Thế là cuối cùng buổi sáng chủ nhật mà Leonor và cô em họ cần phải đi dạo ở Kampo de Marta cũng đã đến. Có lẽ việc tả lại một cách cặn kẽ những cuộc dạo chơi ở Santiago là thích hợp, bởi vì còn lâu mới có dịp tất cả bạn đọc được quan sát cbsn của thủ đô đáng kính trước những ngày hội trọng thể nhân kỷ niệm các sự kiện đáng nhớ xảy ra vào tháng 9 năm 1810. Ngày 19 tháng 9 hàng năm ở Kampo de Marta diễn ra các trò chơi quân sự mà ngay từ tháng sáu đã bắt đầu được chuẩn bị ráo riết. Các ngày chủ nhật, những tiểu đoàn cận vệ quốc gia tập trung tại đây với vũ khí trong tay để tập dượt các trận đánh diễn tả lại sự đại bại của bọn  xâm lược Tây Ban Nha. Giới thượng lưu chỉ kiếm cớ để giải trí, chính vì thế cả một đám công chúng áo quần sặc sỡ, lũ lượt kéo đến Kampo de Marta hoặc Alameda để ngắm đoàn diễu binh, nhưng chủ yếu là để tự khoe mình. Thời kỳ đó những kẻ giàu sang ở thủ đô còn chưa học đòi châu Âu chạy nhong trên các đường phố trong những cỗ xe ngựa hào nhoáng, và thậm chí những bậc mệnh phụ quý tộc nhất cũng không cho là đáng hổ thẹn khi xuất hiện trong cỗ xe hai bánh hay trong cỗ xe đi thuê mà thời nay chỉ những tiểu thị dân hay những kẻ nghèo khó khác mới sử dụng! Những chàng công tử thời đó không có tấm gương của những chàng công tử thời nay và họ cưỡi trên các yên ngựa thuộc nòi Anh quốc thuần chủng khi trưng bày mấy bộ giáp bào bằng da rộng thùng thình cùng với mấy đôi giày cổ lỗ sĩ có những chiếc cựa to khủng khiếp mà hồi ấy được coi là chế phục không thể thiếu được của một kỵ sĩ thực thụ. Vâng, mốt đã đổi thay quá nhiều trong thập kỷ cuối cùng, nhưng còn tính khí của dân chúng thủ đô, đặc biệt là của các bà các cô, thì vẫn như xưa, giống như thời buổi chúng ta, những madame thời thượng hồi ấy cũng dạo chơi ở Pamilia hoàn toàn không phải để thở hít khí trời. Không, họ không chịu nổi cái việc không khoe khoang trước mặt nhau cái bộ y phục mới chứng tỏ rằng chồng hay cha họ có tiền rừng bạc biển. Cần phải nói rằng ở Santiago người ta ưa thích và biết ăn diện và ở đây người phụ nữ bị coi là tồi tệ, gần như là phạm trọng tội, nếu như hai lần liền xuất hiện trong cùng một bộ y phục khi đi dạo. Chắc hắn chính vì lý do đó à thường ngày không dễ gì bắt gặp một bà giàu có trên đường phố thủ đô, các bà các cô thích mặc đỏm lựa chọn thời điểm xuất hiện chỉ vào những buổi dạo chơi ngày chủ nhật, sáng chói với quần áo mới. Đối với những kẻ không có xe ngựa riêng hoặc thấy quá nặng nhọc khi phải đi chơi xa, họ đến Alemeda và với vẻ khoan thai giống hệt người chilê chính hiệu, họ diễu qua diễu lại ở đó trong khi chờ đợi lễ duyệt  binh bắt đầu. Các bà chăm chú xem xét nét trang phục của nhau, còn các ông thì cố chộp lấy ánh mắt của người đẹp nào đó. Còn lâu mới đến lúc dàn trống báo tin những người lính sắp tới nhưng dọc theo khắp Alameda đã đầy những xe xếp thành từng chuỗi, còn trên tất cả đường phố lân cận thì những kỵ sĩ hào hoa vờn múa, khêu gợi sự thán phục và ganh tị của những kẻ vô công rồi nghề đối với sự khéo léo cùng với