm ái đêm nay, có vậy thôi.
Mary đau đớn nói:
- Trời độc ác quá... bất công quá!...
- Đúng thế. Đôi khi tôi cũng nghĩ như cô. Tôi tin rằng...
Bác sĩ ngừng bặt:
- Xe đến rồi kìa.
Ông ta chạy ra ngoài. Mary bước nhanh lên cầu thang gác.
Vừa vào đến phòng khách, Elinor hỏi ngay:
- Cô tôi bệnh tình nặng lắm phải không?
Roddy thì nét mặt xanh xám, lộ rõ vẻ lo âu.
Bác sĩ nghiêm nghị đáp: coi thường chuyện đó. Cho nên Roddy thấy chẳng cần suy nghĩ gì nhiều. Bà Laura Welman muốn viết di chúc thế nào cũng được.
Vừa bước qua cánh cửa nhỏ để ra khỏi khu vườn cây ăn quả, Roddy thấy ngay trước mắt anh mở ra một cánh rừng thơ mộng. Nắng lọt qua cành lá dọi xuống mặt đất thành những mảng sáng hay động. Bỗng nhiên Roddy cảm thấy một nỗi bồn chồn mà anh không cắt nghĩa được.
Và anh thấy một cô gái trẻ đang tiến về phía anh. Cô gái có mái tóc vàng óng, da mặt hồng hào. Roddy thầm nghĩ: “Cô gái đẹp quá...” tim anh như ngừng đập và anh đứng sững lại bàng hoàng, cảnh vật chao đảo trước mắt anh. Cô gái đứng lại rồi tiến vài bước về phía anh. Roddy há hốc miệng, như bị hút vào cô gái.
Cô ngập ngừng một chút rồi nói:
- Cậu không nhận ra cháu ư, cậu Roddy? Đúng rồi, đã quá lâu cậu không nhìn thấy cháu. Cháu là Mary Gerrard, ở trạm bảo vệ ngoài kia.
- Ôi, Roddy reo lên mừng rỡ. Chào Mary!
- Chào cậu Roddy!
Rồi cô e thẹn nói tiếp:
- Cháu trông khác trước nhiều quá, phải không thưa cậu?
- Đúng thế, quả thật tôi không nhận ra cô.
Roddy mải chiêm ngưỡng Mary, không nghe thấy tiếng chân người bước sau lưng, rồi tiếp đó là tiếng nói:
- Chào Mary.
- Chào cô chủ Elinor! Cô chủ khỏe chứ? Cháu rất sung sướng được gặp lại cô chủ. Bà chủ Welman rất mong cô chủ đấy.
- Tôi biết... đã lâu quá rồi tôi chưa về thăm cô tôi. Chị y tá O’Brien nhờ tôi ra tìm Mary. Chị ấy muốn đỡ cô tôi dậy và bảo rằng mọi lần Mary vẫn giúp chị ấy một tay.
- Cháu vào ngay đây.
Mary chào hai người rồi chạy về phía lâu đài. Elinor nhìn theo đáng chạy rất tự nhiên và duyên dáng của con gái bác bảo vệ. Rồi nàng quay sang nói với Roddy:
- Đã đến giờ điểm tâm, ta về đi.
Họ sánh vai nhau cùng đi về ohía lâu đài.

V
- Đi xem phim với tôi đi, Mary. Ngoài rạp đang chiếu bộ phim rất hay, Greta Garbo đóng vai chính. Kịch bản cũng của một tác giả danh tiếng. Nghe nói người ta soạn cả một vở opera theo kịch bản này đấy.
- Cảm ơn anh, nhưng em không thể nhận lời được.
Anh chàng Ted Bigland lộ vẻ khó chịu:
- Tôi không còn hiểu cô ra sao nữa, Mary. Cô khác trước nhiều quá.
- Anh nhầm rồi đấy, Ted.
- Xin lỗi! Hẳn là do thời gian cô theo học cái trường nổi tiếng kia ở bên Đức. Bây giờ cô coi tất cả bọn chúng tôi dưới tầm con mắt.
- Không phải thế đâu, Ted. Em đâu ngu xuẩn đến nỗi kiêu căng như thế. - Mary cãi lại một cách quyết liệt.
Anh chàng Ted tuy tức giận nhưng vẫn say đắm nhìn cô gái.
- Tôi nói không sai đâu. Bây giờ cô gần thành là một tiểu thư rồi đấy, Mary ạ.
