ắt đầu bằng cái chuyện tôi đang đứng trước một tình huống khá nan giải là bỏ qua hoặc đấm vỡ mặt nó ra. Tôi,- hai mươi mốt tuổi, nặng gần tám mươi cân, cao một thước bảy sáu, chỉ số cân đo này trong bất kỳ hoàn cảnh, thời gian nào cũng hầu như không thay đổi, từ nhỏ chưa biết ốm đau là gì, cái chuyện cho mặt nó vỡ hay rạn ra thì quá dễ. Nó đang ở trước mặt tôi, cũng quân phục, cóm róm, mắt lấm lét như quạ vào chuồng lợn, thỉnh thoảng lại nhớn nhác nhìn quanh quất như muốn cầu cứu ai. Cầu cứu cái chết tiệt, thằng khốn nạn! Thằng phản bội! Nếu tao không đánh mày thì không có nghĩa là mày không đáng bị đánh mà chỉ đơn giản là tao không thể đánh, chưa thể đánh. Vì là đảng viên ư? Đúng, tao được tiếng là một đảng viên vào đảng thuộc loại trẻ nhất trung đoàn, mới vừa hai mươi tuổi do những thành tích dũng cảm bảo vệ an ninh Tổ quốc ở biên cương phía Bắc mặc dù cách đây mươi phút tao đã được người ta khoác cho một danh xưng khác khá nhục nhã: khai trừ lưu lại. Hay là vì bộ quân phục, thứ quân phục mà mấy năm qua cả tao với mày đều điêu đứng, lăn lóc và đều tự hào về nó? Hoặc cái thằng tao nhát sợ kỷ luật một khi tung nắm đấm mà bạn bè thường kêu là nặng đến hàng tạ lên? Có thể có ráo trọi mọi lý do nhưng cũng có thể chả có lý do nào hết, đơn thuần là tao chán, tao khinh, mà thói thường ở đời nếu khi đã khinh đã tởm một ai quá thái thì chán, buồn nôn, chả thèm nghĩ đến nữa là đánh. Thế đấy. Không đánh được thằng bên ngoài thì tôi tự đánh vào thằng bên trong là tôi bằng cách lững thững bỏ ra sông, tìm một vạt cỏ ít sương nhất, nằm xuống, khoanh tay dưới gáy, mắt mở thao láo nhìn lên trời cao như nhìn ngược về quá khứ, một quá khứ chả hay ho gì nhưng cũng chưa đến nỗi quá tệ... ° Làng tôi thật nghèo. Quá nghèo! Nghèo đến nỗi đi qua nhau, chỉ cần ngửi mùi là biết ngay. Một thứ mùi mốc mốc, nhàn nhạt, gây gây như cứt chó phơi ba nắng. Nhà tôi còn nghèo hơn. Bố là công nhân khu gang thép bị cho thôi việc đột ngột sau một tai nạn do kẻ khác tạo nên nhưng do hắn biết chạy vạy lo lót nên thoát. Mẹ là cô gái Hà Nội đi kinh tế mới rồi ở lại đây chấp nhận nghề làm ruộng. Bố chán đời hay cấm cảu. Mẹ âm thầm chịu đựng như bất kỳ một người đàn bà đa đoan nào nhưng thỉnh thoảng tôi lại bắt gặp mẹ thả một cái nhìn mênh mông về phía sườn núi ở bên kia sông Công, khẽ thở dài. Khi tôi sinh ra nước lũ láng vào tận nhà. Bà mụ nói: “Số trầm thuỷ, rồi là khổ nhưng sẽ ăn nên làm ra”. Chả biết ăn nên làm ra thế nào nhưng đúng là khổ, khổ quá, khổ từ bé đến lớn. Hồi nhỏ đi học chỉ có củ khoai lang nhũn nhoẵn bằng đúng cái b... thằng đánh giậm hay miếng cháy độn sắn đen xì mà chiều hôm trước mẹ đã có ý để dành cho. Lớn lên một chút, ngoài giờ đi học trường huyện phải cuốc bộ tới hơn chục cây số, chiều về lại phải ra đổng phụ giúp việc lúa má với mẹ y hệt một lực điền, cũng cày bừa, gieo cây, gặt đập, hốt phân trâu, cắt cỏ... đủ cả, hoặc lên rừng đốn củi với bố để kiếm thêm chút tiền còm ngoài chợ. Vậy mà vẫn phông phao như ngỗng bột, mới mười bốn tuổi tôi đã kềnh càng như gã hai mươi, lại khoẻ nữa, khoẻ đến nỗi có lần khi mang củi xuống chợ, đụng một thằng cùn đinh ăn quỵt tiền, thế là óc một cái, thêm ọc cái nữa, tôi đã cho thằng cha râu ria vẻ mặt bặm trợn đó xuống con mương đầy phân trâu phân người ở cạnh đường. Một ông già chống gậy đi qua, xói cái nhìn đục cùi nhãn vào mặt tôi, phán một câu lạnh như l... ma: “Thằng bé này lớn lên rồi sẽ thành anh hào hoặc trùm trộm cướp.” Nghe, tôi chỉ cười vào cái mũi có rất nhiều lông trắng bạc thòi ra khỏi lỗ của lão, vậy mà không dè cái câu đó đã ám quẻ vào tôi suốt trong một khoảng thời gian dài, tất nhiên là ở cái vế thứ hai, vế trộm cướp. Mẹ chỉ đẻ ra tôi và đứa em gái kém tôi ba tuổi. Tôi thương nó lắm. Có miếng gì ngon tôi cũng mang về cho nó khi quả ổi, trái chuối, khi củ giong riềng, con tôm, cái cá... Biết nó tong teo, yếu ốm, tôi thường cõng nó đi học. Khác hẳn với tôi, nó là con bé thông minh, học rất giỏi, năm nào cũng đứng đầu lớp. Đáng ra nó sẽ học hết cấp ba, vào đại học rồi sẽ trở thành một kỹ sư, bác sĩ, cô giáo gì đó làm mát mặt cả dòng họ cả làng nếu như lần ấy tôi không cõng nó đi củi. Đường trơn, dốc trượt, cậy khoẻ tôi cứ phóng phăm phăm. Thế là ngã. Tôi thì không sao nhưng nó lại sưng tẩy một bên vai. Sợ bố mắng thì ít mà sợ mẹ buồn thì nhiều, tôi chỉ âm thầm cõng nó đi trạm xá. Tại đây, bà trạm trưởng có cánh tay lông lá như tay đàn ông hay mặc một cái quần phíp chật ních hằn cả