Nghe câu trả lời ấy có lẽ người ta không còn gì để nói. Người ta cảm thấy cơn tuyệt vọng ghê gớm trong trái tim trẻ trung đã buông xuôi mặc cho mọi chuyện đến đâu thì đến. Jane đã ở cung bậc đau khổ cao nhất khiến René quyết định không rời cô suốt hôm ấy. Đến giờ ăn tối, Hélène giấu đi tất cả nét vui tươi đang tràn ngập trong lòng lên phòng Jane xem cô có xuống không nhưng cô em đang ở tình trạng đờ đẫn đến nỗi cô thấy không gì vui thú có thể giúp ích cho tâm thần bị tổn thương sâu sắc đến thế. Cô là người đầu tiên xin René ở lại bên em mình. Hélène hiểu chỉ có nguyên do đau khổ mới có thể khiến em mình đờ đẫn như vậy. René, về phần mình cũng rụng rời. Anh không còn lời nào để nói với Jane. Anh thở dài, nhìn cô, chìa tay cho cô. Giữa họ, những cơ chỉ ấy còn là ngôn ngữ biểu cảm hơn mọi lời họ có thể nói với nhau. Nếu René nghĩ vài ngày ở thêm có thể chữa khỏi bệnh cho Jane thì chắc chắn anh sẽ ở lại. Nhưng sự đòi hỏi về đạo đức buộc anh ra đi và với một số người, đòi hỏi ấy đôi khi là mạnh nhất. Vả lại, Jane cũng có vẻ đồng tình với sự ra đi đó, từ bảy tám ngày qua cô chỉ tính đến thứ hai. Sau ngày thứ hai, không có gì còn tồn tại với cô nữa và như một chiếc đồng hồ đã lên giây cót cho 8 ngày, sau tám ngày ấy mọi chuyển động của nó sẽ dừng lại. Tiếng đồn về căn bệnh của Jane đã lan ra khắp khu dân cư và vì mọi người đều yêu quý cô nên ai cũng buồn. Đồng thời, người ta cũng đồn căn bệnh này là số phận do bàn tay của bà trò làm rắn.Người ta gọi bà già da đen mà René va ngựa vào người đi ra khỏi phòng Jane như thế. René đã nghe tiếng xì xào bàn tán của các nô bộc trong nhà nhưng anh cũng không quên lời than vãn thốt ra từ miệng Justin khi anh này nhận ra bà ta.- Liệu một phát súng có giúp chúng ta thoát khỏi ả vô lại đó không?Trong lúc đi xuống dưới nhà để ăn tối, Jane cũng nhờ anh xuống xin lỗi vì cô không xuống được, René hình như cũng đồng tình với thái độ của Justin với bà già da đen dù anh hiểu rõ hơn ai hết căn bệnh của Jane do đâu mà có. Anh hỏi Justin về người phụ nữ nọ. Người ta gọi bà là kẻ làm trò rắn vì bà ta có khả năng đặc biệt là ru ngủ và chạm được vào những loài bò sát độc nhất. Nhưng tài năng của bà ta không dừng lại ở đó, người ta đoán bà ta còn biết về những loại cỏ độc, loại có thể giết người chỉ trong vài phút.- Sao Jane lại có quan hệ với một người đàn bà như thế?Khi đến gần Jane, René định hỏi cô nhưng đứng trước một thiên thần ngây thơ trong trắng ấy, từ ngữ không dám phát ra khỏi miệng anh. Tuy thế anh vẫn mơ hồ cảm nhận một điều đặc biệt kinh khủng. Anh thấy run rẩy như một cơn dự báo rồi đột nhiên tim anh se thắt lại buộc anh kêu lên một tiếng nghẹn thở khiến Jane cũng phải rùng mình. Sau đó anh tiến lại phía cô như một người cha tiến lại gần đứa con mà ông ta sợ mất nó. Anh áp cô vào lòng, hôn lên trán, lên tay nhưng cử chỉ ấy chỉ dịu dàng ở mức độ nào đó nằm ngoài tình cảm lứa đôi mà chính Jane cũng không thể nhầm. Đêm xuống, hai thanh niên ấy lại đến ngồi chỗ quen thuộc của họ ngoài mái hiên. Như thể tất cả đều đồng tình trả cho Jane tội nghiệp sự bình yên nên chưa bao giờ đêm đẹp như thế, chưa bao giờ trời có nhiều ánh sáng xua tan bóng đêm đến thế. Dù trăng không rõ và những vì sao bị một màn mây che khuất nhưng đâu đâu cũng bừng sáng: Một mùi thơm hãng hạc, nồng nàn xộc vào các động mạch, vào phổi, khơi dậy một cuộc sống lạ lẫm mà người ta chỉ có thể hiểu được toàn bộ sức mạnh khi sống trong không khí rừng rực như khi người ta hít thở ở châu Á và đặc biệt ở Ấn Độ. René ngỡ đã thổ lộ với Jane ngọn nguồn mọi câu hỏi và câu trả lời về khả năng một cuộc sống tương lai và sự thật bất tử của linh hồn. René là người theo thuyết vô thần, anh tin vào sự vĩnh hằng của vật chất vì anh nhận ra rằng một hạt cát có thể bị nghiền thành nghìn hạt cát chứ không mất đi, anh không tin vào linh hồn vì dưới mọi góc độ linh hồn chưa bao giờ xuất hiện và anh cũng không tin vào thuyết vô hình hay siêu hình. Bichat mới vừa chết, ông ta đã xử lý và giải quyết vấn đề ấy. Cuốn sách hay của ông về cái chết và sự sống đã được René đọc trong tù. Anh còn nghiên cứu rất kỹ phần mở rộng của Gall và Spurzheim. Anh càng phát triển thuyết vật chất của mình những giọt nước mắt càng chảy trên khuôn mặt Jane.