bầy ngựa đua của mình. Song không phải dễ làm cho dân thủ đô ngạc nhiên, họ phân tích bọn công tử sang trọng ấy vô cùng chi li, mặc dù bọn này đã cố sống cố chết chỉ nhằm gây sửng sốt cho dân chúng. Giữa đám đàn ông bao giờ cũng có những kẻ sắc sảo rất nhiệt thành, chỉ cần một lời nhận xét xác đáng cũng khéo tạo ra trận cười giễu cho bất kỳ chàng công tử tự tin nào. Đám phụ nữ cũng không để thời gian trôi đi một cách uổng phí, ánh mắt dày dặn kinh nghiệm và thành thạo của họ chỉ thoáng qua là đã nhận ra một cách chuẩn xác một khuyết tật dù là nhỏ nhất trong trang phục của các tiểu thư. Các vị thử ngó cái cô nàng mặc váy xanh kia xem! Cô ta đã hai năm liền mặc cái đồ bỏ đi ấy rồi đấy. Cái cô nàng kia còn khôn ngoan hơn nữa, khoác tấm áo choàng đã mua từ ba năm trước! thế mà cứ tưởng là hình như không ai đoán ra được điều đó vì đã may thêm một vòng đăng ten gỡ từ áo dài của bà mẹ ra. Ấy đừng, tốt hơn là hãy chú ý đến cái cô nàng kia kìa! Cô ta vận chiếc áo dài mà cô chị đã bận từ khi chưa đi lấy chồng, còn trước đó bà mẹ đã từng chưng diện nó nữa chứ. Tôi biết tỏng chuyện này vì bà dì tôi cũng có một cái áo như thế. Những nhận xét xỏ xiên – bằng chứng của tài quan sát siêu phàm của phụ nữ - luân phiên nhau xổ ra một cách khoái trá cao độ đối với một cái nơ hoặc một màu sắc nào đó trên tấm áo của kẻ khác. Cuối cùng đoàn quân xuất hiện. Vừa trông thấy họ, đám đông liền tránh ra và các tiểu đoàn quân diễu qua chính giữa Alameda một cách long trọng. Đi trước mỗi trung đội là những sĩ quan tay giơ kiếm tuốt trần chào đón hàng người đứng dài hai bên, đôi lúc họ làm việc này say sưa đến mức làm loạn cả nhịp làm cho lính trráng phía sau cũng loạn theo. Vào năm 1850 (năm xảy ra những sự kiện miêu tả trong cuốn tiểu thuyết này), trong những ngày chủ nhật khi quân đội chuẩn bị diễn binh nhân ngày độc lập, ở Alameda náo nhiệt không kém gì thời bây giờ. Thật ra thì phía bắc đại lộ không đông đúc xe cộ choáng lộn như hiện nay, khi mà dân giàu có của thủ đô dựa vào mấy cái gối mềm hàng giờ bất động ngó xem du khách với vẻ quan trọng ta đây. Leonor đã nói trước với cha là nàng định đi ngựa dạo chơi ở Pampilia cùng với cô em họ. đối với ông Damasso thì ý muốn của con gái là thiêng liêng và ngày chủ nhật, gần buổi trưa, đã có những chú ngựa yên cương sẵn sàng đứng ở cạnh nhà. Leonor và Matilda được dành cho hai ngựa đua xinh xắn nhanh nhẹn. Ông Damasso, được cô con gái yêu cầu tháp tùng cuộc du ngoạn, chiếm một chiến mã to lớn oai vệ, còn Agustin và Martin thì được dành cho hai chú ngựa đực. Chàng Ensina đã mời người bạn mới của mình tham dự cuộc dạo chơi của gia đình.   