múi cả khe ra nói một câu ráo hoảnh: “Nặng đây con trai ạ! Phải đưa lên bệnh viện tỉnh cho người ta mổ. ra, nắn lại, bó bột thì mới mong khỏi được”. Toát mồ hôi lanh. Mổ, nắn, bó... bà ta nói toàn những từ to tát mà tỉnh bơ như đang cầm miếng bánh đúc chấm mắm tôm nhét vào mồm kia. Trong nhà đến khoai sắn còn không đủ ăn huốhg chi lấy tiền đâu ra mà mổ với nắn, sư khỉ! Nhưng tôi cứ đưa nó đi. Lên buổi sáng buổi chiều là về luôn, ở đó người ta nói rõ, một ca mô nắn như thế phải mất ít nhất là năm trăm ngàn, tức là bằng đồng tiền bố mẹ tôi kiếm cả đời cũng không có. Cuống lên, tôi nằn nì với bất cứ người nào mặc áo choàng trắng đi qua, bác ơi, chú ơi, cô ơi, xin các bác các chú cứu em cháu với, cháu sẽ ở lại đây đổ bô đổ cứt mười năm để bù lại... Chả ai thèm trả lời một câu, thậm chí còn nhìn tôi như nhìn thằng điên ngày ngày bóc lá bánh ăn ngoài chợ. Vậy thì về, đành phải về. Con em thấy tôi vò đầu khổ sở, nó chùi nước mắt, cố nhoẻn cười: “Em đỡ rồi, không đau nữa đâu, chỉ mai là khỏi.” Và mấy ngày sau chỗ sưng của nó tẹt đi thật, thậm chí còn lõm xuống. Nhưng cả nó cả tôi đâu có biết rằng đó chỉ là khỏi giả vì mấy tháng sau nữa, khi nó đau phát sốt phát rét buộc phải đưa đi khám mới té ngửa ra rằng, nó bị rò tuỷ. Nhưng bố rồi mẹ hỏi thế nào nó cũng chỉ nói tại đu cành ổi bị ngã chứ không nói ra tên tôi. Tôi càng thương nó đến quặn thắt gan ruột. Nhìn nó suốt đêm ngồi tong teo ở bậu cửa ngóng mẹ đi cấy đêm về, tôi chỉ muốn gào lên một tiếng như chó dại cho xé toang lồng ngực. Trời ơi! Nếu lúc ấy có tiền đưa nó đi bệnh viện thì đâu đến nỗi nó phải mang một cái án tử hình tức tưởi như thế. Lần đầu tiên tôi thấm thía cái khốn nạn tột cùng của phận nghèo. Thấm thía đến nỗi đi qua một đám ăn nhậu mừng thôi nôi con lão phó chủ tịch huyện kéo dài suốt từ sáng đến tối với rượu thịt ê hề, với đủ những lời chúc tụng cóm róm, xu phụ, một tý nữa không nhịn được tôi đã chạy về nhà ôm cả cái thùng phân hắt thẳng vào giữa cái đám người ngả ngớn đó. Và thế là, vào cái tuổi mười bốn, cùng với lần đầu mộng tinh sáng ra ngầy ngật cả người, tôi quyết đinh bỏ học, bắt đầu nghĩ cách để kiếm ra đồng tiền lo thuốc men cho em. Xa là ra sông bắt cá câu tôm mang đi chợ bán, tìm đến bất cứ chỗ nào có công trường, công trình là lăn xả vào đòi gánh thuê, xúc mướn. Gần là lấy gỗ ổi đẽo quay, gọt khăng, làm súng cao su bán cho trẻ con trong xóm ngoài làng. Sau đó; thấy chả ăn thua, tôi liền lao vào các cuộc đỏ đen cờ bạc, thì cũng chỉ là đổ đen lặt vặt với những lá bài tam cúc quăn queo hôi mùi cóc chết thôi chứ vốn liếng đâu mà đánh to đánh lớn. Tiền kiếm được đâu chưa thấy nhưng cái máu giang hồ hảo hớn thích làm thủ lĩnh, thích mạo hiểm, thích chỉ huy, thích nổi bật trong đám đông đã ngấm vào lục phủ ngũ tạng tôi từ lúc nào. Trời cho tôi sức khoẻ, cái nghèo cho tôi sự phẫn chí, và cái rò tuỷ chết tiệt của con em gái cho tôi chút ít cơ mưu để một gã thiếu niên quê kệch là tôi bỗng chốc trở thành một thứ đại ca của xóm núi. Ai cần đánh nhau ư? Có tôi. Ai cần đòi nợ, xiết nợ ư? Có tôi. Và ai muốn tranh chấp đất đai, bờ thửa, gò đồi ư? Cũng có tôi. Tôi bỗng biến thành nỗi kinh hãi cho một đám đông dân cư đồng thời cũng là cái nợ cái tội cho gia đình, đến nỗi không ngày nào là không có người đến mách bố tôi chuyện này chuyện khác khiến người cha cục tính của tôi đánh đấm miết vào cái thân thể rắn câng của thằng con cũng chán tay rồi cuối cùng chỉ còn biết ngồi im thở phì phì như rắn hổ ngoài rừng. Sau này mẹ tôi mới nói, bố đánh mày là đánh vào chính cái khổ cái nhục của ông ấy cho nên đánh mà đau. Một lần muốn tỏ ra hiếu thảo, tôi đã lặn một hơi sang bên kia sông, dùng súng cao su nã chết tươi hai con gà, một chú chó rồi hớn hở mang về cho bố tôi đãi khách nói dối là đi làm mướn được người ta trả công. Nhưng miếng thịt gà béo ngậy, ướp lá chanh vàng ươm chưa kịp đưa lên miệng khách thì nhà chủ họ đã lần theo dấu chân dấu máu mà xộc đến, gậy gộc khua vang ngõ. Bố tôi gần như phải quỳ xuống van lơn, họ mới thôi sau khi gói ghém, vơ vét tất cả đống thịt trên mâm, dưới bếp lại, mang về. Họ còn nói: “Có đứa con như ông, thà bóp mũị chết đi còn hơn.” Bố tôi ngồi chết lặng, mặt mày chỉ sần sượng, lát sau gập người thổ ra một búng máu. Đứng thụt ló sau nhà, nghe được, biết rằng phen này bố tôi sẽ đánh tôi đến chết, tôi dông một mạch ra đường cái, nhảy xe tên lửa của bộ đội về thẳng Hà Nội, ngủ còng queo một đêm ở ghế đá Hồ Gươm, rồi tìm đến nhà bà ngoại