Tiên sinh ẩn náu Sơn Khê Ba lần lều cỏ đi về thành duyên Nam Dương cá nước thả nguyền Rồng lên đỉnh biếc khắp miền đều mưa Ngôi cao hậu chủ cậy nhờ Đã rằng trung nghĩa phụng thờ bấy lâu “Xuất Sư Biểu” kể trước sau Lệ ai ướt áo mà đau chín chiều. (Thơ Bạch Cư Dị) 
iữa Tào Chân với Tư Mã Y tuy tranh đấu ngấm ngầm thường phát sinh xung đột, song hai người vẫn khá tôn trọng đối phương. Bởi thế Tào Chân trước lúc lâm chung đã vì việc công, tiến cử Tư Mã Ý thay mình đối đầu với Gia Cát Lượng. 1. Cuộc bắc phạt thứ tư, đã dốc tận lực lượng Tháng 3 năm Kiến Hưng thứ 9, sau gần hai năm nghỉ ngơi trận mạc, Gia Cát Lượng tập kết một số lớn binh mã ở Hán Trung, chuẩn bị cuộc bắc phạt lần thứ tư. Cuộc bắc phạt thứ nhất, về kế hoạch rất hoàn chỉnh, nắm thời cơ cũng rất chắc, không may dùng nhầm Mã Tắc mới tạo ra thất bại thê thảm. Cuộc bắc phạt thứ hai, chỉ có thể kể là hành động tiếp nối lần thứ nhất, bởi thống soái quân địch là Tào Chân sớm đã chuẩn bị, lại thêm danh tướng giữ Trần Thương là Hác Chiêu có biểu hiện xuất sắc, khiến Gia Cát Lượng không được gì mà phải rút về, tuy nói rằng không đến nỗi thất bại, song cũng không có mặt mũi vẻ vang gì. Cuộc bắc phạt thứ ba, quy mô nhỏ, mục tiêu cũng không lớn, chỉ dùng để củng cố niềm tin của mình, lại tăng cường được thực lực ở cơ sở tây chiến tuyến. Sau trận đánh của Ngụy vào Thục năm Kiến Hưng thứ 8, bị mưa lớn ngăn cản, Gia Cát Lượng cho rằng thời cơ đã chín. Nghe nói Tổng tư lệnh Ngụy là Tào Chân bị bệnh nặng, một mai lìa đời, kết cấu quân sự của Tào Ngụy bởi liên tục mất đi những người xuất sắc thế hệ thứ 2 của họ Tào như Tào Hưu và Tào Chân mà sinh ra cục diện biến động lớn, cũng làm giảm sức tác chiến của quân Ngụy, bởi thế Gia Cát Lượng nhân cơ hội triển khai hành động bắc phạt có quy mô lớn. Lần này, ông vẫn lựa chọn tây chiến tuyến Kỳ Sơn, khá thấy về qui hoạch chiến lược, mục tiêu của Gia Cát Lượng không thay đổi, vẫn là Lương Châu ở phía tây xa xôi của Tào Ngụy. Đầu tháng 3, Gia Cát Lượng hoàn thành việc sắp xếp. Năm trước tư lệnh phòng vệ Giang Châu là Lý Bình (tức Lý Nghiêm) được điều đến Hán Trung, vẫn ở Hán Trung giúp đỡ công việc bận rộn, việc phòng vệ phía đông do con trai là Lý Phong tiếp nhiệm. Gia Cát Lượng dâng biểu phong Lý Bình làm Trung đô hộ, đóng ở Hán Trung, đứng đầu việc điều phối, vận chuyển lương thực cho quân bắc phạt lần này. Binh lực động viên lần này đến gần 10 vạn người, lương thực nhu yếu rất lớn, bởi thế việc vận chuyển đã sử dụng những trâu gỗ mới chế tạo. Lý Bình nắm việc bổ sung hậu cần, do áp lực rất lớn mà bận rộn. Biên chế đội quân bắc phạt thứ 4 như sau: Tư lệnh quân bắc phạt: Gia Cát Lượng Bộ tham mưu: Dương Nghi, Khương Duy, Đỗ Nghĩa. Tư lệnh đạo quân thứ nhất: Nguỵ Diên Tư lệnh đạo quân thứ hai: Cao Tường Tư lệnh đạo quân thứ ba: Ngô Ban Tư lệnh đạo quân thứ tư: Vương Bình. Tổng chỉ huy hành chính hậu cần ở Hán Trung: Lý Bình. Quân bắc chinh theo biên chế ấy, cuối tháng 3 xuất phát từ Hán Trung, dự định sẽ tập kết ở Vũ Đô, Âm Bình chuẩn bị nhằm hướng Kỳ Sơn phát động tổng công kích. 2. Tào Chân gần đất xa trời, Tư Mã Ý lại ra trận Đang lúc khẩn cấp trước mắt như vậy, tư lệnh tây chiến tuyến Tào Ngụy là Đại tư mã Tào Chân lại đang lúc bệnh tình nguy hiểm. Năm trước, Tào Chân thực hiện hành động quân sự đánh Thục Hán, động dụng số binh lực lớn chưa từng thấy, đến như đội quân Tư Mã Ý đang ở đông chiến tuyến cũng bị điều động. Chẳng may gặp phải mưa lớn suốt hơn 30 ngày, vùng núi Tần Lĩnh suốt ngày mờ hơi nước, quân Tào Ngụy không thuộc địa hình ở đấy rơi vào mê lộ, gần một tháng tiến thoái lưỡng nan, Tào Chân lại nóng vội, tự mình đội mưa gió chỉ huy cầm quân, bởi thế mà bị phong hàn nghiêm trọng. Sau khi về Tràng An, tâm tình vẫn ấm ức không yên, bệnh tình lại càng xấu đi, cho đến mùa xuân năm Kiến Hưng thứ 9, thì căn bệnh đã không thể khỏi. Ngụy chủ Tào Tuấn đến tận Tràng An thăm hỏi, Tào Chân biết đã sắp chết bèn tiến cử Tư Mã Ý kế nhiệm. Bởi Tư Mã Ý và Tào Chân vẫn bất hoà, Tào Chân phải tự tay viết một phong thư khẩn thiết cho người đưa thư đến Tư Mã Ý, trong thư nói: “Chẳng phải Trọng Đạt (tức Tư Mã Ý) chẳng thể cứu được quốc gia”. Yêu cầu Tư Mã Ý làm thay công việc mà mình chưa hoàn thành: Tiêu diệt Thục Hán và Đông Ngô, thống nhất Trung Quốc. Tư Mã Ý tên chữ là Trọng Đạt, người Hà Nội, hơn Gia Cát Lượng 2 tuổi ở cách Lạc Dương về phía đông bắc 70 cây số. Gia đình Tư Mã Ý là hào tộc trong vùng, tổ phụ từng làm Thái thú quận Hà Nội. Ở trong nhà thì Tư Mã Ý là thứ hai trong số 8 anh em trai, bởi 8 người con trai này đều có biểu hiện xuất sắc nên trong vùng vẫn gọi là Bát Đạt. Anh em nhà Tư Mã được giáo dục hoàn thiện, học vấn uyên bác, hơn nữa cũng rất hiểu Phật học. Người anh cả Tư Mã Lãng đã nổi tiếng rất sớm, Đổng Trác năm xưa có ý trọng dụng ông ta. Song Tư Mã Lãng xem Đổng Trác là loạn thần, cự tuyệt yêu cầu, lại dời bỏ gia đình theo Tào Tháo phất cờ nghĩa chống Đổng Trác. Tư Mã Lãng cá tính hiền lành, khoát đạt, tinh thông công việc, được Tào Tháo cho làm Huyện lệnh ở Thành Cao. Trong công việc có ân huệ, không dùng roi vọt mà dân không sai phạm, được Tào Tháo rất cảm mến, cho rằng là năng thần trị thế thiên cổ khó thấy. Đáng tiếc khi ông ta theo quân nam chinh Đông Ngô mắc phải dịch bệnh, đang lúc 47 tuổi sung sức mà chết ở trong quân. Tào Tháo thương tiếc Tư Mã Lãng, tài hoa mất sớm, bởi thế đặc biệt lấy người em là Tư Mã Ý 29 tuổi, cho làm tùy tùng riêng, lại cố ý đề bạt. Tư Mã Ý thời trẻ với người anh cả rất không giống nhau, song anh em đều chân thành, các bạn hữu thường phê bình Tư Mã Ý khoan hoà với bên ngoài mà xung khắc với bên trong, lại rất quyền biến; cũng tức là nói, ông ta tuy nhiệt tình có khí chất lại cảnh giác hay thay đổi, cũng có một chút xảo trá, rất giống với Tào Tháo khi còn trẻ. Trước đại chiến Quan Độ, Tào Tháo cần nhiều nhân tài, Tư Mã Ý tự nhiên cũng thuộc số đó. Song Tư Mã Ý hoài nghi Tào Tháo chẳng có đủ lực lượng hơn Viên Thiệu, bởi thế không muốn ra làm quan bèn giả vờ mắc bệnh trúng phong không ra làm việc, ngay đến anh cả Tư Mã Lãng cũng cho rằng ông ta bị bệnh thật. Phụ tá nội chính hàng đầu của Tào Tháo là Thôi Đàm, từng nói với Tư Mã Lãng: “Người em thứ hai của ông, trí tuệ và can đảm còn hơn cả ông. Sau này nhất định là tướng tài không sai”. Song Tư Mã Ý không lâu vẫn là một viên quan về văn học, giúp Tào Phi nghiên cứu học vấn, hai người có quan hệ khá thân thiết, bởi Tào Phi kém Tư Mã Ý 8 tuổi nên đối đãi với ông ta như em đối với anh cả. Trước đại chiến Hán Trung, Tư Mã Ý từ tuỳ tùng được thăng làm tham mưu quân sự, trong 12 năm ở gần Tào Tháo những năm cuối đời, học được không ít ở Tào Tháo về suy nghĩ ứng biến và đối nhân xử thế. Trong cuốn Biên niên sử “Tư trị thông giám” Tư Mã Ý đã ra chiến trận với cương vị tham mưu quân sự, khi Tào Tháo chinh phạt đạo quân đạo giáo Hán Trung mà lãnh tụ là Trương Lỗ, sau khi chinh phục được Hán Trung, ông ta lại đề nghị Tào Tháo thừa thắng tấn công Ích Châu, Tào Tháo lại cưòi mà nói với ông ta: “Dục vọng của ngươi thực là vô cùng, sao đã được đất Lũng mà còn muốn cả đất Thục nữa!”. Năm Kiến An thứ 24, Quan Vũ dùng thủy công đánh bại đại quân Vu Cấm, uy danh vang động Hoa Hạ, Tào Tháo có ý dời Hứa Đô để né tránh, Tư Mã Ý dốc toàn lực khuyên ngăn, lại đề nghị liên hợp với Đông Ngô tập kích phía sau Quan Vũ, chỉ một việc mà giải quyết được áp lực ở Tương Phàn. Tào Phi lên ngôi hoàng đế, Tư Mã Ý lập tức trở thành nhân vật quan trọng của chính quyền Tào Ngụy, rất được Tào Phi tín nhiệm, khi Tào Phi bệnh tình nghiêm trọng đã lấy Tư Mã Ý cùng với Tào Chân, Tào Hưu và Trần Quần làm đại thần phụ tá để gửi con, còn đặc biệt căn dặn Tào Tuấn, có việc gì đều phải thương lượng với Tư Mã Ý. Không lâu, Tôn Quyền không ngừng tăng cường quân lực ở Giang Lăng, khiến Phàn Thành và Tương Dương bị áp lực rất lớn. Tào Tuấn bổ nhiệm Tư Mã Ý làm Kiêu kỵ đại tướng quân, kiêm đốc quân hai châu Kinh, Dự, đến đóng quân ở Uyển Thành, để ngăn cản Đông Ngô khuyếch trương thế lực. Chính ở vào giai đoạn này, Mạnh Đạt dự tính khởi nghĩa ở Tân Thành, hưởng ứng cuộc bắc phạt của Gia Cát Lượng, bị hành động hoả tốc của Tư Mã Ý dẹp yên. Năm Kiến Hưng thứ 8, Tào Chân phát động hành động quân sự thảo phạt Thục Hán, từng giao ước với Tư Mã Ý từ Hán Thủy ngược lên, từ Tây Thành tiến đánh phía đông bồn địa Hán Trung, đấy cũng là lần thứ nhất, Tư Mã Ý giao chiến với Thục Hán. Lại bởi mưa to liên tục hơn một tháng, nước sông Hán Thủy cuộn chảy dữ dội, đội thuyền của Tư Mã Ý vẫn chẳng có đường lên, Tào Tuấn đã phải hạ lệnh rút quân. Giữa Tào Chân và Tư Mã Ý, tuy ngấm ngầm tranh đấu, thường có xung đột nảy sinh, song hai bên vẫn khá tôn trọng đối phương. Bởi vậy Tào Chân trước lúc lâm chung, đã vì việc công tiến cử Tư Mã Ý thay mình đối đầu với Gia Cát Lượng. Lý do của ông ta là Tôn Quyền lực lượng tuy lớn, song trong điểm việc tự lập làm hoàng đế, về nguyên tắc là tự bảo tồn; Thục Hán tự nhận là người kế thừa chính công của vương triều Thục Hán, bởi thế mưu toan bắc phạt của Gia Cát Lượng rất lớn, không thể không đề phòng cẩn thận. Có thể Tào Chân sớm đã nhìn thấy, bởi thế hệ thứ 2 của họ Tào đến sớm tàn lụi, Tào Tuấn cố nhiên là người hiền tài, song tuổi còn trẻ, thực lực chính quyền họ Tào đã suy yếu, ắt nên dựa vào danh tiếng nhà Tư Mã là thế gia vọng tộc ở vùng Lạc Dương để duy trì sức nắm giữ của chính quyền họ Tào, nên đã hy vọng Tư Mã Ý phối hợp mật thiết với Tào Tuấn. 3. Chiến thuật Tư Mã Ý thi hành, lấy tĩnh lặng để mà chế động. Bình tĩnh mà nói, kinh nghiệm tác chiến của Tư Mã Y vẫn không bằng Gia Cát Lượng, nhược điểm này tự Tư Mã Ý cũng đã thấy rất rõ ràng. Đã chịu lệnh giữa lúc lâm nguy, Tư Mã Ý không dám chậm trễ, lập tức từ Kinh Châu trở về kinh thành Lạc Dương bàn bạc với Tào Tuấn. Tào Tuấn đưa bức thư tiến cử của Tào Chân cho Tư Mã Ý, lại dặn rằng: “phía tây là việc quan trọng, chẳng phải ngươi thì chẳng ủy thác cho ai được”. Ngay lúc đó, Tào Tuấn lệnh cho Tư Mã Ý lập tức đến Tràng An, đôn đốc Trương Cáp, Phí