- Anh René, như vậy anh tin rằng một khi chúng ta xa nhau là xa nhau vĩnh viễn chúng ta sẽ không gặp nhau nữa đúng không?- Anh không nói như vậy - René đáp - Sự tình cờ đã khiến chúng ra gặp nhau lần đầu, em có thể trở lại Paris, anh cũng có thể trở lại Ấn Độ, sự tình cờ sẽ có thể khiến chúng ta gặp nhau.- Em sẽ không đến Pháp - Jane buồn bã nói - Anh cũng không trở lại Ấn Độ. Con tim chúng ta đã xa cách hoàn toàn vì tình yêu anh dành cho người phụ nữ khác, cơ thể chúng ta chia cách mãi mãi vì khoảng cách mặt đất. Vừa nãy anh nói với em rằng anh không tin vào những điều vô hình và không tưởng tuy nhiên em lại tin vào tình yêu của anh với Claire de Sourdis, dù nó vô hình và không tưởng đến đâu.- Đúng vậy, nhưng mục đích của tình yêu ấy là không tưởng và vô hình. Anh cũng tin vào anh yêu em dành cho anh, Jane ạ.Dù anh không nhìn thấy nó nhưng nó vẫn bao bọc anh như đám mây của thần Énéide che giấu các vị thần ấy.- Anh có lý, René ạ - Jane nói và lau nước mắt, cô tiếp tục nói và đứng dậy - Em thật tàn nhẫn và ích kỷ. Em bắt anh bất hạnh theo sự đau khổ của em: Hẹn anh ngày mai, anh René. Ngày mai chúng ta sẽ xa nhau. Đừng làm tâm hồn em thêm yêu đuối vào thời điểm cực độ này. Em cần tất cả sức mạnh của mình và có thể anh cũng cần tất cả sức mạnh của anh.- Em về phòng ư, Jane?- Vâng. Em cần cầu nguyện. Em biết lời nguyện cầu không chữa khỏi bệnh nhưng nó như một thứ cần sa giúp ta mê muội đi. Chỉ xin anh hứa với em một chuyện.- Chuyện gì hả Jane?- Đó là đừng đột ngột bỏ đi mà không nói với em một lời từ biệt. Em cần một lời từ biệt dài và an ủi. Em cần ngủ trên vai anh như mọi khi nhưng lần này phải tin là em sẽ không bao giờ dậy nữa.René lưỡng lự không muốn rời Jane. Anh cảm thấy một thứ tình cảm không sao cắt nghĩa được. Anh dìu cô đến phòng, ôm cô trong lòng thật lâu rồi mới về phòng mình sau khi dừng lại ba bốn lần vì tưởng Jane gọi anh. Khi về phòng, anh không sao chợp mắt nổi. Anh có cảm giác sắp có bất hạnh lớn xảy ra. René lại gần cửa sổ phòng mình gắng hít thở không khí trong lành từ vài cơn gió đêm. Thật ra những làn gió ban mai đã bắt đầu lướt trên mặt đất rồi. Cái màu trắng nhợt nhạt khiến đêm có màu sáng trong suốt bắt đầu lụi dần và một luồng hơi nước xám nhạt bắt đầu thay thế nó. Đúng lúc đó, hình như anh nghe thấy tiếng mở cửa phòng Jane. Anh chạy ra khỏi phòng mình xem cô có cần gì không nhưng anh có cảm giác mình như một tên rình mò giấc ngủ của cô thiếu nữ nên đừng lại trước cánh cửa khép chặt ở phòng mình. Sau đó không nghe động tĩnh gì nữa, anh trở lại cửa sổ. Khi ấy dù trời còn tờ mờ, anh vẫn nhận ra Jane trong bộ áo choàng đêm ra khỏi nhà lưỡng lự đi về phía đồng cỏ như thể cô đang bước đi bằng đôi bàn chân trần. Ý nghĩ đầu tiên xuất hiện trong đầu anh là Jane đang bị mộng du. Nhưng anh nhanh chóng nhận ra không phải như vậy. Cô không bước đi với dáng vẻ cứng nhắc như những bóng ma hay những người bị mộng du mà ngược lại rất rụt rè, thỉnh thoảng còn rùng mình đau đớn khi giẫm phải vài hòn sỏi sắc nhọn. Có một lát cô ngẩng đầu lên nhìn về phía cửa sổ của René nhưng anh đã kịp nép vào trong nên cô không thấy anh. Jane đi ra ngoài một mình và hầu như ăn mặc đơn giản, điều này không những bất bình thường mà còn bất cẩn nữa. Mùi thịt thơm mà mọi người rán trong buổi tiệc cưới có thể thu hút loài thú dữ đến quanh nhà và nấp trong bụi rậm hay vài đám cỏ um tùm. Chúng có thể bất thình lình xông ra tấn công cô. Anh với tay tìm khẩu cạc bin nạp đạn sẵn trong bóng tối và đi lại gần cửa sổ.