Mary chua chát nói:
- Mới “gần thành” thôi, và như thế không có nghĩa là gì hết.
- Đúng thế. - Ted bèn nắm lấy câu bóng gió kia.
Mary nói thêm:
- Với lại, ngày nay không ai quan tâm đến thứ đó nữa đâu.
- Quả là không quan trọng như ngày trước - Ted tán thành. Dù sao Mary cũng thay đổi rất nhiều - Tôi nói thật, trông cô như một bà hoàng ấy.
- Cũng lại là chuyện chẳng quan trọng, bởi em đã nhìn thấy một số phu nhân quý tộc trông giống như mấy bà buôn bán vặt vãnh ngoài chợ. Nhưng em phải xin lỗi anh, muộn mất rồi.
- Cô phải đi đâu?
- Em đã hẹn với bà y tá Hopkins đến uống trà ở nhà bà ấy.
Ted nhăn mặt:
- Bà Hopkins? Bà ta bị cả làng này ghét, vì cái thói việc gì cũng thóc mách vào.
- Nhưng bà ấy lại rất tốt với em.
- Tôi không muốn nói xấu ai, nhưng thú thật tôi rất ghét cái tính lắm lời của bà ta.
- Chào anh, Ted.
Mary vội vã bước đi. Anh con trai thở dài nhìn theo.

VI
Bà y tá Hopkins ở trong một ngôi nhà nhỏ rìa làng. Bà vừa đi đâu về, đang cởi dây buộc mũ thì Mary vào:
- Mary! Tôi về muộn mất một chút. Bà già Caldecott bệnh lại tái phát, cho nên các chuyến thăm bệnh nhân khác của tôi đều bị đẩy lùi lại. Tôi nhìn thấy cô đứng với thằng Ted ở đầu phố.
Mary chán nản nói:
- Vâng, đúng thế...
Bà y tá Hopkins vừa châm bếp ga, trên đặt siêu nước, vừa ngước nhìn cô gái có cánh mũi đang phập phồng:
- Nó có nói với cô chuyện gì đặc biệt không đấy?
- Không. Anh ấy rủ cháu đi xem phim.
- Tôi hiểu. Thằng ấy chăm chỉ, tháo vát lắm đấy. Nó làm ở xưởng sửa chữa ô-tô được việc. Bố nó làm nông trại cũng khấm khá hơn mọi chủ nông trại khác. Nhưng cô em ạ, nó không phải loại sánh được với cô đâu. Cô có học thức cao lại lịch thiệp hơn nó nhiều. Tôi nhắc lại ý kiến của tôi, vào địa vị cô, tôi sẽ theo học một lớp xoa bóp trị liệu. Cô sẽ có dịp tiếp xúc với nhiều loại người, lại chủ động được thời gian.
- Cháu sẽ suy nghĩ - Mary đáp - Bà chủ Welman hôm nọ có nói chuyện với cháu, bà ấy chưa muốn cháu đi đâu bây giờ. Bà chủ bảo, lúc này bà ấy rất cần có cháu bên cạnh. Và bà ấy cũng bảo cháu không phải băn khoăn về nghề nghiệp tương lai vội.
- Hy vọng bà cụ thể hiện ý định ấy bằng giấy trắng mực đen! Mấy người ốm hay tính toán viển vông lắm! - Bà y tá Hopkins nói giọng hoài nghi.
Mary im lặng một lúc rồi nói:
- Bà quản gia Bishop có vẻ ghét cháu lắm... hay cháu chỉ tưởng tượng ra thế? Bà thấy sao, thưa bà Hopkins?
- Bà ta có thói hay ghen ghét, nghĩ là cô được bà chủ nuông nhiều quá. Có thế thôi. Nhưng cô mặ
- Chắc nghe tin này hai người sẽ rất buồn. Phu nhân Welman bị liệt toàn thân. Nói năng cực lỳ khó khăn. Nhân đây, xin nói rằng phu nhân đang băn khoăn chuyện gì đó và muốn gặp ông công chứng. Tiểu thư Elinor biết ông ta chứ?
Elinor trả lời ngay:
- Đấy là ông Seddon, văn phòng công chứng của ông ấy trên quảng trường Bloomsbury. Nhưng bây giờ đã khuya, sợ ông ta không còn ở nơi làm việc nữa. Mà tôi lại không biết nhà riêng ông ta.
