úi Tallac đứng sừng sững vượt lên trên các đỉnh khác của rặng Sierra. Ngọn núi này cao hơn mặt biển mười ngàn yard. Từ đỉnh núi nhìn về phía bắc ta có thể thấy một cái hồ lớn nước xanh thẳm kỳ diệu. Khắp xung quanh cảnh vật đầy màu sắc đẹp đẽ: Những cây thông, những dòng suối, những ngọn đồi. Song cặp mắt xám sắc sảo của Lan Kellyan chẳng để ý đến những màu sắc đẹp đẽ ấy của đồi núi và hồ nước. Anh là một thợ săn. Bộ quần áo da, bộ mặt nâu xạm, thân hình cường tráng và đôi mắt xám trong suốt của anh cho ta thấy ngay sự thực ấy. Cặp mắt thợ săn của anh tìm kiếm và phát hiện ra một biệt chân thú và anh lần theo biệt đi ấy trên mặt đất. Anh biết rằng một gấu mẹ rất to và hai gấu con đang quanh quẩn gần đâu đây bởi vì dấu chân của chúng in trên cỏ vẫn còn mới. Con ngựa của Lan cũng biết là đã đến gần một gia đình nhà gấu bởi vì mũi nó cứ hít hít và nó bước đi một cách nhút nhát.
Lan xuống ngựa và trèo lên một chỗ dốc để theo dõi. biệt chân gấu. Trên đỉnh dốc cao năm mươi yard anh thấy một gấu xám già và hai gấu con. Vẫn còn quá xa, khó lòng bắn trúng được, song Lan cứ bắn vào chỗ mà anh cho là vai gấu. Con gấu bị thương nhảy chồm lên và lao vụt về phía làn khói phụt ra từ nòng súng, Lan chạy xuống dốc, nhảy phóc lên ngựa và phóng vụt đi như cánh gió. Song con gấu xám chạy cũng nhanh gần như vậy, vừa chạy vừa tát anh nhưng lần nào cũng trượt. Gấu xám không thể chạy tốc độ nhanh suốt một đoạn đường dài, chẳng bao lâu nó bị tụt lại và quay trở về với hai chú gấu con.
Lan quay về lều của mình nhưng ngày hôm sau anh trở lại tìm con gấu ấy. Khoảng một tuần lễ sau anh đến một thung lũng sâu, hẹp, hai bên là sườn đá dốc đứng vả nhìn thấy con gấu già với hai gấu con ở phía xa. Lan nổ súng khi gấu mẹ dừng lại uống nước ở một dòng suối trong. Nghe tiếng nổ gấu mẹ lao lại chỗ hai gấu con lần lượt vỗ vào chúng, nó xua hai con trèo lên một cái cây. Viên đạn thứ hai của Lan bắn trúng gấu mẹ. Nổi giận vi bị thương, gấu mẹ chồm vào người thợ săn một cách hung tợn. Phát súng thứ ba bắn trúng đầu, gấu mẹ lăn xuống dốc đầy đả tảng và nằm chết ở đáy thung lũng. Lúc ấy Lan đến cái cây nơi hai chú gấu trèo lên và thấy chúng còn ở đó. Khi anh đến gần chúng nhìn anh sợ hãi và trèo lên cao hơn khi thấy anh bắt đầu trèo cây. Một con cất tiếng rên rỉ còn con kia thì gầm gừ, anh càng đến gần chúng càng kêu to hơn.
Anh lấy ra một sợi dây làm thòng lọng vả lần lượt kéo chúng xuống đất. Rồi anh bỏ chúng vào một cái túi đặt lên ngựa đem chúng về lều. Tại đây anh buộx cho chúng vòng cổ và xích mỗi con vào một cột. Lập tức chúng trèo tới lên đỉnh cột. Ngồi trên đó, một con rên rỉ còn con kia thì gầm gừ. Suốt mấy ngày đầu chún không chịu ăn, nhưng cuối cùng chúng uống một chút sữa mà Lan để cho chúng. Một tuần lễ, sau chúng thậm chí còn báo cho chủ biết mỗi khi chúng muốn ăn hoặc uống.
II
Anh thợ săn đặt tên cho hai chú gấu con là Jack và Jill, Jill rất xấu tính. Khi Lan đem thức ăn cho nó thì nó trèo tót lên đỉnh cột mà gầm gừ và chỉ chịu ăn sau khi anh đã bỏ đi. Còn Jack lại từ trên cột trèo xuống để gặp chủ và ăn thức ăn của mình ngay. Sau một tháng Jack trở nên thuần đến mức Lan cho nó được tự do đi lại. Nó đi theo chủ như một con chó và những trò đùa ngộ nghĩnh của nó luôn luôn khiến cho Lan và mấy người bạn trên núi của anh thú vị.
Gần túp lều của Lan là một đồng cỏ, ở đó Lan cất đủ cỏ cho hai con ngựa ăn suốt mùa đông. Đến thời gian cắt cỏ, hàng ngày Jack là bạn của anh, nó theo sát gót chân anh hoặc nằm lên áo khoác và giữ cho áo của anh khỏi bị bọn sóc quỉ quái hoặc những con thú khác đến nghịch ngợm. Một hôm Lan tìm thấy một tổ ong. Jack thích mật ong và đã biết tổ ong nên khi Lan gọi: "Mật ong, Jack, mật ong!" thì chú gấu con bao giờ cũng chạy đến ngay lập tức. Jack biết ong có ngòi vì vậy chú cẩn thận đến gần tổ ong. Những con ong vừa bay ra khỏi tổ là chú lần lượt đập chúng lăn ra và nghiến nát. Khi đã trừ được con ong cuối cùng, trước hết chú ăn mật ong, rồi ăn đến ong non và sáp, sau cùng là những con ong chết. Đối với chú đó là một bữa tiệc lớn.
Người láng giềng gần nhất của Lan là Lou Bonamy một người thợ mỏ, anh ta sống trong một túp lều cùng với con chó của mình, cách lều của Lan độ một dặm. Một hôm anh đến thăm Lan và nói: "Lan này, đem con Jack đi theo làm trò cho vui." Rồi anh ta vào rừng cùng với Lan và chú Jack.
"Này Jack, mật ong, mật ong!" Bonamy trỏ lên một cái tổ ong to tướng trên cây. Jack ngước nhìn. Tất nhiên những con vật đang vù vù trên kia nom giống những con ong song Jack chẳng hiểu vì sao tổ ong lại có hình thù lạ lùng thế kia và ở vị trí như vậy. Tuy nhiên chú vẫn trèo lên cây. Hai người chờ đợi. Jack trèo lên cành cây ngả ra trên mặt nước nơi có tổ ong kia. Chú bò dọc cành cây rất thận trọng, lần thêm một bước nữa về phía trước. Ôi biết bao nhiêu là ong! Có ong là có mật! Thế là chú lại tiến thêm lên. Đàn ong kêu vo ve giận dữ và chú gấu bước lùi lại. Song bác Bonamy nói nhè nhẹ: "Mật ong, Jack, mật ong!"
Jack bước chầm chậm rồi đứng đợi một lúc Lâu cho tới khi tất cả đàn ong vào trong tổ. Đoạn chú lặng lẽ di chuyển dọc theo cành cây. Khi đến ngay bên trên tổ ong chú đặt một bàn tay lên miệng tổ rồi dùng bàn tay kia bưng lấy tổ ong. Chú nhảy từ cành cây xuống dòng suối phía dưới, mang theo cả cái tổ ong và đàn ong bò vẽ trong tổ. Vừa tới nước là chú dùng chân sau xé nát tổ ong. Tổ ong trôi theo dòng nước trong khi tầng mật nằm lại gần ngay bờ. Lúc ấy Jack bơi lại chỗ mật ong. Hầu hết số ong bò vẽ đã chết hoặc bị trôi sông nên không còn nguy hiểm nữa và chú Jack thắng lợi đem tầng mật lên bờ. Tất nhiên là không có mật ong mà chỉ có bao nhiêu là ấu trùng béo ngậy, ăn ngon chẳng kém gì mật. Chú chén mãi, chén mãi cho đến khi bụng chú phồng lên như một quả bóng.
"Bây giờ anh nghĩ thế nào?" Lan nói "Chúng ta mới là kẻ đáng cười."
