Sáng chủ nhật, tôi ra thăm mộ mẹ rồi thơ thẩn qua phía vườn trồng khoai lang của lớp tôi. Ngắm bốn vồng khoai với những dây lá khoai mọc lan ra đất trồng tươi tốt và mạnh mẽ. Tôi bỗng muốn xem thử khoãi đã có củ lớn đến đâu rồi. Tôi kiếm một mảnh sành, cố đào đất xung quanh một bụi khoai nằm đầu vồng. Tôi thất vọng! Khoai mới ra củ, lớn lắm chỉ bằng đầu ngón chân cái. Chợt một trò đùa loé lên trong óc tôi. Dưới cơn mưa lất phất và gió núi lạnh căm căm, tôi không ngần ngại hì hục thực hành mưu định của mình ngay sáng đó. Thứ hai, đến trường khá sớm, tôi chọn trong số những đứa bạn cùng lớp có mặt lúc đó, một thằng có thể được việc cho âm mưu của tôi. Ðó là thằng Thệ, một đứa rất ưa tâng công với cô. Bất cứ chuyện gì nó cũng muốn là kẻ đầu tiên thông báo cho cô biết. Tôi kêu thằng Thệ lui sau vườn khoai lang, nói giọng bí mật: - Mày biết không, kỳ này lớp mình thu hoạch khoai lang hơn mấy lớp khác. Thằng Thệ nhìn tôi nghi ngờ: - Mày chỉ xạo. Sao mày biết? Tôi không cần trả lời, kéo nó tới một khóm khoai lang tôi đã làm dấu. Lấy ngón tay cào cào xuống đất, để lộ ra một củ khoai trắng, lớn cỡ bằng bắp tay bé Mai và tròn u hơn nhiều. Thằng Thệ sáng mắt lên, lẹ tay định đào đất cho lộ hẳn ra xem thử mấy củ khác. Tôi cản lại: - Ậy, mạnh tay đứt rễ, chết khoai hết bây giờ. Xem nhiêu đó đủ biết rồi. Giờ kiếm bụi khác xem thử. Tôi tự chọn chỗ khác, cũng đào, bới rồi cũng để lộ mấy củ khoai khá lớn vừa đủ cho thằng Thệ tin. Tôi lấp đất lại ngay. Thằng Thệ dợm vụt chạy đi. Tôi chộp tay nó lại, cự: - Tao chỉ cho một mình mày biết thôi. Bọn lớp khác mà biết, chúng đào lấy hết củ đó. Thằng Thệ đề nghị: - Mình sẽ báo cáo cho cô giáo biết ngay. Chắc cô sẽ mừng lắm. Tôi sốt sắng "ừ". Cô giáo vừa dựng xe vào chỗ, thằng Thệ liền phóng chân tới bên, thầm thì. Cô giáo tươi nét mặt, đi vội về phía tôi. Cô hớn hở hỏi: - Ðúng không Hoàng? Khoai lang lớp mình đã lớn củ rồi à? - Dạ! - Vậy thì cô cháu mình ra xem. Cũng như với thằng Thệ, tôi cũng đào đào, bới bới những gốc khoai đánh dầu trước, cũng để lộ ra những củ khoai toàn múp, hứa hẹn một vụ thu mĩ mãn. Cô giáo thú vị nhìn đôi tay lấm đất của tôi đang lấp lại những gốc khoai một cách gọng gàng. Cô sôi nổi nói: - Chà, hay quá. Ngày mai, cô sẽ mời cô hiệu phó lao động về cơ sở này xem thành quả của lớp mình. Một thành tích đáng được tuyên dương đó chớ, phải không các em? Xem mình bắt đầu hom khoai từ lúc nào nhỉ? À, mấy ngày trước hôm khai giảng, đến nay đầu tháng Giêng Tây. Mấy tháng rồi? A, mới hơn ba tháng. Vậy mà có củ lớn như thế. Tuyệt thật! Với đất núi dày sỏi đá như vầy, ít ra cũng phải 6 tháng trở lên mới... Chưa nghe cô nói hết, bụng tôi đã muốn reo: "Cha chả! Mình sắp được một mẻ cười vỡ bong bóng". Tôi thở ra khoan khoái. Lần này cô giáo sẽ chảy nước mắt vì tôi. Sáng hôm sau, chẳng những cô hiệu phó lao động mà còn có mấy cô, mấy thầy trong khối lớp Năm cũng chịu khó dắt xe đạp lên dốc trường tôi. Tôi bỗng thấy hồi hợp khi tự thủ diễn một màn kịch quá táo bạo. Sau khi dự tiết Tập đọc do cô giáo Kim Loan dạy xong, các thầy cô giáo