Đó là một ngày tuyệt đẹp ở Chilê mà chỉ mùa xuân mới có. Trước 3 giờ chiều ở Kampo de Marta đã tụ tập cả một đám đông khổng lồ những kẻ ưa thích xem thao diễn quân sự. Trên thảm cỏ tươi xanh, những cỗ xe ngựa của những phụ nữ tuyệt vời phô trương vẻ đẹp chậm chạp lăn bánh, những kỵ sĩ hào hoa thì tay kìm cương ngựa, người cúi sát cửa xe để kiếm chác nụ cười ánh mắt của phái đẹp. Đoàn ngựa xe vui vẻ của các chàng và các nàng kéo dài trên cánh đồng, tận hưởng không khí trong lành, ánh nắng và niềm hưng phấn hân hoan. Leonor cùng cô em họ được vây bọc bởi cả một đoàn hộ giá của các chàng trai ái mộ làm cho tất cả phải chú ý. Thỉnh thoảng các chú tuấn mã nhanh nhẹn lại đưa hai cô vượt lên trước, nhưng các chàng lập tức đuổi kịp và giành nhau vinh dự được đi bên cạnh hai cô tiểu thư lộng lẫy. Điều hiển nhiên là Emilio Mendosa và Clemente Valencia cũng có mặt ở đây. Họ luôn luôn thúc gót giày vào sườn ngựa để được cặp sát Leonor. Martin giữ khoảng cách lui về phía sau, chàng không rời ánh mắt thán phục khỏi con gái ông Damasso và thậm chí không mảy may chú ý đến vẻ đẹp của thiên nhiên quanh mình. Nơi đây, trong khung cảnh hoàn toàn mới lạ, chàng nhận thấy cô gái càng trở nên mê hồn. dưới làn gió thoảng, gò má của nàng hơi ửng hồng, những tiếng quân hành đốt bùng ánh lửa tươi vui trong mắt nàng, còn tấm áo đen bó sát một cách tài tình đáng kinh ngạc vào thân hình cân đối. Gương mặt Leonor sáng rỡ một niềm hân hoan hồn nhiên gần  như thơ trẻ. Đó không còn là một người đẹp kiêu kỳ của phòng khách thượng lưu có ánh mắt làm cho Martin phải nghẹn thở - không ở đây nàng hoàn toàn khác hẳn: lãng quên tất cả, nàng thực tâm vui sướng vì cuộc dạo chơi thích thú, tận hưởng một ngày tuyệt vời, và phong cảnh tuyệt vời, cố sức đón những vuốt ve âu yếm của làn gió chứa đầy hương thơm của cỏ hoa đồng nội vẫn chưa khô những giọt sương ban mai. Trong một chốc lát đoàn kỵ sĩ ngao du bỗng ở kề ngay bên một tiểu đoàn đang nạp đạn vào vũ khí. Loạt đạn đầu tiên vang lên làm cho các chú ngựa giật mình chạy cuống và nhảy lồng lên, còn sau loạt đạn thứ hai chúng nhảy bắn sang một bên. Con ngựa điềm tĩnh của ngài Ensina hoảng sợ hơn tất cả, quên phắt  bản tính ôn hoà của mình, nó bỗng trở nên một kẻ hung tợn. Thật là hết chỗ nói, cái đồ gan lì này! – mặt tái mét và hoảng hốt, ông Damasso kêu lên khi con ngựa chồm hai chân sau. Những loạt đạn vẫn tiếp tục vang lên không ngớt, và bây giờ tất cả lũ ngựa đều bị kích động, con ngựa của ngài Ensina cứ giật lùi mãi, rốt cuộc đã hất luôn xuống đất cái lẵng đầy cam và chanh mà một người bán rong đang cố nài bán cho bọn thanh niên. Trật tự  ban đầu của đoàn kỵ sĩ bị phá vỡ, Leonor do tình cờ hoặc không cố ý đã ở bên cạnh Rivas, còn Matilda đang ra sức trấn an con ngựa của mình thì bỗng nghe thấy giọng thầm thì âu yếm của San Louis thật gần. Tôi chán ngấy cái kiểu dậm chân tại chỗ như thế này – Leonor nhìn lên Martin – Anh có thích phi thật nhanh không? Ồ có chứ, thưa tiểu thư! Thế thì hãy theo tôi – Leonor thúc ngựa và buông xõng. Nàng kín đáo ra hiệu cho Matilda và Matilda cũng bắt đầu cho ngựa phi nước đại. Ông Damasso chỉ tiễn biệt con gái bằng mắt vì ông còn phải đền cho người bán rong số cam đã bị bọn trẻ con thích của ngọt xơi mất. Hãy phi theo họ đi, còn ba thì xin đủ thôi! – ông kêu to với cậu con trai khi nhận thấy các cô gái đã ở quá xa. Đang bị kích động bởi hơi thở nóng hổi