ở ngõ Mai Hương thú tội một lèo với ý định nung nấu nhân lần này sẽ bỏ quách xóm nghèo. Bà ngoại chỉ thở dài sườn sượt, dắt tôi ra phố mua một bát phở bò thơm nhức mũi bảo tôi ăn, nhét vào túi tôi một đồng, một đồng hồi đó là mua được một con gà, mua được năm bát phở, rồi thở dài tiếp, nói một câu y hệt tôi đã nghe đến chán tai từ miệng mẹ tôi: - “Ở đời dù thế nào cũng lành cho sạch rách cho thơm cháu ạ!” Và khuyên tôi trở về kẻo thằng bố con mẹ mày nó mong, gì thì gì cũng là cốt nhục, cha nào lại đi ăn thịt con. Thì về. Bà già rồi, lại yếu nữa, phải sống nhờ vào mấy cô mấy cậu cũng chả khá giả gì, cái nhìn thân thiện thì mỏng, cái nhìn ghẻ lạnh thì dày, ở lại chỉ thêm khổ cho bà. Ý tưởng về một cuộc sống lập thân lập nghiệp ở giữa lòng thủ đô phút chốc vỡ tan tành, về nhưng tôi đâu có dám về nhà ngay mà mò lên núi Ngạn làm người rừng trốn tránh. Quả núi Ngạn này có một hiện tượng lạ lắm cho đến nay vẫn chưa có ai giải thích được. Đó là sau một đêm mưa to, sấm chớp nổ ngang trời, tảng đá to bằng cả cái nhà kho hợp tác long chân lăn xuống ruộng và biến mất tăm, dù cho nó vẫn để lại dấu vết mờ mờ trên mặt ruộng. Người nói thế này, người nói thế kia nhưng rút cục lại đều thống nhất cho rằng hòn đá là con vua thuỷ tề nên nhà vua đưa nó về thuỷ cung. Đến ngày thứ ba đói quá không chịu được, bèn mò xuống núi kiếm cái nhét bụng thì lại chẳng may đụng người quen trong làng đi lấy củi. Thế là lộ. Sáng hôm sau, người lên tìm tôi không ai khác mà lại chính là con Nết, con em gái bị rò tuỷ. Gặp tôi nó khóc oà bảo mấy ngày vừa rồi đêm nào mẹ cũng ra ngồi ngoài cửa chờ anh đến sáng, bố thì uống rượu tỳ tỳ, bảo nó mà về thì tao giết, tao giết, nhà này không có cái giống trộm cắp, lừa đảo ấy nhưng uống chán lại khóc. Thương mẹ một phần, thương em nhiều hơn, tôi đành cun cút đi theo nó về làng. Lúc ây đang chiến tranh, cái mà lão thông tin xóm ra rả mỗi sáng trên chạc cây đa già gọi là cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ ấy đã làm cho cuộc sống cư dân làng tôi căng như dây đàn. Nhưng vui. Ít nhất, ngoài cái nghèo truyền kiếp ra, con người cũng có những điều to tát hơn để đặt ước vọng, gá lắp vui buồn vào chứ nếu không thì cuộc sống này buồn đến chết mất. Và tôi, bom đạn cũng kịp lôi tôi ra khỏi cõi u tỳ du đãng mà đẩy thốc vào những bổn phận của cư dân thời loạn. Cái tinh lực và khí lực dư thừa của tôi được phen dồi dào phát tiết vào những việc hàn đê, vá đê nặng nề do bom thù tàn phá. Một mình tôi xốc vác bằng ba người. Một chiếc xe cút kít lèn chặt đất đá nặng vài tạ chỉ mình tôi kéo chạy băng băng. Một cây cọc to cần cắm sâu xuống đáy sông làm bờ làm lũy, cũng chỉ mình tôi lặn hụp nhoáng cái là xong. Từ lòng nước đục ngầu ngoi lên, có mỗi chiếc quần đùi ướt sũng bết vào háng, tôi thoáng gặp một cái nhìn con gái dính vào người nhớp nháp. Cái nhìn của Hiền, cô con gái rượu của ông bí thư xã, em gái cưng của trưởng công an huyện và là con bé bạn học cùng trường rất khó chịu của tôi. Khó chịu không phải vì nó đẹp, nó học giỏi, nó thích nhìn bọn con trai bằng nửa con mắt mà khó chịu vì nó đã khiến cho tôi và thằng bạn cùng bàn, thằng Khánh tây suýt nữa thì nện nhau một trận chí tử giữa sân trường. Gọi là Tây vì nghe người già nói ông nội nó là người Tây đi theo đội quân lê dương sang đây từ giữa thế kỷ trước đã đem lòng si mê bà nội nó, một cô thôn nữ đẹp và lắng tình quê nhất làng. Chuyện này chả biết đúng được mấy phần nhưng nhìn cái mũi ghồ ghồ, cái cằm nhòn nhọn, con mắt to to, vóc dáng dong dỏng, nước da trắng hồng nổi bật giữa đám đông của nó là người ta không thể không ngờ ngợ tin. Thì nó là tây hay ta cũng mặc xác nó nếu như lần ấy, giữa sân trường nó không buông lời chọc ghẹo cô con gái của lão quan đầu xã kia. Mà lại chọc rất đểu, rất sát sạt theo đúng kiêu Tây cà lồ, đại khái nó bảo: -" Đằng ấy ơi, đằng ấy đẹp thế, nõn thế thì đi học làm gì cho nó phí, cứ ở nhà, tắm rửa sạch sẽ, dạng chân nằm sẳn ở trên giường đợi tớ về có phải sướng hơn không?". Nghe câu này, đáng lẽ con bé phải sửng cồ lên, phải văng vào mồm nó một cái tát hoặc ít nhất là cũng chửi tốc váy vào giữa mặt nó một trận, đằng này nó lại chỉ nguýt nhẹ một cái rồi chúm chím cười làm duyên. Thằng đểu được đà, phun tiếp: - “Nhé! Tối nay ra bờ sông nhé! Tớ sẽ cho đằng ấy biết thế nào là... là...”