III
Lúc ấy Jack đã là một chú gấu non khỏe mạnh. Thậm chí chú theo Lan đi xa đến tận lều của bác Bonamy. Có lần, khi hai người đang đứng xem chú gấu đùa nghịch, Lan nói với bạn: "Tôi chỉ lo sẽ có người gặp nó trong rừng và bắn nó vì cho là gấu rừng."
"Thế sao anh không đeo cho nó những cái vòng cừu mới kia kìa?" Bonamy trả lời.
Và thế là dù Lan phản đối ý kiến ấy, họ vẫn cứ chọc vành tai chú gấu và trang điểm cho chú bằng đôi khuyên. Nhưng của này khiến Jack khó chịu và chú cố tìm cách tháo bỏ chúng. Cuối cùng một hôm khi chú về nhà mang theo cả một cành cây ở mang tai, Lan liền gỡ cành cây ra và gỡ cả đôi khuyên.
Ở chỗ Bonamy có một con cừu già mà Jack hay lẩn tránh vì chú không thích mùi của nó. Lại còn con chó của Bonamy. Đó là một con vật khó chịu hình như nó rất thích thú trò cắn gót chân Jack rồi bỏ chạy. Trò đùa là trò đùa, song không biết đến lúc nào con chó này mới thôi làm hỏng những cuộc đi thăm của Jack ở lều bác Bonamy. Điều duy nhất mà chú có thể làm được khi nhìn thấy con chó là trèo thật nhanh lên một cái cây nào đó. Thậm chí như vậy nhiều khi cũng không được yên thân. Vì vậy chẳng bao Lâu sau Jack quyết định tốt hơn hết là ở lại nhà. Mỗi khi Lan đi trên con đường dẫn đến lều của người thợ mỏ thì vẻ mặt chú gấu như muốn nói: "Không, xin cảm ơn ông." và chú quay về.
Tuy vậy kẻ thù của chú vẫn hay cùng với Bonamy đến lều người thợ săn và trêu chọc chú gấu con. Con chó thích trò tiêu khiển này đến mức dần dà nó lần đến lều Lan một mình để đùa rỡn Jack, mà Jack thì lúc nào cũng sợ nó. Song tất cả đều kết thúc một cách đột ngột.
Đó là một ngày trời rất nóng Lan và Lou ngồi hút thuốc phía trước lều. Vẫn như mọi khi, con chó đuổi Jack trèo lên ngọn cây còn nó nằm xuống nghỉ trưa dưới bóng mát của những cành cây. Jack yên lặng một lúc, khi thấy con chó đã ngủ, chú liền lặng lẽ di chuyển chầm chậm dọc theo cành cây đến vị trí ngay trên đầu kẻ thù. Bấy giờ chú nhằm thật trúng đích và nhảy đúng vào mạng sườn con chó. Con chó la lên khủng khiếp và tỉinh dậy, tuy không bị gãy xương sườn nó cũng phải khó khăn lắm mới lê đi được, Jack thắng lợi bỏ đi. Từ đó trở đi con chó thôi không chú ý gì đến chú gấu nhỏ nữa và Jack lại được sống sung sướng.
IV
Jack vui nhộn còn Jill hay hờn giỗi. Lan vồ về Jack và cho chú được đi lại tự do song lại xích Jill và hay phạt cô ả vì cái tội bẳn tính. Một lần, khi Lan đi vắng, Jill giật được xích và đi theo Jack. Chúng phá cửa cái kho nhỏ bé của Lan và gặp gì ăn nấy. Còn những cái chúng không thích - bột mì, bơ và mấy thứ khác - thì chúng vứt ngổn ngang trên mặt đất và lăn lộn lên trên. Khi trở về, Lan đứng ở cửa ra vào, ngạc nhiên và giận dữ. Hai con gấu nhỏ không hiểu gì về hình ảnh song chúng hiểu sự giận dữ. Chúng hiểu rằng đã làm điều gì không phải và chúng đang đứng trước nguy cơ. Jill vẻ hờn dỗi, tìm cách lẩn tránh trong một góc tối và ngước nhìn Lan một cách thách thức. Còn Jack giơ hai cánh tay lấm lem nhỏ bé về phía chủ, chờ đợi chủ kéo chú dậy và vỗ về như mọi khi, cứ như thể chú là con gấu con ngoan ngoãn nhất trần đời.
Rồi Jack bắt đầu leo lên chân chủ. Lan quát to: "Tao sẽ đánh gãy cổ mày, đồ quỉ con!" Song anh không làm như vậy. Anh bế chú gấu lấm lem lên và vỗ về nó, còn Jill thì anh xích vào cột bằng một sợi xích chắc chắn. Buổi tối có một người lạ mặt đến lều của Lan, Jack biểu diễn những trò ngộ nghĩnh khiến hai người phải buồn cười. Khi sắp sửa rời bước, người khách lạ nói: "Anh Lan, tôi trả anh hai mươi lăm đô la đôi gấu ấy đấy." Lan lưỡng lự đôi chút, rồi anh nghĩ đến thức ăn dự trữ bị phá hoại, đến khẩu súng bị gãy và cái túi rỗng không của mình và trả lời: "Thôi, ông trả năm mươi đô la rồi bắt lấy đôi gấu."
Mười lăm phút sau người khách lạ phóng ngựa đi, mỗi bên hông ngựa đèo một chú gấu con. Jill yên lặng hờn giỗi còn Jack thì rên rỉ khiến cho Lan cảm thấy não lòng. Suốt một giờ sau đó Lan rất bận rộn. Anh sắp xếp lại căn lều của mình cho ngăn nắp và nhặt nhạnh những đồ ăn dự trữ còn lại: "Thế mà vẫn còn khá nhiều." anh tự nói với mình. Rồi anh bước lại cái hòm nơi trước đây Jack vẫn ngủ. Ôi, lặng lẽ làm sao! Bỗng nhiên anh nhảy lên ngựa và sau hai giờ đã đuổi kịp người khách lạ.
"Này ông bạn, tôi đã hành động sai lầm. Tôi không muốn bán đôi gấu ấy. Đây xin trả lại tiền ông."
"Nếu mục đích của anh như thế thì anh chỉ phí thì giờ vô ích." người khách lạ trả lời lạnh lùng. Jack rên lên sung sướng khi nghe tiếng chủ.
"Bây giờ thế này ông bạn nhé," Lan nói "chú gấu con kia là người bạn duy nhất của tôi, chúng tôi rất mến nhau. Chẳng biết rồi tôi sẽ nhớ chú ta đến thế nào. Ông lấy lại năm mươi đô la, trả lại tôi chú Jack và cứ đem con Jill đi."
"Anh đưa tôi năm trăm đồng vàng thì có thể lấy lại chú gấu ấy." người khách lạ vừa trả lời vừa rút súng lục chĩa vào Lan, "nếu không hãy bước ngay lại cái cây kia, không được ngoái lại bằng không tôi sẽ bắn. Đi đi!"
Lan không có súng đành phải tuân lệnh. Tiếng rên rỉ của Jack khiến Lan đau lòng. Song anh hiểu quá rõ tính cách của những người miền núi nên hành động đúng theo lời người khách. Chẳng bao Lâu người miền núi kia và hai chú gấu đã khuất dạng.
Thoạt đầu anh ta rất hài lòng với hai chú gấu con ngộ nghĩnh song càng ngày chúng càng quấy rầy nhiều hơn và bớt vẻ ngộ nghĩnh đi. Người chủ mới vừa không hiền lành, vừa thiếu văn hóa và Jack, chú Jack bé bỏng thuần hậu, hình như hiểu điều đó. Chú chịu để cho chủ mới quàng vào cổ chú một cái vòng và một sợi dây xích. Nhưng, Jill thì giãy giụa phản kháng và cào tay người chủ khi ông ta tìm cách đặt vòng cổ và buộc xích vào nó. Kết quả của việc này là Jack còn lại một mình, cổ mang xích trong sân của khu trang trại ấy.
V
Suốt mười tám tháng sau trong cuộc đời chú Jack chẳng có gì thú vị. Cái thế giới nhỏ bé của chú là một vòng tròn dài hai mươi bộ ở sân trại. Trong sân có ngựa và người song họ ở ngoài vòng tròn nhỏ bé của chú và chú không thể gặp họ. Chú quên hết những trò chơi mà nhờ chúng chú đã được người chủ cũ rất yêu mến. Bởi vì Jack lớn lên trong xiềng xích và nơi ở thì là một chiếc thùng đựng bột to tướng.