Diệu, Đới Lăng, Quách Hoài cùng đối phó với đội quân bắc chinh của Gia Cát Lượng. Tháng sau Tào Chân bệnh nặng từ trần, từ đấy về sau, đại quân của Tư Mã Ý dần dần trở thành nòng cốt của quân đội Tào Ngụy. Trái lại đội chủ lực của Tào Chân, Tào Hưu lùi xuống địa vị phụ thuộc. Tư Mã Ý sau khi đến Tràng An, lập tức sắp xếp đội quân đối phó với Gia Cát Lượng. Tổng tư lệnh: Tư Mã Ý Tham mưu: Tư Mã Sư, Tư Mã Chiêu Tư lệnh tiền quân: Trương Cáp Tư lệnh trung quân: Quách Hoài Tư lệnh hậu quân: Tư Mã Ý tự kiêm nhiệm Tướng lĩnh quân đoàn: Ngụy Bình, Giá Hủ (không phải là Giả Hủ thời Tào Tháo) Phó tư lệnh: Đới Lăng Đạo quân phòng ngự mà Tư Mã Ý sắp xếp, số người ước độ 20 vạn, sau khi xuất phát từ Tràng An, Ngụy chủ Tào Tuấn cũng sắp xếp đội quân hậu viện ở Lạc Dương nhằm khoảng 30 vạn người, để ứng phó lúc cần thiết, chi viện cho tiền tuyến mau chóng, xem ra, Tào Tuấn dự liệu dốc toàn lực đối phó. Tư Mã Ý lệnh cho Phí Diệu và Đới Lăng dẫn 4000 tinh binh, phòng thủ vị trí quân sự quan trọng ở Lương Châu, một mặt có thể ngăn cản Gia Cát Lượng chiếm 3 quận ở Lũng Tây, một mặt khác cũng có thể bảo đảm cho quân phòng thủ ở tiền tuyến Kỳ Sơn và tuvến bổ sung cho Ung Châu. Trương Cáp đề nghị với Tư Mã Ý, để ông ta dẫn tiền quân, từ vùng Mi huyện và Ung huyện, theo đường Bao Cốc xuống phía nam, tiến đánh trận địa bổ sung của Gia Cát Lượng ở Hán Trung, để bẻ gãy sức tác chiến của Gia Cát Lượng. Song Tư Mã Ý lo lắng kinh nghiệm tác chiến của mình ở vùng này không bằng Gia Cát Lượng, Trương Cáp có thể bổ sung nhược điểm này của mình, bởi thế mà khéo léo cự tuyệt. Ông ta nói thẳng với Trương Cáp: “Trước mắt trong quân đoàn, có thể một mình đối chọi với Gia Cát Lượng, nhìn chung chỉ còn một tướng quân thôi, nếu như phân tán binh lực, sức chiến đấu của chúng ta có thể bất lợi. Huống chi, vùng núi Tần Lĩnh nhiều đường hiểm trở, nghĩ rằng Gia Cát Lượng đã lấy một số ít binh lực cậy hiểm mà giữ, có đánh cũng chẳng lập được công, tin rằng chủ lực của ông ta nhất định đang ở Kỳ Sơn, chúng ta nên tập trung binh lực để đối phó với ông ta mới là đúng!”. Ở một phía khác, quân chủ lực của Gia Cát Lượng từ Vũ Đô trực tiếp đánh những cửa ải phòng thủ của Tào Ngụỵ ở chân núi Kỳ Sơn, ông ta dự liệu Tư Mã Ý sẽ từ phía nam Lũng Sơn, vượt qua sông Vị Thủy, qua Nhai Đình đi xuống Mộc Môn để cứu quân Tào Ngụy đang ở Kỳ Sơn. Bởi thế ông ta để Vương Bình chỉ huy đội “phi quân” được sắp xếp từ dân thiểu số Nam Trung, tiếp tục bao vây Kỳ Sơn, tự mình dẫn Ngụy Diên, Cao Tường, Ngô Ban lên phía bắc nghênh chiến với quân chủ lực Tư Mã Ý. Song khi đến gần Mộc Môn, Gia Cát Lượng lại đột nhiên thay đổi đường hành quân, ông ta cho rằng không muôn lấy cứng chọi cứng với Tư Mã Ý, mà chuyển sang phía tây trước đánh vị trí quan trọng ở Thượng Nhai do Phí Diệu trấn giữ. Có thể Gia Cát Lượng sớm đã có dự định, bởi vì mục tiêu thứ nhất cuộc bắc phạt của ông ta là Lương Châu, chỉ là để lừa dối Tư Mã Ý mới cố ý bầy ra tư thế quyết chiến ở bên sông Vị Thủy, lại tránh thực đánh hư mà tấn công vào Thượng Nhai là phòng tuyến của Lương Châu rất quan trọng. Tư Mã Ý vẫn cho rằng Thượng Nhai hiểm trở lại chẳng có bao nhiêu binh lực trấn giữ, Gia Cát Lượng sẽ chẳng lãng phí thời gian ở đấy mới đúng. Chẳng ngờ Gia Cát Lượng cuối cùng lại động dụng binh lực rất lớn bao vây thành lũy Thượng Nhai, Lúc ấy Tư Mã Ý mới hốt hoảng lập tức phái đội quân Quách Hoài hoả tốc đến chi viện cho Thượng Nhai, tự mình tiếp ứng phía sau. Phí Diệu sau khi được Quách Hoài chi viện, lại can đảm hẳn lên. Để bảo đảm sự an toàn của Thượng Nhai, ông ta bàn bạc với Quách Hoài, muốn nhân cơ hội đại quân Gia Cát Lượng mới đến, ngay trong đêm tập kích vào đại bản doanh quân tiên phong Ngụy Diên đóng ở ngoài thành. Song Ngụy Diên kinh nghiệm lão luyện, lại dũng mãnh thiện chiến, ông ta phán đoán quân Quách Hoài mới đến Ngụy quân ắt sẽ chủ động cần chiến. Do thế đã tăng cường phòng thủ. Đạo quân tập kích của Tào Ngụy lại rơi vào chiến đấu ác liệt, sau nửa ngày tơi bời khói lửa, Phí Diệu và Quách Hoài không dễ thoát ra được, may mà quân Đới Lăng phòng thủ đã tính toán cẩn thận, ông ta để lại một số người giữ quan ải, rồi dẫn quân sĩ ra tiếp ứng, mở được đường rút cho bại quân của Quách Hoài và Phí Diệu thuận lợi rút về quan ải. Cũng trong thời gian này quân Cao Tường và Ngô Ban nhân cơ hội tiến đánh trận địa phòng thủ bên ngoài Thượng Nhai, khiến Phí Diệu chỉ còn biết rút về cố thủ trong quan ải, cánh đồng lúa bên ngoài Thượng Nhai bị đại quân Thục Hán gặt hết; đến khi đại quân Tư Mã Ý vượt qua sông Vị Thủy, phát hiện sự phòng thủ phía ngoài Thượng Nhai đã hoàn toàn rơi vào trong tay Gia Cát Lượng, nghĩ có đến Thượng Nhai cũng chưa chắc đã thắng được. Đang lúc tiến thoái lưỡng nan như thế, chỉ biết dùng sách lược lấy tĩnh chế động. Tư Mã Ý hạ lệnh đóng lại bên sông Vị Thủy, xây dựng doanh trại phòng thủ, cậy hiểm mà giữ, để tiêu hao lương thực quân viễn chinh của Gia Cát Lượng. Dẫu quân Thục Hán khiêu khích như thế nào, Tư Mã Ý thảy đều không để ý, khiến Gia Cát Lượng không triển khai được gì. Dẫn một đội quân lớn gấp bội kẻ địch, lại được chuẩn bị rất đầy đủ, kiên nhẫn không tiến hành quyết chiến, Tư Mã Ý đích xác đáng được gọi là kẻ hào kiệt có thể xưng bá sau này. + Sách lược rút quân, dẫn dụ tốc chiến. Đối mặt với chiến thuật kiên trì phòng thủ của Tư Mã Ý, Gia Cát Lượng quyết định tạm thời rút quân về Lỗ Thành cách Nhai Sơn 50 dặm về phía đông bắc, ở đấy có thể đồng thời giám sát động tĩnh của Tư Mã Ý và quân giữ Thượng Nhai. Nếu như Tư Mã Ý nhân cơ hội đến cứu Thượng Nhai, Gia Cát Lượng sẽ phối hợp với Ngụy Diên cùng giáp kích trong ngoài, có thể sẽ giao chiến lớn ở Nhai Đình để báo thù trận thất bại năm xưa của Mã Tắc. Song Tư Mã Ý tựa hồ không trúng kế, ông ta tuy có di động quân đội, lại chẳng nhằm đánh về phía Thượng Nhai. Trái lại, nhằm phía sau đạo quân Gia Cát Lượng mà bám, ông cũng không nhân cơ hội để tập kích mà như nhìn ở đâu đâu, lại còn như giữ một khoảng cách an toàn đối với Gia Cât Lượng. Gia Cát Lượng cũng không hiểu được rốt cuộc Tư Mã Ý chơi chiến thuật gì, chỉ cần Gia Cát Lượng động quân, ông ta cũng chuyển động theo, Gia Cát Lượng vừa dừng lại, ông ta cũng dừng lại, lại còn lập tức cho xây dựng công sự phòng ngự, dựng doanh trại để đợi quân Thục tấn công, nếu Gia Cát Lượng có hạ lệnh tấn công thì ông ta đóng trại cố thủ không đáp ứng gì. Song chỗ Gia Cát Lượng không hiếu, đối với các tướng lĩnh của Tư Mã Ý họ lại hiểu được, làm như vậy thực chẳng có mặt mũi gì! Lão tướng Trương Cáp từng lập được chiến công ở đấy thực cũng chẳng hiểu Tư Mã Ý rốt cuộc sẽ làm gì, bèn thản nhiên đề nghị rằng: “Đại quân Thục Hán từ xa đến đánh chúng ta, chúng ta tránh mũi nhọn không muốn giao chiến với họ, chủ yếu là nghĩ đến tiêu hao lương thực và tinh thần binh sĩ của họ, chiến thuật ấy tôi cũng rất đồng ý. Quân giữ Kỳ Sơn của chúng ta, biết chúng ta dẫn đại quân đến, tin tưởng có thể yên tâm hoàn toàn, cố thủ giữ doanh trại của họ, bởi thế tôi đề nghị chia ra một đội kỳ binh, vòng sau lưng họ, một mặt có thể tăng cường lực lượng phòng thủ Kỳ Sơn, một mặt cũng gây áp lực với quân Thục, xem như cứ bám sau họ như vậy, lại không dám đến gần, như có vẻ sợ hãi, như vậy khiến cho mọi người mất hết cả hy vọng”. Tư Mã Ý cho rằng thời cơ chưa chín, vẫn không đồng ý, quyết định vẫn bám theo Gia Cát Lượng, đến mỗi địa phương lại lập tức lập doanh trại, nhưng vẫn không muốn ra đánh. Quan chỉ huy hậu cần là Giá Hủ và Ngụy Bình, thấy thế không chịu được, bèn cùng thảo luận rằng, ông Tư Mã sợ quân Thục như cọp dữ, thực tế là hạ nhục chúng ta, làm như vậy khiến chúng ta thành ra trò cưòi thiên hạ. Những lời bàn tán này ít nhiều cũng lọt đên tai Tư Mã Ý, ông ta rất không vừa ý. Lại thêm trong quân không ngừng có biểu hiện bàn tán, quân Thục sợ nhất là Trương Cáp, còn Tư Mã Ý thì non gan, về căn bản chẳng đáng kể gì. Những lời lưu truyền này đích xác đã có phần chịu không nổi nữa. Đến tháng 5, áp lực của các chư tướng muốn đánh rất lớn, Tư Mã Ý bất đắc dĩ, đành phải nghe theo đề nghị của Trương Cáp, để Trương Cáp dẫn đội kỵ binh đến phía nam Kỳ Sơn đánh nhau với quân Vương Bình, ông ta tự mình dẫn Ngụy Bình và Giá Hủ, đến trước mặt Gia Cát Lượng khiêu chiến. Đội quân hỗn hợp bộ kỵ binh của Trương Cáp ước chừng có 6000 người, tin tức do thám cho biết đội “phi quân” của Vương Bình không đến 3000 người. Bởi thế Trương Cáp ngầm vạch kế hoạch, cho rằng quân Vương Bình thấy quân Tào Ngụy đến sẽ lập tức rút lui, bao vây ở Kỳ Sơn tự nhiên sẽ hết. Đến lúc đó, ông ta sẽ hợp với quân giữ Kỳ Sơn, từ phía Nam giáp kích vào đại bản doanh của Gia Cát Lượng ở Mộc Môn. Giống như chiến dịch Nhai Đình, sẽ rất mau chóng bức được Gia Cát Lượng rút về Hán Trung. Đội phi quân của Vương Bình tuy không nhiều, song ai nấy đều dũng mãnh thiện chiến, xem chết nhẹ như không. Vương Bình vừa nghe viện quân Trương Cáp kéo đến, chẳng những không chạy đi lại suốt ngày đốc chiến ở trước trận, tiếp tục bao vây Kỳ Sơn, củng cố công sự phòng ngự vững chắc ở đấy, quân Trương Cáp đánh mạnh song không tiến lên được, cũng không liên hệ được với quân Tào Ngụy đang bị bao vây. Vương Bình năm trước từng làm tướng trong quân Quan Trung của Tào Tháo, vốn xuất thân từ quân ngũ, phong phú kinh nghiệm chiến đấu thực tế, biết rất rõ phương thức tác chiến của đạo quân Quan Trung là Trương Cáp, hai bên đối trận kéo dài mấy chục ngày, Trương Cáp chẳng có biện pháp gì, trái lại trong quân đội của mình đã có vấn đề cung cấp lương thực nẩy sinh khó khăn. Quân chủ lực của Tư Mã Ý cũng chẳng có thuận lợi gì hơn. Sách lược trước đây của Tư Mã Ý là, trước tiên để Ngụy Bình và Giá Hủ dẫn hơn một vạn người mai phục ở vùng đất phía đông bắc Lộ Thành, sau đó ông ta dẫn quân chủ lực, đối đầu với quân Gia Cát Lượng, đương khi hai bên cùng ham đánh, Ngụy Bình sẽ vòng đường núi từ mặt bên đánh vào quân Thục. Bởi quân Ngụy có ưu thế tuyệt đối về số người, có thể sẽ bao vây được quân bắc phạt của Gia Cát Lượng ở Lỗ Thành, như vậy