ây giờ, dưới mắt chúng ta là một cảnh đẹp mắt, vui lòng. Căn bếp rộng thênh thang, tưởng được sơn phủ nhiều màu sắc, nền gạch vàng rực được lau sạch và đánh bòng, không dính một hạt bụi con. Dụng cụ nấu bếp sáng loáng làm người ta liên tưởng đến những món ăn ngon lành. Lò nấu, bàn ghé tất cả đều cùng tình trạng ưa nhìn như thế.
Trong lòng chiếc ghế bành, Elisa ngồi đong đưa nhẹ, mắt chăm chăm vào công việc trên tay. Vâng, chính là Elisa: thiếu phụ lai da đen đã bồng con đi trốn ngày nào.
Nàng hiện gầy hơn trước, xanh xao trông thấy, khác xa khi còn ở Kentucky. Dưới hàng mi cong dài và đôi mẩt đen láy tỏa cái nhìn sâu thẳm, buồn rầu. Đau khổ đánh dấu bằng những nếp nhăn nơi khóe miệng nàng. Elisa đã chín chắn hơn trong đau khổ và thử thách.
Người thiếu phụ trẻ này là hiện thân của tự tin, can đảm sau bao nhiêu bất hạnh liên tiếp xảy ra. Bất hạnh đã tôi luyện nàng, giúp nàng vững vàng. Chốc chốc nàng ngẩng mặt nhìn con, Henri đang nô đùa tung tăng, vô tư như cánh bướm ở vùng nhiệt đới.
Cạnh Elisa là một bà cụ trên dưới sáu mươi, khuôn mặt điềm đạm, phúc hậu, chứa chan ánh sáng của lòng từ ái. Đó là những người mà năm tháng chất chồng càng làm họ đẹp thêm ra, những người mà thời gian không làm suy giảm ý chí phấn đấu cho điều thiện.
Một cái dĩa thiết đặt trên gối, bà cụ đang cẩn thận xếp lên đó những quả táo khô.
Áo choàng bằng lụa trắng như tuyết đọng, may theo kiểu của những người thuộc giáo phái Quakers. Một cái khăn tay bằng phin trắng mịn vắt chéo trước ngực làm thành những nếp gấp, cái khăn trùm đầu; tất cả biểu lộ giáo phái bà trực thuộc.
- Elisa! Mày vẫn còn giữ ý định sang Canada chứ?
Bà cụ hỏi nàng với giọng dịu dàng, mắt vẫn không rời những quả táo đang sắp xếp. (Tín đồ giáo phái Quakers xưng hô mày tao với nhau).
- Vâng, thưa bà, con phải ra đi, bất cứ giá nào. Con không thể ở đây. - Giọng nàng quả quyết hơn bao giờ.
- Sang bên đó mày sẽ làm gì? Phải suy nghĩ kỹ, con gái của mẹ ơi!
Con gái của mẹ! Bà lão đó thốt lên bốn tiếng trên bằng giọng âu yếm như thể nói với con ruột mình. Thật vậy, dáng dấp khoan hòa và khuôn mặt hiền lành của bà là hình ảnh một người mẹ hiền.
Elisa run rẩy, vài giòng nước mắt không cầm giữ được lăn dài xuống, song nàng tự trấn tĩnh, trả lời giọng tự tin:
- Con sẽ làm tất cả những gì có thể làm được. Con không sợ khó nhọc và hy vọng là không chết đói.
- Mày nên nhớ là mày có thể ở đây bao lâu cũng được, con ạ!
Bà Rachel Halliday ân cần bảo nàng.
- Cháu cám ơn bà. Bà rất tốt với cháu. Nhưng thưa bà (nàng đưa mắt nhìn con trai) chưa đêm nào cháu ngủ thẳng giấc trọn đêm. Mới hôm qua đây, cháu mơ thấy gã đàn ông đó bước vào sân...
- Tội nghiệp cho con tôi!
Bà Rachel lau nước mắt, nói tiếp:
- Con không nên lo lắng thái quá. Chúa không muốn kẻ đào tẩu nào bị bắt ra khỏi làng này, con phải tin như thế. Con không thể là người đầu tiên bị họ bắt... Chưa ai đến đây mà bị bắt bao giờ.
Cánh cửa vụt mở. Một người đàn bà nhỏ bé, lùn và béo bước vào, khuôn mặt rạng rỡ. Cô ta phục sức giống bà cụ Rachel.
- Ô! Ruth, mày mạnh chứ?
Bà Rachel hỏi và hai bên nắm chặt tay nhau.
- Còn phải hỏi, tôi mạnh như thường.
