ĩm a!Hĩm khi xưa vẫn gọi là cái đĩ nhớn, nay đã thành một cô gái mười sáu tuổi với cái khuôn hình nở nang, yểu điệu, nõn nà, một vẻ đẹp có thể làm say đắm nhiều cậu trai tơ trong làng.Lúc bà lý gọi ở nhà trên thì Hĩm đương bận làm dáng ở nhà ngang.Hĩm thích làm dáng. Sáng nào cũng vậy, vừa trỗi dậy, nó đã lẻn xuống chải đầu cho mượt, rẽ ngôi cho thẳng, vuốt dải yếm lụa bạch và dây lưng thiên lý cho phẳng phiu rồi mới đi làm các công việc.- Hĩm a!Hĩm đương mải ngắm vuốt, không nghe thấy tiếng mẹ gọi.Sồi, cái đĩ con khi xưa, ở trong bếp đi ra. Nó đi chậm chạp, lạch bạch như con vịt.Kém chị hai tuổi, nó trông mập mạp, tròn trĩnh như mẹ nó thời còn trẻ, hơi lùn hơn.Khác hẳn chị, nó không biết hay không thiết làm dáng. Khăn đội không mấy khi được gọn gàng, ngay ngắn, tóc lúc nào cũng rối bù. Bà lý thường ví nó với cái tờ bô cáp. Người lùn sẵn, váy lại sắn lên gần đầu gối, trông người càng lùn thêm.Ấy thế mà họ hàng, khu xóm đều cho cô em đẹp hơn cô chị. Họ cho khuôn mặt cô em phì mị (vì má cô phinh phình như má lợn), trông có vẻ phúc hậu. Họ khen cả dáng đi thong thả, đoán sau này tất cô sẽ được nhàn hạ. Nhưng bà lý lại khác, không ưa cái dáng đi quá thong thả ấy.Vừa thấy Sồi, bà đã gắt:- Sồi! Tao gọi nó, mày nghe thấy cũng phải thưa lên chứ! Con gái con giếc gì mà lỳ lỳ, cả ngày chẳng nói được một câu... Bảo chị mày mở cửa buồng lấy bốn bơ gạo thổi cho người làm. Hôm nay có hai người tát nước với hai người nhổ mạ. Gớm! Rảo bước lên một tí, cô. Chậm chạp như sên, ai mà chịu được.Sồi điềm nhiên, thong thả bước một vào nhà ngang. Thấy chị đương soi gương ngắm vuốt, không gắt, không nói dài dòng, bảo chị lên mẹ gọi, rồi cầm cái thớt và con dao, lừ lừ trở xuống bếp băm bèo. Nó làm suốt ngày, nhưng mỗi việc nó làm, người ta có đủ thì giờ làm được vài việc. Vì thế nó vẫn bị mẹ mắng nhiều hơn chị.Hĩm bỏ cái gương con vào túi áo cộc trắng mặc trong áo vài đông lầm, chạy lên nhà:- Bu gọi gì con cơ?Trông thấy con gái trang điểm gọn gàng, bà lý bằng lòng. Thời còn trẻ, bà cũng thích trang điểm, tuy không dám mặc quần cạp đỏ cánh sen để lộ ở hai bên nách áo, không dám mặc áo cổ thìa hồ lơ trắng bóng. Bà chỉ dám mặc đến cái váy chổi thâm, cái áo cộc nâu non là cùng. Nhưng bà không khen con gái ra miệng, sợ nó được thể sinh hư. Bà mắng qua loa lấy lệ:- Lúc nào cũng thấy mày điểm trang. Giá mày san sẻ cho em mày một tí thì phải. Tao chẳng thấy mày rời cái dây lưng xanh lúc nào (Hĩm tủm tỉm cười). Con Sồi nó có bảo gì mày không?- Không. Nó chỉ bảo con lên bu gọi.- Biết mà! Lần nào chả vậy. Tao không thấy ai ít mồm ít miệng quá như nó. Thế mà họ ưa được. Mày mở cửa buồng lấy bốn bơ gạo thổi cho thợ làm.- Bốn người bốn bơ thì làm sao đủ hở, bu? Nếu có chú Trạch thì riêng mình chú ấy đã hai bơ rồi.Bà lý tủm tỉm cười:- Chú ấy ăn khỏe thì lại làm khỏe, đi đâu mà thiệt. Nhưng mà hôm nay không có chú ấy. Chỉ có bác Sẹo, thằng Ngỗng với hai người đàn bà tát nước thôi.