Câu lạc bộ triết lý của Levenford có cuộc họp đột xuất. Căn phòng đầy khói thuốc với sáu hội viên ngồi thoải mái trong những chiếc ghế bành đặt chung quanh một ngọn lửa ấm cúng đang triết lý trong một bầu không khí thân mật. Hai người lặng lẽ chơi một ván cờ đam, còn những người kia, nửa nằm nửa ngồi, hút thuốc, nói chuyện và vừa hớp rượu vừa nặn óc tìm những tư tưởng có giá trị.Cuộc nói chuyện có vẻ rời rạc, các hội viên hờ hững suy tư trong căn phòng dành riêng của câu lạc bộ, nơi tập hợp những nhà trưởng giả của Levenford, những kẻ có thể tự cho mình có nhiều danh vọng hơn những đồng bào cùng sống trong thành phố của họ. Họ hãnh diện vì đã sáng lập ra câu lạc bộ này. Đối với những người lạ, uy tín xã hội của câu lạc bộ rất mạnh. Song, sự thật thì... như một nhà cổ ngữ học, giáo sư ở học viện Levenford đã nói với một bạn đồng nghiệp: “Tôi có ý muốn gia nhập vào câu lạc bộ khi được nghe nói đến nó, nhưng tôi đã thất vọng khi nhận ra đó chỉ là một nhóm người chuyên hút thuốc và uống rượu!”Chợt Grierson nói khi trông thấy một ghế bành bỏ trống trong góc:- Tối nay Brodie đến trễ, tôi đang tự hỏi không biết ông ta có đến không?- “Chắc chắn ông ấy sẽ đến”. Thị trưởng Gordon nói. “Chưa lúc nào tôi thấy ông ta đều đặn như lúc này. Ông ta cần phải giữ vững tinh thần của ông ta, các ông hiểu chứ?” Bằng một cái nhìn khắp phòng, Gordon – tìm sự tán thành cho câu nói ý nhị rất hợp hoàn cảnh này. “Tôi muốn nói, Brodie phải tỏ vẻ vững vàng, nếu không thì sụp đổ hoàn toàn”.Những người kia, hít vào ống điếu của họ, lắc đầu trong im lặng. Một người chơi cờ đam đi một con cờ tới, ngước mắt lên với vẻ suy nghĩ và nói:- Chúa ơi, thời gian qua nhanh quá. Từ lúc ông ta đuổi con gái ra khỏi cửa đến nay, đã gần một năm rồi.Paxton nổi tiếng về sự nhớ dai, nói rõ:- Còn mười lăm ngày nữa thì đúng một năm. Tôi đã và vẫn luôn luôn khẳng định rằng Brodie hành động thật tàn ác trong cái đêm hôm đó.- Bây giờ cô bé ấy đang ở đâu?- “Người ta kể lại”, Paxton trả lời, “rằng gia đình Foyle ở Darroch đã tìm cho cô ấy một chỗ làm, nhưng không đúng. Mary Brodie đã đi ra một mình. Ông bác sĩ muốn giúp đỡ cô, nhưng vừa mới bình phục đã lẻn đi mất, bây giờ người ta nói cô ấy có một chỗ làm trong một nhà buôn lớn ở Luân Đôn... Cô ấy có lẽ chỉ làm đầy tớ không hơn không kém, cô bé đáng thương. Gia đình Foyle đã không giúp đỡ gì cho cô ấy trước khi họ đi về Ái Nhĩ Lan”.- “Điều đó đúng”, người chơi cờ đam kia nói, “ông già Foyle đã vô cùng đau đớn bởi cái chết của con trai ông. Tai nạn ở chiếc cầu Tay này thật thảm khốc. Không bao giờ tôi quên được cái đêm đó. Tôi ra ngoài để đưa con gái tôi về nhà, và tôi đã phải trở về giữa lúc cơn bão mạnh nhất, một miếng đá bảng bay phớt qua tai tôi, chỉ cách có một sợi tóc và suýt cắt đứt đầu tôi”.- Tai họa này có lẽ gây thiệt hại cho Levenford hơn là sự sụp đổ của cây cầu, John.- Grierson cười khẩy.- Chúng tôi sẽ bắt buộc phải dựng cho ông một bức tượng nếu miếng đá bảng đó đã giết chết ông, vì ông bạn thân mến, bấy giờ ông là một trong những vị anh hùng của Tô Cách Lan.- Dầu sao chiếc cầu mới phải chắc chắn hơn một chút trước khi người ta có thể bảo tôi đi qua đó. Bao nhiêu mạng người đã bị chết oan. Tôi cho rằng đáng lẽ những người có trách nhiệm phải bị trừng phạt.- Người ta không thể trừng phạt đấng toàn năng - Grierson thốt lên - Chính Chúa đã muốn điều đó và người ta không thể đòi Chúa bồi thường thiệt hại...- Suỵt, Grierson - Ông thị trưởng quở, dựa vào chức quyền của mình - Hãy giữ mồm giữ miệng. Những lời ông vừa nói là một sự xúc phạm đến Chúa.- Kìa, kìa, ông thị trưởng! Công việc của ông chỉ thuộc về luật pháp. Không có gì xúc phạm đến công ty hỏa xa, đến đấng toàn năng hay đến ông! - Và Grierson nhìn xéo ông ta.Một sự im lặng bối rối rồi tiếp theo và người ta sợ rằng cuộc thảo luận đã bị phá vỡ, nhưng ông thị trưởng lại nói:- Brodie chắc phải mất một số tiền khá to, cửa tiệm của ông ta vắng tanh.- “Những giá bán của công ty Mungo sẽ làm vắng tanh cửa hàng của bất cứ ai muốn cạnh tranh chống lại nó”. Paxton nói với một vẻ thông cảm. “Họ có ý định muốn hanh toán Brodie trước rồi mới kiếm lời sau. Ông ta ở thế yếu, và tôi có cảm giác ông ta sắp sạt nghiệp đến nơi”.- Đó là một câu nói chính xác! - Grierson thốt lên từ trong góc của ông ta, nhìn họ với một vẻ tán đồng, như thể ông ta có thể nói với họ rất nhiều điều về đề tài này.- “Nhưng Brodie làm ra tiền dễ dàng, ông ta tiêu xài hoang phí để thỏa mãn những ý muốn ngông cuồng của mình. Hãy nhìn cách phục sức mới của ông ta, hãy nhìn chiếc cà vạt mới, và chiếc nhẫn mặt đá khắc tên ông ta!” Paxton ném một cái nhìn bao quát và thận trọng trước khi nói tiếp: “Hãy nhìn cái lâu đài tuyệt đẹp của ông ta!” Mọi người nhìn nhau với những nụ cười ý nhị.