Gần trang trại, ở chân rặng núi Sierra là khách sạn của các trại nuôi súc vật. Ở đây thiên nhiên đẹp, có những rừng sồi trên sườn đồi, có những đồng cỏ vàng, những rừng thông, có hoa quả, ánh nắng mặt trời và bóng mát, có sông và có suối. Song những người đến đây không nhìn thấy vẻ đẹp của nơi này. Họ là những kẻ ngu dốt và tàn ác. Họ tàn nhẫn đối với Jack và câu trả lời của Jack là căm hờn.
Bọn họ thích xem chú dốc bia từ chai ra uống. Chú gấu con thích bia và bọn người này thường cho chú uống. Bọn họ lấy làm khoái trá khi Jack mở nút chai rồi lấy hai chân trước bưng chai bia lên và uống đến giọt cuối cùng. Thỉnh thoảng có một cuộc đấu chó. Bọn người tàn nhẫn này đem chó của mình đến "thử" với chú gấu con. Đối với họ và đối với bầy chó, đấy là một trò đùa thú vị suốt một thời gian, đến khi Jack học được cách tấn công lại bầy chó thì trò ấy mới chấm dứt. Trong những trận đấu đầu tiên, chú giận dữ lao vào con chó gần nhất, song chú phải dừng sững lại vì hết tầm sợi dây xích. Vì vậy một con chó khác có thể tấn công chú từ phía sau. Song một hai tháng sau chú thay đổi phương pháp. Chú tập ngồi yên lặng, dựa lưng vào thùng bột và quan sát đàn chó ầm ĩ xung quanh. Chú cứ ngồi yên không nhúc nhích chờ cho cả bầy chó tiến vào gần chú. Rồi chú tấn công. Bao giờ chú cũng "tóm" được một hai con trong bọn chúng, vì vậy bọn người thôi không chơi cái trò ấy nữa.
Ngày lễ sắp đến. Người chủ khách sạn đã chán con vật khổng lồ bị giam hãm ở sân nên ông loan báo sẽ tổ chức một ngày lễ có cuộc đấu giữa "một con bò chiến và một chú gấu xám hung tợn". Tin ấy truyền đi nhanh chóng. Chủ khách sạn chuẩn bị chỗ ngồi xem trên nóc chuồng gia súc, giá vé mỗi chỗ là năm mươi xu, còn những chỗ ngồi trên các xe đầy cỏ thì mỗi chỗ một đô la. Đến ngày lễ, mọi việc đã chuẩn bị sẵn sàng. Người ta đóng kín cái thùng có nhốt Jack và vần thùng ra một thửa ruộng có hàng rào xung quanh. Con bò đã ở đấy rồi. Các chàng chăn bò từ khắp ngả xa gần kéo đến cùng với người yêu của họ. Các trại chủ, người chăn nuôi gia súc và thợ mỏ vượt nhiều dặm đường về xem cuộc đấu Bò Gấu. Vài người cá rằng con bò sẽ thắng, số khác lại cuộc rằng con gấu sẽ thắng.
Con bò phát khùng vì bị người ta trêu chọc cho nó giận. Rồi cửa thùng nhốt Jack được mở ra. Mọi người chờ đợi Jack sẽ lao ra tấn công con bò. Song nó không nhúc nhích, có lẽ vì thấy nhiều tiếng ồn ào và đám người đông đúc. Những kẻ đánh cá phía con bò bắt đầu huýt sáo ầm ĩ. Lúc ấy con bò xông lên, gầm thét cho đến khi còn cách con gấu chừng mười bộ, nó quay mình và chạy về cuối thửa ruộng. Những kẻ đánh cá cho con gấu bắt đầu la hét.
Đám người háo hức muốn xem trận đấu. Một người trong đám đông ném vài quả pháo vào trong thùng gấu. Jack nhảy lên, xì… xì, tạch, tạch! Jack hoảng hốt từ trong thùng lao ra ngoài ruộng. Con bò đang đứng giữa ruộng nhưng khi con gấu chồm tới, nó gầm lên và tháo chạy thật xa. Những tiếng hoan hô động viên và những tiếng huýt sáo chế giễu vang lên.
Có lẽ hai đặc tính chủ yếu của một con gấu là sự nhanh chóng trong việc vạch ra kế hoạch và sức mạnh để theo đuổi kế hoạch. Trong khoảnh khắc, cặp mắt Jack liếc quanh hàng rào và thấy ngay một chỗ chú có thể trèo qua dễ dàng. Ba giây sau chú đã tới chỗ đó, leo thoắt qua rào và chỉ trong nháy mắt đã lao qua đám đông người đang kinh hoảng, rồi chú chạy thật nhanh về phía những ngọn đồi. Đàn bà kêu la, đàn ông quát tháo, bầy chó sủa vang. Bọn đàn ông vụt chạy ra chỗ buộc ngựa. Song chú gấu đã chạy xa, đến gần con sông và lao mình xuống sông. Bọn chó không dám nhảy theo và một giờ sau Jack tới những đồi thông. Chẳng bao Lâu cái khách sạn của các trang trại kia, với những dây xích và những con người độc ác, đối với chú đã chỉ còn là một kỷ niệm trong dĩ vãng. Ngày lễ ấy quả thật là một ngày lễ lớn - đó là ngày Độc lập của gấu Jack.
VI
Khi bị thương con hươu thường chạy từ trên núi xuống, còn con gấu thì lại leo lên. Jack chẳng biết chú đang ở nơi nào song chú muốn rời xa đám đông người kia. Vì vậy chú tìm đến những ngọn đồi và cứ thế trèo lên. Không còn nhìn thấy cánh đồng nữa song chú vẫn tiếp tục đi cho tới khi chú thấy mình đứng giữa những đỉnh núi đá cao nhất, giữa những hàng thông và những bụi cây rừng. Chú vừa đi vừa bứt trái rừng ở những bụi cây thấp nhất mà ăn. Đến chiều khi trời nóng khủng khiếp thì chú nằm xuống nghỉ. Khi chú tỉnh giấc thì đã khuya, trời tối như mực, song gấu không sợ đêm tối - chúng chỉ sợ ban ngày. Chú lại tiếp tục đi mỗi lúc một leo cao hơn và cuối cùng chú lên tới những đỉnh núi cao nhất ở miền Talăc nơi chôn rau cắt rốn của chú. Chú ở lại nơi đây, nơi mà cuộc sống thực tế làm chú khỏe ra, khôn ngoan lên và giảo quyệt hơn. Tháng ngày chú sống bằng rễ và trái cây rừng. Đôi khi chú rất thèm thịt.
Jack không có ký ức về những khuôn mặt song chú có trí nhớ kỳ lạ về các thứ mùi. Một hôm chú ngửi thấy mùi cừu. Thế là chú xuống núi vào ban đêm - con gấu khôn ngoan không đi lại vào ban ngày - khứu giác dẫn chú qua những rừng thông trên sườn núi đến một thung lũng trống trải nằm giữa những triền đá. Chú nhìn thấy một ánh sáng kỳ lạ ở nơi không xa lắm. Qua những kinh nghiệm quá khứ khi sống với người, chú hiểu được ánh sáng ấy là gì, đó là một đống lửa do người nhóm. Mỗi bước chú đi mùi cừu lại đậm hơn, song chú chẳng thấy con cừu nào cả. Chỉ thấy trong thung lũng có cái gì nom giống như một cái hồ lớn màu xám trong đó có nhiều điểm sáng lấp lánh như những ngôi sao. Một âm thanh lạ lùng từ phía hồ ấy đưa lại. Jack đến gần thêm nữa và cuối cùng chú gần đến mức có thể nhìn rõ cái hồ xám ấy. Đó là một đàn cừu và những điểm sáng lấp lánh là mắt chúng. Người chăn cừu và con chó nằm gần đống lửa. Jack không để mất thì giờ. Chú lập tức nhảy vào đàn cừu, tát một con ngã lăn ra rồi túm lấy trèo lên các tảng đá trở về núi. Người chăn cừu nhảy phắt dậy, con chó sủa vang. Song Jack đã đi xa. Đó là bữa thịt cừu đầu tiên của Jack, song không phải là bữa cuối cùng.