Cô này trả lời và giở cái mũ bé nhỏ đặc biệt trên đầu ra, dùng khăn tay phủi bụi, để lộ mái tóc quăn rủ xuống.
Đó là một thiếu phụ khoảng hai mươi bốn hay hai mươi lăm tuối chi đó, có vẻ cởi mở, thành thật khiến cho người đối diện có thể thân mật dễ dàng. Chải bụi cái mũ xong, cô đội lên đầu lại, vén những sợi tóc lòa xòa lên gọn gàng. Bà Rachel nói:
- Lại đây Ruth, ta giới thiệu Elisa Harris; cô bạn gái của chúng ta và đứa bé nữa, như tao đã nói với mày đó.
- Elisa ơi - Giọng Ruth cao lên - tao rất sung sướng được biết mày!
Vừa nói, Ruth vừa siết chặt tay Elisa như với một bạn cũ lâu ngày vừa gặp lại, đoạn tiếp:
- Tao có đem cái bánh cho con mày đấy!
Cô nói và đưa cái bánh hình quả tim cho đứa bé. Henri rụt rè đón lấy, cừng một lúc nó đưa mắt quan sát cô ta rất kỹ.
Bà cụ hỏi Ruth:
- Con mày đâu?
- Tao có dắt đến, vừa rồi con mày đã bế nó đi chơi bên trại láng giềng rồi.
Cửa lại bật mở và Mary - con gái bà Rachel - bước vào, gương mặt hồng hào, đôi mắt to màu nâu y hệt gương mặt bà Rachel, thằng bé trắng trẻo, bụ bẫm trên tay. Bà mẹ cô đón lấy đứa bé và khen là nó kháu khỉnh quá, Ruth hãnh diện mỉm cười:
- Phải! Nó ngoan lắm kia.
Và Ruth ra hiệu cho con, đứa bé ngoan ngoãn đứng yên chờ mẹ cởi áo choàng, khăn quàng cổ để con được thoải mái rồi đặt con xuống đất cho nó tự do chơi đùa một mình. Còn Ruth thì ngồi lại lấy chiếc vớ đan dở, tiếp tục công việc một cách chăm chỉ. Nhìn đôi bàn tay thoăn thoắt trên chiếc vớ hai màu xanh trắng, người ta không khỏi liên tưởng đến những cái vuốt ve, những cử chỉ săn sóc dịu dàng của người mẹ trẻ.
- Mary! Nếu mày ngoan thì đi đổ đầy nồi nước, bắc lên bếp cho tao đi!
Mary vâng lời mẹ xách nồi ra giếng múc nước và không bao lâu cô trở lại nhóm bếp nấu, miệng hát nho nhỏ một bài hát quen thuộc vui. Bà Rachel lại dùng một câu từa tựa như thế và Mary bắt thêm cái chảo lớn lên lò.
Bà cụ thong thả bày biện khuôn, bột v.v... và mang tạp dề vào bắt đầu công việc: bà làm bánh. Lần này, bà bảo con:
- Mary! Nếu mầy ngoan thì gọi John, nhờ bắt cho tao một con gà tơ thật béo, nào!
(Bà cụ có thói quen ưa dùng ba tiếng “nếu mày ngoan” khi muốn sai con làm việc gì và luôn luôn, các con bà tỏ ra ngoan như bà muốn).
- Ruth này, hôm nay Peters có khá không?
Bà cụ Rachel vừa chăm chỉ nhồi bột vừa hỏi.
- À, nó đỡ lắm rồi. Sáng nay, trước khi đến đây, tao có tạt qua thăm, dọn giường và thu xếp nhà cửa ngăn nắp. Xế nay sẽ có xe đến cung cấp bánh và pa-tê đủ dùng. Tao cũng hứa chiều trở về, ghé lại đón xe ấy.
- Còn tao, mai tao sẽ đến giặt giũ và sắp xếp quần áo hộ.
- Tốt đấy! Tao còn nghe nói là Anna Stanwood cũng ấm đấy nhá. John thức suốt đêm qua. Mai tao sẽ sang...
- John có thể qua đây dùng bữa nếu mày bận bên đó suốt ngày.
- Cảm ơn Rachel! Ta sẽ gặp nhau ngày mai và tính sau... Kìa, Siméon!
Siméon Halliđay, chồng bà Rachel là một ông già to lớn, vạm vỡ, mặc một cái quần dài và cái áo khoác ngoài bằng vải thô, đầu đội mũ rộng vành vui vẻ bước vào thân mật chào mọi người. Ông già nắm bàn tay bé nhỏ mũm mĩm trong bàn tay thô tháp của mình hỏi thăm sức khỏe mẹ con Ruth và chồng nàng.