Đúng lúc đó, anh thấy một khối đen đang di chuyển lại gần Jane nhưng không xác định được hình dạng vì trời còn tối. Nhưng Jane, thay vì chạy trốn lại tiến về phía đó. Đó là một người đàn ông? Hay một người đàn bà? René chưa kịp phân biệt thì nghe tiếng Jane hét lên đau đớn ngã khuỵu xuống rồi lăn cuộn tròn ra đất như vừa chịu một cơn đau khủng khiếp. René nghĩ cô bị sát hại khi thấy bóng đen cố chạy về phía rừng gần đó. Nhưng bóng đen chỉ chạy được chục bước, René đã đưa súng lên vai và nhả đạn.Tiếng hét thứ hai không kém phần chói tai và đau đớn vang lên. Kẻ sát nhân, đàn ông hoặc đàn bà, lăn xuống cỏ, giãy vài cái rồi nằm thẳng đơ, bất động. René ném cây súng ở lại trong phòng, vội chạy xuống cầu thang và thấy tất cả những cánh cửa Jane đã mở để ra ngoài. Thoảng thấy bóng Jane nằm trên cỏ, anh chạy thẳng về phía đó, bế cô chạy trở lại nhà. Tiếng súng đã khuấy động toàn bộ khu nhà. Người ta tưởng bị tấn công ban đêm nên ai nấy cầm ngay vũ khí đầu tiên tìm được và chạy ra. Justin là người đầu tiên dẫn hai, ba nô lệ chờ sẵn ngoài cửa với đèn đuốc sáng rực.René ôm Jane trong tay, bế cô vào mà không để ý con rắn cắn chân cô còn lủng lẳng bám vào chân qua cái răng móc đầy nọc độc.- Con rắn khoang kìa? - Justin hét lên rồi dùng tay trần túm lấy nó quật đầu vào tường - Ai đó mút vết thương!- Tôi sẽ làm điều đó - René nói và bế cô lên phòng - Đi tìm và hỏi xem thông thường người da đen có cách trị độc rắn.- Ngài ấy nói đúng đấy - Justin nói - Ba bốn anh đi ngựa tìm mụ phủ thủy rắn lại đây bất kể mụ còn sống hay chết!Trong khi ấy, René đã mang Jane lên phòng đặt cô xuống giường. Khi nhìn chân cô trắng muốt, lạnh như đá có hai vết cắn như hai vết kim đâm có hai giọt máu rịn ra thì anh áp môi vào bắt đầu hút máu độc.Mọi người bắt đầu tụ tập quanh Jane, người đang nhắm mắt, tay để trên ngực như sắp chết. Tuy nhiên René đã thấy chân cô rung rung dưới đôi môi anh. Jane đang đau và đau khủng khiếp.Quanh anh có rất nhiều người. René mệt mỏi ngước mắt lên nhìn thấy ở hàng đầu tiên có Hélène đang mặt mày tái mét vịn vào tay James mặt cắt không còn giọt máu như cô.- James - René nói - Hãy đi ngay sang tủ thuốc săn của tôi lấy một lọ amoniac và một con dao.James chạy ngay sang phòng René và mang hai dụng cụ được yêu cầu mang lại. Một quầng thâm nhạt to bằng đồng năm phăng tụ quanh vết cắn. René lấy một ly nước, nhỏ vài giọt alcali rồi cầm lấy dao rạch một đường cho máu đen chảy ra. Anh tiếp tục mút, ép cho đến khi máu đỏ chảy trở lại. Anh để vài giọt dung dịch ăn mòn vào vết rạch. Jane co chân lại vì đau.- Chúa phù hộ! - Hélène reo lên - Cô ấy không chết.- Cô ấy chỉ chết vào ngày mai, đúng giờ cô ấy bị rắn cắn sáng nay - Justin nói khẽ.René nhân lúc Jane tỉnh lại ép cô uống ly nước nhỏ alcali. Mấy người bị sai đi tìm bà điều khiển rắn da đen trở về thông báo họ tìm thấy xác mụ phù thủy cách chỗ Jane ngã hai chục bước.- À - René thốt lên - Khi nghe Jane kêu và thấy cô ấy ngã xuống, tôi tưởng đó là người giết hại cô ấy nên đã bắn chết bà ta.- Thật khốn thay - Justin nói nhỏ - Ngài giết chính con người duy nhất có thể cứu cô ấy rồi.- Tội nghiệp cô gái thân yêu của tôi! - René ôm Jane vào lòng và khóc nấc lên.- Đừng lo cho em - Jane nói nhỏ để không ai nghe thấy - Anh không nghe Justin nói là em còn sống được hai mươi tư giờ nữa hay sao?- Thế thì sao chứ? - René hỏi.- Thì em còn hai mươi tư giờ được tự do nói là em yêu anh tình yêu của đời em ạ! Dù cái chết được chào đón, em tin tưởng vào nó nhưng em cũng không mong nó lại độ lượng đến thế.Đúng lúc đó vị cha cố bước vào. Không ai nghĩ đến chuyện đi báo ông. Ông chỉ nghe tai nạn và đến thăm. Qua rèm mi hé mở, Jane nhận ra ông.