VII
Đàn cừu của anh chàng Mexico này có ba ngàn con. Bất cứ ai cũng không dễ gì đếm được ba ngàn con cừu. Song chàng chăn cừu này dùng một mẹo đơn giản Trong mỗi đàn cừu thông thường cứ một trăm con lại có một con đen. Vậy nếu bị mất nhiều cừu thì hầu như bao giờ trong đó cũng có một con đen. Do đó hàng ngày anh ta đếm ba mươi con cừu đen của mình và nắm được tương đối số cừu trong cả đàn.
Mỗi lần Jack giết một hoặc hai con cừu. Song con cừu cuối cùng mà chú giết là một con đen. Thế là, khi đếm chỉ thấy hai mươi chín cừu đen, anh chăn cừu hiểu rằng đã mất khoảng một trăm con. Anh biết trong vùng có một con thú ăn thịt cừu nên chỉ còn cách là rút ra khỏi vùng đó. Anh ra đi và tìm thấy một thung lũng ba bề có sườn đá. Nơi này có vẻ là một chỗ an toàn cho đàn cừu. Anh cho đàn cừu dừng lại và nhóm một đống lửa, khi cảm thấy không còn gì nguy hiểm anh liền lăn ra ngủ.
Một tiếng chó sủa vang làm anh bừng tỉnh. Anh đứng phắt dậy và nhìn thấy một con gấu khổng lồ đang đứng bằng hai chân sau, nó cao đến ba mươi bộ. Con chó hoảng hốt chạy mất. Còn Pedro - anh chăn cừu - thì sợi hãi đến nỗi ngã sấp mặt xuống đất và cố sức cầu nguyện. Vì nằm sấp nên anh ta không nhận ra mình đã nhìn thấy cái bóng cao đến ba mươi bộ của một con gấu cao bảy bộ đứng cách đống lửa không xa in lên vách núi nhẵn nhụi phía sau. Khi Pedro ngước lên nhìn thì con gấu khổng lồ đã biến mất. Nhiều con cừu đã chạy ra khỏi thung lũng lao vào đêm tối; con gấu đuổi theo sau.
Tảng sáng anh chăn cừu để con chó trông số cừu còn lại, còn anh thì đi tìm những con bị mất. Anh tìm thấy chúng trong một khe núi. Chúng kéo lên những mỏm đá cao và anh không thể lùa được chúng xuống để đưa ra khỏi khe núi. Một hai con tiến lên rồi lùi ngay lại vì sợ cái gì đó trên mặt đất. Pedro quan sát và nhìn thấy - như về sau anh kể cho những người chăn cừu khác nghe - biệt đi của một con gấu khổng lồ mỗi bữa xơi bốn, năm chục con cừu. Thế là anh nhanh chóng trở lại với đàn cừu. Anh phải ra khỏi miền này! Song lúc ấy trời đã muộn và đàn cừu đã mỏi mệt. Anh nhóm hai đống lửa ở lối vào khe núi và chuẩn bị cho mình chỗ ngủ trên cây, cách mặt đất mười lăm bộ. Rồi anh cẩn thận nạp đạn vào súng và đi ngủ.
VIII
Thời gian trôi đi chầm chậm. Bỗng con chó nằm gần đống lửa nhảy chồm lên và sủa dữ dội còn đàn cừu bắt đầu chạy vào đêm tối. Khi một hình thù khổng lồ màu xám xuất hiện, Pedro với lấy khẩu súng và định bắn song anh hãi hùng nhớ ra rằng con gấu cao nhưng ba mươi bộ mà chỗ nằm của anh thì chỉ cách mặt đất có rnười lăm bộ. Thế là lành nằm úp mặt xuống và cầu nguyện. Sáng hôm sau anh thấy biệt đi của con gấu và thấy mất một con cừu đen.
Buổi sáng khi dẫn dẫn cừu qua cánh đồng quang đãng, Pedro để ý thấy một người ngồi trên mỏm đá phía trên cao. Đó là Lan Kellyan, thợ săn. Cả hai người đều mừng rỡ được nói chuyện với người khác và được biết tin tức trong vùng. Pedro kể cho người thợ săn nghe về con gấu khổng loạn giết hại nhiều cừu của anh. "Ôi. một con tinh gấu, thực là một mối hãi hùng." Lúc này con gấu khổng lồ đã cao đến bốn mươi bộ. Kellyan cười vang song Pedro thề rằng chuyện đó có thực. Rồi anh cho Lan Kellyan xem một cái lọ trong đựng một ít bụi vàng.
"Nếu anh đồng ý tìm cho dược con gấu ấy thì tôi sẽ cho anh một nửa số bụi vàng này." Pedro nói.
Lan không có tiền. Anh nghĩ ngợi một lát rồi trả lời: "Anh cứ cho tôi cả số bụi vàng trong lọ thì tôi sẽ giết con ấy cho anh."
"Nếu anh đem được cả những con cừu đang chịu đói chịu khát trên các mỏm đá kia về thì tôi đồng ý."
Thế là Lan lần theo dấu vết của chú gấu Jack, người bạn cũ của anh.
Người thợ săn lập tức đến khe núi và thấy những con cừu ngốc nghếch đang đứng trên những tảng đá, hãi hùng đến mức thà chịu chết đói chứ không xuống. Ở lối vào khe núi anh thấy phần còn lại của hai xác cừu bị con gấu giết ăn thịt. Có cả dấu chân gấu. Lan kéo một con cừu xuống, trong nó lại lập tức trèo lên. Khi ấy anh lấy cành cây rào một khoảnh đất lại rồi đi kéo những con vật ngu ngốc kia xuống, mỗi lần một con. Bằng cách này anh đã giải thoát cho chúng khỏi tử thần và nhốt chúng vào khu đất có hàng rào. Sau đó anh lùa chúng ra khỏi chỗ nhốt và đuổi về. Đoạn đường này chỉ có sáu dặm thế mà phải đến đêm khuya Lan mới về đến chỗ Pedro.
Pedro vui mừng vì lấy được mấy con cừu, anh trao cho Lan một nửa số bụi vảng. Đêm ấy hai người cùng, cắm trại một nơi và không thấy con gấu nào xuất hiện. Sáng hôm sau khi trở lại khe núi Lan thấy, đúng như anh dự liệu, con gấu nọ đã quay lại vả giết nốt mấy con cừu còn ở trên những tảng đá. Đêm Jack đến chỗ cắm trại tìm thêm cừu. Người thợ săn thức dậy, anh nổ súng, con gấu thở phì phì lao vào bụi rậm và biến mất.
IX
Viên đạn của Lan khoét một vết thương sâu trên sườn Jack. Thở phì phì vì đau đớn và giận dữ, con gấu lao qua các bụi rậm và lần đi tiếp khoảng một tiếng đồng hồ. Rồi nó nằm xuống và cố sức liếm vết thương. Nó tiếp tục cuộc hành trình trở lại núi Tallac và tìm thấy một cái hang để có thể nằm nghỉ. Mặt trời đã lên cao nó vẫn còn đau đớn. Lúc ấy trong hang có mùi lửa là lạ và nhiều đám khói tuồn vào hang. Jack di chuyển song khói vẫn cứ bám theo. Không chịu đựng nổi nữa, nó lao ra khỏi hang. Trong khi chạy nó thấy một người đang ném củi vào đống lửa gần cửa hang. Hơi người do gió đưa lại báo với chú gấu: "Đây là người đã canh đàn cừu tối qua." Trong rừng ít khói hơn và Jack kiếm được trái cây để ăn bữa đầu tiên suốt từ khi thịt hết con cừu cuối cùng. Nó tiếp tục vừa đi vừa ăn trái cây và đào bật rễ cây lên khỏi mặt đất. Song khói ngày càng dày đặc và mùi lửa mỗi lúc một khé hơn. Lúc này chim chóc, hươu nai ào ào qua mặt chú. Tiếng ầm ầm mỗi lúc một to và gần hơn. Jack chạy ào đi theo những con thú khác.
