ài hôm sau khi cô Ophélia thất bại trong việc thuyết phục Marie trả tự do cho Tom thì Adolphe, Tom và khoảng nửa tá nô lệ khác được giải đến giao cho ông Skerggs, chủ trại giam nô lệ ở đại lộ X. để bán đấu giá vào ngày sau.Như mọi nô lệ khác, Tom xách kè kè bên mình một cái rương nhỏ đựng vật dụng riêng tư. Đám nô lệ được nhốt qua đêm trong một phòng dài, trong đó lúc nhúc đầy bọn đàn ông đủ mọi lứa tuổi, tầm vóc cũng như màu da. Từ trong phòng văng vẳng đưa ra những chuỗi cười vui vẻ, ngớ ngẩn.- À! Tốt lắm! Rất tốt! Các bạn cứ tiếp tục vui vẻ, những người của tôi lúc nào cũng phải thật vui vẻ. À! Sambo này, ai là hoạt náo viên ở đây vậy, hử?Sambo, tên da đen to lớn, lải nhải kể những chuyện chọc cười nhạt thếch, tuy nhiên cũng đủ gây hứng thú cho đám nô lệ khốn khổ này.Riêng Tom, bác làm sao hòa được vào niềm vui ấy! Bác đặt cái rương một chỗ, cố ý tránh càng xa đám đông ồn ào chừng nào càng tốt chừng ấy, ngồi lên đó quay mặt vào vách tường.Bọn buôn người cố gắng, bằng mọi cách với một sự kiên tâm nhất trí, tạo cho nô lệ cái không khí vui vẻ ồn ào. Đó cách để nhận chìm đi những tâm sự, những ưu phiền, lấp đi khoảng trống vắng trong lòng bọn người bất hạnh. Mục đích bọn buôn người này, ngay từ lúc mua họ ở các chợ miền Bắc đem về bán ở miền Nam là gấp rút biến họ thành những kẻ lạnh lùng tàn nhẫn, không tình cảm. Chúng thu thập đầy đủ hàng hóa từ các tiểu bang Virginie, Kentucky. Chúng cấp tốc tải hàng về những khu vực thuận tiện và có khí hậu tốt, thường là ven sông với mục đích nuôi cho mập mạp, coi được. Chúng rất thận trọng trong việc cho họ ăn uống, bởi vì vài tên có thể buồn rầu, gây ảnh hưởng không tốt cho chúng. Chúng sắm cả đàn violon, cho phép bọn họ tha hồ múa hát, giải trí.Vài tên trong bọn không chịu chung vui, vì nhớ đến gia đình, vợ con, thân nhân, liền bị chúng coi như kẻ phá hoại, đáng ngại và không do dự gì, chúng lập tức dành cho họ cách đối xử tàn nhẫn, ác độc.Kẻ sắp bị bán phải tỏ ra vui vẻ, phấn khởi, vô tư lự, nhất là trước mặt khách hàng. Đó là những gì mà lũ buôn người đòi hỏi ở người bị bán, có thế chúng mới bán được giá, không sợ lỗ lã, thiệt thòi.- Tên da đen này mắc chứng gì vậy kìa?Sambo vừa hỏi vừa bước lại gần Tom sau khi chủ hắn ra khỏi phòng. Hắn to lớn, lực lưỡng, đen tựa gỗ mun, vui vẻ nói liên hồi và lúc nào cũng sẵn sàng để làm trò hề chọc cười thiên hạ. Thấy Tom không nhập bọn, hắn thúc một cái vào hông Tom, có vẻ cợt đùa:- Mày làm gì vậy? Suy tư kỹ quá, hở?- Mai, tôi sẽ bị hắn đấu giá.Tom buồn rầu hỏi. Sambo cười khùng khục:- Bán đấu giá? Hà, hà, các bạn ơi! Quả là một trò vui! Này, các bạn trông tên này có vẻ buồn cười, hở?Rồi hắn thân mật đặt tay lên vai Adolphe:- Ê, tên bạn mày cũng vậy, hở?- Để tao yên! Tao xin mày!Adolphe lạnh lùng với chút kiêu hãnh, nói và lùi lại, dáng bộ chán nản.- Chao ơi! Các bạn coi này: đây là một nô lệ da trắng đó nghe! Trắng như sữa, mà lại thơm phưng phức nữa chứ!Hắn tiến sát gần Adolphe, đưa mũi ngửi ngửi:- Chúa ơi! Tên này có mùi thơm y hệt như gã bán thuốc lá dạo... Một món hàng thơm lừng, hắn làm căn phòng này thơm lây đó nghe.