- Hãy để tôi một mình với con người thánh này - Cô nói, sau đó quay sang René thì thào - Hãy vào đây ngay khi ông ấy đi ra, em không muốn để lỡ bất cứ phút giây nào trọng quý hai mươi tư tiếng của mình.Tất cả mọi người đi ra.Đến cửa những tiếng nức nở rộ lên.Hélène, hầu như đã ngất đi trong tay chồng, được đưa về phòng. Không ai ngờ đến sự việc như vậy xảy ra, ai cũng sững sờ thậm chí còn rớm lệ. René ngồi lại ngoài mái hiên nơi vẫn còn hai chiếc ghế cạnh nhau. Anh ngồi xuống chiếc ghế của mình, tựa đầu vào ghế nơi Jane vẫn ngồi, mặc nỗi đau sâu thẳm, những giọt nước mắt anh chưa từng thấy trào ra. René để cho tâm trí đi trên con đường quá khứ và thấy Jane đã chuẩn bị cái chết của mình đúng hôm anh ra đi. Cô đã cho gọi người đàn bà da đen đến. Liệu đó có phải là ả nô tì xứ Naybi được Cléopâtre giao cho việc mang con rắn trong làn đến để cắn mình chết? Cái chết này đã được xác định giờ hẳn hoi. Vì hôm trước Jane đã bắt anh hứa không thể ra đi mà không nói gì vì cô muốn nói lời từ biệt với anh. Lời từ biệt ấy không phải là tiếng giã từ thông thường mà là lời vĩnh biệt. Cô đã sắp sẵn mọi chuyện. Cô biết tất cả người trong nhà đều ghê tởm bà phù thủy, cả người lẫn vật nuôi nên cô không nghĩ bà ta sẽ đến sân vào ban đêm. Tiếng chó sủa và tiếng nguyền rủa của gia nhân sẽ ngăn bà ta đến được chỗ cô. Do vậy, cô quyết định đi đến chỗ bà ta với đôi chân trần để con rắn dễ dàng cắn và tiêm chất độc vào người. Cuối cùng, thay vì than trời cho mình ít thời gian với René, cô lại sung sướng có được hai mươi tư tiếng để có thể bộc bạch tất cả sức mạnh tình yêu của mình với anh. Sau hai mươi tư tiếng, cái chết sẽ gội sạch những lời lẽ quá dạn dĩ ấy. Lời thú tội của cô rất ngắn gọn, cô chỉ nói "Con yêu René" và xưng tội của một mình cô. Vị cha cố đi ra khi trời vừa sáng, ông ta ở bên cô nửa giờ. Lúc ra ngoài, ông tiến đến bên René bảo:- Hãy đến bên cô bé thánh thiện đang yêu con đi. Con đừng bận tâm, hãy an ủi cô bé ra đi.Khi bước vào phòng Jane, René thấy cô đang giang tay chờ mình.- Hãy ngồi xuống cạnh em hỡi người yêu dấu của em - Cô nói - Trước hết anh phải biết là anh sẽ không rời xa em cho đến lúc cái chết đón em đi.- Trước hết cho anh xem chân em thế nào rồi.- Để làm gì cơ chứ? Bản án của em chẳng phải đã tuyên rồi hay sao? Bây giờ em chỉ còn sống thêm hai mươi ba giờ nữa. Em không cần giảm án, không cần giúp đỡ, em đang hạnh phúc.- Cha đã nói gì với em thế?- Một lô những điều hay ho mà em không nhập tâm được. Cha đã làm em hy vọng. Ông nói với em rằng chúng ta có những tinh thần vô hình bay bổng trong không trung bao bọc, rằng chúng ta không thể phân biệt được chúng vì chúng tan trong không khí và trôi nổi trong gió. Những tinh thần này là linh hồn của người yêu mến chúng ta. Họ lượn lờ quanh chúng ta, lướt vào chúng ta, thì thầm những từ ta không hiểu được khi ta thức và nói chuyện với ta khi ta ngủ. Họ biết điều chúng ta không biết vì họ ở trong bí mật của định mệnh: Vài lời thú nhận, vài linh cảm mà những linh hồn yêu mến chúng ta quá đã để chúng ta cảm thấy. Chúng ta không tin vào điều chúng ta thấy, đó là sự thật nhưng có vô số bằng chứng buộc chúng ta phải nghi ngờ sự yếu đuối và bất lực của cảm giác. Trước khi người ta phát minh ra kính hiển vi, tức là trong gần sáu nghìn năm, một nửa những sinh thể ngày nay phát hiện được đã không được biết đến. Người đầu tiên nhìn vào thế giới vô cùng nhỏ bé ấy đã cho rằng thế giới này là vô hạn và đã bị coi là điên. Thế thì biết đâu một ngày - Cha nói với em - Một ngày người ta sẽ chế tạo ra một công cụ cho phép nhìn được những vật thể vô cùng trong suốt như người ta đã từng thấy các siêu vi. Vậy cho nên, bằng cách nào đó ngoài ngôn ngữ, người ta sẽ liên hệ với các thiên tinh ấy, thứ mà chỉ thi ca đã nghi ngờ sự tồn tại của chúng. Anh René yêu quý, cái ý nghĩ rằng linh hồn em sẽ không rời xa anh, một khi chết đi em vẫn có thể theo anh bất cứ đâu, hoà vào không khí anh thở, ở trong làn gió ve vuốt mái tóc anh cái hy vọng ấy dù rất phi lý vẫn làm em vui khôn xiết. Shakespeare chẳng đã từng nói: "Còn biết bao điều trong trời đất này mà triết học loài người không tưởng tượng được" đó sao?Giọng nói của Jane nhỏ dần và với những từ cuối cùng cô gục đầu vào vai anh.