cùng cô hiệu phó ra khu vực vườn trường. May mắn, tôi được cô giáo chỉ định làm học sinh hướng dẫn các vị đi chứng kiến những thành tích lao động của lớp Năm C. Cũng mững cũ nhưng lần này tôi cẩn thận lấy chiếc cuốc nhỏ, đem theo từ nhà, vỡ từng lát đất, cũng để lộ ra những củ khoai trắng bám đầy đất, củ nào củ nấy vẫn mẩy tròn, mum múp. Các thầy cô thích quá, cứ trầm trồ mãi. Bất thình lình, một thầy đã lớn tuổi nói: - Tôi đề nghị sẵn đây dỡ hết khoai lên đi, thu hoạch luôn hôm nay, xong nấu một nồi lớn chiêu đãi "khách lâu ngày lên chơi" đi. Miệng nói, tay thầy giật cán cuốc trên tay tôi, phăng phăng bới gốc lên hết. Tôi tái mặt đứng yên. Trước đây, tôi hăm hở với ý định quậy cho cô mất mặt để cười chơi. Giờ thì tôi biết cái trò đùa của tôi sẽ có hậu quả tệ hại như thế nào. Thầy giáo càng đào xới, mọi người đứng vây quanh càng chưng hửng. Ngoài trừ những chỗ tôi tự xới thì có củ lớn, những chỗ khác, suốt bốn vồng khoai, gốc nào cũng lơ thơ vài giây củ, củ nào cũng chỉ bằng ngóng chân cái. Liếc mắt qua cô giáo Kim Loan, tôi lạnh người khi thấy mặt cô trắng bệch như mặt thằng Tý Cồ hôm nó chết sông. Thầy giáo ngừng tay cuốc. Mặc dù trời lạnh, thầy vẫn gạt mồ hôi trên trán, thầy cười cười: - Chà, hay thiệt. Tôi nghi ngay từ đầu. Làm gì có chuyện khoai lá đỏ mà cho ra củ trắng chớ. Rồi thầy nghiêm mặt, chống tay lên cán cuốc, lướt mắt một vòng quanh bọn bạn lớp tôi, hỏi: - Em nào đạo diễn vở hài kịch này đây, bước ra cho tôi xem mặt. Không đợi tiếng trả lời, như nhớ ra điều gì, thầy quay phắt lại nhìn thẳng vào tôi: - Em phải không? Em là Nguyễn Văn Huy Hoàng? Chỉ có Nguyễn Văn Huy Hoàng mới nghĩ ra được những trò tai quái này thôi. Trước đôi mắt nghiêm khắc của thầy, tôi cúi đầu thú nhận. - Vì lý do gì em bày ra trò dối gạt đó hả? Tôi im lặng nhưng thầm trả lời: "Em không dối gạt ai cả. Em chỉ muốn cô phải điên đầu thôi". Thầy giáo như đi guốc trong bụng tôi. - Có phải em thấy cô giáo hiền rồi em quậy phá, em bày trò chơi, đùa cho vui phải không? Một mình em hay có em nào khác hỗ trợ cho em trong cái trò tinh nghịch này? -... - À, mà làm gì có em nào khác, ngoài em ra, ai lại nỡ hại cô giáo mình như thế. Nè, hãy nói đi. Tại sao em lại ưa dối gạt thế mà muốn gạt cả cô hiệu phó lẫn toàn thể giáo viên khối lớp Năm? Tôi dạy học 15 năm nay, cũng đã gặp đủ thứ: "nhất quỉ, nhì ma, thứ ba học trò " rồi, nhưng chưa gặp một em nào như em cả. Nè, nói đi, cậu cả. Có phải em đã ăn trộm những củ khoai trắng lớn này ở vườn nhà dân trong xóm, xong đem lắp vào vài gốc khoai lớp em để dối gạt mọi người phải không? Em nghĩ ra cách ấy cũng thông minh ấy, nhưng mà... Thầy cứ nhắc mãi "dối gạt". Tôi đâu có ý định dối gạt ai. Tôi bỗng quắc mắt lên nhìn thẳng vào mắt thầy. Thầy cười mũi: - Hừ, em lại nghênh với tôi đấy à? Em cho việc làm của em là đúng sao? Em nỡ đối xử tồi tệ với một cô giáo hiền lành, tận tụy với nghề, hết lòng với học trò như cô giáo Loan sao? Nói dứt, bỗng thầy phóng tới, tát "bốp" một cái vào mặt tôi. Vì bất ngờ, tôi lạng người đi, ôm lấy má mà mắt tôi vẫn nhìn thầy trừng