- “Hãy nhìn giày vớ của bà vợ già của Brodie” Grierson tiếp lời, “những y phục thanh lịch của bà ta, hình dáng tổng quát của bà ta! Hãy nhìn tài khoản của ông ta ở ngân hàng: Ông ta đã đóng tiền ký túc xá cho cô bé Nessie trong tam cá nguyệt chót này trễ mười lăm ngày. Hãy nhìn vẻ hoang mang trong đôi mắt ngạo nghễ của ông ta, khi Brodie tưởng không có ai nhìn mình. Tôi cam đoan với các ông rằng nhân vật vĩ đại đó, bắt đầu có những lo âu”. Grierson nói tiếp bằng một giọng đầy ẩn ý: “Tôi có thể lầm, nhưng theo ý kiến thô thiển của tôi, James Brodie đang trải qua giai đoạn xấu nhất của cuộc đời ông ta, và nếu ông ta không thận trọng, ông ta sẽ bị ngã đúng vào nơi mà ông ta đã ném một người ở rãnh lề đường!”- “À! Ông ta là một con người ghê gớm, và về đề tài rãnh lề đường, tôi có một câu chuyện hay để kể cho các ông nghe”. Và Paxton, để có thì giờ suy nghĩ, kéo vài hơi ống điếu của mình. “Thứ bảy tuần trước, khi đi ngang qua cửa tiệm của Brodie, tôi nghe có những tiếng ồn ào, bèn dừng lại. Trong tiệm, một công nhân cao lớn, to con như một cái thùng phuy, cầm xấp giấy bạc dày trong tay đang xàng qua xàng lại trước mặt Brodie - Chúa cũng biết rằn gã rất cần số tiền này - nhìn chòng chọc vào người thợ bằng đôi mắt đỏ ngầu vì giận dữ...” Đến đỉnh cao, Paxton dừng lại một hồi lâu để nhấn mạnh tác dụng của câu chuyện. “Nếu anh không biết nói câu ‘Xin ông vui lòng’ khi anh nói chuyện với tôi”. Brodie gầm lên, “anh sẽ không mua được gì ở đây hết. Nhiều nhà buôn khác có thể chịu đựng được cái giọng của anh, hãy đến đó nếu anh muốn; nhưng, trong tiệm tôi, anh phải nói chuyện đàng hoàng, hay là phải lập tức đi ra. Tôi không được nghe câu trả lời của người kia, nhưng nó chắc đã xúc phạm ghê gớm đến Brodie, bởi vì ông ta chụp lấy cổ họng người khách, ném ra ngoài nhanh như chớp, trong nước bùn của rãnh lề đường, và anh ta nằm sóng soài dưới chân tôi”.Một sự im lặng nặng nề tiếp theo câu chuyện.- Phải, - sau cùng người chơi cờ đam thứ nhất thở dài, - tính tình ông ta thật là xấu! Sự kiêu ngạo của ông ta đã trở thành đáng ghét. Lúc trước, James Brodie đâu đến nỗi quá dễ nóng giận như vậy, nhưng từ vài năm nay, ông ta không còn tự chủ được nữa, có thể nói ông ta đã điên cuồng thật sự.- “Và cũng thật là lố bịch”. Paxton nói nhỏ giọng, “khi ông ta tự cho mình có liên hệ máu mủ với gia đình Winton. Tôi dám thề, ông ta tự nghĩ rằng đáng lẽ ông ta phải là quận công Winton. Hơn nữa, thật khó hiểu khi ông ta vừa che giấu điều này vừa tự hào về nó”.- “Gia đình Winton sẽ không nhìn nhận ông ta đâu”. Người chơi cờ đam nói. “Brodie có thể mang cái tên và họ giống như những người trong gia đình Winton. Nhưng một cái tên và một sự giống nhau có nghĩa lý gì? Ông ta không có lấy một chút bằng cớ nào”.- “Tôi sợ”, Grierson nhận xét, ám chỉ đến khía cạnh pháp lý, “rằng bằng chứng đó đã bị bác bỏ vì nó không được đưa ra trong những điều kiện hợp pháp, và đó là lý do vì sao ông bạn của chúng ta không muốn tiết lộ nó ra. Ấy cái mối liên hệ họ hàng đẹp đẽ đó có thể chỉ là như thế”.- “Ông ta không chỉ khoe khoang về sự liên hệ bà con với gia đình Winton thôi đâu”, Ông thị trưởng bình thản nói, “không, không, căn bệnh của ông ta còn sâu xa hơn nữa, tôi ngần ngại không muốn cho các ông biết về điều này; hơn nữa chính tôi cũng không chắc chắn lắm, nhưng tôi sẽ không nói tên của ai và các ông sẽ không lặp lại điều này, do một người đã trông thấy James Brodie hoàn toàn say mèm vào một hôm nào đó kể lại cho tôi nghe...”- Hãy để lần khác, thưa ông thị trưởng - Paxton đột ngột kêu lên.- Suỵt, suỵt...- Khi người ta nói đến chó sói...- Về vấn đề cái bẫy mới này, thưa ông thị trưởng, ông có muốn...James Brodie nặng nề bước vào, hai mắt nhấp nháy, trán nhăn lại một cách khó chịu. Buổi tối hôm đó, gương mặt khắc nghiệt của ông ta mang một vẻ nhợt nhạt buồn rầu. Ông ta liếc mắt nhìn mọi người, vừa khẽ nghiêng đầu, như một sự khiêu khích hơn là một cái chào.- “Hãy đến đây, hãy đến đây!” Grierson dịu dàng nói. “Chúng tôi vừa tự hỏi cơn mưa đang đe dọa đã bắt đầu rơi xuống chưa”.- Thời tiết hãy còn khô ráo; Brodie đáp lại với nét mặt cau có. Giọng nói không ngữ điệu của ông ta chẳng còn một âm vang và vẻ mặt đóng kín chỉ diễn tả một sự chịu đựng khắc kỷ. Ông lấy ống điếu ra và bắt đầu nhồi thuốc vào. Một ông già, người giúp việc kiêm quản gia của câu lạc bộ, thò đầu qua cánh cửa lớn với một vẻ dò hỏi câm lặng và Brodie ném cho ông ta một câu: “như mọi lần”.Sự im lặng đè nặng lên nhóm người cho đến khi ông già đem vào cho Brodie một ly uýt-ki nóng rồi biến mất. Ông thị trưởng nghĩ mình có bổn phận phá tan bầu không khí bối rối ngượng nghịu này, và nhìn Brodie, ông nói bằng một giọng ân cần, không thể không xúc động trước vẻ thảm não của kẻ mới đến:- Thế nào, ông bạn, công việc làm ăn có khá không?