- Em đau à? - Chàng trai hỏi.- Không, không hẳn như vậy, em chỉ yếu đi, chỗ chân bị cắn đang đông lại. Đó là nơi em bước vào hầm mộ. Cái lạnh sẽ lên dần dần như thế, khi nó đến tìm em sẽ chuyển từ giường ngủ sang chiếc giường vĩnh hằng.Vì René thấy cô dang thiu thiu nên không nói gì nữa để cô tìm trong giấc ngủ chút sức lực cho cuộc chiến cuối cùng. Giấc ngủ của cô bất an, đầy những cơn giật mình và nói mê sảng. Hélène lên phòng anh. Cửa phòng hé mở và cô ló đầu đưa mắt hỏi em mình ra sao. René chỉ cô trên vai mình. Hélène bước vào lại gần và hôn lên trán em.- Lạy Chúa! Hélène, cô hỏi mọi người nhà xem có làm gì, dù không chữa khỏi cũng an ủi cô bé tội nghiệp này không?- Ồ ngài nghĩ tôi chưa hỏi ai, kể cả người không biết gì nhất hay sao? Tất cả đều nói cái chết không đau đớn nhưng không thể tránh khỏi. Hãy nói với cô ấy rằng tôi để cô ấy một mình với ngài không phải vì tôi dửng dưng mà vì tôi không muốn tước đi niềm vui cuối cùng của em tôi.Rồi cúi xuống lần thứ hai. Hélène hôn em lần nữa và lại nhón gót chân đi ra. Hélène vừa đi khỏi, đôi mắt Jane lại mở ra chúng trân trân bất động một lát rồi cô thở dài.- Anh René yêu quý! Em vừa mơ một giấc mơ đẹp làm sao! Em thấy rõ, như đang thấy anh vậy này, một thiên thần lộng lẫy rực rỡ trong ánh sáng xuống gần giường em, hôn lên trán em và nói: "Đến với chúng ta, em gái chúng ta chờ em!" Rồi thiên thần hôn em lần nữa và bay đi.Nếu nói thật, René sẽ tước đi ảo tưởng đẹp nên anh im lặng.- Bây giờ người yêu dấu của em - Jane nói tiếp - Hãy để em nói đến một chuyện. Hôm nọ khi em quyết định không đi theo anh. Anh đã thấy em chọn những viên đá quý và cho vào một túi riêng đúng không?- Đúng vậy Jane ạ. Anh định hỏi em muốn làm gì nhưng nghĩ như vậy thật khiếm nhã nên lại thôi.- Em cũng đoán được ý định của anh. Nhưng vì chưa đến lúc nên em không nói gì cả.- Chiếc túi ấy thêu hai chữ C và S bằng tay - René nói.- Hai chữ ấy làm anh tò mò đúng không?- Đó là chữ viết tắt của Claire de Sourdis.- Đúng thế. Đó là chiếc túi dành cho Claire de Sourdis của em. Một ngày nào đó khi anh làm Napoléon quên đi lỗi anh mắc phải khi anh có được vị trí xứng đáng, tiểu thư Claire de Sourdis sẽ trở thành vợ anh. Khi đó anh sẽ nói với chị ấy rằng: "Anh đã gặp, ở xứ sở nhiệt đới với những đam mê cháy bỏng, hai cô gái, hai người em họ. Ban đầu, anh đã cứu danh dự của họ rồi cuộc sống của họ. Khi xa em, dù luôn nghĩ đến em, anh vẫn dành mạng sống của mình cho họ. Cô em bất hạnh qua đời: Anh yêu cô ấy bằng một tình bạn đằm thắm nhưng trái tim anh không thuộc về cô ấy, nó thuộc về em. Cô ấy chết vì tình yêu đó là một trong những tình yêu chỉ gây tử biệt khi nó không sống được. Nhưng trước khi chết cô ấy đã chuẩn bị cái túi này từ tài sản riêng của mình nó bao gồm ba món quà hoàn chỉnh, một viên hồng ngọc, một viên ngọc saphia và một viên ngọc bích. Tự tay cô ấy chọn chúng trong số lượng đá lớn gấp mười lần. Tự tay cô ấy cũng thêu tên viết tắt của em trân chiếc túi này. Cuối cùng, trước khi qua đời, cô ấy nhờ anh trao lại nó cho em, đây là món quà cưới. Em không được quyền từ chối nó vì nó được tặng cho em từ bàn tay của người dưới mộ. Em đừng ghen, anh không bao giờ yêu cô ấy vả lại người ta không cần ghen với người đã chết.René khóc nức nở.- Thôi em đừng nói, Jane, em đừng nói nữa.- Lần nào anh nhìn thấy ba đồ trang sức này, anh sẽ buộc phải nghĩ đến em.- Ôi Jane, Jane? - René lêu lên - Em có thể nghĩ anh có lúc nào lại quên em ư?- Em khát nước - René, cho em uống nước.Nhu cầu uống nước là điều duy nhất cô đòi ba lần từ sáng.René đưa ly nước và Jane uống lấy uống để. Trán cô sẫm lại, cô có vẻ ngày càng yếu.