. Chưa hết câu, cái miệng nham nhở của nó đã lệch vẹo đi vì nắm đấm khá nặng của tôi. - - - “Mày về mày rủ con mẹ mày ra sông ấy, thằng dê củn!” Đến bây giờ tôi cũng không hiểu tại sao lúc ấy tôi lại hành động, lại nói năng không kém phần đểu giả như thế. Có lẽ tại do cái cười đồng loã của cô ta hoặc cũng có thể tôi chạnh nhớ tới con em tội nghiệp của tôi nếu chẳng may một lần cũng bị tụi khốn buông lời cợt nhả như thế. Thế là nện nhau. Nện tung bụi. Nện trong tiếng hò reo náo nhiệt như trên võ đài Kungfu được xem trong phim. Tôi đánh một nó trả một. Tôi đánh hai nó trả hai. Ngang sức ngang tài. Mẹ, cái dòng máu Tây lai trong nó khoẻ thật! Vậy thì phải cho bọn đế quốc sài lang biết mặt, coi như đây là một cuộc trả thù dân tộc. Tôi lia một đòn chân quét đất thật mạnh, thằng con không kịp trở tay đã ngã dúi đầu dúi mặt xuống ngay dưới chân cô ta. Bật lên một tiếng cười khúc khích. Tôi bỏ đi. Ngày hôm sau cả hai được gọi lên phòng thầy hiệu trưởng. Thấy bộ dạng rúm ró của nó, tôi nổi máu hiệp sĩ nhận tất cả lỗi về mình. Hôm sau nữa, tôi ê ẩm nhận được một cú cảnh cáo toàn trường nhưng để bù lại, thằng con giời đó lại trở thành một thằng bạn chí cốt, trung thành của tôi. Nó có việc gì cần đến nắm đấm, có tôi. Tôi cần gì đến bài vở, có nó. Cứ thế hai thằng cặp kè đi gần hết bậc trung học. ... Cái nhìn ấy vẫn bám dính vào thân thể tôi, bỏng buốt. Thoạt đầu còn dán vào lằn ngực mà tôi biết là rất vuông vức, sau dần nó truội xuống bụng, xuống nữa và bối rối dừng lại ở cái vật thể chết người kia, cái vật thể lúc ấy tôi biết chắc do ngâm nước lâu, nó cũng nhũn nhẽo, xun xoăn như... của thằng đánh giậm. Cái nhìn đó rồi cũng sẽ qua đi như con nước thuỷ triều Ồng ộc tràn đê rồi lại được bít hàn nếu như đêm ấy phần vì vốn nhút nhát chuyện gái trai khi phải nằm chung trong căn điếm thốc gió, phần vì nhớ mẹ nhớ em giờ này ở nhà không biết có gì nhét bụng, tôi lững thững ra gốc gạo ngồi vẩn vơ một mình. Cái nhìn đi đến, ngồi xuống cạnh tôi nhẹ như tiếng cựa mình của cỏ rồi một giọng nói còn nhẹ hơn: - “Nóng quá, tớ không ngủ được”. Tôi cũng thấy nóng rực cả người, bèn ngồi nhích sang một bên. Lại một tiếng cỏ cựa mình khác: - “Sao cậu lại bỏ học? Một người như cậu mà bỏ thì phí lắm”. Tôi im lặng. Nói đúng hơn tôi không thích đám đàn bà con gái đái không khỏi ngọn cỏ như bà nội tồi vẫn nói săm soi vào ba cái chuyện chán ngắt này. Cái nhìn buông ra một tiếng thở dài nghe như có cả mùi vị rơm rạ tro trâu ngái ngái nồng nồng trong đó: - “Cậu ghét tớ lắm à?” Tôi vẫn im lặng và nói chung từ trước đến nay và mãi cho đến sau nàv, cứ mỗi khi phải ngồi trước họ, ngồi trước cái đám nói nhiều hơn nghĩ ấy là tôi lại thường im lặng. Chẳng dè cái thứ im lặng do vụng thối, do đần độn ấy sau này lại được một cô gái thì thào bên tai: - “Bọn con gái chúng em chết vì cái vẻ xa cách, lạnh lẽo của anh”. Chả biết lúc ấy Cái nhìn kia có chết không nhưng rõ ràng là tiếng thở của nó cứ nặng dần, đứt quãng dần để rồi sau đó là một loạt những cái hôn vừa âm rượt, vừa nóng bức phủ lên khắp mặt, khắp miệng tôi. Từ bé chưa được hôn ai và cũng chưa được ai hôn nên cái đầu lưỡi nhọn hoắt, nóng hỉm của nó cứ như một thứ nọc rắn truvền rần rật vào thân thể, truyền nhoi nhói xuống cái của tội của nợ ở phía dưới háng kia khiến nó cũng trở nên rần rật như của một ai khác gắn vào. Nhưng hỡi ôi, đúng vào lúc Cái nhìn cuống cuồng đè tôi xuống, vật tôi lên, đụng nghiến ngấu vào cái ấy của tôi thì phựt một cái, sau một cú rùng mình dã man là tiếng nói của em như rên lên: - “Thôi, ướt hết quần tớ rồi..” Vừa ngượng vừa nhục, tôi lóp ngóp bò dậy, lắp bắp: - “Tớ... tớ xin lỗi. Tớ... tớ chưa làm chuyên này bao giờ” Cái nhìn ôm chầm lấy tôi, lại lưỡi lại môi lia rát rạt, bỏng buốt: - “Không sao. Tớ càng quý cậu mà nói thật nhé, cái của cậu sao nó... ấy thế, to ơi là to, dài ơi là dài, khiếp quá!” Lúc ấy thú thực tôi chả biết câu nhận xét “khiếp quá” đó là khen hay chê, cho mãi tới những pha cận chiến sau này, tôi mới thâu hiếu tôi đang sở hữu một thứ bảo bối cực kỳ quý giá mà không phải thằng đàn ông nào trên đời cũng có được và chính cái bảo bối đó đã đưa tôi vào những cuộc tình khốn khổ có muốn giằng dứt cũng chẳng ra. Những ngày sau đó, tôi và Cái nhìn thỉnh thoảng vẫn có dịp được ở gần nhau, đè lên nhau, làm đủ trò đủ chuyện nhưng riêng cái việc ấy thì không. Một lần be bét ra quần em là đủ rồi, tôi, một đấng nam nhi không thể be bét thêm ra một lần nào nữa. Em cũng không cố nài, thậm chí còn nói như thế lại hoá hay, nếu trời phật cho hai đứa là vợ là chồng thì đêm tân hôn mới thật sự là tân hôn. Em nói vậy nhưng tôi