Gió nổi lên và những ngọn lửa lan ra, bay vù vù như đàn ngựa rừng. Cả khu rừng rực lửa. Linh tính báo cho Jack biết phải trốn khỏi tiếng ầm ầm kinh khủng kia, cái âm thanh gây ra khói đen và những đám lửa bỏng ở phía trên. Thế là nó cùng chạy với những con thú khác. Ở đây chẳng có cái gì để chú chiến đấu và cảm giác mơ hồ về một mối nguy hiểm đã chuyển thành một nỗi hãi hùng. Lửa vây khắp xung quanh, Jack tiếp tục chạy điên cuồng. Lửa đốt cháy lông chú. Chú quên bẵng vết thương mà chỉ nghĩ đến việc chạy trốn. Bỗng rừng rậm mở ra một lối và chú gấu, mù dở bỏng dở chạy ào xuống một chỗ dốc, nhảy vào một cái ao nhỏ nước trong. Chú cố lặn dưới nước thật Lâu rồi từ từ nhô đầu lên. Các loài vật khác ở dưới ao, vài con bị chảy bỏng, vài con chết, và một con ở gần bên cạnh chú. Ôi, chú nhớ cái mùi của nó - đó là người thợ săn đã bắn chú.
Người thợ săn đã đuổi theo chú suốt ngày - việc này Jack không biết - và tìm cách hun khói để chú ra khỏi hang. Vì vậy mà anh đã làm cháy rừng. Nơi đây hai bên gặp nhau, một đối một, chỉ cách nhau có mười bộ. Khi lửa quá nóng, con gấu và con người đều lặn dưới nước. Chỉ một phút cả hai lại nhô lên. Mỗi kẻ đều cố giữ cho mũi và một mắt không bị ngập nước. Song lửa nóng kinh khủng và cả hai đều phải lặn dưới nước càng Lâu càng tốt.
Một cây thông khổng lổ đổ ngang ao suýt nữa va vào con người. Con người buộc phải di động lại gần con gấu mới chút. Một cây nữa đổ đè lên cây trước làm con gấu phải nhích lại gần con người. Khẩu súng của con người đã nằm dưới nước ở chỗ gần bờ song anh có dao và sẵn sàng tự vệ. Mỗi kẻ đều ngụp xuống nước rồi lại nhô lên thở, cứ thế hàng tiếng đồng hồ. Lửa tắt dần, con gấu chỉ muốn đi khỏi nơi này, nó bắt đầu bơi vào bờ. Con người nhìn thấy máu từ vết thương trên sườn gấu chảy xuống và lúc ấy anh ta biết rằng đó chính là con gấu ở khe núi. Song anh không biết rằng đó cũng chính là người bạn cũ của anh, chú Jack bé bỏng. Thế là con gấu lên khỏi ao ở bên này, con người ở bờ bên kia và mỗi kẻ đi một nẻo.
X
Tất cả cỏ cây trên sườn núi phía tây đều bị đám cháy hủy diệt. Lan chuyển đến một lều mới trên sườn phía đông, ở đó vẫn còn một ít cỏ cây. Chim chóc, thỏ và chú gấu Jack cũng đến đó. Vết thương của chú nhanh lành song chú còn nhớ mùi khói súng, một thứ khói mới lạ và kinh khủng. Chú xuống trỉền núi Tallac, cứ hướng theo phía có mùi mật ong mà đi. Khi có một đàn ngỗng trời bay qua đầu thì cũng là lúc chú ngửi thấy mùi người. Chú tiến lên một bước và ngửi ngửi trong khi một người từ bụi rậm gần chú bước ra. Hai bên cách nhau độ mười bộ và nhận ra nhau.
Người thợ săn thấy con gấu lông bị cháy xém vả một bên sườn bị thương, còn con gấu ngửi thấy mùi khói súng và mùi bộ quần áo da. Con người nhảy lùi lại và ngã xuống, con gấu chồm lên anh. Người thợ săn nằm như chết, mặt úp xuống đất, song khi Jack sắp sửa tát thì chú ngửi thấy một thứ mùi và mùi ấy đã làm chú dừng lại. Phải chăng có một cái gì trong dĩ vãng của chú đã trở lại cùng với mùi con người này? Ai mà biết được. Song cơn thịnh nộ của chú biến mất, chú không tát người thợ săn mà lại quay mình bỏ đi.
Tuy vậy, Lan chẳng có liên tưởng nào về quá khứ. Anh nói với bạn mình. "Anh sẽ chẳng bao giờ đoán nổi một con gấu sẽ làm gì. Tại sao nó lại không tát tôi, tôi cũng chẳng biết. Song tôi nói với anh điều này, anh Pedro ạ, con gấu đã giết cừu của anh trên các mỏm đá và trong khe núi cũng là con gấu này."
"Thế còn cái con gấu cao năm mươi bộ mà chính mắt tôi nom thấy thì sao?" Pedro nói.
"Tôi cho rằng đêm tối đã làm anh có cảm giác như vậy. Nhưng anh đừng lo. Tôi sẽ tóm được nó cho mà xem."
Lan Kellyan đề nghị Lou Bonamy cùng đi với anh bởi vì chó của bác ta có thể tìm thấy dấu chân gấu. Thế là họ chất đồ ăn dự trữ lên lưng bốn con ngựa cùng với những thứ đồ dùng cần thiết khác rồi dựng trại bên sườn núi phía đông. Họ để những con ngựa ấy lại đồng cỏ rồi đi săn. Con chó dẫn đường và hai nhà đi săn theo sau. Người và chó gây nhiều tiếng động đến nỗi Jack ở phía trên cách đó đến một dặm cũng nghe thấy. Chú xuống triền núi, và tìm thấy dấu chân hai người thợ săn và dấu chân con chó của họ.
Khứu giác lập tức báo cho chú biết rằng đây là người thợ săn mà chú đã biết. Mùi chó đặc biệt kích động chú, đôi chân Jack đi nhanh và lặng lẽ - quả là lặng lẽ kỳ lạ - dọc theo biệt chân kẻ thù. Trên mặt đất lởm chởm đá, chó không chạy nhanh hơn gấu là mấy nên chẳng bao lâu Jack đã đuổi kịp con chó. Gió đưa mùi con gấu phía sau đến, con chó liền lao ngược trở lại về phía con gấu. Jack đứng đợi và khi con chó vừa đến chú tát ngay, chẳng cần tát đến cái thứ hai. Hai người thợ săn lùng sục trong yên lặng suốt nửa tiếng đồng hồ mới tìm thấy xác con chó. Bonamy rất yêu con chó của mình nên bác và Lan thề phải giết con gấu ấy.
Không có chó họ phải vạch ra kế hoạch mới. Họ tìm được hai, ba chỗ tốt để đặt bẫy. Rồi Lan quay trở về lều kiếm rìu trong khi Bonamy chuẩn bị mặt bằng. Khi đến gần lều Lan dừng lại giây lát để quan sát xung quanh. Thì ngay kia trên sườn đồi, con gấu xám ấy đang ngồi nhìn xuống lều trại. Lan nhìn thấy chỗ lông cháy xém trên mình nó và hiểu rằng một lần nữa anh lại mặt đối mặt với con gấu của Pedro. Lan nổ súng song không bắn trúng đầu nó. Viên đạn trúng mõm con gấu làm gẫy băng một cái răng. Con gấu thở phì phì và nhảy vọt lên rồi lao vụt xuống đồi, về phía người thợ săn. Lan trèo lên cái cây và chuẩn bị nổ súng lần nữa. Song khi đến túp lều con gấu lao vào. Chỉ một cái vả đầy móng sắc là lúp lều đã đổ xuống và rách nát. Xoảng! các ống bơ tung lên khắp tứ phía. Rồi hộp - và bột mì từ các bao bốc lên mù mịt như khói. Cách, cách! và tất cả cốc tách băng xuống đất vỡ tan tành. Vù! và một túi cát tút đạn rơi vào bếp. Rồi con gấu nhìn thấy một cái chai, nó kéo nút bấc ra và bưng chai đổ vào miệng với một vẻ thành thạo chứng tỏ nó đã từng có kinh nghiệm về việc uống kiểu ấy. Song Jack không thích cái chất đựng trong chai, nó quẳng chai đi. Lan ngồi trên cây tròn mắt ra nhìn, kinh ngạc. Lúc này những cái cát tút bắt đầu nổ. Jack quay mình lại, nó không thích âm thanh ấy, thế là nó nhảy vọt lên một bờ đất và lao vụt vào rừng.