sẽ nắm chắc phần thắng. Để đạt mục đích ấy, Tư Mã Y lệnh cho hai người con của mình là Tư Mã Chiêu, Tư Mã Sư, đánh nhử ở trước mặt, hấp dẫn quân Thục chú ý, để Ngụy Bình và Giá Hủ thuận lợi tấn công. Không may, Ngụy Bình và Giá Hủ tiến vào vùng núi vòng sau mặt bên, nghĩ bất ngờ tập kích quân Thục Hán, lại để Gia Cát Lượng biết được, mà có những hành động ngăn cản khéo léo. Gia Cát Lượng lệnh cho Ngụy Diên đón đánh quân Ngụy Bình ở trong núi, hai bên mới giao chiến, Ngụy Diên đã phát động tấn công mãnh liệt. Quân Tào binh lực tuy nhiều, song bởi điều động trong núi không dễ, trái lại bị quân Ngụy Diên dần dần đánh bại. Trong trận đánh này quân Ngụy bị tổn thất hơn 3 nghìn người, hơn 5 nghìn bộ áo giáp, hơn 3 nghìn cung nỏ. Tư Mã Ý thấy quân Ngụy Bình tan vỡ, bèn vứt bỏ sự đối trận với Gia Cát Lượng rút về doanh trại cố thủ. Đạo quân Trương Cáp bao vây mé ngoài Kỳ Sơn, nghe nói Tư Mã Ý thua trận, hai bên lại hợp quân, giữ vững trận địa, mặc quân Thục khiêu chiến ra sao cũng không ra nữa. Theo dã sử ghi chép, Gia Cát Lượng không những mau chóng đánh tan quân Ngụy Bình, còn để Cao Tường, Ngô Ban dẫn dụ cha con Tư Mã Ý vào khe núi, sắp đặt hỏa công tiêu diệt, chẳng ngờ đúng lúc trời mưa to, thuốc nổ hoàn toàn bị ướt, cha con Tư Mã Ý mới may mắn thoát nạn. Song nếu xét cá tính Tư Mã Ý luôn cẩn thận, tình huống này thực ra rất khó tin. Nhìn chung hai kẻ địch lão luyện đối trận ở đây là cao thủ tương phùng, từ đầu đến cuối như cùng đắn đo, hai bên vẫn không có dịp giao đấu trực diện ác liệt. 5. Đuổi theo quân rút chạy, Trương Cáp phải bỏ mình Hai bên nhùng nhằng đến tháng 6, việc cung ứng lương thực của Gia Cát Lượng rơi vào khó khăn nghiêm trọng. Trâu gỗ mới thiết kế cố nhiên có công hiệu, rốt cuộc vẫn là tốc độ rất chậm, Gia Cát Lượng từ Vũ Đô đến Kỳ Sơn, từ Kỳ Sơn đến Lỗ Thành và Nhai Đình, chiến tuyến kéo dài, khiến cho Lý Bình phụ trách việc vận chuvển lương thực cảm thấy rất khó khăn. Không lâu, tham quân Mã Trung và đốc quân Thành Phan khẩn cấp đến tiền tuyến Lỗ Thành, yêu cầu được gặp Gia Cát Lượng, thay mặt Lý Bình truyền đạt khẩu dụ của hậu chủ Lưu Thiện, biểu thị công tác hành chính hậu phương có vấn đề nghiêm trọng, lương thực và trang bị cung ứng có khó khăn, hy vọng Gia Cát Lượng sớm rút quân để cùng bàn bạc lại. Gia Cát Lượng đang phiền não bởi lương thực cung ứng không đủ, nghe nói hậu phương có vấn đề, cũng thấy rằng miễn cưỡng không được, bèn khẩn cấp hạ lệnh rút quân. Thấy Gia Cát Lượng đột nhiên rút quân về, Tư Mã Ý phán đoán quân Thục đã cạn lương, lòng quân ắt không ổn định, nếu như nhân cơ hội truy kích, có thể rửa được mối nhục Ngụy Bình bị đánh bại. Bởi thế ông hạ lệnh cho Trương Cáp dẫn đội tiền quân, sắp xếp thành một đội kỵ binh hoả tốc đuổi đánh. Tam quốc diễn nghĩa có chép, nghe nói Gia Cát Lượng rút quân, Trương Cáp muốn chủ động đuổi đánh, Tư Mã Ý ra sức ngăn cản, song Trương Cáp kiên trì ý kiến của mình, dẫn đến bị mai phục phải bỏ mình. Ghi chép của lịch sử lại tương phản, Tư Mã Ý hạ lệnh đuổi đánh quân Thục đang rút lui, Trương Cáp lấy binh pháp Tôn Tử đã nói “quân chạy chớ đuổi” để phản đối, song Tư Mã Ý không chịu nghe, Trương Cáp đành phải gắng làm theo. Cứ theo cá tính của Gia Cát Lượng, thì ở lúc nguy cấp trước mắt ông ta vẫn làm theo thứ tự. Sau chiến dịch Nhai Đình, ngoài việc quân Ngụy Diên ở xa có tổn thất lớn, quân sĩ còn lại nói chung đều rút lui an toàn, từ đấy có thể thấy Gia Cát Lượng khá hiểu rõ bại mà không loạn. Tư Mã Ý lần đầu giao đấu, đánh giá thấp năng lực của Gia Cát Lượng ở mặt này, muôn nhân cơ hội mà thu được một chút chiến lợi, lại tạo thành bi kịch của quân Tào Ngụy chưa từng có. Do Vương Bình ở Kỳ Sơn vẫn có ưu thế tuyệt đối, Gia Cát Lượng nói chung không phải lo lắng đường về bị cắt đứt, bởi thế ông ta xuống chỉ thị cho quân Cao Tường bao vây ở Nhai Đình rút quân trước. Quách Hoài và Phí Diệu tuy tạm được giải vây, song việc liên hệ với quân lính chủ lực bị gián đoạn lâu ngày, Quách Hoài cẩn thận không dám một mình hành động, để quân Thục ỏ Lỗ Thành bị áp lực không lớn mau chóng rút lui có trật tự. Song Gia Cát Lượng lo lắng Tư Mã Ý hoặc Quách Hoài, sau khi xác định quân Thục rút lui, sẽ nhân cơ hội đuổi đánh, bèn tự mình đi chặn hậu, sắp đặt ở trên núi Mộc Môn số lớn cung nỏ, phối hợp với những cỗ nỏ liên châu mới cải tiến, muốn thử uy lực sát thương. Cứ theo ý định của Gia Cát Lượng trước đó, chỉ là tạo uy phong tàn sát quân Ngụy đuổi theo, đánh vào tinh thần binh sĩ, để họ không dám đuổi nữa mà thôi, lại chẳng ngờ câu được một con cá lớn. Trong chiến dịch tấn công và phòng thủ này, Trương Cáp ở đây khá có uy phong, lại có không ít ấm ức, tâm lý rất bất bình. Lại thêm lần đầu phối hợp với Tư Mã Ý, mọi việc đều bị hạn chế, một khối bực tức chưa có chỗ giải toả, lại bị cưỡng chế sai khiến đuổi đánh quân Thục đang rút lui, bởi thế cơ hồ mà xông thẳng phía trước, không lo đến tính mệnh, ví như đến tận khe núi cũng chưa phải đặc biệt cảnh giác, để đến nỗi bị tập kích bất ngờ của quân Gia Cát Lượng đi chặn hậu. Đối với vũ khí truyền thống nói chung, cứ theo kinh nghiệm tác chiến của Trương Cáp, sẽ chẳng có gì đáng lo ngại, song nỏ liên châu có uy lực rất lớn, một lần bắn ra hàng chục mũi tên, có ngăn cản cũng không được. Trong lần công kích đầu tiên, chân phải Trương Cáp bị trúng tên, ngã lăn xuống ngựa, khiến ông ta giận dữ hét to một tiếng, phẫn nộ xông lên trên núi mà chém giết, không được chốc lát đã chết trong trận mưa tên, danh tướng bậc nhất nước Ngụy khiến Gia Cát Lượng phải đau đầu đã phải bỏ mình bất ngờ như vậy. Đội quân kỵ binh mà Trương Cáp dẫn theo cũng cơ hồ hoàn toàn bị tiêu diệt. 6. Lý Bình giả truyền thánh chỉ. Đương khi đại quân Gia Cát Lượng rút về Vũ Đô và Âm Bình, Lý Bình đang ở Hán Trung phụ trách việc vận chuyển lương thực đột nhiên tuyên bố: “Lương thực vẫn đầy đủ, việc cung cấp hoàn toàn không có khó khăn gì”. Sau đó cho người đến nói với Gia Cát Lượng: “Làm sao lại rút quân nhỉ”. Lúc này Gia Cát Lượng hồ nghi rằng, phải chăng Lý Bình phái Mã Trung truyền lệnh, hay hậu chủ thấy khó khăn về vận chuyển mà truyền lệnh rút quân? Vì sao Lý Bình không biết việc này nhỉ? Chẳng nhẽ là Mã Trung nói bừa hoặc bên trong còn có điều gì? Lý Bình làm Thượng thư lệnh, là một đại thần được Lưu Bị gửi con. Nói cách khác, cứ theo ý tứ Lưu Bị lúc lâm chung, Lý Bình phụ trách việc ấy cũng chỉ kém có Gia Cát Lượng mà thôi. Lưu Bị vì sao lại xem trọng Lý Bình như thế? Nhìn chung bởi Lý Bình ở trong tập đoàn quan lại đã lâu, có quan hệ gắn bó với quân sĩ cũ rất lớn, để ổn định chính quyền mới của Thục Hán, Lưu Bị đặc biệt yêu cầu Lý Bình tích cực giúp đỡ Gia Cát Lượng. Song sau khi Lưu Bị mất, Lý Bình do phải đối phó với khả năng tấn công từ phía Đông Ngô, vẫn đóng ở Giang Châu, nói chung chắng có thời gian trở về Thành Đô phát huy ảnh hưởng của ông ta. Trái lại, Gia Cát Lượng sau khi về Thành Đô, trong thời gian rất ngắn, bằng vào kỹ xảo chính trị giỏi giang độc lập tổ chức lại các lực lượng Thục Trung, khiến chính quyền Thục Hán vốn mất ổn định, sau khi Lưu Bị mất không lâu lại ổn định. Hơn nữa sau khi từ Nam Trung khải hoàn về triều, tiếng tăm của Gia Cát Lượng đạt đến đỉnh cao, rất mau chóng nắm được đại quyền trong chính phủ Thục Hán, tựa hồ một chút cũng không cần đến Lý Bình giúp đỡ ví như sau khi ông ta đến Hán Trung để bắc phạt, nền chính trị ở Thành Đô cũng đều do những nhân vật tinh anh thế hệ thứ hai do Gia Cát Lượng đề bạt như Quách Du Chi, Phí Vỹ, Tưởng Uyển phụ trách. Đặc biệt là sau khi Trương Duệ mất, Gia Cát Lượng tựa hồ để điều hành chính trị chủ yếu đều giao cho phái Thiếu Tráng đảm nhiệm, xem như lão thần Lý Bình không thực tế phụ trách việc gì. Lại ví như công việc đóng giữ ở Giang Châu để phòng thủ Đông Ngô, cũng bởi Đông Ngô và Thục Hán có quan hệ hoà hoãn, cũng không quan trọng gì lắm. Gia Cát Lượng lệnh cho Lý Bình giao việc phòng thủ Giang Châu cho con trai là Lý Phong phụ trách, còn Lý Bình thì đến Hán Trung giúp đỡ Gia Cát Lượng việc cung ứng vận chuyển lương thảo phục vụ bắc phạt. Đối với Gia Cát Lượng mà nói, đấy cũng là chí công vô tư và biểu hiện trí tuệ chính trị cao độ. Gia Cát Lượng có cá tính rất cẩn thận, song cũng rất tự tin, là người có năng lực, mà không lo nghĩ gì nhiều về những chuyện không đâu, nói tóm lại chỉ nghĩ đến toàn tâm toàn lực vì công việc. Ông ta so với Lưu Bị lại hơn hẳn về hiểu biết chính trị ở Thục Trung và kết cấu xã hội, để tránh khả năng xảy ra tranh quyền sau khi Lưu Bị mất, ông ta quyết tâm mau chóng xây dựng một ban bệ kế tiếp. Để trong tâm của chính quyền Thục Hán được chuyển giao cho phái Thiếu Tráng thế hệ thứ hai, ông ta tự mình đảm đương công việc rất khó khăn, khai thác nghiệp vụ, đem những ngày sống còn lại cống hiến nam chinh bắc phạt vì tiền đồ của quốc gia. Bởi thế ông hy vọng những đại thần nguyên lão cũng giống như ông, không nắm mãi quyền lực chính trị thực tế, chỉ cầu làm được việc chứ không cầu quan tước lớn. Song với Lý Bình mà nói, sự tiết tháo và suy nghĩ cao siêu như vậy là chẳng thể hiểu được. Không dễ dàng gì được Lưu Bị cử làm đại thần phụ tá để gửi con, như vậy ông ta rất dễ phát huy quyền lực. Gia Cát Lượng không ở trong nước, theo lý mà nói, thì Lý Bình ở Thành Đô chỉ huy đại cục mới là đúng! Làm sao mà điều đến Hán Trung để quản lý việc bổ sung hậu cần không dễ ăn chút nào? Tin rằng Lý Bình về tâm lý nhất định rất bất bình. Ông ta oho rằng Gia Cát Lượng tước mất quyền lực của mình, hơn nữa trong lòng cũng nghiêm khắc chỉ trích sự độc tài của Gia Cát Lượng. Một lão thần có cùng cách nghĩ với Lý Bình là Liêu Lập. Liêu lập tự mình cho rằng có tài hoa, đủ để làm cánh tay của Gia Cát Lượng, bởi thế mà bất mãn với việc Gia Cát Lượng giao trực tiếp chính quyền cho phái Thiếu Tráng thê hệ thứ hai. Cá tính của Liêu Lập không giống với Lý Bình vẫn ôn hoà nhẫn nại, ông ta thường công khai bày tỏ tình cảm, nói xấu Quách Du Chi, Tưởng Uyển, thậm chí còn khiêu khích quan hệ giữa phái Nguyên Lão và phái Thiếu Tráng, bởi