- Thế thì bốn bơ cũng thiếu, bu ạ.- Thiếu đã có cơm nguội tối hôm qua.- Sồi nó trộn vào cám cho lợn ăn cả rồi còn đâu.Bà lý hơi có giọng gắt:- Mày tính nó ít lời thế đấy. Thế mà nó cũng chẳng buồn nói cho tao biết. Vậy mày lấy thêm bơ nữa là năm bơ. Năm nay theo đuổi cấy chiêm cánh ruộng đằng sau tốn quá. Trời cứ không mưa mãi thế này thì những công tát nước cũng đủ nhựợc.Hĩm vừa đáp vừa đi lại mở khóa buồng thóc:- Ông ấy nắng mãi rồi cũng phải mưa chứ. Ra Giêng con chắc mưa nhiều. - Hĩm mở cửa bước vao trong buồng tối. Bà lý nói theo:- Mưa lắm thuốc men lại hỏng. Đằng nào cũng tội.Hĩm ở trong buồng nói ra:- Th�lý, khoác vào người - Trông em có giống bà đầm không, anh?Có lẽ ông lý cũng chưa nhìn thấy “bà đầm” bao giờ nhưng ông nói tràn:- Giống lắm. Các cô ấy có nhà hay đi hát cả rồi?- Chị Luận, chị Tửu hát ở đằng cụ hội. Chị Sinh thì ông lý Hữu cuỗm đi cao lâu mất rồi (cao lâu là một túp lều tranh bán phở của bếp Ấp mở ra trong mấy tháng xuân). Chỉ còn em ở nhà đợi anh đây... Với hai bác kép đói thuốc nằm meo ở ổ rơm kia kìa. Anh có đồng nào mua thuốc cho họ hút chẳng tội nghiệp. - Nói rồi nó móc cái túi “ba-đờ-suy”. Đến túi trong nó rút cái ví, mở ra soát các ngăn - Ba đồng, bốn đồng, năm đồng. Á chà! Hôm nay anh lý em “rích” nhỉ. Cho em vay một đồng nhé. Nói thế chứ em đâu dám tự tiện nhỡ anh từ chối thì thẹn chết.- Được, cô có cần thì cứ lấy mà tiêu. - Và ông mừng thầm, cám ơn con bé. Giá nó lấy ngay vài ba đồng, ông cũng không biết tính cách nào mà từ chối được. Ông vội cầm lấy ví, đưa một đồng cho nó rồi nói lảng sang chuyện khác, sợ nó đổi ý nài thêm chăng.Ông đi lại ngồi xuống chiếc phản mục kê ở giữa nhà. Bên cạnh, ngay sát chiếc phản, một ổ rơm trải suốt một gian, từ trong đến ngoài, nghĩa là rộng độ bằng hai cái phản, vì cả ba gian nhà bà Khoai không được rộng bằng một cái buồng khác. Phía bên kia cách cái phản bằng một cái liếp, có cái gưrờng tre long mộng, trên phủ chiếc màn nâu hằng năm không giặt. Đấy là chỗ các cô đầu chen chúc nhau ngủ và đấy cũng là chỗ khách nằm tình tự suông với chị em.Thấy ông lý bước vào, hai anh kép nghiện oặt đương nằm ngáp vặt với chiếc khay đèn không dầu, không thuốc, ngồi nhổm dậy chào. Một anh nói, giọng rè rè:- Bẩm cụ, anh em chị em đến đông quá, tiền hát chả đủ ăn ngày hai bữa, còn tiền đâu mua thuốc. Túng quá, xin cụ dăm hào.Ông lý móc ví đưa ra một đồng dặn mua cho ông chai rượu, hai bìa chả hay một gói giò lụa, còn bao nhiêu mua thuốc cả.- Bác mua về cho tôi thưởng vài phát với nhé.Đầu Ngoạt liếc mắt lườm rồi làm như một người vợ cấm đoán chồng:- Em không muốn cho anh hút đâu. Hút nay một vài điếu, mai một vài điếu rồi quen hư thành nghiện đấy.Ông lý sướng nở ruột, nở gan, quay lại tươi cười hỏi:- Em không muốn chồng em nghiện à? - Ông cho câu nói của ông tình tứ mặn mà lắm.