Phải mất hơn một tuần hai nhà đi săn mới khắc phục được thiệt hại do con gấu gây ra và mới mua được một kho dự trữ thuốc nổ, đồ ăn khô. Cả hai đều tuyên bố rằng đây là một cuộc chiến đấu đến cùng. Họ không nói "Nếu chúng ta tóm được nó", mà nói "Khi chúng tôi bắt được nó".
XI
Chú gấu Jack tuy giận dữ nhưng vẫn thận trọng trèo lên sườn núi sau khi rời khỏi lều của người thợ săn và đến sườn phía nam thì chú tìm được một chỗ nghỉ yên tĩnh. Ở đó chú nằm liền một ngày một đêm, mình mẩy đau đớn vì các vết thương. Đến ngày thứ hai, đói quá chú phải đi tìm thức ăn. Chú đi mãi, bỏ qua mùi hương của trái rừng, củ cây, gà rừng, hươu nai cho đến khi ngửi thấy một thứ mùi thú vị. Chú lần theo mùi ấy và đến một đồng cỏ hẹp, ở đó chú thấy năm con gì đó lông trắng, to bằng chú. Song chú không sợ chúng.
Chú bò về phía mấy con vật ấy cho đến khi tới ven rừng. Có một dòng suối gần đó và chú lặng lẽ uống.
Rồi chú chui vào nằm trong một bụi rậm để có thể theo dõi. Một giờ trôi qua. Mặt trời xế bóng và mấy con vật nhổm dậy gặm cỏ. Một con nhỏ trong đàn bước lại dòng suối. Khi nó vừa cúi xuống uống nước thì con gấu tát thật mạnh. Cái vả giáng trúng đầu con vật. Nhưng Jack chưa có khái niệm gì về những cái sừng nên đã bị cặp sừng nhọn của con bò tơ đâm trúng chân trước làm cho bộ móng của chú bị thương. Những con bò còn lại bỏ chạy. Chú gấu bê lấy chiến lợi phẩm trèo lên sườn đồi về hang rồi chú nằm xuống nghỉ vì đã có kho lương thực ấy. Tuy có đau đớn song những vết thương của chú không đến nỗi trầm trọng, và chỉ sau một tuần lễ chú lại khỏe khoắn như thường. Lan Kellyan tìm thấy dấu chân con gấu trong rừng và anh lần theo. Anh biết đó chính là con gấu đã gặp vì qua quan sát dấu chân cho thấy con vật bị thương ở chân trước. Không bao giờ có hai con vật hoàn toàn giống nhau, và Lan biết diều đó. Tỷ như, hầu hết mọi con gấu đều cọ lưng vào thân cây, gấu Jack cũng thế, nhưng chú cọ lưng xong là quay lại dùng răng xé rách vỏ cây. Một hôm Lan đến một thân cây có vết răng gấu. Vết răng cho thấy rõ là con gấu bị gãy một răng. Khi ấy Lan chắc chắn rằng đó là con gấu anh đã gặp.
Rồi hai nhà đi săn phát hiện ra một điều nữa về con gấu của họ - đó là món ăn mà nó ưa thích nhất. Họ biết rằng một vài con gấu chỉ ăn củ cây hoặc trái rừng, lại có những con gấu thích ăn loài cá thu đen mà chúng bắt được ở trong hồ, còn một số khác thì thích ăn thịt. Jack là một chú gấu thuộc loại này, ngoài ra chú to hơn, khỏe hơn, dữ tợn hơn những con gấu ăn củ cây và trái rừng. Song họ cũng phát hiện ra là con gấu này rất thích mật ong. Người thợ săn trong khi lần theo dấu chân đã nhận thấy là bất kỳ gặp tổ ong nào nó cũng lấy hết mật.
"Này Bonamy," Lan nói với bạn, "chúng mình phải kiếm ít mật ong." Thế là họ tìm xung quanh và thấy một tổ ong. Họ bao tay và mặt lại rồi lấy tầng mật ra đặt vào một trong mấy cái bẫy.
Đêm ấy, khi gấu Jack đi qua đó, mũi chú ngửi thấy mùi mật ong thơm ngon. Chú lần theo mùi đó rất nhanh và đến gần một cái hang lạ. Chú dừng lại và hít mũi ngửi, có cả mùi thợ săn nữa, nhưng mùi chú ưa thích vẫn mạnh hơn. Chú đi vòng quanh và biết rằng mùi mật trong hang đưa ra. Rồi chú thận trọng bước vào. Chú liếm miếng mồi, thấy thích quá chú liền kéo mạnh cho mật trào ra nhiều hơn. Bỗng banh! Hai cánh cửa lớn sập lại sau lưng chú. Jack bị cầm tù. Cảm thấy nguy, chú quay người lại tấn công cái cửa, song cửa rất chắc. Chú cào mái và sàn song chúng đều làm bằng những cây gỗ lớn nặng chịch nên chú chẳng làm gì nổi.
Mặt trời lên dần cùng với cơn giận dữ của chú và chiếu qua những khe nhỏ ở cửa. Chú dùng móng tát vả răng xé mãi cho tới khi các khúc gỗ phải lần lượt bung ra. Rồi chú len qua chỗ hổng ra ngoài, lại được tự do. Đến sáng hai người thợ săn tới nơi và biết là con gấu của họ đã trốn thoát.
"Lần ấy đã bắt được nó rồi, thế mà nó ranh mãnh hơn chúng ta. Thôi không sao, để rồi xem." Lan Kellyan nói. Song dạo ấy trời đã lạnh và tuyế phủ dầy trên núi. Không còn dấu chân gấu nữa - con gấu đã ngủ trong mùa đông.
XII
Tháng tư đến. Chim chóc líu lo, hươu nai nhảy nhót, thú vật ra khỏi hang, những dòng suối chảy rộn rã.
"Thời gian này con gấu ấy lại ra rồi." Lan nói với Bonamy. Ít Lâu sau hai nhà đi săn biết rằng giấc ngủ mùa đông của con gấu ấy đã chấm dứt. Họ phát hiện dâu chân nó trên tuyết, song cùng với dấu chân ấy hoặc ngay phía trướcc lại có vết chân của một con gấu nhỏ hơn. "Nhìn xem kìa." Kellyan nói, chỉ vết chân gấu nhỏ "Đây là dấu chân con gấu cái."
Hai nhà đi săn lần theo dấu vết gấu một thời gian song họ chỉ thấy đôi gấu ấy có một lần - một con gấu to kếch và một con nhỏ hơn có bộ lông nâu ánh lên như bạc dưới ánh nắng mặt trời.
"Ôi phải chăng đó là con vật đẹp nhất trên đời." Bonamy kêu lên. Mà quả con gấu ấy đẹp thật. Song họ không gặp lại chúng nữa. Về sau họ được biết rằng một người chăn cừu khi gặp đôi gấu đã bắn chết con gấu cái có bộ lông nâu lang trắng bạc và bắn con gấu đực bị thương ở chân.
Đối với con gấu ấy thế giới này đầy những người đi săn, cạm bẫy và súng đạn. Thế là chú xuống những ngọn đồi thấp hơn, tập tễnh bước đi lần đến nơi có đàn cừu gặm cỏ. Mùi cừu dẫn chú đến một túp lều nhỏ. Kho con gấu lớn đến lều, có hai người bỏ chạy ra cửa sau. "Súng của tôi đâu rồi?" người đàn ông kêu lên. "Lạy trời phù hộ cho." người đàn bà hãi hùng nói, và họ trèo lên một cây thông.
Con gấu nhìn vào gian lều rồi đi ra chuồng lợn giết một con lợn to nhất. Đây là loại thịt mới. Jack đem con lợn về hang dùng bữa tối. Chú đến chuồng lợn ấy nhiều lần để kiếm mồi cho đến khi vết thương lành hẳn. Họ bắn chú, song lần nào cũng trượt.
XIII
Những con gấu trên rặng Sierra thường sống bằng củ cây, trái rừng và rất ít khi ăn thịt, cá. Nếu không ai động đến thì chúng không lấy gì làm nguy hiểm. Song năm ấy chúng lại chỉ ăn thịt bò. Các chủ trại chăn nuôi kể lại chuyện kỳ lạ về loài gấu mới chỉ giết bò ăn thịt. Họ nói rằng một con gấu có thể từ bụi rậm cách xâ ba mươi yard nhảy vọt ra tóm lấy một con bò tơ mà con bò không kịp quay mình bỏ chạy. Có con gấu xảo quyệt khác đêm nào cũng giếy một con bò và chỉ con béo nhất mới xơi. Con gấu của Pedro chọn lợn làm thức ăn và nó đã giết chết vài người. Chưa ai từng nhìn thấy mấy con gấu này. Tất cả bọn chúng đều biết cách tránh cạm bẫy và thuốc độc.