- Cả nhà đều mạnh, cả John cũng vậy.
- Có tin gì không? Siméon?
- Peters bảo là đêm nay họ sẽ đến đây với vài người bạn.
Ông trả lời trong lúc rửa tay, rửa mặt.
- Tốt lắm!
Bà Rachel nói và liếc nhìn Elisa đang ngồi may vá trong phòng, dáng tư lự. Siméon hỏi vợ:
- Anh nhớ có lần Elisa nói chồng nó tên là Harris, phải không?
Rachel đăm dăm nhìn chồng, xác nhận.
Ông già thì thầm vào tai vợ:
- Rachel, chồng cô gái này có mặt trong đoàn người đi trốn, anh ta sẽ đến đây ngay đêm nay.
Bà Rachel phủi phủi hai bàn tay dính đầy bột, sửng sốt:
- Thật vậy ư? Vậy sao không cho cô ấy biết?
Người chồng chậm rãi:
- Đúng vậy, hôm qua Peters có đánh xe ngựa về phía đó, gặp hai người đàn ông và một bà lão. Một trong hai người có tên là Harris - Georges Harris. Cứ theo lời cô gái ấy kể thì anh ta đúng là chồng cô. Đó là một thanh niên có vẻ thông minh và dễ thương. Bây giờ ta đi báo tin cho cô ấy biết đây.
Ông già bảo vợ như thế nhưng trước khi cho Elisa hay tin này, ông kể cho Ruth hay trước. Nghe chưa dứt câu, Ruth mừng cuống lên, làm ồn cho đến nỗi gián đoạn cả tiếng nói người đối thoại. Bà Rachel điềm đạm hơn:
- Này Ruth, ta có nên báo tin cho cô ấy ngay bây giờ không?
Ruth hăng hái:
- Tại sao lại không? Nên chứ, nên cho cô ấy hay tức khắc. Chúa ơi! Phải báo tin ngay chú! Tao cứ nghĩ đến John, nếu John mà gặp cảnh đó thì...
- Lúc nào mày cũng nhắc đến chồng mày thôi.
Bà Rachel vui vẻ trêu Ruth.
- Ủa, nghĩ coi, còn gì quý hơn tình vợ chồng?
Ruth nắm tay bà Rachel kéo đi:
- Phải báo tin ngay! Đi đi! Đưa cô ấy vào phòng đi, để tao làm gà cho.
Bà Rachel thư thả trở lại gian bếp, nơi Elisa đang ngồi may. Bà mở cửa phòng ngủ nhỏ, dịu giọng bảo nàng:
- Vào đây, con gái của mẹ! Ta có tin này cho con hay.
Tất cả máu trong huyết quản như dồn hết lên mặt Elisa, một nàng đỏ bừng lên một giây rồi lại xám ngoét. Elisa cố gắng đứng lên, đưa mắt nhìn con trai, hồi hộp làm theo lời bà cụ một cách khó khăn, chậm chạp. Ruth phải trấn an Elisa:
- Đừng sợ, không phải tin buồn đâu. Hãy vào phòng đi!
Ruth nói và đẩy Elisa vào phòng, khép cửa lại đoạn trở ra bế con trai Elisa lên tay, vuốt ve âu yếm. Thiếu phụ tốt bụng bảo nó bằng giọng dịu dàng:
- Con sắp được gặp cha con! Con hiểu không?
Và Ruth lặp đi lặp lại câu ấy nhưng Henri ngạc nhiên mở to mắt nhìn cô, không hiểu gì cả.
Trong khi đó, trong phòng, bà Rachel thong thả báo tin cho Elisa biết.
- Chúa đã thương xót con mà đưa chồng con lại đây đó, con gái ơi!
Một lần nữa, đôi má Elisa ửng hồng lên rồi mặt nàng trắng bệch như sáp.
Nàng ngồi bất động như pho tượng. Bà Rachel đặt tay lên đầu nàng:
- Hãy bình tĩnh con ạ! Đó là sự thật: đêm nay chồng con sẽ đến đây với vài người bạn.
- Đêm nay? Anh ấy sẽ về đây?
Elisa thẫn thờ lặp đi lặp lại như cái máy. Những lời nói dịu dàng và tia nhìn bao dung, nồng ấm của bà Rachel chợt mông lung, mơ hồ thoắt hiện, thoắt biến, đầu óc nàng đảo lộn, nàng cảm thấy như người hụt hẩng, đặt bước vào khoảng không. Nàng sẽ gặp chồng nàng trong đêm nay? Điều đó là sự thực ư? Mọi vật trong phòng và cả bà Rachel đều quay cuồng trước mắt nàng, một bức màn đen phủ chụp xuống và sau cùng, Elisa không gượng nổi, nàng ngất lịm đi...