Bác sĩ trấn an nàng:
- Mãi cũng còn kịp chán. Nhưng tôi muốn ngay bây giờ làm cho phu nhân yên tâm. Vậy tiểu thư hãy cùng với tôi vào gặp bà cụ để trấn an cụ.
- Vâng... Tôi xin đi theo ông.
Roddy hỏi một câu lấy lệ:
- Có cần tôi vào không?
- Không. Phòng người bệnh không nên vào đông.
Roddy không giấu được một tiếng thở phào nhẹ nhõm. Anh rất ngại nhìn thấy bà thím Laura nằm bất động trên giường.
Lúc Elinor và bác sĩ vào, chị O’Brien đang ở bên cạnh người bệnh.
Bà Laura Welman thở nặng nhọc, có vẻ chìm vào một trạng thái mê rất sâu. Elinor kinh hoàng nhìn thấy những nét co quắp của bà cô, Đột nhiên mi mắt bên trái của bà nhấp nháy rồi mở. Nhận ra cô cháu, bà lộ vẻ yên tâm.
Bà cụ cố mấp máy môi:
- E-li-nor...
Giá như ai không biết tâm trạng bà cụ lúc này, hẳn không nghe hiểu được lời nói ấy.
- Cháu đây, thưa cô Laura - Elinor vội vã trả lời - Cô lo lắng chuyện gì mà cần gặp ông Seddon?
Bà cụ lại mấp máy môi và Elinor lần này cũng lại nghe hiểu.
- Mary ạ?
Bàn tay phải của bà cụ rất chậm chạp nhấc lên một chút. Cổ họng bà cụ nhúc nhích. Bác sĩ và Elinor đành chịu bất lực. Tiếng khò khè vang lên một lúc. Rồi Elinor hiểu được một chữ:
- Điều khoản ạ? Cô muốn thêm vào di chúc một điều khoản ạ? Cô muốn chia cho Mary một số tiền ạ? Cháu hiểu, cô Laura yêu quý. Điều ấy dễ thôi. Sáng mai ông công chứng Seddon đến đây và mọi việc sẽ được thực hiện đúng như ý nguyện của cô.
Người bệnh có vẻ đã yên tâm. Nỗi lo lắng biến mất trong cặp mắt bà cụ. Elinor cầm bàn tay bà và thấy các ngón tay của bà khẽ nắm lại. Bà Laura Welman thều thào hết sức vất vả.
- Mọi người... tất cả... mọi người...
- Vâng, vâng, cháu sẽ lo liệu để tất cả mọi người đều có phần - Elinor nói - Mọi thứ sẽ theo đúng ý nguyện của cô.
Lại một lần nữa, nàng cảm thấy bàn tay của bà cụ khẽ nắm lại trên bàn tay nàng, rồi buông ra ngay. Bà Laura Welman nhắm mắt lại.
Bác sĩ đặt bàn tay lên cánh tay Elinor, nhẹ nhàng kéo nàng ra ngoài. Chị y tá O’Brien lại ngồi xuống bên cạnh đầu giường của người bệnh.
Trên đầu cầu thang, Mary đang nói chuyện với bà y tá Hopkins. Cô tiến lên một bước:
- Thưa bác sĩ Lord, tôi vào thăm bà chủ được không?
- Được. Nhưng cô không được gây tiếng động và đừng làm cụ thức giấc.
Mary vào phòng.
Bác sĩ Lord nói với Elinor:
- Chuyến tầu tiểu thư đi bị trễ giờ. Tiểu thư...
Bác sĩ ngưng lại: Elinor đang ngoái đầu nhìn theo Mary. Rồi chợt nhận ra sự ngưng nói của ông bác sĩ, nàng quay lại ngơ ngác nhìn ông. Bác sĩ ngạc nhiên nhìn nàng. Elinor chợt hiểu, nàng đỏ mặt:
- Xin lỗi, ông vừa nói gì, tôi chưa nghe rõ?
Bác sĩ Lord chậm rãi đáp:
- Tôi vừa nói gì à? Tôi cũng quên mất rồi. Tiểu thư Elinor Carlisle! Lúc nãy tiểu thư tỏ ra là một con người đáng kính phục, ông bác sĩ nói. Tiểu thư nhanh trí, thông cảm và có khả năng làm yên tâm người khác. Không ai có được những phẩm chất tuyệt vời đó như tiểu thư.
Bà y tá Hopkins giấu đi một tiếng thở dài.
Elinor nói:
- Tội nghiệp cô tôi! Trông thấy bà như thế tôi đau lòng quá.