Một hôm Pedro nói với Kellyan: "Tôi biết là con gấu khổng lồ của chúng ta vẫn còn ở đây. Nó đã giết một ngàn con cừu của tôi. Anh hứa sẽ giết được nó song anh vẫn chưa làm nổi. Nói để anh biết là nó to hơn cái cây kia kìa. Nó là con tinh gấu."
Con gấu của Pedro được người ta đặt tên là Chúa Tể đã giết nhiều gia súc, cừu, lợn và ngựa thế mà các nhà đi săn chỉ biết dấu chân của nó. Lan và Bonamy tìm thấy dấu chân của những con gấu và xem xét cẩn thận. Họ được biết rằng gia súc không phải bị giết cùng một lúc ngoài ra chúng đều bị giết theo một cách giống nhau. Họ tìm thấy những vết gấu cọ vào thân' cây và phát hiện ra vết chiếc răng gẫy, Kellyan đi đến kết luận là con gấu của Pedro - Chúa Tể, và những con gấu khác mà mọi người nói tới chỉ là một mà thôi.
Suốt mùa hè năm ấy, và cả mùa đông nữa, Kellyan luôn luôn ở trên mình ngựa, mà lần nào cũng chỉ vì quá trễ hoặc quá sớm mà không gặp được Chúa tể. Có tin một ông chủ báo giàu có sẵn sàng trao giải thưởng lớn cho bất kỳ người nào sẽ bắt sống được Chúa tể đem về. Đêm ấy con gấu giết ba con bò. Kellyan lại đề nghị Bonamy cùng đi với anh và họ sẵn sàng săn lùng kỳ được con gấu ấy. Không có con chó nào tài hơn Kellyan trong việc tìm dấu chân con gấu. Anh phát hiện dấu chân có những vết sẹo. Rồi dấu chân dẫn đến một khu rừng rậm rạp ở chân mấy quả đồi, song không có biệt chân đi ra.
Bonamy nằm xuống quan sát trong khi Kellyan phóng ngựa trở về báo tin và tổ chức một tốp bảy tay cưỡi ngựa giỏi cùng bảy con ngựa hay. Hôm ấy cả bọn phóng ngựa đi tìm gặp Chúa Tể. Con gấu vẫn còn ở trong rừng rậm vì lúc ấy hãy còn buổi sáng. Bọn người ném đá vào các bụi rậm để xua cho chú ra song chú không ra. Đến trưa họ đốt đám cỏ gần rừng. Một quầng lửa và khói bốc lên. Gấu Jack gầm lên giận dữ và lao vụt ra phía bên kia khu rừng.
Các kỵ sĩ đã vây xung quanh chú, họ không dùng súng mà chỉ dùng dây thòng lọng bằng da. Con gấu nhìn các kỵ sĩ rồi quay mình chạy về phía những ngọn. đồi. Ba người ở gần con gấu nhất phóng ngựa vọt lên trước và vung dây thòng lọng. Gấu Jack nhổm người lên hai chân sau, ngạc nhiên. Thòng lọng bay vun vút trong khoảng không. Một chiếc chụp trúng cổ con gấu. Người kỵ sĩ thúc ngựa nhảy vọt đi để thắt chặt thòng lọng vào cổ gấu. Song lập tức bàn chân đầy móng của con gấu vung lên và những nút thòng lọng đứt tung. Con gấu không thích cuộc chiến đấu này, đối thủ của chú quá đông, chú quay mình chạy về phía mấy ngọn đồi. Song một chiếc thòng lọng khác quăng lên, chụp được chú làm chú khựng lại đột ngột. Lúc này chú khịt mũi thật mạnh tỏ vẻ giận dữ và quay mình lại. Hai bàn chân đồ sộ đầy móng của chú tóm lấy sợi dây và giật đứt như một cọng rơm.
Các kỵ sĩ phóng ngựa như bay vòng quanh chú, chỉ Chờ cơ hội ném dây thòng lọng. Con gấu nổi giận gầm thét. Chú ở xa khu rừng đang bốc cháy nhưng gần đấy có một bụi rậm, chú quay lưng lại đó. Rồi chú chờ kẻ kẻ thù. Những con ngựa hốt hoảng mỗi lúc một đến gần còn Chúa Tể thì theo dôi và chờ đợi. Mặt đất rung chuyển khi chú phóng mình ra tấn công, tấn công, tấn công. Ba người ba ngựa ngã trên cát. Những con ngựa ấy chẳng bao giờ đứng dậy nữa. Ba con ngựa chết, một người chết, một người gần chết, chỉ có một người thoát nạn. Thòng lọng của Kellyan tung ra và lại chụp được cổ con gấu. Bọn người quát tháo, những con ngựa ở phía đầu dây kéo mạnh. Sợi dây làm Chúa Tể ngạt thở song nó chống cả hai chân trước đầy móng xuống đất, đôi vai đồ sộ cong gập lại, nó kéo ngược những sợi dây, kéo theo cả những con ngựa và các kỵ sĩ về phía nó mỗi lúc một gần. Rồi nó tấn công. Một con ngựa nữa ngã xuống. Crach! Crach! Crach! - bọn thợ săn bắn súng lục. Song con gấu khổng lồ lao vụt và phía những quả đồi thân thuộc. Đạn làm nó bị thương ở nhiều chỗ song nó vẫn cứ đi, vừa đi vừa thở phì phì và kéo theo cả những sợi dây. Khi đến dãy đồi nó lặng lẽ cắn đứt hết những sợi dây đó. Bọn người buồn bã và mệt nhọc trở về.
XIV
"Chúng mình biết làm thế nào bây giờ?" Bonamy nói khi anh và Lan rầu rĩ ngồi bên đống lửa đêm ấy. Kellyan yên lặng một lát rồi nói chầm chậm: "Bonamy ạ, đó là con gấu lớn nhất xưa nay. Trước ngày hôm nay tôi muốn tóm được nó, bây giờ tôi sẽ bắt nó dù cho có mất cả những năm tháng còn lại của đời tôi. Tôi có thể làm điều đó một mình song tôi và anh sẽ cùng bắt sống nó."
Họ cắm trại trên đồi, ở đỏ họ nhận được bức thư ngắn ngủi của ông chủ báo giàu có nọ: "Tôi muốn các anh bắt được con gấu ấy đem về." ông viết khi nghe tin về trận chiến đấu của các tay kỵ sĩ.
"Làm thế nào mà bắt được nó hả, anh Lan?"
"Bẫy thép không ăn thua, nó đập nát bẫy. Thòng lọng cũng vô ích và nó biết hất các bẫy làm bằng gỗ cây. Song tôi đã có cách. Bây giờ chúng mình hãy theo dõi nó. Có lẽ mất đến ba tháng."
Thế là ngày hôm sau họ lại bắt đầu lần theo dấu chân con gấu. Ba tháng là theo Lan nói, song phải mất sáu tháng mới thực hiện dược kế hoạch của anh. Suốt thời gian đó vị Chúa Tể không ngừng giết chóc. Trên mỗi đọan biệt đi của con gấu họ đặt những cái bẫy làm bằng những khúc gỗ lớn có lõi sắt. Họ mở toang những cái bẫy ấy ra cho đến khi chúng ngà màu xám và khi mùi hơi người đã mất. Sau đó họ đặt mồi vào trong tất cả các bẫy: mật ong, thứ mồi mà vị Chúa Tể ấy chẳng bao giờ từ chối. Cuối cùng, khi thấy các mồi mật ong đã mất, họ đến đoạn cuối biệt đi của con gấu. Họ đặt vào trong bẫy một tảng mật ong làm mồi - mà là mật ong trộn với thuốc ngủ mạnh.