của chú ngựa đực Martin đang cưỡi, con ngựa của Leonor lại bị nàng vụt thêm cho một roi nên lồng lên phi như gió. Lén nhìn Leonor, Martin cảm thấy một nỗi xúc động không tả nổi và lần đầu tiên trong tâm hồn chàng nóng bỏng niềm hy vọng vào hạnh phúc. Sự mời mọc đi cùng bất ngờ của cô gái, giọng nói nhiệt thành, niềm hoan hỉ chân thật mà nàng bỉêu lộ trong cuộc phi ngựa – tất cả những điều đó làm cho Martin cảm nhận dấu hiệu tốt lành. Đắm mình trong những mộng tưởng đầy lạc thú, chàng trai si mê dõi theo từng cử động của Leonor. Nàng ngửa khuôn mặt đỏ bừng lên đón làn gió, mở to đôi mắt sáng ngời vì vui thích về phía trước, rồi thúc mạnh con ngựa vốn đã gắng hết sức phi nhanh. Và một lần nữa, chàng lại thấy nàng không còn là một cô gái xinh đẹp kiêu kỳ mà là một người con gái khiêm nhường, tốt bụng với một trái tim dịu dàng. Khi trên đường sừng sững xuất hiện khu nhà tù của thành phố, họ kìm ngựa dừng lại. Leonor ngó nhìn xung quanh và nhận thấy đôi bạn đồng hành của mình thong thả dong nước kiệu lùi lai rất xa phía sau. Anh thấy không, hóa ra chúng ta ở đây một mình – cô gái nói và chăm chú nhìn Martin lần đầu tiên thấy sung sướng  kể từ ngày đến thủ đô Bị ru ngủ bởi những ước mơ dịu ngọt, Martin đột nhiên quyết định chấm dứt ngay sự rụt rè nhục nhã và nhảy vào cuộc tranh đấu giành hạnh phúc. Những lời của cô gái làm cho trái tim chàng đập loạn xạ trong lồng ngực. phải chăng thời cơ vô cùng thuận lợi đã đến một lần nữa? Dồn hết quyết tâm, chàng hỏi với giọng run run vì hồi hộp: Cô có lấy làm tiếc không? Để giúp cho bạn đọc có thể chăm chú theo dõi những điều diễn biến trong trái tim cô gái, chúng tôi cho rằng cần phải tạm làm gían đoạn câu chuyện giữa nàng với Martin bằng vài lời giảng giải riêng tư. Khi hai người hướng về nhau và đặc biệt là khi giữa họ có một trở ngại hầu như không khắc phục nổi thì khi đó bất cứ cuộc trò chuyện nào đều không tránh được hoặc nó sẽ gắn bó họ với nhau, hoặc nó đe doạ chia lìa. Trong hoàn cảnh ấy, theo lẽ thường thì người ta rất ít nói, và đôi khi chỉ một câu thiếu thận trọng cũng đủ làm tổn thương nặng nề tâm hồn người khác. Leonor không chờ đợi câu hỏi như thế và những lời của Martin đã xúc phạm lòng tự ái của nàng. Nàng yêu cầu Rivas đi cùng để lánh xa, dù tạm thời, những kẻ ái mộ chán ngấy đã làm cho nàng đặc biệt bị phiền nhiễu trong thời gian gần đây, đông thời nàng cũng chưa từ bỏ mong muốn háo danh là chinh phục hoàn toàn trái tim của chàng để rồi bằng cách đó đánh gục chàng. Leonor có thể chờ đợi ở Martin đủ thứ - cả sự rụt rè thường có, thậm chí cả vẻ lạnh nhạt thực lòng hay vờ vĩnh, nhưng chỉ không phải là sự xấc xược chứa đựng trong câu hỏi của chàng! Chính vì thế cô gái quyết định sử dụng đến thứ vũ khí đáng tin cậy là tỏ vẻ thờ ơ lạnh lùng để trừng phạt chàng trai quá tự tin. Nàng làm bộ không nghe rõ những lời chàng nói và hỏi lại một cách kiêu ngạo: Anh vừa tự cho phép mình nói gì thế? Máu nóng dồn lên mặt Martin và gò má chàng vốn hơi ửng hồng bỗng đỏ lựng lên vì xấu hổ. Bản