- Đúng là như vậy, nhưng tiểu thư đã cố nén lại, không để lộ ra. Tiểu thư quả là người biết cách chế ngự cảm xúc của bản thân.
Elinor cắn môi, đáp:
- Quả là tôi đã học được cách chế ngự bản thân.
- Nhưng rồi cũng có lúc, trái với ý muốn con người, tấm mặt nạ rơi ra.
Bà Hopkins đi nhanh vào buồng tắm.
Elinor ngước mắt, nhìn thẳng vào mắt người bác sĩ trẻ:
- Mặt nạ?
- Đúng thế? Vẻ mặt con người thật ra chỉ là một chiếc mặt nạ.
- Vẻ đằng sau chiếc mặt nạ đó là cái gì?
- Là con người nguyên thủy.
Elinor quay gót, đi xuống thang gác. Theo sau nàng là ông bác sĩ Lord, vẻ mặt nghiêm trang và khó hiếu vô cùng.
Roddy bước ra hành lang đón hai người.
- Sao?
- Tội nghiệp cô Laura! - Elinor nói - Trông cô thảm hại quá.
- Cô nói chuyện gì đặc biệt không?
Bác sĩ nói với Elinor:
- Tôi xin phép về, vì tôi không còn việc gì ở đây. Sáng mai tôi sẽ đến sớm. Chào tiểu thư Elinor. Tiểu thư đừng nghĩ ngợi nhiều quá.
Bác sĩ Lord giữ bàn tay nàng một lúc hơi lâu trong tay mình. Elinor thầm nghĩ, bàn tay ông ta vững chãi và cặp mắt ông ta lộ rõ vẻ là mến nàng.
Cánh cửa vừa khép lại sau lưng bác sĩ Lord thì Roddy nhắc lại câu anh hỏi lúc nãy. Elinor trả lời:
- Cô Laura còn băn khoăn đôi chút về nội dung bản chúc thư. Em đã làm cô yên tâm, bảo với cô rằng mai ông công chứng Seddon sẽ đến đây. Bây giờ em phải gọi điện thoại cho ông ấy ngay.
- Cô muốn thay đổi gì trong bản chúc thư chăng?
- Em không nghe được chi tiết.
- Hay là cô...
Roddy lại thôi không nói.
Mary bước nhanh xuống thang gác.
Cô đi nhanh qua gian tiền sảnh rồi ra ngoài theo cửa ngách.
Elinor nói giọng khàn đặc lại:
- Anh định hỏi gì?
- Anh ấy à?... Hỏi gì? Anh quên mất rồi. - Roddy lảng, mắt vẫn không rời cánh cửa, nơi Mary vừa đi ra.
Elinor nắm chặt hai bàn tay lại: những móng tay nhọn đâm vào da lòng bàn tay nàng. Elinor thầm nghĩ: “Mình không thể chịu nổi thái độ như thế kia... không chịu nổi! Đây không còn là do trí tưởng tượng của mình nữa... mà là sự thật hoàn toàn... Roddy, Roddy, em không muốn anh lọt ra khỏi bàn tay em... Không biết ông bác sĩ kia đã đọc được những ý nghĩ gì trên nét mặt ta? Lúc trên gác ấy! Rất có thể ông ta đã nhìn thấy điều gì đó... Lạy Chúa! Tại sao mình lại có thể có những ý nghĩ xấu xa đến như vậy!... Nào, nói đi, con ngu xuẩn! Mi hãy tỉnh lại đi!”
Rồi Elinor nói ra miệng, giọng bình thản:
- Tối nay em hoàn toàn không muốn ăn uống gì. Em muốn lên ngồi bên cạnh cô Laura, để mấy người nữ y tá có thể xuống ăn tối.
- Anh sẽ ăn tối với họ à?
- Họ không ăn thịt mất anh đâu. - Elinor lạnh lùng đáp.
- Còn em? Em cũng phải ăn một chút gì chứ? Tại sao ta không ăn trước để họ ăn sau?
- Không. Em nên lên với cô thì hơn. Phó thác cho họ, em không yên tâm. - Nàng nói thêm.
Trong thâm tâm, Elinor nghĩ: “Mình không thể ngồi trước mặt Roddy trong suốt bữa tối được... Chỉ hai người ngồi đối diện nhau... Mình không thể trò chuyện... và giữ thái độ với anh ấy như mọi khi được”.
Sốt ruột, nàng nói:
- Em xin lỗi, anh hãy để em làm theo ý em muốn.