*
Khi tỉnh lại Elisa thấy mình nằm trên giường, được đắp một tấm chăn đơn, bên cạnh là Ruth đang thoa dầu nóng cho nàng. Thấy nàng đã tỉnh, Ruth vui mừng đứng dậy đi dọn bàn ăn.
Elisa uể oải một cách thích thú, như đứa trẻ dậy trưa được nuông chìu, nhẹ nhõm như một kẻ vừa trút được gánh nặng đeo mang nhiều ngày tháng.
Thật vậy, tinh thần nàng luôn luôn giao động kể từ giờ phút đầu tiên rời nhà chủ nhân trong đêm khuya, giờ đã dịu lại, hoàn toàn yên ổn, thoải mái.
Nàng ôn lại giấc mơ vừa trải qua và rồi, nàng mở to mắt lặng lẽ nhìn, ngắm xung quanh. Cánh cửa phòng ăn thông ra phòng khách lớn đang được mở rộng, bàn ăn được phủ khăn trắng muốt, có tiếng thì thầm trò chuyện và tiếng ấm nước sôi reo vui như một điệu nhạc quen tai. Ruth lăng xăng bưng bánh và thức ăn đặt lên bàn, chốc chốc lại dừng chân, đưa cho con trai nàng cái bánh hay đặt tay lên đầu nó, lùa các ngón trắng trẻo và mớ tóc nó vuốt ve âu yếm. Nàng thấy bà Rachel dáng bộ hòa nhã dịu dàng đến gần giường nàng kéo chăn đắp lại cho ngay ngắn, cặp mắt màu nâu trong sáng, tia nhìn ấm áp như ngọn lửa buổi chiều đông. Nàng thấy chồng Ruth bước vào và Ruth lao mình về phía đó, thì thầm vào tai chồng và chỉ tay về phía nàng rồi ngồi vào bàn, bế con lên tay. Họ quây quần quanh bàn và con nàng nữa: thằng bé Henri chễm chệ trong lòng một cái ghế khá lớn đặt cạnh bà chủ nhà và nó có vẻ bình yên sung sướng dưới sự chở che của bà Rachel.
Và rồi tiếng trò chuyện vui vẻ, tiếng muỗng nĩa chạm nhau lách cách. Chao! Giấc mơ của Hạnh Phúc! Nàng đã ngủ say sưa như chưa từng được ngủ kể từ khi đào tẩu tới hôm nay.
Nàng đã mơ đến một vùng đất phì nhiêu đẹp đẽ, một mảnh đất của sự yên ổn, an toàn với bờ sông xanh ngắt bao la, với những cù lao xinh xắn và dòng nước lặng lờ hiền hòa lấp lánh dưới ánh mặt trời. Tại nơi này, trong gian nhà ấm cúng và những người bạn mới đầy lòng từ ái, nàng và con được tự do... Rồi thì nàng nghe rõ ràng bước chân quen thuộc vững chãi của chồng nàng, nàng cảm thấy anh tiến đến gần nàng, từ từ từng bước một. Và anh đưa tay ra ôm lấy nàng, những giòng nước mắt nóng của Georges rơi xuống má, xuống mặt nàng và lần này thì nàng tỉnh táo hoàn toàn. Đây là một giấc mơ có thật!
Đêm đã xuống từ lâu. Bé Henri nằm ngủ say bên cạnh mẹ. Một ngọn đèn dầu tỏa ánh sáng dịu nhẹ trong căn phòng vắng Georges, đang thổn thức khóc bên đầu giường vợ. Họ không ngờ được gặp lại nhau.
*
Ngày hôm saụ là một ngày tưng bừng rộn rịp trong ngôi nhà của tín đồ phái Quakers.
Bà Rachel thức dậy từ tinh mơ, bao quanh là lũ con ngoan và xinh xắn. Các cô cậu sung sướng được mẹ bắt đầu điệp khúc: “Nếu mày ngoan” để cắt đặt việc làm. Bà bận rộn lo bữa điểm tâm đãi đôi vợ chồng khách lạ. Bữa điểm tâm của họ, những người dân trong thung lũng phì nhiêu xứ Indiana là một bữa ăn cầu kỳ, cần đến bàn tay phụ giúp của nhiều người.
John chạy ra, chạy vào ngoài giếng. Siméon le Jeune rây bột bắp để làm bánh. Mary được mẹ giao cho xay cafe, bà Rachel thì nhồi bột, nấu món ragu gà.