- Tao bảo để tao yên, nghe rõ chưa?Adolphe giận dữ la to.- À, à, điệu quá ta! Làm phách dữ ta! Làm như có giá lắm đấy! Đồ thứ nô lệ da trắng! Ê! Đừng coi rẻ tụi này chớ!Sambo nhại lại dáng điệu Adolphe, trông thật khôi hài. Hắn tiếp:- Đồ thứ phách lối, cho mày hay, tụi tao đây cũng từng ở những gia đình danh giá à, nghe!- Phải! Tao có một ông chủ rất có hạng, ông dám mua hết tụi bay đó.- Bảnh quá hả? Bộ ổng thuộc gia đình quý phái chớ gì?- Tao thuộc gia đình ông Saint Clare.Adolphe vênh mặt nói, Sambo giễu thêm:- Nếu quả thật như mày nói, thì tao dám chắc ổng rất sung sướng khi vứt bỏ được mày, ông chủ mày ấy. Ổng dám bán chúng mày với một mớ đồ sứ sứt mẻ lắm à.Adolphe nổi khùng lên vì những lời mai mỉa, hắn chửi thề om lên và lao vào địch thủ đấm đá lung tung. Đám đông được dịp cười rộ, cổ võ. Tiếng ồn đến tai chủ, ông ta chạy lại:- Ê, có gì vậy? Ngưng ngay! Ngưng ngay!Tay nhịp nhịp ngọn roi, ông ta ra lệnh. Bọn nô lệ chạy như đàn vịt, trừ Sambo, vì hắn tin ở tài làm hề của mình vốn được chủ cưng chìu. Đứng yên tại chỗ, hắn rùng vai, rụt cổ trước những lời đe dọa của chủ nhân.- Thưa ông, không phải lỗi tôi, không phải lỗi tôi! Chúng tôi lúc nào cũng muốn yên thân, tại bọn mới đến gây sự trước, chúng kiếm chuyện với tôi.Quay lại phía Tom và Adolphe, không cần gạn hỏi nguyên do, lão chủ quất cho mỗi người vài roi, vài cái đá và cú đấm, đoạn ra lệnh cho cả bọn phải hòa thuận rồi bỏ đi.

*

Dưới một bầu trời rực rỡ, bọn đàn ông khắp xứ tụ họp, đảo qua đảo lại trên lề đường lát gạch xanh; ở khắp bốn phía của cái bờ rào vòng tròn, người ta dựng sẵn những cái bục cao dành cho bọn quảng cáo viên và hộ giá viên.Hai trong số những bục này, nằm ở phía đối diện với bờ rào, bị chiếm cứ bởi những tên quảng cáo, áo quần bóng loáng và đẹp đẽ, với tài nói năng lưu loát pha lẫn giọng Pháp với Anh, đang cố gắng nâng cao giá của những người nô lệ bị bán. Một cái bục thứ ba, còn trống, được bao quanh bởi một đám đông đứng chờ giờ khai mạc.Trong đám nô lệ bị bán có những nô lệ của Saint Clare: Tom, Adolphe và những tên khác đang đứng chờ tới phiên mình sẽ được bọn khách hàng hỗn tạp này mua hay chê tùy theo ý thích của bọn họ. Họ quây quần chung quanh đám nô lệ, ngắm nghía, trầm trồ, cãi cọ... y như bọn nài bu quanh con ngựa vậy!- Kìa! Alfred, anh đến đây chi vậy?Một người đàn ông lịch sự vừa lên tiếng, vừa vỗ vai một người đàn ông khác ăn bận chải chuốt trong khi ông này đang chăm chú ngắm nghía Adolphe qua hai tròng kính.- À, chào anh! Tôi đang cần một tên gia nhân. Tôi nghe nói là họ bán bọn nô lệ của Saint Clare, tôi nghĩ có thể lựa chọn trong bọn chúng một đứa.- Anh định mua bọn người của Saint Clare thật sao? Chúng hoàn toàn hư hỏng, bất trị, một bọn vô liêm sỉ như bầy quỷ dữ.- Ồ, anh hãy yên tâm! Nếu vào tay tôi, chúng sẽ được sửa đổi tâm tính ngay, chúng sẽ thấy rõ là chúng hiện làm việc cho một ông chủ khác hẳn ông Saint Clare... Tôi nhất quyết rồi! Tôi sẽ mua tên này. Bộ vó hắn coi vừa mắt tôi lắm.- Đó là một tên điên! Hắn sẽ lấy tất cả quần áo anh mà bận cho xem! Anh sẽ thấy!