- Ồ! Khá, thưa ông thị trưởng, rất khá; không có gì phải than phiền.Giọng nói giả vờ thản nhiên của ông ta có một âm hưởng bi đát và không đánh lừa được ai, nhưng Gordon đáp lại với giọng thân tình:- Càng tốt, hay quá! Chúng tôi tin chắc công ty Mungo sẽ đóng cửa tiệm trong nay mai.Brodie đón nhận lời nói láo lễ phép này và tiếng thì thầm tán đồng giả tạo của những người kia, không phải với sự thỏa mãn ồn ào của sáu tháng trước đây. Trong hoàn cảnh hiện tại, ông hiểu họ có thể bàn cãi về ông một cách thẳng thừng trong lúc ông vắng mặt, phê bình ông, kết án ông và ngay cả mạt sát ông một cách thậm tệ, nhưng khi ông đang ở giữa họ, những cảm nghĩ được diễn tả một cách mạnh mẽ của họ dịu xuống thấy rõ và họ đi đến chỗ lắm khi trái với ý muốn nói lên vài câu nịnh bợ mà họ không hề nghĩ đến.Brodie là một người mà họ nghĩ rằng tốt hơn hết nên vuốt ve, tán tỉnh; nên làm cho ông đứng về phía họ và có cảm tình thuận lợi với họ, thay vì chọc giận ông ta. Và bây giờ nhận thấy vẻ ủ ê và thái độ suy sụp tinh thần của ông ta, họ tự hỏi phải chăng ý chí sắt thép của ông ta bắt đầu suy yếu?Một giọng nói dịu dàng, đầy dụng ý, xuất phát từ một góc phòng, cắt đứt dòng suy nghĩ của họ.- “Nếu các ông nghĩ rằng công ty sẽ đóng cửa tiệm của họ”, Grierson nói với cái giọng kéo dài quen thuộc, “thì các ông còn phải chờ một thời gian... Không, họ sẽ không đóng cửa tiệm... dầu sao thì cũng không đóng trước một thời gian nào đó... một thời gian khá dài...”.- Sao thế?- Ồ? Chỉ là một tin tức nhỏ có tính chất cá nhân - Grierson trả lời một cách thích thú, bĩu môi, các đầu ngón tay chụm lại, ánh mắt đầy thỏa mãn nhìn những người trong nhóm, và nhất là Brodie, James Brodie nóng nảy nhìn đôi mày rậm, tỏ thái độ đề phòng sự dịu ngọt xảo trá chứa một ý định sâu độc có tính toán của Grierson.- Nào? Điều gì thế? Ông hãy nói đi - Paxton thúc giục.Đã đánh trúng nhược điểm của mọi người, Grierson tinh quái mỉm cười, cố ý kéo dài sự nôn nóng chờ đợi.- Điều này sẽ không đáng cho ông chú ý đến, nó chỉ là một tin đồn địa phương mà tôi đã tình cờ nghe được, - ông ta nói với một vẻ khoái trá.- Ông có biết tin này không, ông Brodie? - Paxton hỏi, tìm cách chấm dứt sự trì hoãn đáng ghét này.Brodie lắc đầu chẳng nói gì, suy nghĩ một cách bực bội rằng Grierson luôn luôn là kẻ đầu tiên nhét mũi vào khắp nơi và là kẻ cuối cùng rút nó ra.- Đây là một tin rất nhỏ, không đáng kể - Grierson lặp lại với vẻ thỏa mãn càng lúc càng lớn.- Vậy hãy nói cho chúng tôi biết đi, ông bạn tinh ranh.- “Này nhé, vì các bạn nhất quyết muốn biết: người quản lý địa phương của công ty Mungo sẽ ra đi vì cửa hàng của họ đã hoạt động vững chắc rồi. Người ta nói với tôi rằng họ đã thành công một cách đặc biệt lớn lao”. Và sau một cái cười mỉm dịu dàng với Brodie, ông ta tiếp tục. “Họ cũng đã có một thủ đoạn rất khéo bằng cách nhường chức vụ khuyết người đó theo ý tôi, đó là một chức vụ thật ngon lành cho một người ở Levenford. Họ đã đề nghị với anh ta và anh ta đã chấp thuận”.- Ai vậy? - Nhiều giọng nói cùng kêu lên.- Ồ, người quản lý địa phương mới này của công ty Mungo là một anh chàng rất xứng đáng.- Nào, tên của anh ta?- Đó chỉ là người làm công của bạn chúng ta, anh chàng trẻ tuổi Peter Perry! - Grierson thốt lên với giọng nói đắc thắng, hướng về phía Brodie.Liền ngay đó những lời bàn tán vang lên sôi nổi.- Thật không, ông bạn?- Bà mẹ già của anh ta sẽ rất vui mừng.- Thật là một sự thăng tiến rất quan trọng đối với một cậu con trai còn quá trẻ!- Hẳn anh chàng đã vồ lấy cơ hội này như một con gà trống vồ lấy một hột bắp!Rồi khi sự xúc động gây ra bởi cái tin này dịu xuống và họ thoáng nhận ra ý nghĩa thật sự của nó đối với Brodie, họ liền im lặng và mọi cặp mắt đều quay về phía ông ta. Brodie hoàn toàn bất động, choáng váng bởi cú đánh bát ngờ này. Toàn bộ bắp thịt của thân thể cao lớn của ông ta căng ra, hàm ông ta thắt lại, răng siết chặt vào cán ống điếu như một gọng kềm mà sức ép từ từ gia tăng. Vậy là Perry đã bỏ rơi ông, Perry mà từ lâu nay ông đã dựa vào một cách hoàn toàn tin cẩn... Một tiếng rắc bỗng vang lên, phá tan sự im lặng: trong một cơn giận dữ bất ngờ, răng ông đã siết chặt quá mạnh vào ống điếu và cắt đứt cái cán. Trong một lúc lâu, ông sững sờ nhìn phần ống điếu còn lại nằm trong bàn tay, rồi khạc mạnh xuống sàn nhà cái đầu cán điếu gãy.- Tôi thích chiếc ống điếu này lắm... nó là chiếc tôi thích nhất - James Brodie kinh hãi thì thầm, rồi bất chợt nhìn thấy những gương mặt chung quanh đang nhìn ngắm ông như thể ông đang đứng giữa một đấu trường, để làm trò tiêu khiển cho họ, và ông nghĩ phải làm cho họ thấy ông hứng chịu cái cú dữ dội này như thế nào, hay đúng hơn làm cho họ thấy rằng cái cú này không nhằm nhò gì đối với ông. Ông đưa bàn tay nâng ly rượu lên môi, cánh tay vững chắc như một tảng đá, và ném một cái nhìn về phía Grierson khiến ông này lẩn tránh ngay đôi mắt không hề chớp của ông ta. Trong giây phút ấy, Brodie muốn ném ra một câu trả đũa sắc bén, có thể làm cho Grierson phải độn thổ vì xấu hổ, nhưng mặc dầu những cố gắng dữ dội của mình, ông không đủ trí thông minh nhanh lẹ; đầu óc chậm chạp và nặng nền của ông không giúp ích gì cho ông và tất cả những gì ông có thể làm được, chỉ là nói với một cái nhăn mặt chế nhạo:- Điều đó chẳng quan trọng gì, không có một chút quan trọng cỏn con nào. Nó hoàn toàn chẳng làm gì được tôi!Tôi hy vọng nó không mang theo một phần những đồ đạc của ông - Paxton nói với một vẻ ân cần.