- Không ai đến hỏi han em à? - Jane hỏi - Hình như chị gái em thực hiện lời em yêu cầu được ở riêng với anh.René thấy tiếc vì trong thâm tâm Jane đã đổ lỗi thờ ơ cho Hélène. Anh tự trách mình giấu chuyện thăm ban nãy.- Đừng trách Hélène - Anh nói - Cô ấy đã đến đây trong khi em ngủ.- À - Jane cười - Em không nhầm mà, chính chị ấy là người em đã thấy trong giấc mơ, em lại tưởng chị ấy là thiên thần từ trên trời. Chị Hélène yêu quý, chị ấy chẳng khác gì các thiên thần, chỉ cần thêm đôi cánh nữa thôi.- Jane này - René nói - Anh không rời em một giây phút nào cả, nhưng em cũng đừng khiến những ai yêu quý em đau lòng vì không được em gặp không lo nghĩ đến họ khi em sắp xa họ mãi mãi.- Anh nói đúng René, hãy gọi mọi người lại đây.René nhẹ nhàng đặt đầu cô xuống gối và đi gọi Hélène.- Đến ngồi lại bên em đi - Jane bảo anh - Không ai được quyền như anh, ở bên em cho đến khi em chết. Đêm nay, em không muốn ngủ. Khi mọi người trở về, anh sẽ bế em ra ngoài hiên nơi chúng ta từng trải qua những giờ phút hạnh phúc. Em sẽ vĩnh biệt bầu trời, các vì sao, tất cả và anh.Họ nghe tiếng bước chân những người đến cầu nguyện bên Jane, đầu tiên là chị gái Hélène của cô, James Asplay và vị cha cố. Sau những người đó là ông già Rémi, ba con trai của ông, Adda và François. Sau François đến lượt người làm, gia nô người Miến và đám người da đen. Tất cả đều quỳ gối. René đứng ở đầu giường. Cha có đứng giữa phòng, tất cả những người khác quỳ quanh ông. Thật xứng đáng thay một người như cha Louis. Ở bất cứ hoàn cảnh nào, ông cũng tìm được ngôn từ thích hợp. Bản diễn ca của ông là một lời từ biệt cảm động của cô thiếu nữ đến những điều mới lạ, đến những bí ẩn của tình yêu, đến sự dịu dàng của việc kết hôn, niềm vui làm mẹ. Ông đối lập những thứ trên với hạnh phúc vĩnh hằng, thần thánh dành cho những người con được Chúa lựa chọn. Jane lại ngất đi lần thứ hai. Cha cố là người đầu tiên nói:- Ta nghĩ không ai thánh thiện hơn đứa con ngoan đạo này, cô ấy không cần phải cầu nguyện cũng về được trời.Ở lại bên Jane chỉ còn René, Hélène và James. René cho Jane ngửi muối. Cô rùng mình, làm vài động tác theo bản năng, mở mắt trở lại và mỉm cười. Cô thấy quanh mình có tất cả những người yêu quý cô và những người còn yêu cô mãi, cả người cha đang chờ cô trong giáo đường. Cô đưa tay cho Hélène và Hélène một lần nữa sà vào vòng tay em gái.- Chị biết là em không thể sống được nữa, chị Hélène yêu quý của em - Jane nói - Em đã hỏi bà già khốn khổ người cho em cái chết nhẹ nhàng nhất, bà ta đã hướng dẫn cho em để rắn khoang cắn. Nếu em chết đó là em muốn như vậy và đừng trách em nếu René rời xa em hôm nay, em sẽ chết từ từ trong đau đớn và buồn khổ. Chính em phải là người bỏ anh ấy em không muốn thế nhưng bất hạnh mà người ta tự chuốc cho mình lúc nào cũng không thể chịu nổi. Đó là thứ số phận áp đặt mà người ta không thể cam chịu. Hãy xem em bình tĩnh và hạnh phúc biết bao. Nhìn chị thế kia người ta lại nhầm tưởng chúng ta đổi vai thì sao? Chị khóc còn em lại cười. Chị Hélène yêu quý của em, để cái chết đến với em như em mong muốn, cứ để em ra đi trên vai anh ấy, bàn tay yêu dấu của anh phải mãi mãi ấp tay em trên ngực em. Chị còn nhiều tháng ngày hạnh phúc phía trước, em chỉ còn vài phút nữa thôi. Hãy để em với anh ấy. Anh ấy sẽ là người đi báo cho chị biết.Hélène ôm hôn em lần cuối, James nắm chặt tay cô. Người ta nhận thấy trong nét bình thản trên khuôn mặt cô có một cơn run run đau đớn và một giọt nước mắt chảy ra qua đôi rèm mi khép lại rồi cả thân hình cô được bóng dáng của Hélène chùm lên ôm chặt lấy cô như thể Hélène sợ cái chết giằng mất người em của mình. Thời gian vẫn trôi, đêm đến và dù trong phòng không có ánh sáng đêm ấy vẫn là đêm sáng tỏ, người ta có thể nhìn rõ như trong một buổi chiều tà.- Thời điểm ấy đến gần quá rồi - Jane nói - Em thấy cái lạnh đang dần ngấm dần, em không đau nữa, em chỉ thấy không thể sống được. - Cô chỉ vào thắt lưng nói.- Từ đây em không nhìn thấy gì nữa. Hãy mang em ra chỗ ban công của chúng ta. Em muốn nói lời vĩnh biệt anh ở đó, đó là nơi em sẽ ra đi.René ôm Jane, bế cô ra ngoài ban công đặt cô ngồi vào lòng. Đến đó, cô gái như thở được và tươi hơn. Đêm trong suốt như đêm hôm trước. René nhìn qua bãi cỏ con đường mà Jane đã đi. Anh thấy mụ da đen đến bên cô. Anh nghe tiếng cô hét lên rồi ngã xuống, anh thấy mụ da đen lăn ra sau phát súng của mình. Tất cả cảnh tượng ấy bày ra trước mắt khiến anh khóc nức nở. Anh áp Jane vào lòng mà rên siết.- Ôi! Jane, Jane yêu quý!Jane mỉm cười.- Anh làm tốt thật vì không nói câu ấy với em từ hôm kia, nếu không em đã không thể quyết định ra đi nổi.Cô im lặng một lát, mắt cô mở to như muốn nhìn cá René và bầu trời.- Ôm em chặt trong vòng tay anh nữa đi, anh René - cô nói - Hình như anh đang để em tuột khỏi anh.- Ồ không - René kêu lên - không, ngược lại, anh đang ôm em chặt có thể đây.- Nếu thế, là cái chết đang kéo em về phía nó rồi. Bảo vệ em, René! Hãy bảo vệ em!Đôi tay quàng lên quanh cổ René cứng đờ và cô ngả đầu vào ngực anh. René cũng gục đầu mình vào đầu cô.Một lát sau, anh cảm thấy cô run lên. René ngẩng đầu và nhìn thấy khuôn mặt cô co giật vì đau đớn.- Ôi! Cô hét lên - Nó cắn vào tim nó cắn vào tim.Bằng một động tác kéo đầu René xuống cô áp đôi môi mình vào môi chàng trai: "Vĩnh biệt! Vĩnh biệt" - Rồi bằng giọng lí nhí không rõ ràng cô nói thêm: Tạm biệt! Có thể…Rồi cô thả lỏng toàn bộ sức nặng của cơ thể lên tay René. Anh nhìn cô: mắt cô vẫn mở, nhìn như cô vẫn thấy. Anh áp tay lên ngực, tim cô ngừng đập. Anh áp má lên môi cô: hơi thở đã tắt, hơi thở cuối cùng chạm vào mặt anh đã mang linh hồn cô ra đi.Anh im lặng nhìn cô vài phút. Anh cứ luôn nghĩ chỉ một từ hay một cử động nào đấy sẽ cho cô tỉnh lại lần cuối.Nhưng không cô đã ra đi, ra đi mãi mãi.René đưa cô trở lại phòng, đặt cô lên giường bắt chéo hai tay trước ngực và gõ chiêng. Tất cả mọi người chạy đến. Hélène và James là người đến đầu tiên.- Tất cả đã chấm dứt - René nói.Tiếng khóc vang lên từ tứ phía. Hélène lại gần. Giang tay định vuốt đôi mắt còn mở.- Ồ không - René nói và nhẹ nhàng đẩy tay Hélène ra - cô biết rõ tôi là người phải làm việc này.Anh đưa tay vuốt mắt cho Jana. Đôi mắt ấy bây giờ chỉ mở trước ánh sáng của ngọn lửa xa lạ dẫn dắt linh hồn đến miền vĩnh hằng. Làm xong động tác thành kính ấy, René lao ra ngoài phòng và nói:- Hãy ở lại với thi thể, nếu thi thể này có một linh hồn tôi sẽ mang linh hồn ấy đi cùng tôi.Thật ra, chỉ có một trong hai người vào lúc ấy biết được cái bí mật sâu xa mà họ thường nói với nhau trước những vì sao đêm. René không yêu Jane như một người tình mà như một người bạn trai dịu dàng nhất, một người anh tận tụy nhất. Con người sắt thép này cần được ở một mình để khóc.Jane đã chết. Khí hậu quá nóng bắt buộc tang lễ phải được cử hành ngay. Chỉ còn mình cha cố ở bên cô. Hélène đã trở về phòng mình và kết thúc đêm tân hôn bằng cách khóc em như mưa như gió trong vòng tay chồng. Cuối cùng, ông già Rémi và ba con trai lo mọi chuyện hậu sự, trong khi Justin trang trí toàn bộ giáo đường bằng hoa thì Adda lo khâm liệm thi thể, đặt Jane giữa những cành tươi trên đệm và một cái gối dệt từ sợi cây lô hội, vào cỗ quan tài bằng gỗ tếch do Jules và Bernard chuẩn bị. Năm giờ ngày hôm đó, tiếng chiêng buồn bã vang lên báo hiệu lễ tang sắp diễn ra. Tất cả mọi người trong khu nhà tập trung trước sân, trên bậc thềm cỗ quan tài đã đặt sẵn: Mọi người cầu nguyện lần nữa và bốn thiếu nữ đưa cỗ quan tài vào giáo đường. René đã thả hai con voi. Như thể chúng hiểu nỗi bất hạnh ấy nên cũng đi theo đoàn người và hoặc vì thấy thiếu cô gái hoặc