Giữa khung cảnh bận rộn đó, bà cụ nom như một tia sáng của một ngày nắng ấm thật tươi vui.
Khi vợ chồng Elisa và con nàng xuất hiện, họ được đón tiếp trọng thể và thân mật khiến thoạt đầu, họ tưởng như ở trong mơ.
Sau đó, mọi người cùng ngồi vào bàn, trừ mình Mary đang chiên dở những lát bánh bơ. Cô đợi cho chừng nào món bánh này vàng ngậy, thơm lừng mới vứt ra khỏi chảo.
Rachel ngồi ghế chủ tọa, chưa bao giờ bà cảm thấy hài lòng như lúc này. Bà luôn luôn tỏ ra tràn đầy lòng từ ái, và bàn tay của bà là bàn tay hiền mẫu, ngay trong cử chỉ nhỏ nhất là trao cho Georges mẩu bánh hay một tách trà. Ta có thể nói không ngoa là bà đặt cả tấm lòng mình trong thức ăn và thức uống mà bà ân cần mời anh ta.
Đây là lần thứ nhất trong đời người nô lệ, anh được ngồi cùng bàn vởi người da trắng. Vì thế, thoạt đầu anh cảm thấy lúng túng, ngượng ngập song chỉ vài phút sau, Harris lấy được tự chủ.
Đây đúng là một căn nhà! Anh được ngồi trong một căn nhà. Georges chưa bao giờ hiểu được ý nghĩa của tiếng này một cách rõ ràng như hôm nay.
Lòng tin ở đấng tối cao, ở Chúa cũng đến với anh lần đầu tiên như tia sáng của một ngày đẹp trời sau bao nhiêu lâu anh ngụp lặn trong bóng tối.
- Cha, nếu họ khám phá ra...
Siméon le Jeune ngập ngừng hỏi cha trong lúc phết bơ lên lát bánh.
Cha cậu thản nhiên nói:
- Tao sẽ nộp phạt, con ạ!
- Nhưng nếu họ bắt cha ở tù?
- Thì đã làm sao? Dễ chừng chúng mày cùng mẹ chúng mày không tự lực trông nom nhà cửa, trang trại được hay sao?
Ông cụ vẫn giữ nguyên vẻ mặt tươi tình, nói.
- Được chứ, thưa cha. Nhưng con hỏi cha: những đạo luật như thế không phải là một điều nhục nhã ư?
- Không nên và không có quyền chỉ trích các vị dân cử của ta - Người cha nghiêm giọng - Chúa đã ban cho ta của cải vật chất để thực thi công bằng và bác ái. Nếu các vị dân cử muốn buộc chúng ta trả giá các hành động tốt đẹp ấy, thì ta hãy trả, có vậy thôi.
- Con ghét các ông chủ nô lệ.
Giọng cậu con trai nồng nhiệt, không còn vẻ gì là một tín đồ ngoan đạo. Người cha có vẻ không bằng lòng song giọng ông vẫn hòa nhã:
- Này con trai của cha! Con làm cha ngạc nhiên. Đó không phải là những lời mẹ dạy con. Phần cha, cha sẽ đối đãi với ông chủ nô lệ cũng y như đối xử tất với một người nô lệ khi ông ta vì hoạn nạn đến gõ cửa nhà ta.
Cậu con trai đỏ bừng mặt lên và bà mẹ mỉm cười hài lòng:
- Siméon là một đứa con trai tốt, lớn lên nó sẽ giống cha.
- Thưa ông, vị ân nhân khả kính của tôi! Tôi e rằng sự có mặt của tôi sẽ gây ra nhiều phiền phức cho ông bà...
- Georges! Đừng lo ngại gì hết. Chúng ta sinh ra là để làm những việc như việc này. Nếu chúng ta thuộc hạng người không dám hy sinh vì chân lý, chúng ta đâu xứng đáng với sứ mạng được giao phó?
- Nhưng thưa ông, tôi thật không thể yên lòng...
- Đừng thắc mắc vô ích! Không phải vì anh hay vì một ai, mà chính là vì Chúa và toàn thể nhân loại mà chúng ta làm vậy. Hiện giờ, hãy yên tâm mà ở lại đây. Cỡ vài hôm nữa vào một đêm tối, Platcher sẽ đến đưa anh đi nơi khác. Bọn săn người đang nóng ruột rượt theo anh, chúng ta không để họ bắt anh đâu.
- Thưa ông, sao không đi ngay?
- Anh sẽ được an toàn vài ngày khi ở đây. Ở đây, mọi người đều trung tín và cẩn thận. Hơn nữa, đi ban đêm an toàn hơn.