thế bị Gia Cát Lượng nghiêm trị, phế làm thường dân. Lý Bình nhẫn nại đã nhiều ngày, thậm chí còn đổi chữ “Nghiêm” ra chữ “Bình” ít nhiều về tâm lý có tác dụng trị liệu cho mình. Song sự bất bình trong lòng chẳng tiêu tan, cho nên chỉ cần có cơ hội ông ta đều nghĩ đến phục thù và tiết lộ ra. Việc vận chuyển lương thảo lần này, sau tháng 5, đã gặp phải những khó khăn giống như Tào Chân năm ngoái, mưa to liên tiếp mấy mươi ngày không ngừng, việc tải lương trở thành khó khăn, Gia Cát Lượng ở tiền tuyến lại không ngừng cấp bách thôi thúc, khiến Lý Bình về tình cảm không thể bình ổn được. Ông ta đầu tiên phái Mã Trung giả truyền thánh chỉ, bảo rằng hậu phương rất khó khăn, lại phái thuộc hạ là Sầm Thuật thôi thúc Gia Cát Lượng lập tức rút quân. Song ông ta tựa hồ chẳng suy nghĩ kỹ sau khi Gia Cát Lượng trở về, việc giả truyền thánh chỉ, sẽ dẫn đến ra sao. Có thể ông cho rằng Gia Cát Lượng sẽ không rút quân ngay, nhất định phải phái sứ giả đến trao đổi, đến lúc ấy ông ta sẽ đề nghị với Gia Cát Lượng, phái Thiếu Tráng ở triều đình không đủ kinh nghiệm điều hành, mới tạo thành khó khăn hành chính ở hậu phương, không gì bằng để ông ta về Thành Đô, triệt để giải quyết vấn đề chính trị và kinh tế, như vậy sẽ thực sự có quyền lực của đại thần phụ tá. Gia Cát Lượng ở tiền tuyến xa mấy nghìn dặm, kể như Quách Du Chi có liên hệ với ông ta cũng chẳng có phương tiện mau chóng, chỉ cần xử lý được việc này ổn thoả Gia Cát Lượng sẽ khó phát hiện được chân tướng của sự việc. Ông thực không nghĩ đến Gia Cát Lượng đối với những yêu cầu của chiến trường rất đỗi cẩn thận, bởi thế khi tiếp được tin lương thực khó khăn, đã lập tức tuyên bố rút quân. Lý Bình thấy thế làm hoang mang, ông sợ Gia Cát Lượng sau khi về Hán Trung sẽ phát hiện chân tướng của mình, truy cứu trọng tội giả truyền thánh chỉ, làm sai lạc quân cơ, song ông ta cũng không biết bởi làm gì để biện hộ và giải thoát được tội lỗi. Có lần, ông ta thậm chí muốn mưu sát Mã Trung và Sầm Thuật, để đổ vấy trách nhiệm, song sự việc đến mức ấy, chưa chắc lừa dối được Gia Cát Lượng, khiến ông ta vẫn ngần ngừ không yên. Hậu chủ Lưu Thiện ở Thành Đô nhận được tin Gia Cát Lượng đột nhiên rút quân. Do thời xưa thông tin chưa phát triển, phái Thiếu Tráng đang nắm quyền không hiểu được nguyên nhân của việc rút quân, có thể cho rằng quân Thục lại bại trận mà lo lắng không thôi. Bởi thế Lưu Thiện cho người đến chỗ Lý Bình đang giữ việc hậu cần hỏi han vì sao Gia Cát Lượng rút khỏi tiền tuyến. Đối mặt với vấn đề này, Lý Bình không biết phải trả lời ra sao mới phải, đầu tiên ông dâng biểu lên hậu chủ Lưu Thiện nói bừa việc rút quân lần này là giả vờ, là kế dụ địch mà thôi! Song từ thông tin trực tiếp giữa Gia Cát Lượng và Hậu chủ, Lưu Thiện mau chóng phát hiện đây tựa hồ chẳng phải giả vờ rút quân, bởi thế yêu cầu Lý Bình nói rõ. Lý Bình bấy giờ đã loạn cả thước tấc, vội vã dâng biểu lên Hậu chủ: Gia Cát Lượng có thể lúc lâm trận sợ địch, ngờ rằng đã vô cớ rút quân. Trọng thần tâm phúc của Gia Cát Lượng ở Thành Đô, nhận được biểu tấu ấy, không khỏi kinh hãi, lập tức khẩn cấp mật báo cho Gia Cát Lượng ở tiền tuyến. Gia Cát Lượng chẳng để lộ tung tích gì mau chóng trở về Thành Đô. Ông ta đưa lá thư Lý Bình gửi cho mình để đối chiếu lại với tờ biểu mà Lý Bình gửi cho Hậu chủ, lại cho vời những người có liên quan như Mã Trung, Sầm Thuật để hiểu rõ sự thực. Do có nhân chứng, vật chứng đầy đủ, dã tâm và thái độ thiếu trách nhiệm của Lý Bình đã hoàn toàn lộ rõ. Gia Cát Lượng hạ lệnh tạm đình lại chức vụ của Lý Bình, cho ở nhà đóng cửa suy nghĩ. Ví như chẳng có sự lừa dối của Lý Bình, Gia Cát Lượng bởi khó khăn lương thực mà phải rút quân, bởi thế tội danh Lý Bình làm sai lạc quân cơ thực ra cũng không nghiêm trọng. Song ông ta lấy dã tâm cá nhân, có thái độ lừa trên gạt dưới và trốn tránh trách nhiệm khiến Gia Cát Lượng rất bực tức, phải dâng lên Hậu chủ Lưu Thiện một tờ biểu kể tội như sau: “Kể từ Tiên đế qua đời đến nay, Lý Bình vẫn lấy lợi ích cá nhân làm chính, mưu cầu hư danh, mà không lo đến việc nước. Đương khi hạ thần chuẩn bị việc bắc phạt có yêu cầu Lý Bình ở Hán Trung lo việc hậu cần, song Lý Bình thấy chức vụ ấy lợi ích không lớn, có yêu cầu được làm Thứ sử Ba Châu cai quản năm quận. Năm ngoái, hạ thần muốn tây chinh ở Kỳ Sơn có cho vời Lý Bình đôn đốc việc hậu cần, Lý Bình lại nói Tư Mã Ý đã có lệnh chiêu phủ nên ảnh hưỏng đến sự ổn định ở biên giới phía đông, hạ thần biết Lý Bình có dã tâm, muốn lợi dụng việc ấy để đoạt lấy lợi ích cá nhân càng nhiều. Cho nên thần đặc biệt cho con trai của Lý Bình là Lý Phong nắm đạo quân Châu Giang, đãi ngộ đặc biệt như vậy là hy vọng Lý Bình sẽ hoà hợp với triều đình hơn nữa. Khi Lý Bình đến Hán Trung hạ thần đã giao việc hậu cần cho ông ta toàn quyền xử lý, có nhiều kẻ dưới trách thần quá thiên lệch với Lý Bình, đối với ông ta quá tốt. Song hạ thần cho rằng việc đại sự chưa ổn định, nhà Hán đang nghiêng lệch, nếu quá chỉ trích chỗ ngắn, không bằng rộng khen chỗ dài, để tăng cường sự đoàn kết nhất trí, cùng nỗ lực vì đất nước. Chẳng ngờ trong lòng Lý Bình chỉ nghĩ đến hư danh và lợi ích cá nhân, bởi thế điên đảo cả trắng đen, dối trên lừa dưới, tạo thành sự lầm lẫn quân sự nghiêm trọng. Đương nhiên lỗi lầm này, thần cũng không thể trốn tránh trách nhiệm, bởi đấy cũng là thiếu sót dùng người không cẩn thận của thần vậy”. Bởi Lý Bình là đại thần được giao phó việc nước địa vị rất lớn, sự việc này phải phân xử thế nào cho phải? Các đại thần trong triều Thục Hán đều thảo phạt râm ran. Gia Cát Lượng bầy tỏ rõ ràng cách nhìn nhận của ông đối với việc này: “Lòng trung thành của người ta, cũng giống như cá gắn liền với nước vậy. Cá nếu chẳng có nước nhất định sẽ chết, người ta nếu để mất lòng trung thành sẽ nảy ra điều xấu, đã là lương tướng phải giữ gìn sự trung thành của mình, mới có thể nêu danh muôn thủa được”. Cuối tháng 8, Hậu chủ Lưu Thiện hạ chiếu chỉ xoá bỏ các chức vụ của Lý Bình, phế làm dân thường. Đạo quân rất lớn mà Lý Bình cai quản không theo phái chính thống cũng bị giải tán sát nhập vào các đạo quân khác. Con trai Lý Bình là Lý Phong đang làm đốc quân Giang Châu cũng bị điều về Thành Đô, song Gia Cát Lượng vẫn cho làm Trung lang tướng, là quan tham mưu không trực tiếp cầm quân. Lúc đó có nhiều người cho rằng gia tộc Lý Bình có thể đều bị phế truất, chẳng ngờ Gia Cát Lượng nghiêm khắc trừng trị Lý Bình, còn đối với gia tộc ông ta lại khoan dung đặc biệt, người con cả là Lý Phong ngoài việc được kế thừa tước vị vẫn có thể tham dự đại sự quân chính triều đình Thục Hán. Gia Cát Lượng còn đặc biệt viết một bức thư hỏi han yêu cầu Lý Phong lo lắng giữ gìn chức trách, cùng với Trưởng sử Tưởng Uyển gánh vác công việc, hết lòng vì việc quốc gia. Lý Bình tuy bị đối xử nghiêm khắc, rốt cuộc ông ta cũng tự mình tỉnh ngộ, không oán giận gì với Gia Cát Lượng, khiến việc giải tán và phân chia đại quân của Lý Bình cũng hoàn toàn thuận lợi. Hơn nữa Lý Phong vẫn được trọng dụng rất đỗi cảm động. Sau này, Lý Bình đang ở quận Tử Đồng nghe tin Gia Cát Lượng bị bệnh từ trần, rất đỗi thương tâm, không lâu cũng đột nhiên phát bệnh nặng qua đời. Lời bình của Trần Văn Nghe nói thời Chiến quốc của Nhật Bản có một thần tượng quân sự là Vũ Điền Tín Huyền, rất thích sử dụng chiến thuật “chim gõ kiến”. Chim gõ kiến khi tìm các con côn trùng nhỏ ở cây, thường dùng mỏ nhọn gõ vào vỏ cây, cố ý gây ra tiếng động dẫn dụ những con côn trùng nhỏ ở trong cây, đương khi côn trùng thò đầu ra để xem có việc gì xảy ra, chim gõ kiến bèn dùng mỏ tóm lấy côn trùng rất chuẩn xác. Vủ Điền Tín Huyền cho rằng bất kể đối phương mạnh yếu ra sao, nếu không nắm rõ địch tình, ông ta nhất định phải chú ý cẩn thận, đầu tiên dùng một số ít binh lực thăm dò tình hình quân địch rồi mới tiến hành giao chiến thực sự. Bởi có chuẩn bị chu đáo, vùng Giáp Châu mà Vũ Điền Tín Huyền cai quản, lúc đó lực lượng không lớn lắm, song cũng như Napôlêông luôn luôn khi phải quyết chiến đều tập kết được binh lực nhiều hơn đối phương để giành lấy thắng lợi an toàn nhất. Tín Huyền với sự cẩn thận như thế là một đối thủ đáng sợ nhất với các võ tướng đương thời. Ngoài sự cẩn thận khi tác chiến, trong đám quần hùng thời Chiến quốc ở Nhật Bản, Tín Huyền là một người có biểu hiện giỏi giang nhất về điều hành hậu cần và kinh tế. Giáp Châu tuy là vùng núi nghèo khổ song việc cung ứng lương thảo cho chiến tranh, Tín Huyền vẫn đạt được những thành công lớn nhất. Lúc ấy ông ta biết rằng ở vùng Tam Hà có một lãnh chúa trẻ tuổi là Đức Xuyên Gia Khang, là người thận trọng và keo kiệt nổi tiếng, không khỏi than rằng “đấy mới là hậu sinh ưu tú đáng sợ nhất!”. Vũ Điền Tín Huyền vào cuối đời, từng đánh bại được Đức Xuyên Gia Khang ở Tam Phương Nguyên, song lại không muốn tận diệt, bút giả cho rằng Tín Huyền vốn có lòng yêu mến tài năng mà có chút nương nhẹ chăng. Trong cuộc giao chiến lần đầu giữa Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý, nhìn bề mặt không có gì rõ ràng, hai bên đều rất cẩn thận, không để đối phương lợi dụng khe hở. Ngoài chiến quả mà Ngụy Diên giành được khi tập kích Ngụy Bình, Giá Hủ, và sau này Trương Cáp bị tử trận ở Mộc Môn, có thể nói khắp cục diện trận chiến đều trầm lặng giống như sấm sét rất lớn mà mưa thì nhỏ; chỉ thấy quân đội điều động đến rồi điều động đi, hai bên động viên hơn 10 vạn người, hao phí không ít lương thực, song hai bên thực sự bị cuốn hút vào cuộc quyết chiến, đều chỉ khoảng một vạn người mà thôi. Chẳng qua, từ bình diện sách lược mà xem, thỉ thấy khá có ý tứ, hai bên đều thăm dò đối phương, để hiểu rõ đối phương, đích xác đích đáng được gọi là kỳ phùng địch thủ. Cuộc giao chiến lần này, bề ngoài Gia Cát Lượng chiếm thế thượng phong, hơn nữa Trương Cáp bị tử trận bất ngờ đối với Tào Ngụy là một đòn đánh rất nghiêm trọng. Song về thực chất mà nói, Tư Mã Ý cũng học được không ít, ông ta lần đầu tiên chỉ huy chiến cục ở Quan Trung và Lương Châu, đối thủ là danh tướng bậc nhất có kinh nghiệm phong phú, lại chẳng bị tổn thất nghiêm trọng. Gia Cát Lượng vẫn bởi vấn đề lương thực mà không thế rút quân. Tư Mã Y về thực tế cũng chưa cam chịu thất bại.