biết em rất buồn, mỗi lần đỡ em dậy, kéo xốc lại quần áo cho em, thấy da thịt em cứ nóng bỏng lên như sốt cao là tôi biết em khổ lắm, phải nén kìm lắm. Bỗng thấy biết ơn em, biết ơn cái thứ nước nhờn nhờn thơm thơm kín đáo chảy ra từ thân thể em mà tôi không thể làm cho nó khô đi được. Đến mùa đông năm sau, khí gió bấc thổi hun hút từ chân núi vào những thửa ruộng mới ải thì tôi có lệnh nhập ngũ. Sướng tỉnh người. Ai cũng vậy, cứ có dịp được rời cái làng quê buồn thảm này là sướng cái đã rồi mọi sự tính sau. Tốì đó, hai bố con lần đầu tiên ngồi với nhau làm hết chai rượu như hai người đàn ông. vẻ rút ruột, bố bảo đời bố đời mẹ mày nhục lắm, cả cái làng này đều nhục, nhục lắm, giờ chỉ còn biết trông vào mày làm sao thì làm, sống sao thì sống nhưng tuyệt nhiên không giẫm chân trở lại cái hố nhục đó. Mẹ tôi thì ngồi dưới bếp nước mắt vắn dài như tôi sắp chết đến nơi. Chỉ có con bé Nết là vui. Nó bảo anh đi ba năm nghĩa vụ rồi về lấy chị Hiền, em bế cháu cho. Tôi hỏi cái vết đau của nó độ rày sao rồi, nó chỉ lắc đầu không trả lời nhưng tôi biết nó đang mang một nỗi buồn thăm thẳm, nỗi buồn cuối cùng khi không biết thần chết gọi đi bất cứ lúc nào. Tôi chỉ thì thầm trong đầu mà không dám nói ra: Bằng giá nào mày cũng phải chờ anh về đây, hiểu chưa? Và tất nhiên Cái nhìn đã ngồi chờ sẵn tôi ở ngoài bãi sông. Tuy lần đi này không sinh tử mất còn như lần vượt Trường Sơn vào Nam của những đấng bề trên trong làng đã ra đi những biên cương lịch xịch, choảng nhau chí tử không kể đêm ngày, ai biết điều gì sẽ xảy ra nên tôi quyết định đêm nay cũng sẽ... choảng em một trận thật lực. Trời đêm, gió lạnh, áo quần quăng ra, tất cả được quăng ra, chỉ còn da thịt quấn cuộn, ghì xiết, nuốt chửng, xé rách, lăn qua lăn lại, ngồi lên, vật xuống, xuyên thấu đến tận cùng... Chỉ đến khi em hét lên một tiếng man dại làm chao nghiêng cả mặt nước thì tôi biết tôi đã hoàn thành xong sứ mệnh vĩ đại muôn thời của một con đực. Em nhe răng ra như răng chó cái nhai cắn tôi đến bật ca máu tươi, nói như khóc: - “Thế này thì làm sao em quên mình được, mình ơi!” ° Tôi ngồi dậy. Sương đêm, gió lạnh, thiên nhiên khoáng đạt, bầu trời hư không đã làm cho cú đấm ngược vào dĩ vãng trong tôi dịu nhẹ đi phần nào. Dẫu rằng tiếng côn trùng rỉ rả kia đã thầm mách bảo cho tôi hay rằng, từ sự phản bội của thằng khốn nạn ấy sẽ bắt đầu ở tôi một cuộc hành trình giông gió còn gặp vô số những kẻ phản bội ghê gớm khác mà vì đó tôi đã dần dà trở thành một nhân cách, một con người hoàn toàn khác như lời thiên hạ đồn thổi. ° Thực ra sự phản bội ấy cũng chẳng có gì ghê gớm, đơn thuần nó chỉ mang bản chất một sự phản bội thôi nhưng lại khiến cuộc đời tôi rẽ ngoặt sang một ngả hoàn toàn khác. Chiến tranh biên giới kết thúc nhanh như lúc nó đến. Đói và tan hoang. Đang không phải đánh nhau, phải xông lên cấu xé, băm vằm, phải chết chóc với một đội quân mới ngày hôm nào còn khắng khít như môi răng thì làm sao không tan tác! Nhưng thôi, đó là chuyện của các đẳng cấp vĩ mô, của những mối quan hệ rối rắm và mù mờ ở những tầng cao chót vót, là thằng lính tốt đen, bảo đánh thì đánh, bảo nghỉ thi nghỉ, bảo đi học một khoá công binh ra làm tiêu đội trưởng thì đi. Khoá học chỉ diễn ra có ba tháng. Học xong về làm bạn với thao trường tẻ ngắt, tối ngày chỉ nghe tiếng con chim bắt cô trói cột gọi nhau thảm thiết ở mé đồi mà nhão cả người. Xong một khoá huấn luyện với thành tích siêu ưu: ba điểm mười tác xạ cho cả súng dài lẫn súng ngắn, ném lưu đạn vào loại xa nhất sư đoàn, thao tác quả nổ, kíp nổ, bắc cầu, làm hầm, phá cống... đều đạt điểm tối ưu, đang ngất ngây trong ánh hào quang hư ảo đó thì mẹ tôi khăn gói lên tìm bảo con ơi, con xin phép đơn vị về cưới vợ ngay đi kẻo con bé nó đổi lòng vì hàng ngày có cơ man nào là người tìm đến nhà nó. Tôi bảo chưa về được, con sắp vào Đảng rồi, về là lại làm lại từ đầu. Mẹ bảo không đảng thì đừng, tao với bố mày bây giờ chỉ mong có thằng cháu đích tôn cho ấm nhà ấm cửa. Tôi vẫn lắc đầu, tất nhiên cái chuyện vào Đảng chỉ một phần, phần khác quan trọng hơn là tôi còn muốn bay nhảy cho thoả chí trai, đút đầu vào chuyện vợ con coi như đút đầu vào quan tài. Đó là chưa nói đến cái khía canh thầm kín nhất là quan hệ giữa tôi và cô gái có bộ ngực no nê, căng mọng ấy mới chỉ dừng lại ở sự thèm muốn xác thịt, lòng tự trọng của con đực bị tổn thương chứ hình như chưa có cái mà người ta hay gọi bằng hai từ mỹ miều là tình yêu. Yêu gì mà tôi chả thấy mong, thấy