tính kiêu hãnh, chàng trai liền nổi giận và mặc dù trái tim chàng sẵn sàng nhảy ra khỏi lồng ngực vì xao xuyến, nhưng lưỡi chàng lại không chịu tuân thủ nên chàng lấy hết can đảm nói: Tôi cho phép mình đặt câu hỏi ấy, thưa tiểu thư, bởi vì tôi đi theo cô đây chỉ để thực hiện ý nguyện của cô mà thôi. Hơn nữa tôi còn sợ rằng, lạy trời, đừng có gì bất hạnh xảy ra cho cô. để phòng trường hợp tôi cần giúp đỡ ư? Tôi luôn sẵn sàng phục vụ, thưa tiểu thư! – Martin đáp lại với vẻ tự trọng. Leonor thích thú nghe những lời này bởi lẽ trong đó, giống như một tấm gương soi, phản ánh bản tính tự tôn của người phát ngôn ra chúng. Liệu anh có tự gánh quá nhiều trách nhiệm cho bản thân không khi muốn đền đáp sự hiếu khách của chúng tôi? – nàng nói tiếp – Anh chỉ cần phục vụ ba tôi một cách trung thực và tin cậy là đủ rồi. Cô không cần phải nhắc nhở tôi về hoàn cảnh lệ thuộc – Martin đáp – Không khi nào tôi quên vị trí của tôi trong xã hội còn thấp hơn cả mức khiêm nhường nữa. Khiêm nhường ư? Nhưng so với ai kia chứ? So với bất cứ người nào đang đi tới đây. Ý anh muốn nói đến anh trai tôi? Không đâu, thưa cô, nói thực thì là những người khác kia, các ngài Mendosa và Valencia ấy. Tại sao lại chính là họ nhỉ? – Leonor hỏi, cố che giấu đôi chút nét bối rối. Tại vì họ nhờ có vị trí của mình trong xã hội nên có thể hy vọng vào điều mà ngay cả mơ ước tôi cũng không dám. Trong khi đó đoàn kỵ mã ngao du kéo dài trên đường một cách ngoạn mục đã đến quá gần. Leonor trả lời vội vã: Tôi không thể đồng tình với anh – cô gái mở đầu với lòng chân thành hiếm thấy – tôi nhìn nhận con người không phải theo địa vị trong xã hội và càng không căn cứ vào sự giàu có. Anh biết đấy, - nàng mỉm cười nói thêm làm cho trái tim của Martin ngập tràn niềm vui sướng khó tả - tôi và anh luôn luôn không đồng quan điểm. Nàng khẽ thúc ngựa và phi về phía các bạn. Nhìn theo nàng hồi lâu, Martin ngẫm nghĩ: "Một sinh thể kỳ lạ biết bao! Chẳng lẽ nàng chỉ biết sống bằng lý trí mà hoàn toàn không có trái tim? Có lẽ nàng đơn thuần cười giễu mình? Hay là vì lý do gì đó nàng muốn tự đề cao trước mắt mình?" Cứ như thế Martin đắm chìm trong suy tư đến nỗi thậm chí không nhận thấy đoàn du khách đã tới bên. Lần đầu tiên chàng thấy lòng thanh thản sau khi nói chuyện với Leonor. Lần đầu tiên những tia sáng ấm áp của hy vọng sưởi ấm trái tim chàng, rộng mở chân trời ước mơ của chàng. Và bản thân niềm hy vọng ấy cũng đã là hạnh phúc tột đỉnh đối với Martin. Sau khi không còn thấy Leonor và Martin, đôi bạn đồng hành của họ lúc đầu còn phi nước đại, nhưng chẳng bao lâu đã chuỷên sang nước kiệu. Raphael sóng vai cùng với Matilda và cả hai say sưa với cuộc tâm tình vẫn thường xảy ra với những người yêu nhau. Gương mặt của San Louis sáng ngời hạnh phúc, đôi mắt chan chứa tình yêu trong khi đôi môi thầm thì những ước nguyện thủy chung cho tới trọn đời. Nhưng rốt cuộc chàng cũng hạ đôi cánh từ trời cao xuống đất để thông báo cho Matilda về những hoàn cảnh thuận lợi mà chàng hy vọng sẽ giúp lễ cưới