iữa Tào Chân với Tư Mã Y tuy tranh đấu ngấm ngầm thường phát sinh xung đột, song hai người vẫn khá tôn trọng đối phương. Bởi thế Tào Chân trước lúc lâm chung đã vì việc công, tiến cử Tư Mã Ý thay mình đối đầu với Gia Cát Lượng. 1. Cuộc bắc phạt thứ tư, đã dốc tận lực lượng Tháng 3 năm Kiến Hưng thứ 9, sau gần hai năm nghỉ ngơi trận mạc, Gia Cát Lượng tập kết một số lớn binh mã ở Hán Trung, chuẩn bị cuộc bắc phạt lần thứ tư. Cuộc bắc phạt thứ nhất, về kế hoạch rất hoàn chỉnh, nắm thời cơ cũng rất chắc, không may dùng nhầm Mã Tắc mới tạo ra thất bại thê thảm. Cuộc bắc phạt thứ hai, chỉ có thể kể là hành động tiếp nối lần thứ nhất, bởi thống soái quân địch là Tào Chân sớm đã chuẩn bị, lại thêm danh tướng giữ Trần Thương là Hác Chiêu có biểu hiện xuất sắc, khiến Gia Cát Lượng không được gì mà phải rút về, tuy nói rằng không đến nỗi thất bại, song cũng không có mặt mũi vẻ vang gì. Cuộc bắc phạt thứ ba, quy mô nhỏ, mục tiêu cũng không lớn, chỉ dùng để củng cố niềm tin của mình, lại tăng cường được thực lực ở cơ sở tây chiến tuyến. Sau trận đánh của Ngụy vào Thục năm Kiến Hưng thứ 8, bị mưa lớn ngăn cản, Gia Cát Lượng cho rằng thời cơ đã chín. Nghe nói Tổng tư lệnh Ngụy là Tào Chân bị bệnh nặng, một mai lìa đời, kết cấu quân sự của Tào Ngụy bởi liên tục mất đi những người xuất sắc thế hệ thứ 2 của họ Tào như Tào Hưu và Tào Chân mà sinh ra cục diện biến động lớn, cũng làm giảm sức tác chiến của quân Ngụy, bởi thế Gia Cát Lượng nhân cơ hội triển khai hành động bắc phạt có quy mô lớn. Lần này, ông vẫn lựa chọn tây chiến tuyến Kỳ Sơn, khá thấy về qui hoạch chiến lược, mục tiêu của Gia Cát Lượng không thay đổi, vẫn là Lương Châu ở phía tây xa xôi của Tào Ngụy. Đầu tháng 3, Gia Cát Lượng hoàn thành việc sắp xếp. Năm trước tư lệnh phòng vệ Giang Châu là Lý Bình (tức Lý Nghiêm) được điều đến Hán Trung, vẫn ở Hán Trung giúp đỡ công việc bận rộn, việc phòng vệ phía đông do con trai là Lý Phong tiếp nhiệm. Gia Cát Lượng dâng biểu phong Lý Bình làm Trung đô hộ, đóng ở Hán Trung, đứng đầu việc điều phối, vận chuyển lương thực cho quân bắc phạt lần này. Binh lực động viên lần này đến gần 10 vạn người, lương thực nhu yếu rất lớn, bởi thế việc vận chuyển đã sử dụng những trâu gỗ mới chế tạo. Lý Bình nắm việc bổ sung hậu cần, do áp lực rất lớn mà bận rộn. Biên chế đội quân bắc phạt thứ 4 như sau: Tư lệnh quân bắc phạt: Gia Cát Lượng Bộ tham mưu: Dương Nghi, Khương Duy, Đỗ Nghĩa. Tư lệnh đạo quân thứ nhất: Nguỵ Diên Tư lệnh đạo quân thứ hai: Cao Tường Tư lệnh đạo quân thứ ba: Ngô Ban Tư lệnh đạo quân thứ tư: Vương Bình. Tổng chỉ huy hành chính hậu cần ở Hán Trung: Lý Bình. Quân bắc chinh theo biên chế ấy, cuối tháng 3 xuất phát từ Hán Trung, dự định sẽ tập kết ở Vũ Đô, Âm Bình chuẩn bị nhằm hướng Kỳ Sơn phát động tổng công kích. 2. Tào Chân gần đất xa trời, Tư Mã Ý lại ra trận Đang lúc khẩn cấp trước mắt như vậy, tư lệnh tây chiến tuyến Tào Ngụy là Đại tư mã Tào Chân lại đang lúc bệnh tình nguy hiểm. Năm trước, Tào Chân thực hiện hành động quân sự đánh Thục Hán, động dụng số binh lực lớn chưa từng thấy, đến như đội quân Tư Mã Ý đang ở đông chiến tuyến cũng bị điều động. Chẳng may gặp phải mưa lớn suốt hơn 30 ngày, vùng núi Tần Lĩnh suốt ngày mờ hơi nước, quân Tào Ngụy không thuộc địa hình ở đấy rơi vào mê lộ, gần một tháng tiến thoái lưỡng nan, Tào Chân lại nóng vội, tự mình đội mưa gió chỉ huy cầm quân, bởi thế mà bị phong hàn nghiêm trọng. Sau khi về Tràng An, tâm tình vẫn ấm ức không yên, bệnh tình lại càng xấu đi, cho đến mùa xuân năm Kiến Hưng thứ 9, thì căn bệnh đã không thể khỏi. Ngụy chủ Tào Tuấn đến tận Tràng An thăm hỏi, Tào Chân biết đã sắp chết bèn tiến cử Tư Mã Ý kế nhiệm. Bởi Tư Mã Ý và Tào Chân vẫn bất hoà, Tào Chân phải tự tay viết một phong thư khẩn thiết cho người đưa thư đến Tư Mã Ý, trong thư nói: “Chẳng phải Trọng Đạt (tức Tư Mã Ý) chẳng thể cứu được quốc gia”. Yêu cầu Tư Mã Ý làm thay công việc mà mình chưa hoàn thành: Tiêu diệt Thục Hán và Đông Ngô, thống nhất Trung Quốc. Tư Mã Ý tên chữ là Trọng Đạt, người Hà Nội, hơn Gia Cát Lượng 2 tuổi ở cách Lạc Dương về phía đông bắc 70 cây số. Gia đình Tư Mã Ý là hào tộc trong vùng, tổ phụ từng làm Thái thú quận Hà Nội. Ở trong nhà thì Tư Mã Ý là thứ hai trong số 8 anh em trai, bởi 8 người con trai này đều có biểu hiện xuất sắc nên trong vùng vẫn gọi là Bát Đạt. Anh em nhà Tư Mã được giáo dục hoàn thiện, học vấn uyên bác, hơn nữa cũng rất hiểu Phật học. Người anh cả Tư Mã Lãng đã nổi tiếng rất sớm, Đổng Trác năm xưa có ý trọng dụng ông ta. Song Tư Mã Lãng xem Đổng Trác là loạn thần, cự tuyệt yêu cầu, lại dời bỏ gia đình theo Tào Tháo phất cờ nghĩa chống Đổng Trác. Tư Mã Lãng cá tính hiền lành, khoát đạt, tinh thông công việc, được Tào Tháo cho làm Huyện lệnh ở Thành Cao. Trong công việc có ân huệ, không dùng roi vọt mà dân không sai phạm, được Tào Tháo rất cảm mến, cho rằng là năng thần trị thế thiên cổ khó thấy. Đáng tiếc khi ông ta theo quân nam chinh Đông Ngô mắc phải dịch bệnh, đang lúc 47 tuổi sung sức mà chết ở trong quân. Tào Tháo thương tiếc Tư Mã Lãng, tài hoa mất sớm, bởi thế đặc biệt lấy người em là Tư Mã Ý 29 tuổi, cho làm tùy tùng riêng, lại cố ý đề bạt. Tư Mã Ý thời trẻ với người anh cả rất không giống nhau, song anh em đều chân thành, các bạn hữu thường phê bình Tư Mã Ý khoan hoà với bên ngoài mà xung khắc với bên trong, lại rất quyền biến; cũng tức là nói, ông ta tuy nhiệt tình có khí chất lại cảnh giác hay thay đổi, cũng có một chút xảo trá, rất giống với Tào Tháo khi còn trẻ. Trước đại chiến Quan Độ, Tào Tháo cần nhiều nhân tài, Tư Mã Ý tự nhiên cũng thuộc số đó. Song Tư Mã Ý hoài nghi Tào Tháo chẳng có đủ lực lượng hơn Viên Thiệu, bởi thế không muốn ra làm quan bèn giả vờ mắc bệnh trúng phong không ra làm việc, ngay đến anh cả Tư Mã Lãng cũng cho rằng ông ta bị bệnh thật. Phụ tá nội chính hàng đầu của Tào Tháo là Thôi Đàm, từng nói với Tư Mã Lãng: “Người em thứ hai của ông, trí tuệ và can đảm còn hơn cả ông. Sau này nhất định là tướng tài không sai”. Song Tư Mã Ý không lâu vẫn là một viên quan về văn học, giúp Tào Phi nghiên cứu học vấn, hai người có quan hệ khá thân thiết, bởi Tào Phi kém Tư Mã Ý 8 tuổi nên đối đãi với ông ta như em đối với anh cả. Trước đại chiến Hán Trung, Tư Mã Ý từ tuỳ tùng được thăng làm tham mưu quân sự, trong 12 năm ở gần Tào Tháo những năm cuối đời, học được không ít ở Tào Tháo về suy nghĩ ứng biến và đối nhân xử thế. Trong cuốn Biên niên sử “Tư trị thông giám” Tư Mã Ý đã ra chiến trận với cương vị tham mưu quân sự, khi Tào Tháo chinh phạt đạo quân đạo giáo Hán Trung mà lãnh tụ là Trương Lỗ, sau khi chinh phục được Hán Trung, ông ta lại đề nghị Tào Tháo thừa thắng tấn công Ích Châu, Tào Tháo lại cưòi mà nói với ông ta: “Dục vọng của ngươi thực là vô cùng, sao đã được đất Lũng mà còn muốn cả đất Thục nữa!”. Năm Kiến An thứ 24, Quan Vũ dùng thủy công đánh bại đại quân Vu Cấm, uy danh vang động Hoa Hạ, Tào Tháo có ý dời Hứa Đô để né tránh, Tư Mã Ý dốc toàn lực khuyên ngăn, lại đề nghị liên hợp với Đông Ngô tập kích phía sau Quan Vũ, chỉ một việc mà giải quyết được áp lực ở Tương Phàn. Tào Phi lên ngôi hoàng đế, Tư Mã Ý lập tức trở thành nhân vật quan trọng của chính quyền Tào Ngụy, rất được Tào Phi tín nhiệm, khi Tào Phi bệnh tình nghiêm trọng đã lấy Tư Mã Ý cùng với Tào Chân, Tào Hưu và Trần Quần làm đại thần phụ tá để gửi con, còn đặc biệt căn dặn Tào Tuấn, có việc gì đều phải thương lượng với Tư Mã Ý. Không lâu, Tôn Quyền không ngừng tăng cường quân lực ở Giang Lăng, khiến Phàn Thành và Tương Dương bị áp lực rất lớn. Tào Tuấn bổ nhiệm Tư Mã Ý làm Kiêu kỵ đại tướng quân, kiêm đốc quân hai châu Kinh, Dự, đến đóng quân ở Uyển Thành, để ngăn cản Đông Ngô khuyếch trương thế lực. Chính ở vào giai đoạn này, Mạnh Đạt dự tính khởi nghĩa ở Tân Thành, hưởng ứng cuộc bắc phạt của Gia Cát Lượng, bị hành động hoả tốc của Tư Mã Ý dẹp yên. Năm Kiến Hưng thứ 8, Tào Chân phát động hành động quân sự thảo phạt Thục Hán, từng giao ước với Tư Mã Ý từ Hán Thủy ngược lên, từ Tây Thành tiến đánh phía đông bồn địa Hán Trung, đấy cũng là lần thứ nhất, Tư Mã Ý giao chiến với Thục Hán. Lại bởi mưa to liên tục hơn một tháng, nước sông Hán Thủy cuộn chảy dữ dội, đội thuyền của Tư Mã Ý vẫn chẳng có đường lên, Tào Tuấn đã phải hạ lệnh rút quân. Giữa Tào Chân và Tư Mã Ý, tuy ngấm ngầm tranh đấu, thường có xung đột nảy sinh, song hai bên vẫn khá tôn trọng đối phương. Bởi vậy Tào Chân trước lúc lâm chung, đã vì việc công tiến cử Tư Mã Ý thay mình đối đầu với Gia Cát Lượng. Lý do của ông ta là Tôn Quyền lực lượng tuy lớn, song trong điểm việc tự lập làm hoàng đế, về nguyên tắc là tự bảo tồn; Thục Hán tự nhận là người kế thừa chính công của vương triều Thục Hán, bởi thế mưu toan bắc phạt của Gia Cát Lượng rất lớn, không thể không đề phòng cẩn thận. Có thể Tào Chân sớm đã nhìn thấy, bởi thế hệ thứ 2 của họ Tào đến sớm tàn lụi, Tào Tuấn cố nhiên là người hiền tài, song tuổi còn trẻ, thực lực chính quyền họ Tào đã suy yếu, ắt nên dựa vào danh tiếng nhà Tư Mã là thế gia vọng tộc ở vùng Lạc Dương để duy trì sức nắm giữ của chính quyền họ Tào, nên đã hy vọng Tư Mã Ý phối hợp mật thiết với Tào Tuấn. 3. Chiến thuật Tư Mã Ý thi hành, lấy tĩnh lặng để mà chế động. Bình tĩnh mà nói, kinh nghiệm tác chiến của Tư Mã Y vẫn không bằng Gia Cát Lượng, nhược điểm này tự Tư Mã Ý cũng đã thấy rất rõ ràng. Đã chịu lệnh giữa lúc lâm nguy, Tư Mã Ý không dám chậm trễ, lập tức từ Kinh Châu trở về kinh thành Lạc Dương bàn bạc với Tào Tuấn. Tào Tuấn đưa bức thư tiến cử của Tào Chân cho Tư Mã Ý, lại dặn rằng: “phía tây là việc quan trọng, chẳng phải ngươi thì chẳng ủy thác cho ai được”. Ngay lúc đó, Tào Tuấn lệnh cho Tư Mã Ý lập tức đến Tràng An, đôn đốc Trương Cáp, Phí Diệu, Đới Lăng, Quách Hoài cùng đối phó với đội quân bắc chinh của Gia Cát Lượng. Tháng sau Tào Chân bệnh nặng từ trần, từ đấy về