hiểu mọi người đang đau buồn mà chúng cũng buồn thiu đứng cạnh hai bên cửa giáo đường bất động và câm lặng. René được đưa vào hầm mộ nơi Ève và tử tước Sainte-Hermine đã yên nghỉ. Theo thông lệ từ thời nguyên thủy, sau khi nghi lễ tôn giáo là một bữa ăn lớn trong đó cả nô lệ thấp kém cũng được tham dự. Jane chết, René càng quyết tâm rời khỏi khu nhà và ngay hôm sau tang lễ. Anh thông báo mình sẽ ra đi. Dù mang ơn anh với những gì anh đã làm cho hai chị em họ song sự hiện diện của anh vẫn khiến Hélène thêm buồn. Hélène là người hiểu quá rõ tình yêu của Jane với người đàn ông này đã giết chết cô. Nhưng vì Hélène không biết tên thật và xuất thân của René nên cô không thể ngăn mình nghĩ rằng chính anh là nguyên nhân gây ra cái chết của em gái mình. Thay vì những lời cảm ơn nồng nhiệt cô lại dè dặt nhắc đến khoản chi phí của René trong chuyến đến Miến Điện. René chỉ mỉm cười nhìn cô hôn tay cô rất lịch lãm và Hélène hiểu mình không nên nói thêm về chuyện này. Như thể cũng đoán trước sự từ chối đó, cô tặng cho René một hộp nhỏ do Jules chế tác đựng đầy đá quý nhưng René rầu rầu rút từ ngực ra chiếc túi cho chính tay Jane thêu mở ra cho Hélène xem. Tuy thế anh vẫn đễ chiếc hộp Jules làm xuống bàn chọn một viên đá saphia đẹp nhất trong số những viên đá quý Hélène tặng và nói.- Viên đá quý này, tôi sẽ làm một chiếc nhẫn và sẽ đeo mãi không rời.Hélène chìa hai má cho René và nói:- Ồ đó lại là chuyện khác, đó là món quà của một cô em gái cho anh trai.Và René ôm hôn cô. Ngày hôm sau, tất cả đã sẵn sàng cho chuyến ra đi. Đoàn người vẫn như khi họ đến, chỉ riêng hai con voi là Jane muốn giữ lại ở khu nhà nên được René để lại. Khi James, đến lượt mình và trong hy vọng may mắn hơn Hélène hỏi anh định giá lũ voi bao nhiêu thì René trả lời.- Jane đã ngỏ lời và tôi trao chúng cho cô ấy. Chúng là của cô ấy.Ngày hôm sau trời mới hửng sáng đoàn người đã sẵn sàng và chờ trong sân.Trong giây lát, người ta thấy lo cho René. Anh không xuống khỏi phòng, khi người ta lên xem, anh không ở đó. Mọi người bổ đi tìm thấy anh đang ở cạnh Jane. Còn một chuyến viếng thăm cuối cùng nữa, đó là thăm Omar và Ali. Ban đầu, hai con voi này tưởng người ta mang nó đi với anh, nhưng chúng nhanh chóng nhận ra mình không tham gia vào cuộc hành trình và vốn không đủ lịch sự để che giấu nỗi buồn, chứng tỏ những cử chỉ rõ ràng nhất và ấn tượng nhất với anh. Họ chia tay nhau ở nơi họ đã gặp nhau lần đầu trên Đất Trầu.James khăng khăng muốn tặng khẩu Manton tuyệt đẹp của mình cho René và René cũng tặng lại khẩu súng của anh. Hélène có thể tặng nhiều hơn, đó là chìa cặp má cho anh hôn tạm biệt. Lần trở về này vì không có phụ nữ đi theo làm chậm trễ cuộc hành trình nên quãng đường từ Đất Trầu đến Pégou chỉ phải nghỉ một chặng.Như vậy, họ phải ngủ lại bên hồ để ngày hôm sau đi thẳng một mạch tới Pégou.René và François trèo lên hai con ngựa Miến dáng đẹp và khoẻ không biết mệt. Những người còn lại đi bộ, nhưng kỳ lạ thay là họ còn khoẻ hơn cả ngựa.Đoàn người nghỉ một lát lúc buổi trưa để tránh cái nóng nung người dưới bóng mát của rừng rậm. Được ba anh em Justin cho rất nhiều trầu. René chia cho mọi người và hứa với họ chỉ một lần nghỉ tối và nghỉ trưa mai là về nhà.Khoảng năm giờ chiều, họ đã đến hồ nước. Vừa đến nơi, dù từ xa họ nhìn thấy bập bềnh trên mặt nước những hình thù như thân cầy bị bật rễ, những con cá sấu thân rất dài nhưng vài người da đen và người Indu không thể cưỡng lại ý muốn lội xuống tắm. Họ chỉ cần cởi một loại áo chùm giống như váy dài đến đầu gối là đã ở trong trang phục của người tắm. Họ cởi áo và nhảy xuống nước. Trong khi đó René và François đứng canh súng lăm lăm trong tay, lúc nhìn xuống hồ lúc nhìn vào mảng rừng rậm chằng chịt. Chú thích:(1) Nàng Eurydice trong thần thoại Hy Lap vợ của Orphée bị Arist truy đuổi và bị một con rắn độc cắn chết