- “Bây giờ nghĩ đến, tôi thấy đây là một vố tồi tệ, thưa ông Brodie”. Một người chơi cờ đam nói bằng một giọng xum xoe. “Hắn ta quen biết với tất cả khách hàng của ông”.Những người của công ty Mungo này có thủ đoạn thật khéo léo. Theo ý tôi, họ thật là quỉ quái. - Một giọng khác nói.- “Theo tôi”, Grierson nói, tỏ vẻ suy nghĩ, “anh chàng Perry này quả là một tên hèn: Tôi có cảm tưởng hắn là một con chuột rời bỏ một chiếc tàu đang chìm”.Sự im lặng rơi xuống thình lình, tất cả mọi người đều hoảng sợ trước câu nói táo bạo này. Họ chờ đợi trông thấy Brodie đứng dậy đập chết anh chàng nhỏ thó Grierson, xé anh ta ra từng mảnh với sức mạnh hung bạo của ông. Nhưng, thay vì làm vậy, Brodie vẫn bất động, lơ đãng, như thể ông ta không nghe hay không hiểu câu nói của Grierson... Chìm đắm trong những ý nghĩ đen tối của mình, ông cho rằng đây là vố đau đớn nhất mà ông đã bị, tuy rằng họ đã tàn ác với ông nhiều rồi.Họ đã dùng những tài nguyên vô tận của họ trong cuộc chiến đấu chống lại ông, sử dụng sự khôn khéo hiểm độc của họ bằng trăm cách; nhưng lấy mất Perry, họ đã làm ông mất đi cái trụ cột chính của mình. James Brodie nhớ lại một cách rõ ràng thái độ lạ lùng, bí mật của Perry, một nửa sợ sệt nửa thích thú của anh ta, như thể anh ta vừa vui mừng vừa ân hận, như thể anh ta có ý muốn nói với ông nhưng không đủ can đảm để nói. Điều lạ lùng, ông ta không giận Perry. Ông hiểu - với tất cả sự công bằng - rằng Perry chỉ đã nhận một chỗ làm có lợi hơn, và ngay cả lòng thù hận đối với công ty Mungo, lúc này cũng không hẳn là cảm giác chính trong lòng ông. Không, không phải là lòng thù hận thật sự mà như là một sự xót thương kỳ lạ cho chính bản thân mình! Một nhận xét đáng buồn: James Brodie, một con người cao quý, đầy phẩm giá lại phải chịu đau khổ do lỗi của những kẻ phản trắc như vậy, và vì thế bắt buộc phải luôn luôn mang một vẻ điềm nhiêm giả tạo, trong khi từ trước đến giờ, vẻ ngạo nghễ vô tư ấy đã che chở ông như một bộ giáp sắt!Brodie chợt giật mình, nhớ lại những cặp mắt đang dò xét ông: Ông cần phải nói ngay một cái gì... Và gần như không biết những gì mình nói, nhưng được kích thích bởi cơn giận dữ không kiềm chế nổi, ông bắt đầu:- “Tôi đã luôn luôn chiến đấu một cách ngay thẳng, với hai bàn tay trong sạch. Tôi sẽ không hạ mình dùng đến sự mua chuộc nếu chúng đã mua chuộc thằng bé ngu ngốc mặt mụn đó để nó bỏ tôi, ấy là vì chúng xứng đáng với nó. Điều này sẽ tránh cho tôi sự bực mình phải ném nó ra cửa... Chúng có thể giữ hắn cho tới khi nào chúng còn cầm cự được. Tôi cóc cần!”Những lời của chính ông ta làm ông ta thấy vững tâm; việc nói lên một cảm nghĩ mà ông không hề có, nâng cao tinh thần ông khiến ông tìm lại được những lời lẽ mạnh mẽ hơn, những cái nhìn thách thức đầy tự tin hơn. - “Không, tôi không lo lắng cho nó hơn là đã lo cho áo sơ-mi đầu tiên của tôi”. - Ông ta kêu lên, “và tôi sẽ không thâu nhận nó trở lại! Không, nó cứ hưởng số tiền nó được chúng mua chuộc, lúc còn có thể hưởng được; bởi vì, khi chúng bị sụp đổ, chìm xuống tận đáy, nó sẽ trở lại và tôi sẽ nhìn nó té nhào xuống rãnh lề đường trước khi giơ ngón tay ra để giúp nó. Bây giờ nó đang vội vã lo chuồn thật nhanh. Nó tưởng tượng -tôi chắc chắn như vậy - nó sẽ làm giàu đến nơi. Thằng bé ngu ngốc đáng thương! Nhưng khi nó rơi trở lại trong vũng bùn mà tôi đã kéo nó ra, nó sẽ hối tiếc cái ngày mà nó rời bỏ cửa hàng của James Brodie!”Bài diễn văn này làm biến đổi tinh thần ông ta. Brodie tin chắc vào những lời lẽ hùng hồn của mình tương phản hoàn toàn với những cảm tưởng đen tối lúc nãy; và, con người thật của James Brodie bộc lộ mãnh liệt hơn bao giờ hết. Ông ta nhìn họ, đôi mắt mở to, sáng rực, sung sướng nghĩ mình vẫn còn điều khiển được người khác, buộc họ phải kính nể - Và cuối cùng, khi một ý nghĩ thú vị và thích hợp đến với ông ta, ông đứng lên, la to:- “Không, cần phải nhiều hơn thế nữa mới có thể hủy diệt nổi James Brodie, mặc dầu những gì mà ông bạn nhỏ của chúng ta đã có gan muốn nói lên ở trong óc của ông ta. Khi nào các ông nghe tôi than thở, lúc đó các ông hãy đeo băng tang lên. Nhưng hãy còn lâu lắm, lâu lắm các ông mới phải để tang cho tôi. Và đó chỉ là một câu nói đùa thôi!” Ánh mắt Brodie đảo lượn từ người này đến người kia với một vẻ pha trò hào hứng. “Phải, đây là một câu chuyện xứng đáng được khao bằng một chầu rượu. Này quý vị”, ông ta kêu lên bằng một giọng của kẻ chỉ huy, “mời quý vị uống một ly rượu với tôi”.Liền đó, cả bọn hoan hô ông, thán phục sức mạnh tinh thần của ông, vui mừng với ý nghĩ được đánh chén không mất tiền!- Ông thật đáng khen, Brodie!