sau, đại quân của Tư Mã Ý dần dần trở thành nòng cốt của quân đội Tào Ngụy. Trái lại đội chủ lực của Tào Chân, Tào Hưu lùi xuống địa vị phụ thuộc. Tư Mã Ý sau khi đến Tràng An, lập tức sắp xếp đội quân đối phó với Gia Cát Lượng. Tổng tư lệnh: Tư Mã Ý Tham mưu: Tư Mã Sư, Tư Mã Chiêu Tư lệnh tiền quân: Trương Cáp Tư lệnh trung quân: Quách Hoài Tư lệnh hậu quân: Tư Mã Ý tự kiêm nhiệm Tướng lĩnh quân đoàn: Ngụy Bình, Giá Hủ (không phải là Giả Hủ thời Tào Tháo) Phó tư lệnh: Đới Lăng Đạo quân phòng ngự mà Tư Mã Ý sắp xếp, số người ước độ 20 vạn, sau khi xuất phát từ Tràng An, Ngụy chủ Tào Tuấn cũng sắp xếp đội quân hậu viện ở Lạc Dương nhằm khoảng 30 vạn người, để ứng phó lúc cần thiết, chi viện cho tiền tuyến mau chóng, xem ra, Tào Tuấn dự liệu dốc toàn lực đối phó. Tư Mã Ý lệnh cho Phí Diệu và Đới Lăng dẫn 4000 tinh binh, phòng thủ vị trí quân sự quan trọng ở Lương Châu, một mặt có thể ngăn cản Gia Cát Lượng chiếm 3 quận ở Lũng Tây, một mặt khác cũng có thể bảo đảm cho quân phòng thủ ở tiền tuyến Kỳ Sơn và tuvến bổ sung cho Ung Châu. Trương Cáp đề nghị với Tư Mã Ý, để ông ta dẫn tiền quân, từ vùng Mi huyện và Ung huyện, theo đường Bao Cốc xuống phía nam, tiến đánh trận địa bổ sung của Gia Cát Lượng ở Hán Trung, để bẻ gãy sức tác chiến của Gia Cát Lượng. Song Tư Mã Ý lo lắng kinh nghiệm tác chiến của mình ở vùng này không bằng Gia Cát Lượng, Trương Cáp có thể bổ sung nhược điểm này của mình, bởi thế mà khéo léo cự tuyệt. Ông ta nói thẳng với Trương Cáp: “Trước mắt trong quân đoàn, có thể một mình đối chọi với Gia Cát Lượng, nhìn chung chỉ còn một tướng quân thôi, nếu như phân tán binh lực, sức chiến đấu của chúng ta có thể bất lợi. Huống chi, vùng núi Tần Lĩnh nhiều đường hiểm trở, nghĩ rằng Gia Cát Lượng đã lấy một số ít binh lực cậy hiểm mà giữ, có đánh cũng chẳng lập được công, tin rằng chủ lực của ông ta nhất định đang ở Kỳ Sơn, chúng ta nên tập trung binh lực để đối phó với ông ta mới là đúng!”. Ở một phía khác, quân chủ lực của Gia Cát Lượng từ Vũ Đô trực tiếp đánh những cửa ải phòng thủ của Tào Ngụỵ ở chân núi Kỳ Sơn, ông ta dự liệu Tư Mã Ý sẽ từ phía nam Lũng Sơn, vượt qua sông Vị Thủy, qua Nhai Đình đi xuống Mộc Môn để cứu quân Tào Ngụy đang ở Kỳ Sơn. Bởi thế ông ta để Vương Bình chỉ huy đội “phi quân” được sắp xếp từ dân thiểu số Nam Trung, tiếp tục bao vây Kỳ Sơn, tự mình dẫn Ngụy Diên, Cao Tường, Ngô Ban lên phía bắc nghênh chiến với quân chủ lực Tư Mã Ý. Song khi đến gần Mộc Môn, Gia Cát Lượng lại đột nhiên thay đổi đường hành quân, ông ta cho rằng không muôn lấy cứng chọi cứng với Tư Mã Ý, mà chuyển sang phía tây trước đánh vị trí quan trọng ở Thượng Nhai do Phí Diệu trấn giữ. Có thể Gia Cát Lượng sớm đã có dự định, bởi vì mục tiêu thứ nhất cuộc bắc phạt của ông ta là Lương Châu, chỉ là để lừa dối Tư Mã Ý mới cố ý bầy ra tư thế quyết chiến ở bên sông Vị Thủy, lại tránh thực đánh hư mà tấn công vào Thượng Nhai là phòng tuyến của Lương Châu rất quan trọng. Tư Mã Ý vẫn cho rằng Thượng Nhai hiểm trở lại chẳng có bao nhiêu binh lực trấn giữ, Gia Cát Lượng sẽ chẳng lãng phí thời gian ở đấy mới đúng. Chẳng ngờ Gia Cát Lượng cuối cùng lại động dụng binh lực rất lớn bao vây thành lũy Thượng Nhai, Lúc ấy Tư Mã Ý mới hốt hoảng lập tức phái đội quân Quách Hoài hoả tốc đến chi viện cho Thượng Nhai, tự mình tiếp ứng phía sau. Phí Diệu sau khi được Quách Hoài chi viện, lại can đảm hẳn lên. Để bảo đảm sự an toàn của Thượng Nhai, ông ta bàn bạc với Quách Hoài, muốn nhân cơ hội đại quân Gia Cát Lượng mới đến, ngay trong đêm tập kích vào đại bản doanh quân tiên phong Ngụy Diên đóng ở ngoài thành. Song Ngụy Diên kinh nghiệm lão luyện, lại dũng mãnh thiện chiến, ông ta phán đoán quân Quách Hoài mới đến Ngụy quân ắt sẽ chủ động cần chiến. Do thế đã tăng cường phòng thủ. Đạo quân tập kích của Tào Ngụy lại rơi vào chiến đấu ác liệt, sau nửa ngày tơi bời khói lửa, Phí Diệu và Quách Hoài không dễ thoát ra được, may mà quân Đới Lăng phòng thủ đã tính toán cẩn thận, ông ta để lại một số người giữ quan ải, rồi dẫn quân sĩ ra tiếp ứng, mở được đường rút cho bại quân của Quách Hoài và Phí Diệu thuận lợi rút về quan ải. Cũng trong thời gian này quân Cao Tường và Ngô Ban nhân cơ hội tiến đánh trận địa phòng thủ bên ngoài Thượng Nhai, khiến Phí Diệu chỉ còn biết rút về cố thủ trong quan ải, cánh đồng lúa bên ngoài Thượng Nhai bị đại quân Thục Hán gặt hết; đến khi đại quân Tư Mã Ý vượt qua sông Vị Thủy, phát hiện sự phòng thủ phía ngoài Thượng Nhai đã hoàn toàn rơi vào trong tay Gia Cát Lượng, nghĩ có đến Thượng Nhai cũng chưa chắc đã thắng được. Đang lúc tiến thoái lưỡng nan như thế, chỉ biết dùng sách lược lấy tĩnh chế động. Tư Mã Ý hạ lệnh đóng lại bên sông Vị Thủy, xây dựng doanh trại phòng thủ, cậy hiểm mà giữ, để tiêu hao lương thực quân viễn chinh của Gia Cát Lượng. Dẫu quân Thục Hán khiêu khích như thế nào, Tư Mã Ý thảy đều không để ý, khiến Gia Cát Lượng không triển khai được gì. Dẫn một đội quân lớn gấp bội kẻ địch, lại được chuẩn bị rất đầy đủ, kiên nhẫn không tiến hành quyết chiến, Tư Mã Ý đích xác đáng được gọi là kẻ hào kiệt có thể xưng bá sau này. + Sách lược rút quân, dẫn dụ tốc chiến. Đối mặt với chiến thuật kiên trì phòng thủ của Tư Mã Ý, Gia Cát Lượng quyết định tạm thời rút quân về Lỗ Thành cách Nhai Sơn 50 dặm về phía đông bắc, ở đấy có thể đồng thời giám sát động tĩnh của Tư Mã Ý và quân giữ Thượng Nhai. Nếu như Tư Mã Ý nhân cơ hội đến cứu Thượng Nhai, Gia Cát Lượng sẽ phối hợp với Ngụy Diên cùng giáp kích trong ngoài, có thể sẽ giao chiến lớn ở Nhai Đình để báo thù trận thất bại năm xưa của Mã Tắc. Song Tư Mã Ý tựa hồ không trúng kế, ông ta tuy có di động quân đội, lại chẳng nhằm đánh về phía Thượng Nhai. Trái lại, nhằm phía sau đạo quân Gia Cát Lượng mà bám, ông cũng không nhân cơ hội để tập kích mà như nhìn ở đâu đâu, lại còn như giữ một khoảng cách an toàn đối với Gia Cât Lượng. Gia Cát Lượng cũng không hiểu được rốt cuộc Tư Mã Ý chơi chiến thuật gì, chỉ cần Gia Cát Lượng động quân, ông ta cũng chuyển động theo, Gia Cát Lượng vừa dừng lại, ông ta cũng dừng lại, lại còn lập tức cho xây dựng công sự phòng ngự, dựng doanh trại để đợi quân Thục tấn công, nếu Gia Cát Lượng có hạ lệnh tấn công thì ông ta đóng trại cố thủ không đáp ứng gì. Song chỗ Gia Cát Lượng không hiếu, đối với các tướng lĩnh của Tư Mã Ý họ lại hiểu được, làm như vậy thực chẳng có mặt mũi gì! Lão tướng Trương Cáp từng lập được chiến công ở đấy thực cũng chẳng hiểu Tư Mã Ý rốt cuộc sẽ làm gì, bèn thản nhiên đề nghị rằng: “Đại quân Thục Hán từ xa đến đánh chúng ta, chúng ta tránh mũi nhọn không muốn giao chiến với họ, chủ yếu là nghĩ đến tiêu hao lương thực và tinh thần binh sĩ của họ, chiến thuật ấy tôi cũng rất đồng ý. Quân giữ Kỳ Sơn của chúng ta, biết chúng ta dẫn đại quân đến, tin tưởng có thể yên tâm hoàn toàn, cố thủ giữ doanh trại của họ, bởi thế tôi đề nghị chia ra một đội kỳ binh, vòng sau lưng họ, một mặt có thể tăng cường lực lượng phòng thủ Kỳ Sơn, một mặt cũng gây áp lực với quân Thục, xem như cứ bám sau họ như vậy, lại không dám đến gần, như có vẻ sợ hãi, như vậy khiến cho mọi người mất hết cả hy vọng”. Tư Mã Ý cho rằng thời cơ chưa chín, vẫn không đồng ý, quyết định vẫn bám theo Gia Cát Lượng, đến mỗi địa phương lại lập tức lập doanh trại, nhưng vẫn không muốn ra đánh. Quan chỉ huy hậu cần là Giá Hủ và Ngụy Bình, thấy thế không chịu được, bèn cùng thảo luận rằng, ông Tư Mã sợ quân Thục như cọp dữ, thực tế là hạ nhục chúng ta, làm như vậy khiến chúng ta thành ra trò cưòi thiên hạ. Những lời bàn tán này ít nhiều cũng lọt đên tai Tư Mã Ý, ông ta rất không vừa ý. Lại thêm trong quân không ngừng có biểu hiện bàn tán, quân Thục sợ nhất là Trương Cáp, còn Tư Mã Ý thì non gan, về căn bản chẳng đáng kể gì. Những lời lưu truyền này đích xác đã có phần chịu không nổi nữa. Đến tháng 5, áp lực của các chư tướng muốn đánh rất lớn, Tư Mã Ý bất đắc dĩ, đành phải nghe theo đề nghị của Trương Cáp, để Trương Cáp dẫn đội kỵ binh đến phía nam Kỳ Sơn đánh nhau với quân Vương Bình, ông ta tự mình dẫn Ngụy Bình và Giá Hủ, đến trước mặt Gia Cát Lượng khiêu chiến. Đội quân hỗn hợp bộ kỵ binh của Trương Cáp ước chừng có 6000 người, tin tức do thám cho biết đội “phi quân” của Vương Bình không đến 3000 người. Bởi thế Trương Cáp ngầm vạch kế hoạch, cho rằng quân Vương Bình thấy quân Tào Ngụy đến sẽ lập tức rút lui, bao vây ở Kỳ Sơn tự nhiên sẽ hết. Đến lúc đó, ông ta sẽ hợp với quân giữ Kỳ Sơn, từ phía Nam giáp kích vào đại bản doanh của Gia Cát Lượng ở Mộc Môn. Giống như chiến dịch Nhai Đình, sẽ rất mau chóng bức được Gia Cát Lượng rút về Hán Trung. Đội phi quân của Vương Bình tuy không nhiều, song ai nấy đều dũng mãnh thiện chiến, xem chết nhẹ như không. Vương Bình vừa nghe viện quân Trương Cáp kéo đến, chẳng những không chạy đi lại suốt ngày đốc chiến ở trước trận, tiếp tục bao vây Kỳ Sơn, củng cố công sự phòng ngự vững chắc ở đấy, quân Trương Cáp đánh mạnh song không tiến lên được, cũng không liên hệ được với quân Tào Ngụy đang bị bao vây. Vương Bình năm trước từng làm tướng trong quân Quan Trung của Tào Tháo, vốn xuất thân từ quân ngũ, phong phú kinh nghiệm chiến đấu thực tế, biết rất rõ phương thức tác chiến của đạo quân Quan Trung là Trương Cáp, hai bên đối trận kéo dài mấy chục ngày, Trương Cáp chẳng có biện pháp gì, trái lại trong quân đội của mình đã có vấn đề cung cấp lương thực nẩy sinh khó khăn. Quân chủ lực của Tư Mã Ý cũng chẳng có thuận lợi gì hơn. Sách lược trước đây của Tư Mã Ý là, trước tiên để Ngụy Bình và Giá Hủ dẫn hơn một vạn người mai phục ở vùng đất phía đông bắc Lộ Thành, sau đó ông ta dẫn quân chủ lực, đối đầu với quân Gia Cát Lượng, đương khi hai bên cùng ham đánh, Ngụy Bình sẽ vòng đường núi từ mặt bên đánh vào quân Thục. Bởi quân Ngụy có ưu thế tuyệt đối về số người, có thể sẽ bao vây được quân bắc phạt của Gia Cát Lượng ở Lỗ Thành, như vậy sẽ nắm chắc phần thắng. Để đạt mục đích ấy, Tư Mã Y lệnh cho hai người con của mình là Tư Mã Chiêu, Tư Mã Sư, đánh nhử ở trước