- Rồi anh sẽ thấy: hắn không thể giỡn mặt kiểu này đối với tôi. Chỉ việc bỏ nhốt hắn vào trại cải huấn vài lần, không bao lâu hắn sẽ đổi khác. Tôi sẽ cho anh tin tức về việc này. Tôi sẽ biến đổi hắn lại từ trong chí ngoài! Này, tôi sẽ mua hắn, tôi nhứt định dứt khoát...Trong khi đó, Tom đứng đấy, vẻ mặt tư lự, đưa mắt nhìn tất cả những khuôn mặt chen chúc quanh bác, và tự hỏi không hiểu ai trong bọn ấy bác sẽ phải gọi là chủ...Tom thấy đủ hết hạng người, già, trẻ, cao, lùn, béo trục, gầy nhom, vuông vắn, đủ cỡ và đủ hạng. Bác thấy hầu hết đều là kẻ tầm thường, thô lỗ, một bọn người thật giống hệt nhau, giống hệt như những vỏ dăm bào ta nhặt lấy bỏ vào trong giỏ hay bỏ vào lửa... mà không cần phải để ý phân biệt chi cả!Có thể nói không ngoa là không có được một ông Saint Clare thứ hai.Vài phút trước khi cuộc bán đấu giá mở màn, một người đàn ông lùn tịt và béo phệ, với chiếc áo sơ-mi không gài nút trên để hở nguyên bộ ngực, cái quần dài dơ dáy và cũ kỹ, dùng hai cùi chỏ vẹt đám đông sang hai bên để len lỏi vào trong, như thể đang có việc chỉ cần kíp lắm. Gã đến gần bọn Tom và bắt đầu ngay cuộc khám xét tỉ mỉ.Thoạt nhìn mặt gã, Tom đã cảm thấy ghê tởm không tránh được. Cảm giác này càng gia tăng khi gã đến gần bên bác. Dù dáng gã loắt choắt, ta thấy gã khỏe như một lực sĩ. Gã có cái đầu tròn như một quả bóng, hai mắt to lớn màu xám xanh, núp bóng dưới hàng lông mi vàng, rậm rạp, một mái tóc thô cứng màu hung. Tất cả những thứ đó, như ta thấy, không cho ta chút cảm tình nào... Hai má gã phồng lên vì bã thuốc mà gã có thể phun ra bất cứ ở đâu và bất cứ lúc nào. Hai bàn tay to lớn lạ thường, chai đá, đầy lông, sạm nắng với những móng tay để dài bẩn thỉu.Gã đàn ông này quan sát đám nô lệ một cách trắng trợn. Gã hất ngược cái cằm Tom lên, bắt bác há to miệng ra để xem xét hai hàm răng, bắt duỗi tay ra, co tay vào để nhìn ngắm bắp thịt bác. Gã bước quanh bác và bắt bác nhảy cao, nhảy xa để ước lượng sức khỏe của đôi chân.- Lúc trước mày sinh sống ở đâu?Gã hỏi Tom bằng giọng cộc lốc.- Ở Kentucky.Tom vừa trả lời, vừa đưa mắt nhìn quanh như để tìm kiếm đâu đó một sự cầu cứu.- Mày làm việc gì?- Tôi chăm sóc trang trại.- Tốt lắm!Gã bỏ đi sau khi nói. Cuộc bán đấu giá mở màn.Adolphe bị lọt vào tay người đàn ông lúc nãy đã biểu lộ ý định mua bán với một giá khá cao. Những tên nô lệ của Saint Clare lần lượt vào tay kẻ khác. Sau rốt, gã lái buôn nói với Tom:- Đến phiên mày, thằng kia! Nào! Mày nghe chứ?Tom leo lên một cái bục, đưa mắt lo âu nhìn quanh, tim thắt lại. Người ta nghe thấy nhiều tiếng ồn ào, thật hỗn độn đến nỗi không phân biệt được chi cả. Quảng cáo viên đang hét to những đặc tính của Tom bằng tiếng Anh và Pháp với đám khách hàng, trong khi bọn này ồn ào cho giá một cách hỗn loạn. Cuối cùng, một tiếng búa nện vang; người ta chỉ nghe hai tiếng chót: đô-la, vang lên rõ ràng và dứt khoát.Vậy là xong, Tom đã được bán, bác có một người chủ mới. Bác bước xuống bục gỗ. Gã đàn ông nhỏ thó đầu tròn hung hăng chụp lấy hai vai bác, đẩy bác vào một góc, ra lệnh cho bác, giọng khó khăn:- Đứng yên đấy, thằng kia!Người chủ mới tên là Legree, chủ một trại trồng trọt bên bờ sông Rouge.