nhớ gì sất và nếu thi thoảng có nhớ đến thì lại toàn nhớ những tiếng rên tiếng thở tiếng cào cấu điên loạn khiến cho căng cứng cả đũng quần. Mẹ lủi thủi ra về, tấm lưng còng xuống sườn đổi, tóc bạc bay bay... Hai tháng sau mẹ lại lên nữa. Lần này thì khóc lóc hẳn hoi. Cáu sườn, tôi hỏi: - “Thế cô ấy đâu mà cứ để mẹ vất vả đi một mình thế này?” - “Người ta là con nhà,người ta phải giữ giá chứ’'. Giá, giá quái gì, tôi nghĩ thầm, khi vào cuộc cứ rú lên như con lợn bị chọc tiết mà lại còn giá với giá, vẽ chuyện. Trần Lai, đại đội trưởng của tôi, một sĩ quan công binh thời đánh Mỹ có dáng người thấp đậm, nước da đen xì, nóng tính kinh khủng, nóng đến nỗi có lần đã tạt tai chí tử một chiến sĩ bộc lộ sự hèn nhát ngay trong hàng rào địch khiến cho cả trận đánh bị bại lộ và tất nhiên người tát phải chấp nhận một kỷ luật giáng cấp tái tê nhưng ngược lại, anh lại thương lính đến lạ lùng, tối đó đến chơi, nghe chuyện đã nổi cáu mắng té tát: - “Cậu là thằng vô cảm! Cưới hay không kệ xừ cậu, nhưng cậu không được để bà cụ đi lại khổ sở thế. Ngày mai xuống quản lý lấy phụ cấp, lấy công tác phí đưa bà cụ về.” Xong, anh kéo tôí ra đầu hồi, dúi vào tay tôi năm chuc ngàn, nói khẽ: - “Tao chỉ còn thế này, cầm về mà lo việc. Cho tao hỏi thăm cô ấy và chúc vui vẻ, hạnh phúc!”. Tý nữa thì tôi oà khóc. Đời lính gian truân, cơm không đủ no, áo không đủ ấm, quanh năm chỉ có canh toàn quốc, nước mắm đại dương với tiếng gãi ghẻ sồn sột qua ngày, năm chục ngàn là cả nửa chỉ vàng của người ta chứ có ít ỏi gì đâu, vậy mà... Nhưng lời chúc của đại trương đã thành thừa, về đến nơi, con em gái lúc ấy đã tròn mười tám tuổi nhưng tong teo, xanh dớt chỉ bằng đứa bé mười ba đã chạy ra tận đầu làng đón với một cái tin khá là bất ngờ: - “Nhà chị ấy hôm qua có đám ăn hỏi rồi!” Thay vì trợn trừng con mắt, tôi lại cười: - “Thế à? Ai đó?” - “Nghe đâu như ở Hà Nội, dân thuế má hay thương nghiệp gì đó, giàu lắm, cưỡi cả ô tô về” “Giàu lắm à? Vậy mừng cho cô ta!” Không biết mừng cho ả hay mừng cho tôi. Vậy là thoát, khoảng trời trước mặt như có gió thổi mênh mang. Tôi đưa cho con bé năm chục ngàn bảo để thuốc thang, tẩm ổ. Nó nói: “Em không cầm đâu. Bộ đội nghèo thế mà tháng nào anh cũng gửi tiền về rồi.” Tôi ôm mái tóc khét nắng của nó vào lòng, nói qua nước mắt: “Nhất định sau này anh sẽ kiếm nhiều tiền, thật nhiều tiền để đưa em đi khắp nơi chửa bệnh.” Tối hôm đó thì Cái nhìn xuất hiện. Mẹ tôi hứ một tiếng rồi phủi đít bỏ đi vào nhà trong. Cái nhìn vẫn đau đáu nhìn tôi như nhìn người từ cõi chết trở về rồi nghẹn giọng: “Em muốn gặp anh... Gặp lần cuối. Em chờ ở chỗ cũ” Thì gặp, mất mát gì mà không gặp, để xem nó nói gì nào? Trời đất, vừa ra đến nơi, lập tức mặt mũi, mồm.miệng, thân thể và cả cái chỗ ấy của tôi chìm ngập trong những cái hôn, cắn, bóp nắn bỏng rát cùng với tiếng nói nhớt nhợt: “Hùng ơi! Đừng hận em. Đời con gái mười hai bến nước, kiếp này em không lấy được anh thì xin hẹn đến kiếp sau em sẽ hầu hạ anh...” Tôi đẩy mạnh cô ta ra, nặng giọng: “Nổ mồm! Vậy còn ới tôi ra đây làm cái mốc khỉ gì?” “Vì em còn thương anh... nhớ anh.. Em muốn trước khi về nhà người ta được một lần cuối dâng hiến cho anh... Ôm lấy em đi, cho em đi, một lần này nữa thôi...” Kể ra cô ta đừng lảm nhảm những câu vô nghĩa như thế thì tôi đã đè sấn lên cái thân hình nóng nhức kia rồi bởi vì cái của nợ đã nằm im trong quần tôi giữa biên cương côi cút khá lâu giờ cũng đang muốn được sổ lồng tung cánh lắm chứ. Nhưng tôi lại lạnh băng, từ từ bước đến, đưa tay xé tung tất cả quần áo của con cái, xé luôn chiếc quần lót chả biết màu gì đã ướt nhem nhép quăng bừa ra cỏ, đặt như ném cái khúc thịt trắng nhễ nhại kia xuống cát cho nó nằm ngửa tênh hênh rồi chỉ đứng nhìn. Khúc thịt chấp chới đưa hai tay lên, run rẩy: “Kìa, nằm xuống với em đi... Em... em thèm anh... Em chỉ thích làm chuyện ấy với mình anh thôi...” Không hiểu sao lúc ấy tôi lại bật lên một tiếng cười khô khốc như xương gãy mà sau này đám đàn em nó bảo là cái cười lạnh buốt, cái cười tử thần rồi vạch quần ra đái một bãi ra đái tưới đều lên khắp khúc thịt kia, tưới cả lên cái miệng mà ngày nào còn ngậm, nuốt, nhai cái của tôi choàm ngoạp như nhai chuối, nói một câu không định nói và cũng chưa bao giờ biết cách nói: “Mày thèm một người nhưng mày lại lấy một người chỉ vì nó giàu thì mày chỉ đáng một bãi nước đái! Thà tao đổ vào bụng con điếm đứng đường còn hơn đổ vào bụng mày, phí!” Tôi bỏ đi, để lại một tiếng khóc bật