mặt, hấp dẫn quân Thục chú ý, để Ngụy Bình và Giá Hủ thuận lợi tấn công. Không may, Ngụy Bình và Giá Hủ tiến vào vùng núi vòng sau mặt bên, nghĩ bất ngờ tập kích quân Thục Hán, lại để Gia Cát Lượng biết được, mà có những hành động ngăn cản khéo léo. Gia Cát Lượng lệnh cho Ngụy Diên đón đánh quân Ngụy Bình ở trong núi, hai bên mới giao chiến, Ngụy Diên đã phát động tấn công mãnh liệt. Quân Tào binh lực tuy nhiều, song bởi điều động trong núi không dễ, trái lại bị quân Ngụy Diên dần dần đánh bại. Trong trận đánh này quân Ngụy bị tổn thất hơn 3 nghìn người, hơn 5 nghìn bộ áo giáp, hơn 3 nghìn cung nỏ. Tư Mã Ý thấy quân Ngụy Bình tan vỡ, bèn vứt bỏ sự đối trận với Gia Cát Lượng rút về doanh trại cố thủ. Đạo quân Trương Cáp bao vây mé ngoài Kỳ Sơn, nghe nói Tư Mã Ý thua trận, hai bên lại hợp quân, giữ vững trận địa, mặc quân Thục khiêu chiến ra sao cũng không ra nữa. Theo dã sử ghi chép, Gia Cát Lượng không những mau chóng đánh tan quân Ngụy Bình, còn để Cao Tường, Ngô Ban dẫn dụ cha con Tư Mã Ý vào khe núi, sắp đặt hỏa công tiêu diệt, chẳng ngờ đúng lúc trời mưa to, thuốc nổ hoàn toàn bị ướt, cha con Tư Mã Ý mới may mắn thoát nạn. Song nếu xét cá tính Tư Mã Ý luôn cẩn thận, tình huống này thực ra rất khó tin. Nhìn chung hai kẻ địch lão luyện đối trận ở đây là cao thủ tương phùng, từ đầu đến cuối như cùng đắn đo, hai bên vẫn không có dịp giao đấu trực diện ác liệt. 5. Đuổi theo quân rút chạy, Trương Cáp phải bỏ mình Hai bên nhùng nhằng đến tháng 6, việc cung ứng lương thực của Gia Cát Lượng rơi vào khó khăn nghiêm trọng. Trâu gỗ mới thiết kế cố nhiên có công hiệu, rốt cuộc vẫn là tốc độ rất chậm, Gia Cát Lượng từ Vũ Đô đến Kỳ Sơn, từ Kỳ Sơn đến Lỗ Thành và Nhai Đình, chiến tuyến kéo dài, khiến cho Lý Bình phụ trách việc vận chuvển lương thực cảm thấy rất khó khăn. Không lâu, tham quân Mã Trung và đốc quân Thành Phan khẩn cấp đến tiền tuyến Lỗ Thành, yêu cầu được gặp Gia Cát Lượng, thay mặt Lý Bình truyền đạt khẩu dụ của hậu chủ Lưu Thiện, biểu thị công tác hành chính hậu phương có vấn đề nghiêm trọng, lương thực và trang bị cung ứng có khó khăn, hy vọng Gia Cát Lượng sớm rút quân để cùng bàn bạc lại. Gia Cát Lượng đang phiền não bởi lương thực cung ứng không đủ, nghe nói hậu phương có vấn đề, cũng thấy rằng miễn cưỡng không được, bèn khẩn cấp hạ lệnh rút quân. Thấy Gia Cát Lượng đột nhiên rút quân về, Tư Mã Ý phán đoán quân Thục đã cạn lương, lòng quân ắt không ổn định, nếu như nhân cơ hội truy kích, có thể rửa được mối nhục Ngụy Bình bị đánh bại. Bởi thế ông hạ lệnh cho Trương Cáp dẫn đội tiền quân, sắp xếp thành một đội kỵ binh hoả tốc đuổi đánh. Tam quốc diễn nghĩa có chép, nghe nói Gia Cát Lượng rút quân, Trương Cáp muốn chủ động đuổi đánh, Tư Mã Ý ra sức ngăn cản, song Trương Cáp kiên trì ý kiến của mình, dẫn đến bị mai phục phải bỏ mình. Ghi chép của lịch sử lại tương phản, Tư Mã Ý hạ lệnh đuổi đánh quân Thục đang rút lui, Trương Cáp lấy binh pháp Tôn Tử đã nói “quân chạy chớ đuổi” để phản đối, song Tư Mã Ý không chịu nghe, Trương Cáp đành phải gắng làm theo. Cứ theo cá tính của Gia Cát Lượng, thì ở lúc nguy cấp trước mắt ông ta vẫn làm theo thứ tự. Sau chiến dịch Nhai Đình, ngoài việc quân Ngụy Diên ở xa có tổn thất lớn, quân sĩ còn lại nói chung đều rút lui an toàn, từ đấy có thể thấy Gia Cát Lượng khá hiểu rõ bại mà không loạn. Tư Mã Ý lần đầu giao đấu, đánh giá thấp năng lực của Gia Cát Lượng ở mặt này, muôn nhân cơ hội mà thu được một chút chiến lợi, lại tạo thành bi kịch của quân Tào Ngụy chưa từng có. Do Vương Bình ở Kỳ Sơn vẫn có ưu thế tuyệt đối, Gia Cát Lượng nói chung không phải lo lắng đường về bị cắt đứt, bởi thế ông ta xuống chỉ thị cho quân Cao Tường bao vây ở Nhai Đình rút quân trước. Quách Hoài và Phí Diệu tuy tạm được giải vây, song việc liên hệ với quân lính chủ lực bị gián đoạn lâu ngày, Quách Hoài cẩn thận không dám một mình hành động, để quân Thục ỏ Lỗ Thành bị áp lực không lớn mau chóng rút lui có trật tự. Song Gia Cát Lượng lo lắng Tư Mã Ý hoặc Quách Hoài, sau khi xác định quân Thục rút lui, sẽ nhân cơ hội đuổi đánh, bèn tự mình đi chặn hậu, sắp đặt ở trên núi Mộc Môn số lớn cung nỏ, phối hợp với những cỗ nỏ liên châu mới cải tiến, muốn thử uy lực sát thương. Cứ theo ý định của Gia Cát Lượng trước đó, chỉ là tạo uy phong tàn sát quân Ngụy đuổi theo, đánh vào tinh thần binh sĩ, để họ không dám đuổi nữa mà thôi, lại chẳng ngờ câu được một con cá lớn. Trong chiến dịch tấn công và phòng thủ này, Trương Cáp ở đây khá có uy phong, lại có không ít ấm ức, tâm lý rất bất bình. Lại thêm lần đầu phối hợp với Tư Mã Ý, mọi việc đều bị hạn chế, một khối bực tức chưa có chỗ giải toả, lại bị cưỡng chế sai khiến đuổi đánh quân Thục đang rút lui, bởi thế cơ hồ mà xông thẳng phía trước, không lo đến tính mệnh, ví như đến tận khe núi cũng chưa phải đặc biệt cảnh giác, để đến nỗi bị tập kích bất ngờ của quân Gia Cát Lượng đi chặn hậu. Đối với vũ khí truyền thống nói chung, cứ theo kinh nghiệm tác chiến của Trương Cáp, sẽ chẳng có gì đáng lo ngại, song nỏ liên châu có uy lực rất lớn, một lần bắn ra hàng chục mũi tên, có ngăn cản cũng không được. Trong lần công kích đầu tiên, chân phải Trương Cáp bị trúng tên, ngã lăn xuống ngựa, khiến ông ta giận dữ hét to một tiếng, phẫn nộ xông lên trên núi mà chém giết, không được chốc lát đã chết trong trận mưa tên, danh tướng bậc nhất nước Ngụy khiến Gia Cát Lượng phải đau đầu đã phải bỏ mình bất ngờ như vậy. Đội quân kỵ binh mà Trương Cáp dẫn theo cũng cơ hồ hoàn toàn bị tiêu diệt. 6. Lý Bình giả truyền thánh chỉ. Đương khi đại quân Gia Cát Lượng rút về Vũ Đô và Âm Bình, Lý Bình đang ở Hán Trung phụ trách việc vận chuyển lương thực đột nhiên tuyên bố: “Lương thực vẫn đầy đủ, việc cung cấp hoàn toàn không có khó khăn gì”. Sau đó cho người đến nói với Gia Cát Lượng: “Làm sao lại rút quân nhỉ”. Lúc này Gia Cát Lượng hồ nghi rằng, phải chăng Lý Bình phái Mã Trung truyền lệnh, hay hậu chủ thấy khó khăn về vận chuyển mà truyền lệnh rút quân? Vì sao Lý Bình không biết việc này nhỉ? Chẳng nhẽ là Mã Trung nói bừa hoặc bên trong còn có điều gì? Lý Bình làm Thượng thư lệnh, là một đại thần được Lưu Bị gửi con. Nói cách khác, cứ theo ý tứ Lưu Bị lúc lâm chung, Lý Bình phụ trách việc ấy cũng chỉ kém có Gia Cát Lượng mà thôi. Lưu Bị vì sao lại xem trọng Lý Bình như thế? Nhìn chung bởi Lý Bình ở trong tập đoàn quan lại đã lâu, có quan hệ gắn bó với quân sĩ cũ rất lớn, để ổn định chính quyền mới của Thục Hán, Lưu Bị đặc biệt yêu cầu Lý Bình tích cực giúp đỡ Gia Cát Lượng. Song sau khi Lưu Bị mất, Lý Bình do phải đối phó với khả năng tấn công từ phía Đông Ngô, vẫn đóng ở Giang Châu, nói chung chắng có thời gian trở về Thành Đô phát huy ảnh hưởng của ông ta. Trái lại, Gia Cát Lượng sau khi về Thành Đô, trong thời gian rất ngắn, bằng vào kỹ xảo chính trị giỏi giang độc lập tổ chức lại các lực lượng Thục Trung, khiến chính quyền Thục Hán vốn mất ổn định, sau khi Lưu Bị mất không lâu lại ổn định. Hơn nữa sau khi từ Nam Trung khải hoàn về triều, tiếng tăm của Gia Cát Lượng đạt đến đỉnh cao, rất mau chóng nắm được đại quyền trong chính phủ Thục Hán, tựa hồ một chút cũng không cần đến Lý Bình giúp đỡ ví như sau khi ông ta đến Hán Trung để bắc phạt, nền chính trị ở Thành Đô cũng đều do những nhân vật tinh anh thế hệ thứ hai do Gia Cát Lượng đề bạt như Quách Du Chi, Phí Vỹ, Tưởng Uyển phụ trách. Đặc biệt là sau khi Trương Duệ mất, Gia Cát Lượng tựa hồ để điều hành chính trị chủ yếu đều giao cho phái Thiếu Tráng đảm nhiệm, xem như lão thần Lý Bình không thực tế phụ trách việc gì. Lại ví như công việc đóng giữ ở Giang Châu để phòng thủ Đông Ngô, cũng bởi Đông Ngô và Thục Hán có quan hệ hoà hoãn, cũng không quan trọng gì lắm. Gia Cát Lượng lệnh cho Lý Bình giao việc phòng thủ Giang Châu cho con trai là Lý Phong phụ trách, còn Lý Bình thì đến Hán Trung giúp đỡ Gia Cát Lượng việc cung ứng vận chuyển lương thảo phục vụ bắc phạt. Đối với Gia Cát Lượng mà nói, đấy cũng là chí công vô tư và biểu hiện trí tuệ chính trị cao độ. Gia Cát Lượng có cá tính rất cẩn thận, song cũng rất tự tin, là người có năng lực, mà không lo nghĩ gì nhiều về những chuyện không đâu, nói tóm lại chỉ nghĩ đến toàn tâm toàn lực vì công việc. Ông ta so với Lưu Bị lại hơn hẳn về hiểu biết chính trị ở Thục Trung và kết cấu xã hội, để tránh khả năng xảy ra tranh quyền sau khi Lưu Bị mất, ông ta quyết tâm mau chóng xây dựng một ban bệ kế tiếp. Để trong tâm của chính quyền Thục Hán được chuyển giao cho phái Thiếu Tráng thế hệ thứ hai, ông ta tự mình đảm đương công việc rất khó khăn, khai thác nghiệp vụ, đem những ngày sống còn lại cống hiến nam chinh bắc phạt vì tiền đồ của quốc gia. Bởi thế ông hy vọng những đại thần nguyên lão cũng giống như ông, không nắm mãi quyền lực chính trị thực tế, chỉ cầu làm được việc chứ không cầu quan tước lớn. Song với Lý Bình mà nói, sự tiết tháo và suy nghĩ cao siêu như vậy là chẳng thể hiểu được. Không dễ dàng gì được Lưu Bị cử làm đại thần phụ tá để gửi con, như vậy ông ta rất dễ phát huy quyền lực. Gia Cát Lượng không ở trong nước, theo lý mà nói, thì Lý Bình ở Thành Đô chỉ huy đại cục mới là đúng! Làm sao mà điều đến Hán Trung để quản lý việc bổ sung hậu cần không dễ ăn chút nào? Tin rằng Lý Bình về tâm lý nhất định rất bất bình. Ông ta oho rằng Gia Cát Lượng tước mất quyền lực của mình, hơn nữa trong lòng cũng nghiêm khắc chỉ trích sự độc tài của Gia Cát Lượng. Một lão thần có cùng cách nghĩ với Lý Bình là Liêu Lập. Liêu lập tự mình cho rằng có tài hoa, đủ để làm cánh tay của Gia Cát Lượng, bởi thế mà bất mãn với việc Gia Cát Lượng giao trực tiếp chính quyền cho phái Thiếu Tráng thê hệ thứ hai. Cá tính của Liêu Lập không giống với Lý Bình vẫn ôn hoà nhẫn nại, ông ta thường công khai bày tỏ tình cảm, nói xấu Quách Du Chi, Tưởng Uyển, thậm chí còn khiêu khích quan hệ giữa phái Nguyên Lão và phái Thiếu Tráng, bởi thế bị Gia Cát Lượng nghiêm trị, phế làm thường dân. Lý Bình nhẫn nại đã nhiều ngày, thậm chí còn đổi chữ “Nghiêm” ra chữ “Bình” ít