trừng. Cô Loan kêu lên thoảng thốt, chạy đến đứng chấn trước mặt tôi: - Không, không được, anh không được quyền đánh học trò tôi. - Hừ, không được quyền à? Cô hiệu phó phàn nàn: - Anh Triết. Anh nóng tính quá! Không nên... Thầy Triết đỏ mặt lên, ngắt lời cô: - A! Các chị cứ ưa nguyên tắc chứ gì? Cứ là thầy, là cô thì không được đánh học trò chứ gì? Phải áp dụng "chính sách nhu thắng cương" chứ gì? Cha! Nếu chúng ta cứ vác mấy ông tương quỉ này lên vai mãi, có ngày mấy ông sẽ kẹp cứng cổ, lúc đó thì chúng ta không còn cựa quậy gì được. Vậy là muộn, muộn rồi... Cô hiệu phó ngắt lời: - Ở đây, trước mặt học trò, chúng ta không thể tranh luận những việc như thế. Thứ Năm này có cuộc họp toàn trường, chúng ta sẽ đem việc này ra hội đồng giáo viên... Cô giáo Loan vội vàng: - Không, không. Các anh chị đừng đem việc này ra Hội đồng. Ðể tôi tự xử trong lớp được mà. Tiếng thầy Triết cười khẩy: - Chị sợ xấu hổ trước Hội đồng giáo viên chứ gì? Hay chị sợ "cậu cả" bị đuổi? Ðương nhiên rồi...Một giáo viên bị học sinh của mình qua mặt như thế làm sao tránh được tiếng mỉa mai? Rồi chẳng mấy chốc, tiếng tăm của chị cũng vang dội khắp giới giáo viên cho coi học sinh chị nó cho chị một vố đau đó, chị Loan ạ. Rồi thầy Triết gọi: - Cái ông thiên lôi kia, lại đây! Tôi liếc nhìn lên xem phải thầy gọi tôi không. Thầy gắt: - Thưa ông Trời con. Tôi gọi ông đó. Lại đây! Không hiểu sao tôi không bướng bỉnh được với ông thầy này. Trông dáng điệu thầy, giọng nói thầy có cái gì oai oai. Tôi rụt rè tiến tới, vòng tay cúi đầu. Thầy cau mặt, mỉa mai: - Cám ơn ông Trời con. Chúng tôi không dám nhận cái trò khúm núm của các ông trước mặt chúng tôi như thế! Các ông chỉ cần đứng thẳng, nghiêm trang nhìn vào mặt tôi với đôi mắt tôn trọng, lễ phép là đủ rồi. Cúi đầu, nhưng ánh mắt tôi phóng xéo một vòng. Tình cảnh của tôi chẳng khác nào một tên tội phạ đang đứng trước mặt quan tòa, xung quanh là đám đông đang chờ đợi nghe kể tội tôi. Tự dưng tôi sượng người. Cảm giác xấu hổ chạy rần rần trong cơ thể làm tôi ngứa ngáy khắp cả. Như hiểu tâm trạng tôi, cô Loan tiến tới trước mặt thầy Triết: - Anh Triết. Anh để tôi từ từ giáo dục học sinh tôi. Thầy nhếch mép cười: - Từ từ à? Cái cách giáo dục học sinh mềm dẻo của chị đã đưa đến kết quả này đây. Chị còn muốn tiép tục sao? Như vậy sẽ đi tới đâu? Chị hãy để tôi giúp chị dạy cho ông Trời con này một bài học nhớ đời. Nghe vậy, cô giáo tôi tái mặt, đứng chắn trước mặt tôi: - Không, không được. Anh không được đánh học sinh tôi. Anh không thể dùng biện pháp mạnh với em ấy. Ở nhà, em ấy thường bị cha mình đánh đòn nhiều rồi. Không ích lợi gì đâu. Thầy giáo Triết phì cười, đẩy cô giáo qua bên: - Cha! Chị có vẻ lo lắng cho học sinh chị dữ a! Chị thương nó mà nó có thương chị không hả? Rồi thầy nghiêm giọng: - Chị yên chí. Lúc này tôi chỉ dạy em ấy bài học lý thuyết thôi, còn "thực hành"... sẽ tính sau. Ðứng thẳng trước mặt tôi, thầy hất hàm: - Nào! Hãy khai khẩu đi! Bây giờ mời ông hãy trả lời cho tôi biết, ông tìm được cái thú gì khi làm cho người khác phải điên đầu lên như thế?