- Hoan hô xứ Tô Cách Lan: Thế mới xứng đáng được gọi là một con người.- Tôi đồng ý với ông, chỉ cần một giọt ngon lành đủ để xua đuổi cái lạnh.- Con ngựa già vẫn luôn luôn còn máu nóng!Chính ông thị trưởng cũng vỗ vào lưng Brodie:- Brodie thân mến, ông là một người dũng cảm, ông có sự can đảm của một con sư tử, sức mạnh của một con bò mộng và lòng kiêu hãnh của quỉ sứ, tôi nghĩ... không còn ai được như ông. Ông thà chịu chết còn hơn là bị xúc phạm.Tất cả cùng đứng dậy một lượt - trừ Grierson - tụ tập chung quanh Brodie, và ông ta đứng thẳng người giữa bọn họ, nhìn họ bằng đôi mắt kiêu hãnh, tựa như một hoàng đế giữa đám cận thần. Trong đầu óc nặng nề của ông ta, Brodie cảm thấy mình hết sức cao quí, và tuy ở sát bên bờ vực thẳm, ông đã có một thái độ thật anh hùng.- Hãy dẫn chúng tôi đi, Mac Duff[i] - Mọi người kêu lên, bị lôi cuốn vì sự nhã nhặn và sự rộng lượng bất ngờ này, nôn nóng được thưởng thức chất rượu nóng màu vàng ánh. Khi đoàn người tiến vào căn phòng khách nhỏ của Phé mie, Brodie cảm thấy mối nguy hiểm đã bị xua đuổi, rằng ông ta đã lấy lại được sự nể trọng của họ.Chẳng mấy chốc, rượu được rót ra và họ uống một cách phấn khởi. Trong khi dằn mạnh - bằng một cử chỉ cao quý - một đồng tiền vàng trên chiếc bàn tròn bằng gỗ, một ánh sáng của lý trí còn sót lại trong đầu óc thì thầm với ông răng đây là đồng tiền vàng cuối cùng, nhưng Brodie liền xua đuổi ý nghĩ đó, bóp nghẹt nó một cách giận dữ vừa la lớn “Mừng sức khỏe của chúng ta!”- “Thật là một giọt kỳ diệu!” Grierson nói một cách thích thú vừa chép môi như một kẻ sành điệu và nâng ly của ông ta lên. “Một giọt tuyệt vời, nhờn như chất sữa của một người mẹ và êm dịu như... quả vậy... như một cái nón nỉ trong cửa hàng của ông bạn chúng ta. Điều tai hại duy nhất, ấy là nó mắc hơn thứ rượu tồi bình thường rất nhiều”.Và ông ta tặng cho Brodie một cái cười khẩy hiểm độc.- “Này, vậy anh hãy uống nó đi”. Brodie đáp lại. “Hãy nuốt nó đi trong khi anh có dịp không phải trả tiền. Chúa ôi, nếu tất cả chúng ta ai cũng hà tiện như anh, quả đất này sẽ phải dừng ngay”.- Hãy bỏ câu đó vào trong túi anh với chiếc khăn tay đậy lên trên! - Paxton nói với một tiếng cười lớn.- Về vấn đề này, các anh có biết chuyện hà tiện mới nhất của ông bạn nhỏ chúng ta đây không? - Ông thị trưởng kêu lên, vừa chỉ vào Grierson vừa nháy mắt với Brodie.- Không, chuyện gì vậy? Hãy kể cho chúng tôi nghe đi, ông thị trưởng? - Cả đám đồng thanh nói.- Thế này, đây là một câu chuyện ngắn và hay. Hôm trước, có những đứa bé đang chơi đùa trước cửa tiệm ngũ cốc của ông bạn chúng ta, gần bên một bao đậu, thì cậu con trai của chủ tiệm đến: “Đi chỗ khác, bọn nhóc con, và đừng đụng vào những hạt đậu này. Nếu không cha tao sẽ cho tụi bây một trận đòn: Ông ấy đã đếm chúng rất kỹ, từng hạt một rồi!”Một trần cười ầm ĩ nổ ra và Grierson bình tĩnh nói nhỏ, mắt nhấp nháy qua làn khói thuốc:- Tôi nhìn nhận là tôi biết có bao nhiêu hạt đậu trong một kí, nhưng đó là một điều tốt vào thời buổi mà cuộc sống rất khó khăn và đầy khốn khổ như hiện nay!Nhưng Brodie, từ trên cao của chiếc ngai của mình, máu nóng bừng vì chất rượu uýt-ki, không hiểu câu nói bóng gió này, cũng không để ý đến nó nữa. Trong một cơn hứng khởi mãnh liệt, ông ta cảm thấy cần phải hành động, phải tìm một lối thoát cho sức mạnh của mình, phải đập bể một cái gì - Và giơ cái ly không của mình lên trên đầu, ông ta bỗng hét lớn:- Quỉ sứ bắt những con heo đó đi, quỉ sứ bắt những tên khốn trong công ty Mongo đi!Rồi ông ta ném mạnh cái ly vào vách tường. Những người kia, bây giờ đầy khoan hồng với ông ta, cũng hăng say đồng tình.- Đúng lắm!- Một chầu rượu nữa thưa quí vị, chúng ta hãy cạn ly!- Một bài hát!- Một bài diễn văn, một bài diễn văn!Cùng với những tiếng la hét này, có những tiếng gõ cửa kín đáo, và bà chủ mang dép nhẹ nhàng đi vào.- “Tối nay các ông vui quá!” Bà nói với một nụ cười nhỏ, môi mím lại, ngụ ý rằng sự vui đùa này không thích hợp với họ và không làm bà hài lòng. “Tôi hy vọng các ông sẽ không quên tiếng tốt của ngôi quán này. Tiếng ly vỡ vừa rồi không làm cho tôi thích!” Bà kết luận một cách khá khó chịu.- Chúng tôi sẽ trả tiền cái ly, bà Phémie đáng mến của tôi - Brodie kêu lên.Bà chủ nhẹ gật đầu, có ý nói dĩ nhiên bà đã tính như vậy, rồi hỏi bằng một giọng hơi khác:- Tất cả những tiếng ồn ào này là vì chuyện gì vậy?- Chỉ là một cuộc vui nhỏ do ông bạn đồng nghiệp khả kính của chúng tôi ngồi ở đầu bàn đây. Tôi không được rõ nhân dịp nào... Grierson nói nhỏ.- Đừng nghe ông ta, bà Phémie, và hãy đem cho chúng tôi một chai rượu như vậy nữa - Mọi người kêu lên. - Bà có muốn làm một hớp không, bà Phémie? - Ông thị trường đề nghị, tỏ ra rất thích thú.- Hãy đến ngồi trên đầu gối tôi, bà Phémie - Một trong hai người chơi cờ đam khi nãy kêu lên.