nhiều về tâm lý có tác dụng trị liệu cho mình. Song sự bất bình trong lòng chẳng tiêu tan, cho nên chỉ cần có cơ hội ông ta đều nghĩ đến phục thù và tiết lộ ra. Việc vận chuyển lương thảo lần này, sau tháng 5, đã gặp phải những khó khăn giống như Tào Chân năm ngoái, mưa to liên tiếp mấy mươi ngày không ngừng, việc tải lương trở thành khó khăn, Gia Cát Lượng ở tiền tuyến lại không ngừng cấp bách thôi thúc, khiến Lý Bình về tình cảm không thể bình ổn được. Ông ta đầu tiên phái Mã Trung giả truyền thánh chỉ, bảo rằng hậu phương rất khó khăn, lại phái thuộc hạ là Sầm Thuật thôi thúc Gia Cát Lượng lập tức rút quân. Song ông ta tựa hồ chẳng suy nghĩ kỹ sau khi Gia Cát Lượng trở về, việc giả truyền thánh chỉ, sẽ dẫn đến ra sao. Có thể ông cho rằng Gia Cát Lượng sẽ không rút quân ngay, nhất định phải phái sứ giả đến trao đổi, đến lúc ấy ông ta sẽ đề nghị với Gia Cát Lượng, phái Thiếu Tráng ở triều đình không đủ kinh nghiệm điều hành, mới tạo thành khó khăn hành chính ở hậu phương, không gì bằng để ông ta về Thành Đô, triệt để giải quyết vấn đề chính trị và kinh tế, như vậy sẽ thực sự có quyền lực của đại thần phụ tá. Gia Cát Lượng ở tiền tuyến xa mấy nghìn dặm, kể như Quách Du Chi có liên hệ với ông ta cũng chẳng có phương tiện mau chóng, chỉ cần xử lý được việc này ổn thoả Gia Cát Lượng sẽ khó phát hiện được chân tướng của sự việc. Ông thực không nghĩ đến Gia Cát Lượng đối với những yêu cầu của chiến trường rất đỗi cẩn thận, bởi thế khi tiếp được tin lương thực khó khăn, đã lập tức tuyên bố rút quân. Lý Bình thấy thế làm hoang mang, ông sợ Gia Cát Lượng sau khi về Hán Trung sẽ phát hiện chân tướng của mình, truy cứu trọng tội giả truyền thánh chỉ, làm sai lạc quân cơ, song ông ta cũng không biết bởi làm gì để biện hộ và giải thoát được tội lỗi. Có lần, ông ta thậm chí muốn mưu sát Mã Trung và Sầm Thuật, để đổ vấy trách nhiệm, song sự việc đến mức ấy, chưa chắc lừa dối được Gia Cát Lượng, khiến ông ta vẫn ngần ngừ không yên. Hậu chủ Lưu Thiện ở Thành Đô nhận được tin Gia Cát Lượng đột nhiên rút quân. Do thời xưa thông tin chưa phát triển, phái Thiếu Tráng đang nắm quyền không hiểu được nguyên nhân của việc rút quân, có thể cho rằng quân Thục lại bại trận mà lo lắng không thôi. Bởi thế Lưu Thiện cho người đến chỗ Lý Bình đang giữ việc hậu cần hỏi han vì sao Gia Cát Lượng rút khỏi tiền tuyến. Đối mặt với vấn đề này, Lý Bình không biết phải trả lời ra sao mới phải, đầu tiên ông dâng biểu lên hậu chủ Lưu Thiện nói bừa việc rút quân lần này là giả vờ, là kế dụ địch mà thôi! Song từ thông tin trực tiếp giữa Gia Cát Lượng và Hậu chủ, Lưu Thiện mau chóng phát hiện đây tựa hồ chẳng phải giả vờ rút quân, bởi thế yêu cầu Lý Bình nói rõ. Lý Bình bấy giờ đã loạn cả thước tấc, vội vã dâng biểu lên Hậu chủ: Gia Cát Lượng có thể lúc lâm trận sợ địch, ngờ rằng đã vô cớ rút quân. Trọng thần tâm phúc của Gia Cát Lượng ở Thành Đô, nhận được biểu tấu ấy, không khỏi kinh hãi, lập tức khẩn cấp mật báo cho Gia Cát Lượng ở tiền tuyến. Gia Cát Lượng chẳng để lộ tung tích gì mau chóng trở về Thành Đô. Ông ta đưa lá thư Lý Bình gửi cho mình để đối chiếu lại với tờ biểu mà Lý Bình gửi cho Hậu chủ, lại cho vời những người có liên quan như Mã Trung, Sầm Thuật để hiểu rõ sự thực. Do có nhân chứng, vật chứng đầy đủ, dã tâm và thái độ thiếu trách nhiệm của Lý Bình đã hoàn toàn lộ rõ. Gia Cát Lượng hạ lệnh tạm đình lại chức vụ của Lý Bình, cho ở nhà đóng cửa suy nghĩ. Ví như chẳng có sự lừa dối của Lý Bình, Gia Cát Lượng bởi khó khăn lương thực mà phải rút quân, bởi thế tội danh Lý Bình làm sai lạc quân cơ thực ra cũng không nghiêm trọng. Song ông ta lấy dã tâm cá nhân, có thái độ lừa trên gạt dưới và trốn tránh trách nhiệm khiến Gia Cát Lượng rất bực tức, phải dâng lên Hậu chủ Lưu Thiện một tờ biểu kể tội như sau: “Kể từ Tiên đế qua đời đến nay, Lý Bình vẫn lấy lợi ích cá nhân làm chính, mưu cầu hư danh, mà không lo đến việc nước. Đương khi hạ thần chuẩn bị việc bắc phạt có yêu cầu Lý Bình ở Hán Trung lo việc hậu cần, song Lý Bình thấy chức vụ ấy lợi ích không lớn, có yêu cầu được làm Thứ sử Ba Châu cai quản năm quận. Năm ngoái, hạ thần muốn tây chinh ở Kỳ Sơn có cho vời Lý Bình đôn đốc việc hậu cần, Lý Bình lại nói Tư Mã Ý đã có lệnh chiêu phủ nên ảnh hưỏng đến sự ổn định ở biên giới phía đông, hạ thần biết Lý Bình có dã tâm, muốn lợi dụng việc ấy để đoạt lấy lợi ích cá nhân càng nhiều. Cho nên thần đặc biệt cho con trai của Lý Bình là Lý Phong nắm đạo quân Châu Giang, đãi ngộ đặc biệt như vậy là hy vọng Lý Bình sẽ hoà hợp với triều đình hơn nữa. Khi Lý Bình đến Hán Trung hạ thần đã giao việc hậu cần cho ông ta toàn quyền xử lý, có nhiều kẻ dưới trách thần quá thiên lệch với Lý Bình, đối với ông ta quá tốt. Song hạ thần cho rằng việc đại sự chưa ổn định, nhà Hán đang nghiêng lệch, nếu quá chỉ trích chỗ ngắn, không bằng rộng khen chỗ dài, để tăng cường sự đoàn kết nhất trí, cùng nỗ lực vì đất nước. Chẳng ngờ trong lòng Lý Bình chỉ nghĩ đến hư danh và lợi ích cá nhân, bởi thế điên đảo cả trắng đen, dối trên lừa dưới, tạo thành sự lầm lẫn quân sự nghiêm trọng. Đương nhiên lỗi lầm này, thần cũng không thể trốn tránh trách nhiệm, bởi đấy cũng là thiếu sót dùng người không cẩn thận của thần vậy”. Bởi Lý Bình là đại thần được giao phó việc nước địa vị rất lớn, sự việc này phải phân xử thế nào cho phải? Các đại thần trong triều Thục Hán đều thảo phạt râm ran. Gia Cát Lượng bầy tỏ rõ ràng cách nhìn nhận của ông đối với việc này: “Lòng trung thành của người ta, cũng giống như cá gắn liền với nước vậy. Cá nếu chẳng có nước nhất định sẽ chết, người ta nếu để mất lòng trung thành sẽ nảy ra điều xấu, đã là lương tướng phải giữ gìn sự trung thành của mình, mới có thể nêu danh muôn thủa được”. Cuối tháng 8, Hậu chủ Lưu Thiện hạ chiếu chỉ xoá bỏ các chức vụ của Lý Bình, phế làm dân thường. Đạo quân rất lớn mà Lý Bình cai quản không theo phái chính thống cũng bị giải tán sát nhập vào các đạo quân khác. Con trai Lý Bình là Lý Phong đang làm đốc quân Giang Châu cũng bị điều về Thành Đô, song Gia Cát Lượng vẫn cho làm Trung lang tướng, là quan tham mưu không trực tiếp cầm quân. Lúc đó có nhiều người cho rằng gia tộc Lý Bình có thể đều bị phế truất, chẳng ngờ Gia Cát Lượng nghiêm khắc trừng trị Lý Bình, còn đối với gia tộc ông ta lại khoan dung đặc biệt, người con cả là Lý Phong ngoài việc được kế thừa tước vị vẫn có thể tham dự đại sự quân chính triều đình Thục Hán. Gia Cát Lượng còn đặc biệt viết một bức thư hỏi han yêu cầu Lý Phong lo lắng giữ gìn chức trách, cùng với Trưởng sử Tưởng Uyển gánh vác công việc, hết lòng vì việc quốc gia. Lý Bình tuy bị đối xử nghiêm khắc, rốt cuộc ông ta cũng tự mình tỉnh ngộ, không oán giận gì với Gia Cát Lượng, khiến việc giải tán và phân chia đại quân của Lý Bình cũng hoàn toàn thuận lợi. Hơn nữa Lý Phong vẫn được trọng dụng rất đỗi cảm động. Sau này, Lý Bình đang ở quận Tử Đồng nghe tin Gia Cát Lượng bị bệnh từ trần, rất đỗi thương tâm, không lâu cũng đột nhiên phát bệnh nặng qua đời. Lời bình của Trần Văn Nghe nói thời Chiến quốc của Nhật Bản có một thần tượng quân sự là Vũ Điền Tín Huyền, rất thích sử dụng chiến thuật “chim gõ kiến”. Chim gõ kiến khi tìm các con côn trùng nhỏ ở cây, thường dùng mỏ nhọn gõ vào vỏ cây, cố ý gây ra tiếng động dẫn dụ những con côn trùng nhỏ ở trong cây, đương khi côn trùng thò đầu ra để xem có việc gì xảy ra, chim gõ kiến bèn dùng mỏ tóm lấy côn trùng rất chuẩn xác. Vủ Điền Tín Huyền cho rằng bất kể đối phương mạnh yếu ra sao, nếu không nắm rõ địch tình, ông ta nhất định phải chú ý cẩn thận, đầu tiên dùng một số ít binh lực thăm dò tình hình quân địch rồi mới tiến hành giao chiến thực sự. Bởi có chuẩn bị chu đáo, vùng Giáp Châu mà Vũ Điền Tín Huyền cai quản, lúc đó lực lượng không lớn lắm, song cũng như Napôlêông luôn luôn khi phải quyết chiến đều tập kết được binh lực nhiều hơn đối phương để giành lấy thắng lợi an toàn nhất. Tín Huyền với sự cẩn thận như thế là một đối thủ đáng sợ nhất với các võ tướng đương thời. Ngoài sự cẩn thận khi tác chiến, trong đám quần hùng thời Chiến quốc ở Nhật Bản, Tín Huyền là một người có biểu hiện giỏi giang nhất về điều hành hậu cần và kinh tế. Giáp Châu tuy là vùng núi nghèo khổ song việc cung ứng lương thảo cho chiến tranh, Tín Huyền vẫn đạt được những thành công lớn nhất. Lúc ấy ông ta biết rằng ở vùng Tam Hà có một lãnh chúa trẻ tuổi là Đức Xuyên Gia Khang, là người thận trọng và keo kiệt nổi tiếng, không khỏi than rằng “đấy mới là hậu sinh ưu tú đáng sợ nhất!”. Vũ Điền Tín Huyền vào cuối đời, từng đánh bại được Đức Xuyên Gia Khang ở Tam Phương Nguyên, song lại không muốn tận diệt, bút giả cho rằng Tín Huyền vốn có lòng yêu mến tài năng mà có chút nương nhẹ chăng. Trong cuộc giao chiến lần đầu giữa Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý, nhìn bề mặt không có gì rõ ràng, hai bên đều rất cẩn thận, không để đối phương lợi dụng khe hở. Ngoài chiến quả mà Ngụy Diên giành được khi tập kích Ngụy Bình, Giá Hủ, và sau này Trương Cáp bị tử trận ở Mộc Môn, có thể nói khắp cục diện trận chiến đều trầm lặng giống như sấm sét rất lớn mà mưa thì nhỏ; chỉ thấy quân đội điều động đến rồi điều động đi, hai bên động viên hơn 10 vạn người, hao phí không ít lương thực, song hai bên thực sự bị cuốn hút vào cuộc quyết chiến, đều chỉ khoảng một vạn người mà thôi. Chẳng qua, từ bình diện sách lược mà xem, thỉ thấy khá có ý tứ, hai bên đều thăm dò đối phương, để hiểu rõ đối phương, đích xác đích đáng được gọi là kỳ phùng địch thủ. Cuộc giao chiến lần này, bề ngoài Gia Cát Lượng chiếm thế thượng phong, hơn nữa Trương Cáp bị tử trận bất ngờ đối với Tào Ngụy là một đòn đánh rất nghiêm trọng. Song về thực chất mà nói, Tư Mã Ý cũng học được không ít, ông ta lần đầu tiên chỉ huy chiến cục ở Quan Trung và Lương Châu, đối thủ là danh tướng bậc nhất có kinh nghiệm phong phú, lại chẳng bị tổn thất nghiêm trọng. Gia Cát Lượng vẫn bởi vấn đề lương thực mà không thế rút quân. Tư Mã Y về thực tế cũng chưa cam chịu thất bại.