XV
Đêm đó con gấu ra khỏi hang. Các vết thương đã lành và nó lại khỏe mạnh như xưa. Trên đường đi đến những cánh đồng chú ngửi thấy mùi cừu, mùi hươu nai, mùi đàn bò cái và một con bò đực. Rồi một mùi hương khác đến với chú. Chú lập tức quay mình và đi về phía những quả đồi qua các hàng thông, cứ đi mãi và ngày càng nhanh. Cuối cùng mùi hương ấy dẫn chú tới một cái hang dài và thấp. Chú đâu có sợ, trước kia chú đã từng vào cướp mật ong ở những cái hang như thế. Và vẫn là cái mùi hương mật ấy. Thế là chú vào hang và trong đó có một tảng mật thơm ngon. Chú liếm đi liếm lại tảng mật rồi xé túi mật để liếm được nhiều hơn. Bỗng cánh cửa sập xuống đánh binh một cái. Chúa Tể ngừng ăn, song bốn bề yên tĩnh và không có mùi nguy hiểm. Cái cửa, chú có thể phá vỡ một cái cửa như vậy! Chú lại liếm lia lịa, lúc đầu rất hăm hở thèm thuồng, rồi chậm dần và uể oải ngái ngủ. Mắt chú nhắm lại và chú nằm phục xuống đất ngủ thiếp đi.
Buổi sáng hai nhà đi săn mặt nhợt nhạt và bình tĩnh tới chỗ đặt bẫy. Có những dấu chân dẫn vào trong bẫy. Cửa bẫy đã sập xuống và họ nhìn thấy một đống lông lù lù nằm chật cả bẫy đang phập phồng như trong giấc ngủ say sưa.
Họ đem theo nhiều dây thừng và xích chắc chắn; cả thuốc mê đề phòng trường hợp con gấu tỉnh dậy quá sớm. Họ trói và xích con gấu lại: Trói hai bàn chân trước đồ sộ đầy móng vào cổ nó; buộc cổ, ngực và hai chân sau của nó vào một khúc gỗ. Rồi họ kéo nó ra ngoài và lay cho chú tỉnh giấc. Bị xích và bị trói, giận dữ và bất lực, làm sao có thể tả bằng lời vị Chúa Tể sa cơ ấy Họ đặt nó lên một chiếc xe trượt tuyết và sáu con ngựa kéo xe bằng sợi xích dài ra nhà ga xe lửa. Một cần trục hơi nước nhấc con gấu lên một toa xe không mui bằng phẳng. Đoàn tàu chuyển bánh và chẳng mấy chốc đã khuất dạng ở phía xa.
Thế là họ đem vị Chúa Tể bị xiềng xích đến một thành phố lớn. Họ nhốt chú vảo một cái chuồng chắc chắn gấp ba lần chuồng nhốt sư tư. Đượctự do trong chuồng chú đi loanh quanh để tìm một chỗ có thể phá ra được. Chú tấn cạnh những chắn song sắt nặng nề. Rõ ràng là chú có thể ra được vì vậy người ta kéo kẻ bị cầm tù ấy sang một chuồng khác chắc chắn đến mức một con voi cũng không phá nổi. Song chuồng ấy lại dựng trên mặt đất, và một giờ sau chú gấu khổng lồ đã đào một cái hố và biến mất vào trong lòng đất, mãi đến khi người ta xối đầy nước vào cái hố ấy chú mới buộc lòng phải ra.
Người ta đưa chú đến nhốt ở một chuồng mới, cái chuồng này đặc biệt chế tạo cho chú: có nền bằng đá cưngs, có chấn song thép cao chín bộ và có trần thép. Chú rảo bước quanh chuồng, thử lay mọi chấn song, xem xét các góc chuồng và cuối cùng tìm thấy chỗ có một xà gỗ - miếng gỗ duy nhất trong chuồng. Ở đó chú nằm nghiêng mình và cặm cụi làm việc cho tới khi cắt được chiếc xà đó làm hai đoạn. Song những cái chốt thép vẫn trơ ra và chú không làm gì được. Đó là nguồn hy vọng cuối cùng của chú. Con gấu vĩ đại nằm phục xuống trong chuồng ghếch mũi lên hai bàn chân trước và khóc nức nở. Những âm thanh ấu đúng là của loài vật song chúng cũng thể hiện rõ rệt như tiếng nói của người: Cái hy vọng cuối cùng đã mất. Những người giữ chuồng đem thức ăn đến song con gấu không nhúc nhích. Họ đặt thức ăn xuống song nó không động đến mà vẫn nằm như trước. Hai ngay trôi qua. Người coi chuồng nhìn con gấu và nói: "Nó sắp chết rồi, cho người đi gọi Kellyan thôi."
Thế là Kellyan đến. Một cảm giác thương hại tràn ngập lòng anh khi nhìn con gấu, bởi vì những người can đảm quí mến lòng dũng cảm của nhau thậm chí của thú vật. Anh thò tay qua khe chắn song và vuốt ve con gấu song nó không động cựa. Rồi Kellyan nói: "Để cho tôi vào với nó."
"Anh điên rồi." những người giữ chuồng nói. Song Kellyan cứ khẩn khoản đòi vào nên họ đặt một phên sắt trước mặt con gấu rồi cho anh vào. Kellyan đặt tay lên cái đầu đồ sộ song vị Chúa Tể không động đậy. Chàng thợ săn vuốt ve đầu con gấu và nói với nó. Tay anh vuốt đến đôi tai to tròn của nó. Anh nhìn và nhảy lui lại vì ngạc nhiên. Mỗi cái tai đều có một lỗ tròn nhỏ, và Kellyan btết rằng con gấu ấy chính là chú Jack nhỏ bé của anh.
"Ôi, Jack tao đã không sớm nhận ra mày. Jack ơi mày có nhận ra tao không?" Song Jack vẫn không động đậy. Kellyan vội đứng dậy chạy về khách sạn. Ở đó anh mặc bộ quần áo săn cũ kỹ và trở lại chuồng gấu cùng với một tảng mật ong to.
"Jack, Jack" anh kêu lên. "mật ong, mật ong!"
Jack không còn nhớ giọng nói ấy, và những âm "mật ong Jack, mật ong!" đối với chú chẳng có ý nghĩa gì. Song mùi mật ong, mùi cái áo khoác và mùi hai bàn tay mà trước kia chú đã từng quí mến, cả cái hỗn hợp mùi ấy đã làm thức dậy trong lòng chú một điều gì. Jack, con gấu Chúa Tể, hơi ngẩng đầu lên một chút. Mắt chú gần như nhắm nghiền song mũi chú 'khẽ nhúc nhích hai ba lần - ngày xưa đã Lâu lắm rồi, mũi chú vẫn thường quen động tác ấy. Bây giờ chính Kellyan lại đau khổ.
"Ta đã không nhận ra mày, Jack ơi. Ôi, Jack, hãy tha lỗi cho ta!" Anh đứng phắt dậy và chạy ra khỏi chuồng.
Những người giữ chuồng đang ở đó. Họ không hiểu cảnh tượng vừa xảy ra, song một người trong bọn họ cũng cứ đẩy tảng mật ong lại gần con gấu và nói, "Mật ong, Jack, mật ong!"
Lòng đầy thất vọng, vị Chúa Tể sẵn sàng chết, song ở đây lại có một nguồn hy vọng mới: con người đã chinh phục chú có vẻ thân thiện như một người bạn. Và người giữ chuồng nhắc lại những lời đã nói: "Mật ong, Jack, mật ong!", vừa nói anh vừa đẩy tảng mật cho đến khi nó chạm vào mõm con gấu. Chú bắt đầu liếm mật ong và lại thấy ngon miệng. Những người giữ chuồng đem đến cho chú nhiều thức ăn ngon. Họ tìm cách cho chú ăn đủ thứ để chú có được sức khỏe trong cuộc sống tù hãm. Chú ăn và sống.
Giờ đây chú chỉ biết đi đi lại lại, đi đi lại lại. Các bạn có thể nhìn thấy chú ở vườn bách thú, mắt không nhìn vào đám đông người mà nhìn về một cái gì xa xôi, xa tít ở phía núi Tallac. Kellyan lại đến thăm chú song vị chúa tể không nhận ra anh. Đôi khi chú nổi giận, song không Lâu. Rồi chú đi lại đi lại, không mục đích, không chủ định. Chú là kẻ bị tù hãm trong chuồng thú, là tù nhân của vườn bách thú Golden Gate, một kẻ đi tìm tự do - tìm kiếm và nổi giận, cứ mãi mãi đi đi lại lại và bất lực.