của họ nhanh đến nơi. Ông cậu của anh sẽ giúp đỡ và hỗ trợ - Raphael nói – và điều đó mang lại hy vọng cho anh. Bởi vì ba em nhất định sẽ đề nghị cậu anh kéo dài thời hạn lĩnh canh và đây là sự bảo đảm hạnh phúc cho chúng mình. Nhưng chỉ có điều, em phải thú nhận với ba rằng em vẫn yêu anh như xưa. Liệu em có đủ quyết tâm không? Có – Matilda khẽ ấp úng – hoặc em sẽ là vợ anh, hoặc là em sẽ không bao giờ lấy chồng. Anh sẵn sàng quỳ gối trước mặt em! – Raphael sôi nổi thì thầm – Sự chia tay đau đớn còn đốt cháy trái tim anh dữ dội hơn nhiều, và nó đã được trao cho em mãi mãi. Họ lại tiếp tục nói bằng thứ ngôn ngữ dịu ngọt mà chỉ những người yêu nhau mới thấy dễ hiểu và dễ thương. Mải mê trò chuyện họ đến chỗ Martin lúc nào không hay. San Louis kêu to lên một vài câu với bạn, nhưng sau đó chợt nhìn thấy ông Damasso nên vội từ biệt và phóng đi. Cuối cùng ông Damasso cũng dàn xếp ổn thoả với người bán cam và vội vàng nhập cuộc với các bạn đồng hành. Theo tháng năm, ông Damasso trở nên nặng nề và không còn quen với những cuộc cỡi ngựa nên vì thế, dù cho con ngựa chạy nước kiệu một cách lười biếng, ngài tư sản đáng kính vẫn cảm thấy toàn thân ê ẩm. Ông Damasso ao ước được nghỉ ngơi chốc lát nhưng lúc này chưa thể được, Leonor thúc giục phóng đi và sau nàng, tất cả những người khác bám theo như thể hiệu lệnh làm cho ông Damasso vô cùng bất bình  bởi đã hoàn toàn kiệt sức vì nóng nực và mỏi mệt. Đoàn du khách vượt qua các cỗ xe và các kỵ sĩ mải xem diễu binh, cuối cùng đã đủôi kịp cỗ xe trong đó có bà Francisca và bà Engracia lúc nào cũng kè kè con chó Diamela. Ông Damasso cam đoan với vợ là ông không hề mỏi mệt chút nào, rồi cùng với mọi người ông bắt đầu ăn cam và mút kẹo mà các bà vẫn thường thủ sẵn mỗi khi đi dạo. Nhưng khốn khổ cho ông, hôm a Leonor không một chút chịu dừng lại, nàng lại thúc ngựa và ngài Ensina lại phải điên đầu phi ngựa theo cô con gái hiếu động của mình. Cuối cùng họ đến được Alameda và một lát sau xe của bà Engracia cũng đến. Ông Damasso cũng lập tức bám lấy bà dù sao điều đó cũng giúp ông nghỉ ngơi chốc lát. Và sự thật, chỉ sau một phần tư giờ, ông đã ly được dáng vẻ sảng khoái, nhưng than ôi, không được lâu lắc gì! Ông vừa mới động cựa khỏi chỗ là toàn thân đã nặng như chì và mỗi bước đi của con ngựa đều làm cho đau đớn không chịu nổi. Không thể nhận ra ngài Ensina luôn luôn chải chuốt cầu kỳ và ăn vận cẩn thận được nữa, chiếc mũ lật ra sau gáy, chiếc cà vạt xiêu vẹo, còn vầng trán thì đọng đầy những giọt mồ hôi to tướng. Ngài khẽ rên rỉ và tự thề rằng không bao giờ còn tham gia những cuộc dạo chơi như vậy nữa. Hình như nỗi thống khổ của ngài không có tận cùng, bởi vì Leonor hệt như một con báo non cứ vờn múa trên lưng ngựa không biết mệt dọc theo khắp Alameda. Đến tối họ đã trở về nhà, ông Damasso khó khăn lắm mới bò được từ lưng ngựa xuống với vẻ mặt vô cùng tội nghiệp. Nhìn con gái đầy trách móc, ông tuyên bố rằng nếu nàng còn nảy ra cái ý cưỡi  ngựa đi chơi như thế này lần nữa thì ông sẽ không đi cùng.