- Hãy đem uýt-ki cho chúng tôi, Phémie. Tôi sẽ làm cho họ yên tĩnh - Brodie nói.Bà ném cho mỗi người trong bọn họ một cái nhìn trách móc, giơ một ngón trỏ đe dọa lên và đi ra cũng êm ái như lúc đi vào, vừa nói nhỏ:- Đừng quên tiếng tốt của quán tôi, tôi sẽ bảo đem uýt-ki đến cho các ông, nhưng các ông phải giữ chừng mực, đừng gây ầm ĩ, vì tiếng tốt của...Bà đi rồi, họ càng cười đùa táo bạo hơn trước nữa:- Quỉ sứ bắt Phémie - Bà ta sủa nhiều hơn là cắn, nhưng điều tệ hại nhất, là vẻ mặt của bà ta. - Một người la lên.- Người ta sẽ tưởng quán của bà ta là một cái đồn đức hạnh bất khả xâm phạm, bà ta làm ra vẻ kiểu cách quá! Bà ta muốn người ta uống rượu như thể đang ở trong nhà thờ vậy.- “Dầu sao ở đây cũng có một cô gái khá xinh”. Một ông có vẻ ít tỉnh táo nhất nói. “Người ta bảo cô chiêu đãi Nancy vừa đẹp lại vừa vui vẻ ân cần nữa...” và ông ta nháy mắt với cả bọn một cách đầy ý nghĩa.- Nào, ông bạn, - đừng làm dơ bẩn cái ổ đã tiếp đón bạn. - Ông thị trưởng nói với một giọng trách cứ.- Ông xem tôi như một con chim cu cu - Nhưng tôi không phải thuộc loại đó. - Người kia đáp lại bằng một giọng đùa cợt.- Các ông thích tôi ngâm thơ cho các ông nghe không? - Tôi sẵn sàng ngâm cho các ông nghe bài “Con quỉ ở nhà những người thợ may”. - Paxton đề nghị.- Ông chủ tịch Brodie của chúng ta đã hứa đọc cho chúng ta nghe một bài diễn văn phải không - Grierson nói bóng gió.- Phải, đọc bài diễn văn đi. - Ông thị trưởng nói.- Bài diễn văn, - bài diễn văn của ông chủ tịch. - Cả đám lặp lại.Sự kiêu ngạo của Brodie - được thổi phồng thêm bởi những tiếng la say rượu của họ - lên đến tận mây xanh, trở thành vô biên và cho ông ảo tưởng mình có tài hùng biện, quên rằng ông ta rất vụng về trong việc diễn tả những ý tưởng của mình.- Tốt lắm! Tôi sẽ đọc cho các ông nghe một bài diễn văn.Và ông đứng dậy, ưỡn ngực, mở to mắt nhìn mọi người, đong đưa thân mình nhè nhẹ và tự hỏi, bây giờ mình đã đứng lên rồi, phải nói với họ những gì.- “Thưa các ông!” Sau cùng Brodie bắt đầu, một cách chậm chạp, giữa những tiếng hoan hô. “Tất cả các ông đều biết tôi là ai: Brodie, James Brodie; và cái tên này có ý nghĩa gì, có lẽ các ông cũng đoán được”. Ông ta dừng lại, lần lượt quan sát từng thính giả của mình. “Phải, tôi là James Brodie, đây là một cái tên được kính trọng, quí mến trong thị trấn hoàng gia Levenford và xa hơn nữa. Các ông hãy chỉ cho tôi thấy kẻ nào dám nói một tiếng gì chống lại tôi và tôi, tôi sẽ nói cho các ông thấy hai bàn tay này sẽ làm gì kẻ đó!”. Ông ta vung ra phía trước hai quả đấm to lớn của mình, đấm vào khoảng không một cách giận dữ. Trong trạng thái kích động cao độ, ông không nhận thấy vẻ hờ hững lãnh đạm của tất cả mọi người, và sự thích thú trong con mắt chế nhạo của Grierson; ông chỉ nhận thấy sự kính trọng thôi. “Nếu tôi muốn, tôi sẽ kể cho các ông nghe một điều sẽ làm cho các ông rùng mình đến tận xương tủy”. Rồi nhìn quanh, Brodie hạ thấp giọng, và lắc đầu với một vẻ bí ẩn, nói thì thầm như một lời tâm sự:- “Nhưng không, tôi sẽ không nói đâu. Các ông hãy đoán nếu các ông muốn, nhưng tôi sẽ không nói cho các ông biết bây giờ đâu! Có thể là các ông sẽ không bao giờ biết được điều đó... Không bao giờ!” Ông ta gào thét những tiếng chót này. “Nhưng điều đó có thật và cho tới khi nào còn thở, tôi sẽ bảo vệ cái tên của tôi. Gần đây tôi đã gặp một tai họa khác thường, có thể làm cho một kẻ mạnh phải cong người lại và một kẻ yếu bị bẻ gãy, nhưng nó có ảnh hưởng gì đối với tôi? Tôi vẫn còn đây, vẫn là James Brodie, nhưng mạnh hơn, cương quyết hơn trước. Nếu bàn tay ngươi đã xúc phạm đến ngươi, ngươi hãy cắt bỏ nó đi. Kinh thánh đã nói như vậy, và tôi đã phải cắt đứt da thịt của chính tôi, nhưng tôi đã sử dụng chiếc rìu không run tay. Tôi đã gặp những sự đau khổ ở trong gia đình và bên ngoài, do những tên vô lại xấu xa, những kẻ thù dơ bẩn chung quanh tôi, không kể những tên nói xấu hiểm ác và dịu ngọt ở đầu lưỡi đem lại”, ông ta ném một cái nhìn dữ dội về phía Grierson, “nhưng mặc dầu có những điều đó, James Brodie sẽ đạp lên trên tất cả, sẽ đứng vững chắc như tòa lâu đài bằng đá, và đầu vẫn ngẩng cao”. Ông ta đấm ngực hét lên và kết luận lớn giọng: “- Tôi nói với các ông là tôi sẽ cho các ông thấy... tất cả các ông, tôi sẽ cho các ông thấy tôi là ai!”. Đạt đến độ cao nhất của sự xúc động, James Brodie để cho tất cả những lời nói trên đây tuôn trào ra một cách tự nhiên rồi nặng nề ngồi xuống và nói bằng một giọng bình tĩnh: “Bây giờ chúng ta sẽ nhậu thêm một chầu nữa”.Người ta ca ngợi câu chót của bài diễn văn bằng cách hoan hô ầm ĩ và chà mạnh những cái ly trên mặt bàn và giọng nói ngọt ngào kéo dài của Grierson cất lên:- Quả thật, không một bài diễn văn nào đã làm tôi thích thú bằng.Họ uống mừng sức khỏe ông, mừng bài diễn văn của ông, và chúc cho tương lai của ông. Một người nào đó hét lên bằng giọng kim, Paxton tuyên bố ông ta cũng muốn đọc một bài diễn văn nhưng chẳng ai để ý đến, một trong những người chơi cờ đam thử kể một câu chuyện dài tục tĩu, rồi mọi người đồng thanh hét lớn lên nhiều lần. Lúc này, Brodie đã thay đổi thái độ - lấy vẻ lạnh lùng bình thản và khinh khi giữa sự vui vẻ của họ - thình lình đẩy chiếc ghế của ông ta ra, và đứng dậy để đi về. Ông ta biết giá trị của sự ra đi bất ngờ này. Cảm thấy có sự thận trọng đầy phẩm giá trong việc bỏ mặc những kẻ bị kích động ca hát và la hét ầm ĩ tùy thích, ông ta ra đi đúng vào phút mà ông có thể rút lui trong danh dự.