lên cũng nhớt nhợt ở phía sau. Nó khóc vì nhục hay vì không được cong mông lên hứng khoái có trời mà biết nhưng còn tôi, trong trời đêm thăm thắm, tôi bỗng rã rời cả đầu óc trong nỗi thấu hiểu ê chề: Nghèo là nhục, nhục tới tận xương tuỷ, nhục đến nỗi cái cục thịt kia của mày có cường tráng, có tuyệt vời đến mấy thì bọn đàn bà cũng chỉ coi mày như một thằng đĩ đực không hơn, Hùng ạ! ° Chết nỗi, tôi lại lan man rồi! Từ ngày ra khỏi tù đến giờ tôi bắt đầu sinh ra cái tật lan man của người già, tôi đang nói đến một sự phản bội kia mà. Vâng, biên cương im ắng không còn đánh nhau nữa, cánh lính muốn tránh khỏi cái tiếng la một đám đông vô tích sự ắt phải chuyển sang làm cái gì đó cho giảm bớt đi tiếng gào trống rỗng của những chiếc dạ dày. Vì vậy tôi được lệnh dẫn trung đội hành quân xuống một xã ở đổng bằng giúp dân canh tác. Từ núi cao khô cằn bỗng một ngày được xuống với ruộng đồng ngút ngát thì có khác chi xổng tù. Sướng mê người. Ba cái việc gặt hái, phát bờ, gánh gồng tuy có vất vả thật song đã thấm gì so với việc đào hầm, khênh bê tông, vác nước leo cả chục cây số lên điểm chốt. Lại còn có cơm gạo mới, cá ngoài đồng, rau trong vườn... nhét bụng hàng ngày. Mới chỉ mươi bữa làm cái gã nông phu ngày mùa mà thằng nào thằng ấy béo đỏ ra. Hoan hô hoà bình! Vạn tuế nhân dân. Thì ra cái sướng cái khổ của con người của kiếp người cũng chỉ phụ thuộc vào những thứ tưởng chừng rất ư là nhỏ nhặt, là bình dị, là ngái nồng mùi phân tro lúa má như thế này. Trong trung đội có thằng Hoán, cái thằng phản bội đó đang hiện diện thiu thối trước mặt tôi đó, rất xấu trai nhưng dẻo mỏ, văn hoá hết lớp 12, giữ chân A trưởng, có tiếng là sát gái, nghe đâu là cháu họ xa của ông trung đoàn phó. Thường là, đóng quân nhà dân buổi sáng thì buổi tối hắn đã vật được con người ta ra rồi. Vật trên giường, vật dưới bếp, vật ngoài bụi cây, vật ngay trên bờ ruộng... cứ chỗ nào có thể đặt được cả cái lưng hay nửa cái lưng con đàn bà xuống là hắn vật tất. Hỏi bí quyết tại sao, hắn chỉ cười, răng lợi đen xì như cải mả. Hỏi nữa, hắn mới thủng thẳng như một triết nhân chuyên về tĩnh dục: - “Ôi dào, lòng vả như lòng sung, đàn bà cũng như đàn ông, đều thèm nhau hết, thèm rỏ rãi, chỉ có điều tinh ý biết lúc nào nó thèm mà gãi một cái, nhân một cái thế là xong.” Kệ, không sao, tốt thôi, đời thằng lính thua thiệt, ngấu đói lâu rồi, giờ nó có quá đục đi một chút cũng là chuyện thường, cũng mừng cho nó, miễn là ăn vụng phải chùi mép cho sạch và riêng cái khoản chùi chịt đó thì hắn đáng được tôn làm sư phụ. Nhưng thằng này, riêng cái tật lười nhác, đạo đức giả của nó là không chịu được. Đêm đi mò gái, sáng ra trưa trầy trưa trật mới dậy, loạng quạng ra đồng nhấc chân nhấc tay được dăm cái là lại lỉnh vào một chỗ kín ngoẹo đầu ngoẹo cổ ngáy khò khò, rớt dãi chảy lòng thòng cả xuống ngực. Nhìn nó ngủ mà lạ cho cái giống đàn bà tại sao lại có thể đi ăn nằm, yêu đương, hôn hít được với một thằng nửa người nửa ngợm như thằng này? Hay chính vì cái chất nửa người nửa ngợm đó mới làm cho cái con đàn bà cuồng nộ trong họ được sướng hả? Chịu! Chỉ bực rằng có một thằng A trưởng như thế thì chướng lắm. Nhắc nhở, nó thề sống thề mái sẽ sửa đổi. Nhắc nữa, nó làm thinh. Và nhắc nữa, nó câng mặt bảo hãy trả nó về trung đoàn. Thôi vậy. Đất không chịu trời thì trời đành chịu đất. Vả lại nó cũng là đứa dễ thương, có nó trong những đêm giao lưu văn nghệ với dân, trung đội cũng được mát mặt. Những tưởng cái thằng đã biết mê gái, tức là mê cái đẹp thì trong lòng nó vi vu, thoáng rộng như một ông đạo diễn sân khấu râu ria hôm nào xuống thâm nhập trung đoàn đã gật gù triết lý, nhưng thằng khốn này lại có rất nhiều nọc độc trong tâm hồn mà ba cái tinh khí đêm đêm được tháo ra đều đặn kia không làm cho nó vơi nhẹ đi được. Bắt đầu là sự ghen ghét, đố" kỵ. Thì cũng là vì gái cả thôi. Trong xã có một cô giáo không thật đẹp nhưng rất có duyên. Nghĩ rằng có thể ăn sống nuốt tươi được ngay, hắn giở lại cái bài cũ lòng vả như lòng sung ra, táo tợn kéo xếch cô sang bên này bờ dục tình. Chỉ có điều bờ dục cô không qua mà bờ môi của hắn lại sưng vếu lên bởi một cái tát trời giáng của ái nữ một sĩ quan quân đội. Nhưng cô ta lại có vẻ thiện cảm với tôi, thậm chí còn dấm dúi mua cho tôi gói thuốc, lạng chè Thái nhờ đứa em gái mang qua. Hôm sau nữa, buổi tốì, khi tôi đi họp với đội sản xuất về, cô đón tôi ngay tại bìa suối và dấm dứt nói tuốt tuột mọi khúc nhôi trong lòng, nào là cô đã để ý tôi từ lâu, cô thấy tôi đứng đắn, đẹp trai, cao lớn và đặc biệt là có cái miệng cười rất hiền... Cô bảo từ nhỏ đến giờ cô chưa đem lòng thương ai cho đến khi gặp tôi, tôi như tiếng sét đánh ngang trời vân vân... Toàn là ngôn từ nhà giáo tôi nghe tiếng được tiếng mất, nói chung là không hiểu gì nhưng rõ ràng có một điều tôi hiểu rằng lúc này thằng lính đang có giá, thời thế càng loạn lạc cái giá càng cao, chẳng qua tôi chỉ ăn theo cái giá đó mà thôi. Và tôi ăn thật, ăn ngốn ngấu, ăn cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, ăn ngay tại khu ruộng ngô xôn xao bốn hướng lá cành. Ranh mãnh như con rận, hắn theo dõi và biết được. Biết chuyển thành hận. Hận vì mất con mồi ngon hay hận vì chủ thuyết gãi nhấn của hắn bị phá sản toang hoang tôi cũng chẳng thèm để ý, Mà hận cũng chẳng làm cái đếch gì nếu như sau đó trung đội không được lệnh đi mở một đoạn đường qua núi xuyên đến cảng cá theo một hợp đồng kinh tế ký với bên giao thông. Khổ! Lâu nay chỉ nước sông công lính, vô tư, nay bỗng nghe mùi hợp đồng hợp đẹt, thế là cái máu tự do, láu cá và tất nhiên có cả tham lam trong tôi nó trồi lên. Thiên hạ người ta tham ối ra kia kìa, thằng lính khổ mãi có tham một chút đã sao, mà tham cho đơn vị, tham cho đồng đội chứ chả tham riêng cho cái mõm đói của mình. Thế là, đáng lẽ chỉ cần một lượng chất nổ thế này thế này thì tôi lại báo khống lên là thế kia thế kia rồi sử dụng chỗ dư đó đi đánh cá mang về cải thiện bữa ăn hoặc đổi gà, đổi vịt nhậu thả dàn. Nhiều nữa thì cho lính hoá trang dân thường lén lút tông ra chợ bán lấy tiền chia nhau. Chưa hết, một trung đội ba chục nhân mạng, nhiều quá, chả cần thiết, thì bớt một tổ lên rừng khai thác gỗ làm kinh tế với lâm trường, lờ lãi chia đôi. Cuộc đời lính thế là sang. Sang liên tục bởi được biệt phái cũng liên tục. Ngàv nọ, mới hôm trước trung đội vừa nhận được cái bằng khen thơm nức mùi vô bổ, hôm sau một đoàn thanh kiểm tra tay dao tay thước của trung đoàn đã ập xuống rồi. Hỏi han một hồi, soát xét giấy tờ một chập, kiểm tra biên lai, hoá đơn chứng từ một chập nữa, tức khắc cái gì cần lòi ra thì đã lòi sạch. Gã trung đội trưởng, con át chủ bài trong mọi cuộc biệt phái lớn nhỏ là tôi lập tức được điệu về ban chỉ huy. Nhận hết. Mà có chối cũng chả được. Lại được điệu trở lại tiểu đoàn cứng người ngồi chẵn một ngày, ngồi thêm buổi tối cho các đảng viên trong chi bộ phân tích mổ xẻ như mổ gà mổ vịt để rồi cuối cùng, thêm cái tội hủ hoá ngoài hôn nhân với con em bộ đội nữa, đành cắm mặt nhận một cái khai trừ đảng lưu lại. Lúc ấy mới thấy đau, đau rã rời, bao công sức mồ hôi nước mắt và cả máu tươi phút chốc đổ sông đổ biển sạch trơn. Khổ thân cái thằng tôi, cũng là vì mọi người, vì anh em quá ư lao lực cần có cái bổi bổ chứ có phải vì muốn ấm cật riêng mình đâu. Càng đau hơn khi ông đại đội trưởng Trần Lai lúc ra sau vườn ghé tai nói nhỏ trong tiếng nước đái chảy nhát gừng, kiểu chảy của bất kỳ một thằng đàn ông nào đã lâu rồi không được thông khí với đàn bà: - “Mày ngu quá thế! Ở đời ăn chia phải cho đều, chúng mày làm thế nào để cho thằng Hoán nó phun ra hết thế hả? Mà thôi, không sao, đời có vấp mới là đời. Người ta treo mày thì có nghĩa người ta vẫn tin mày, vẫn để cho mày một cửa, làm sao thì làm.” Một ngọn lửa xanh lè phực cháy trong đầu. Ngọn lửa của máu giang hồ điên khùng còn sót lại đã khiến cho tôi nửa đêm đi tìm nó, tóm ngực lôi thẳng nó ra ngoài đồi với ý định trừng trị thắng cẳng. Cái ý định này sẽ được thực hiện nếu như thằng khốn vẫn tỏ ra rắn mặt như nó đã từng rắn mặt nhưng nó lại sụm xuống như một con chó bị rút hết xương, lẩy bẩy quỳ xuống xin tha tội. Thì tha. Và cũng nhân dịp này tự tha luôn cho mình ra khỏi cái đời quân ngũ thời bình chán ngắt. - “Mày nghe đây: Cuộc đời còn tao còn mày, với tính khí của mày, mày có thể sẽ còn làm đủ trò tồi tệ nữa nhưng dứt khoát điều này thì phải tránh này, đó là sự phản bội, ganh ghét, đố kỵ, ăn người hại người.” Nói xong câu đó nhẹ người như ỉa xong một bãi cứt to, tôi khăn gói lên trung đoàn chấp nhận một thân phận lao công đào binh mà nói nhẹ hơn là treo giò, nhẹ hơn nữa là làm trực ban chuyên nghiệp, gác cổng chuyên nghiệp, đánh kẻng chuyên nghiệp. Chỉ có điều tôi không ngờ rằng cú kỷ luật bắt nguồn từ một sư phản trắc đe hàn này đã ám vào tôi, đã làm cho tâm hồn tôi nhiễm thạch tín, mất tin vào con người, vào cuộc đời, đã là điểm khởi đầu để tôi trượt dài sang một phần đời khác lúc nào cũng chênh chao bên miệng cá sâu.