- Ông bạn có cái gì thế? - Ông bạn định ra về sao? Chưa đến nửa khuya đâu, còn sớm chán. - Ông thị trưởng kêu lên.- Hãy chờ đợi một chút và chúng ta sẽ thanh toán một chai rượu khác.- Bà vợ của ông đang chờ đợi ông phải không? - Grierson thì thầm hỏi.- Tôi đi về! - James Brodie nói một cách thô bạo, vừa cài nút áo măng tô và giậm chân xuống đất, rồi bất chấp những tràng phản đối, ông ta nhìn họ một cách nghiêm trang:- Chào các ông! Những tiếng hoan hô cuồng nhiệt theo ông ta ra đến bên ngoài. Trong gió đêm lạnh lẽo, lưng ông tràn ngập niềm hứng khởi, sự rung động càng mạnh mẽ khi những tiếng la càng yếu dần.Chúng tựa như một lời tung hô đeo đuổi ông trong cái khí lạnh bốc lên từ những con đường êm dịu, mát mẻ. Ông tiến về phía nhà mình, vượt qua những ngôi nhà màu trắng vươn lên sừng sững như những ngôi đền lặng lẽ trong một thị trấn hoang vắng và rất hài lòng về mình, ông cảm thấy ông đã tự biện minh trước mặt những kẻ khác và trước mắt ông. Chất rượu uýt-ki làm cho ông bước đi một cách nhanh nhẹn và trẻ trung, ông cảm thấy muốn vượt qua cả núi non vì hứng khởi tràn đầy trong ông và trong bầu không khí tuyệt diệu bao quanh ông. Cơ thể ông rung động dưới sức mạnh của những thèm muốn xác thịt mãnh liệt, ông tưởng tượng những căn phòng trong những ngôi nhà mà ông đi ngang qua như là những nơi đang diễn ra những cảnh thân thiết bí mật: “Tôi cần phải”, anh ta suy nghĩ, tự nhận thấy mình là nạn nhân của một sự bất công ghê gớm, “tìm cách thỏa mãn những nhu cầu xác thịt”. Đoạn đường ngắn còn lại trước khi đến nhà càng kích thích sự thèm muốn của ông, ông bước vào nhà rồi đóng của lại, vừa quay tít chiếc chìa khóa nặng nề thành một vòng tròn.James Brodie thấy có ánh sáng trong phòng bếp, một điều bất thường đến ngạc nhiên, bởi vì, mỗi khi ông về khuya, tất cả ánh sáng trong nhà đều tắt, trừ chiếc đèn ở phòng ngoài. Ông nhìn đồng hồ đeo tay của mình, thấy đã mười một giờ rưỡi, rồi lại trông thấy ánh sáng có vẻ như đang ra dấu cho ông qua những khe hở của cánh cửa đóng. Nhíu mày, ông băng ra phòng ngoài và thình lình bước vào trong bếp, nơi vợ ông đang ngồi trước vài cục than hồng vẫn còn cháy trong lò sưởi.Nghe tiếng chồng, bà Brodie giật mình, run rẩy, quay đôi mắt đỏ chạch về phía ông. Ông ta ném cho bà một cái nhìn bất bình và nói bằng một giọng chế nhạo:- Bà có chuyện gì vậy? Bà làm gì mà giờ này hãy còn thức, với đôi mắt đầy ghèn và những quầng thâm lớn như những cái dĩa để ly vậy?- Ông sẽ không tức giận phải không? - Bà nói thì thầm.- “Tại sao bà khóc? Phải chăng đó là sự tiếp đón mà tôi xứng đáng được hưởng vào một buổi tối như buổi tối hôm nay? Bà không thể đi vào giường nằm trước khi tôi trở về sao?” Ông ta nói vừa nghiến răng. - “Ít nhất ở đó tôi không cần phải nhìn bà, mụ già bẩn thỉu. Bà đúng là mẫu người mà người ta thích gặp khi trở về nhà mình! Có lẽ bà nghĩ tôi sẽ đưa bà đi dạo chơi dưới ánh trăng xinh đẹp để tỏ tình với bà? Này, một người đàn bà cũng hấp dẫn như một ống điếu bị nứt bể...”.Bà ngước đôi mắt nhìn lên gương mặt giận dữ và kinh tởm của ông ta và co rút mình lại, chỉ còn là một cái bóng, không thể nói một câu cho mạch lạc. Rồi bà thốt lên - giọng như tắc nghẹn vì sợ hãi - một tiếng “Matt”.- Matt? Thằng Matt yêu quí của bà... lại có chuyện gì xảy ra cho nó nữa? Phải chăng nó đã nuốt một cái hột mận khác nữa? - Ông cười khẩy.- Cái thư này... đến hồi sáng nay... suốt ngày nay tôi đã không dám đưa cho ông - Và bằng một bàn tay run rẩy, bà trao cho ông tờ giấy đã nhàu mà từ sáng đến giờ bà cất giấu sát vào ngực mình.Với một tiếng càu nhàu chế nhạo, ông giật lấy lá thư một cách thô bạo và đọc nó, trong khi bà lúc lắc người rên rỉ, cái lưỡi đã sẵn sàng trở lại bênh vực cho đứa con trai mình.“Tôi không thể giữ lá thư này cho một mình tôi thêm một phút nào nữa, tôi đã phải chờ đợi ông. Xin ông đừng giận nó, nó không có ý định làm phật ý ông, tôi chắc chắn như vậy. Chúng ta không biết chuyện gì đã xảy ra và ở bên đó chắc phải là một cái xứ khủng khiếp lắm. Tôi biết rõ là có một cái gì không tốt đã xảy ra nên nó mới không viết thư về nhà đều đặn nữa. Về ở đây nó sẽ khá hơn”.Brodie đọc xong vài hàng chữ viết nguệch ngoạc của lá thư.- Thế là thằng con trai đẹp đẽ và ngoan của bà đã thành công rực rỡ, sẽ trở về mái nhà xưa. Nó trở về để gặp lại người mẹ rất thương yêu nó và hứng lấy những sự chăm sóc đầy âu yếm của mẹ nó. - Ông ta chế nhạo.- Có lẽ như vậy tốt hơn. Tôi sẽ sung sướng được gặp lại nó và săn sóc nó, nếu nó cần. - Bà nói thì thầm.- Tôi nghĩ rằng bà sẽ sung sướng được có nó trở lại, mụ già điên, nhưng điều đó tôi cóc cần!Ông ta nhìn lá thư nhàu nát với một vẻ ghét cay ghét đắng trước khi vò nó lại thành một viên tròn và ném mạnh vào lò sưởi:- Vì sao nó từ bỏ một chỗ làm tốt như thế?- Tôi không biết gì hơn ông, nhưng tôi nghĩ nó không được khỏe lắm. Nó luôn luôn ốm yếu... nó thật sự không hợp với vùng nhiệt đới.- “Không hạp với...” Ông ta vừa nói vừa nhe răng với vợ. “Bà là một cái đầu trống rỗng. Chính bà đã làm cho nó thành một thằng bé nhu nhược, hư hỏng bằng cách nuông chiều nó”. Và ông nhái giọng của bà, “Matt, con yêu quí của mẹ, hãy đến đây với mẹ, mẹ của con sẽ cho con một đồng penny. Đừng sợ cha con, con cừu non của mẹ, hãy đến đây, mẹ sẽ cưng chiều con, con yêu quí của mẹ! Có phải điều đó đã giúp nó bám chặt vào những sợi dây dơ bẩn của chiếc tạp-dề của bà không? Nếu phải, tôi sẽ siết những sợi dây đó vào cổ nó. Tái bút: Xin mẹ hãy báo cho ba con biết” - Ông mỉa mai dẫn một câu trong lá thư bị đốt. “Nó cũng không đủ can đảm viết cho tôi biết, cái thằng chết nhát! Cần phải để cho bà mẹ nhỏ bé tốt bụng của nó báo cho tôi biết cái tin mừng này. À, cái thằng tồi này quả là một con người tài giỏi!”- Ồ, James, ông không an ủi một chút nào sao? Tôi đau khổ quá. Tôi không biết chuyện gì đã xảy ra, và sự thắc mắc hoang mang này làm cho tôi không thể nào chịu được, tôi lo sợ cho con của tôi.- “An ủi bà, mụ già của tôi? Ôm ngang lưng một gói bự như bà, tôi sẽ có vẻ dễ coi lắm phải không?” Brodie nói tiếp. “Tôi không thể ngửi được bà, bà biết chứ; đối với tôi, bà không có ích lợi gì hơn một lọ mứt trống không. Làm vợ, bà cũng hư hỏng, còn làm mẹ, thì một trong những đứa con của bà đã gây cho bà một sự nhục nhã tốt đẹp, và bây giờ, thằng này có vẻ đang ở trên con đường tốt. Ồ, nó cũng sẵn sàng làm giống như đứa kia. Nó làm vinh dự cho các dạy dỗ con cái của bà”. Thình lình, đôi mắt ông sa sầm xuống. “Nhưng bà hãy coi chừng, đừng làm hư hỏng con Nessie của tôi. Nó thuộc về tôi, bà đừng đụng đến nó, đừng đem những lời tầm phào của bà ra nói với nó; nếu không, tôi sẽ đập bà vỡ óc”.- Ông sẽ bằng lòng đón nhận nó về đây chứ? Ông sẽ không đuổi nó ra chứ? - Bà rên rỉ.Ông ta buông một tiếng cười cay độc.- Tôi sẽ chết nếu ông đuổi nó như... như. - Bà sụp đổ hoàn toàn.- Tôi sẽ suy nghĩ đến điều đó, - James Brodie trả lời bằng một giọng bỉ ổi, sung sướng được giữ bà trong tình trạng chờ đợi hồi hộp, đổ xuống đầu bà tất cả sự phẫn nộ của ông về việc Mathieu thình lình rời bỏ nhiệm sở, và buộc bà phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự thất bại của con trai ông. Đã sẵn thù ghét bà vì bà không thể đem đến cho ông cái thú vui xác thịt mà ông thèm muốn, sự thất bại của con trai ông càng làm ông căm tức bà hơn. Ông sẽ bắt bà trả một giá đắt, ông tự bảo với mình, và lưỡi dao sắc bén của cơn giận dữ của ông sẽ đổ xuống đầu bà. Việc Mathieu rời bỏ nhiệm sở là lỗi của bà, của duy nhất một mình bà. Bao giờ cũng vậy, những tật xấu của các đứa con là do lỗi của bà, những tính tốt của chúng là do ông.- “Ông là một người quá công bằng, sẽ sẵn lòng nghe những gì nó nói hay cầu xin”. Bà tiếp tục năn nỉ bằng một giọng rên rỉ đến buồn cười. “Một người cao quí, đẹp đẽ như ông sẽ để cho nó nói, cho nó giải thích... chắc chắn phải có một lý do”.- “Nó sẽ không thiếu lý do!” Brodie chế nhạo, “Nó muốn sống bám vào cha nó, tôi chắc chắn như vậy, như thể chúng ta đã không đủ chuyện để lo, nên phải nuôi cái thằng chỉ giỏi tài khoác lác này. Đó là lý do khiến nó trở về. Nó tưởng tượng - tôi chắc chắn như vậy - rằng nó sẽ sống sung sướng ở đây, cùng với người cha làm việc cực nhọc nuôi nó và người mẹ sẽ liếm sạch bùn trên đôi giày của nó. Khốn kiếp! Điều này bắt tôi phải chịu đựng quá nhiều”. Một cơn giận dữ hòa lẫn với một ác cảm mạnh mẽ xâm chiếm lấy ông ta. “Thật là quá nhiều!” Ông ta thét lên một lần nữa. “Hết sức quá nhiều!”Và giơ bàn tay như để đe dọa bà, ông giữ nó một lúc lâu trong không khí, rồi bằng một cử chỉ đột ngột, ông tắt ngọn đèn, nặng nề bước ra, bỏ mặc vợ ông trong bóng tối.Ánh sáng cuối cùng của những cục than hồng chỉ lờ mờ phản chiếu những đường nét mơ hồ trên gương mặt lo lắng căng thẳng của bà. Ngồi một mình trong bóng đêm, bà chờ đợi rất lâu, suy nghĩ trong im lặng và những ý tưởng u buồn của bà đã u tối lại càng u tối hơn, bà tiếp tục chờ đợi, trong khi những cục than hồng tắt lạnh từ từ, cho đến khi ông đã thay đồ lên giường và có lẽ đã ngủ say. Sau cùng, bà thận trọng leo lên phòng, và sung sướng thấy chồng đã ngáy, nhẹ nhàng nằm xuống càng xa ông càng tốt, tựa như một con cừu non yếu đuối, đáng thương, rón rén nằm xuống bên cạnh một con sư tử đang say ngủ.CHÚ THÍCH:[i] Mac Duff : tên của bá tước File, một hiệp sĩ xứ Tô Cách Lan, có cuộc đời gần như là thần thoại. Ông nổi tiếng về những hành vi hào hiệp của mình. Không rõ năm sinh và năm mất.