Đầu Ngoạt ngước mắt nhìn ông lý một cách vừa âu yếm vừa lả lơi và cười nói:- Hẳn chứ lỵ... À này, anh lý, em mới học được vài lối hát chèo. Em hát anh nghe nhé?Ngoạt đằng hắng mấy cái dồn giọng rồi cất tiếng hát lanh lảnh.Ông lý ngồi đờ ra nghe. Ngoạt liếc nhìn tủm tỉm cười đổi giọng ai oán sang giọng lả lơi, đầu ngả dựa vào vai ông lý. Thấy ông run run, nó nghĩ thầm: “Anh chàng say mất hồn mất vía rồi”.Một lát anh kép đem rượu và đồ nhắm về. Còn thuốc phiện, anh ta mua vào trong cái cóng sừng đậy chặt bỏ túi. Một vài ông lý cựu có tiếng là chơi keo, nghe rõ tiếng hát, tạt vào tự tiện che tàn.Ông lý chau mày nhưng bất đắc dĩ cũng phải đứng dậy chào mời niềm nở. Mấy ông khách quý nhận lời ngay, ngồi xuống nhắm rượu gạnh và chốc nữa nghe hát boóng. Các ông không mấy khi chịu bỏ tiền chi hát nhưng lại vào tay sành ăn, sành nói, sành hát nhất làng. Các ông lả lơi, ôm ấp phứa, mặc dầu Ngoạt nói bóng nói gió, nói xỏ nói xiên, mặc dầu Ngoạt vùng vằng giãy nảy và nói lắm câu quá thậm tệ. Ăn uống no say rồi, một ông gạ:- Chị Ngoạt hát đi cho chúng tôi nghe nhờ tí. Chị ấy là đệ nhất danh ca ở vùng này đấy, các bác ạ. Chú, chú kép! Vứt cho tôi cái trống.Anh kép nằm, điềm nhiên tiêm thuốc và nói liền:- Thưa, trống vỡ tan rồi.Đầu Ngoạt tiếp luôn:- Với lại tôi cũng khàn giọng và mệt lắm không hát được. - Ngoạt vừa nói vừa liếc mắt cười tình với ông lý.- Thì ban nãy chị vừa kể bồng mạc, sa mạc đấy nhé.- Lúc nãy tôi hát được, bây giờ tôi lại không hát được thì các ông bảo sao?Một ông xem chừng thấy cách cử chỉ khiếm nhã và lời nói dấm dẳn của đầu Ngoạt, hơi ngượng, bèn kéo chúng bạn ra về: “Chị ấy chẳng muốn hát cho cánh mình nghe thì thôi, cần đếch gì. Ta đến đằng cụ hội đi”.Các ông vừa ra khỏi cửa, đầu Ngoạt liền đến ngồi cạnh, quàng vai ông lý, nói õng ẹo:- Gớm! Sao mà em ghét họ thế!- Các ông ấy suốt đời chỉ độc chơi bửa thế thôi. Cả làng, những tay chơi, có mấy người ưa.- Thế thì nan du la... ắm... khó chơi la... ắm... - Tiếng “lắm” Ngoạt kéo đợt ra cả người Ngoạt ngả mãi vào lòng ông lý. Thế thì làm gì mà ông chẳng chết mê chết mệt!Trong khi ba hồn bảy vía ông lý bị thu cả vào trong khóe mắt, trong miệng cười của đầu Ngoạt thì ở nhà bà lý uất lên vì ghen, uất đến ứa cả nước mắt. Bà thở ngắn thở dài, đi ra đi vào, nhắc đi nhắc lại:- Con người thế mà tệ bạc!Lửa ghen đã cháy bùng trong tim gan bà. Vót lại vô tình đổ dầu thêm:- Chị lành quá, cứ để anh ấy lấn át mãi. Phải tay tôi xem, tôi thì lôi nó ra đường xé tan thây nó ra chứ lị.Vót về rồi, bà vẫn còn hậm hực, tức tối, không sao ngồi yên được. Bà đã cố dệt vải để quên đi, nhưng cái ghen nó đã đánh át cả công việc, làm cho bà dệt vấp váp đứt luôn. Sau cùng máu ghen đưa lên mạnh quá, làm bà nghẹn ngào khó thở. Bà không chịu được, đứng dậy gọi con ở lên coi nhà. Bà xách chiếc đèn chai, nhất định đến tận nhà bà Khoai đánh xé cho nó một mẻ nhừ tử rồi muốn ra sao thì ra.Chợt trông thấy cái tay thước mun khảm dựa ở vách, bà không nghĩ ngợi, cầm ngay lấy, hầm hổ bước chồm ra cổng như một con sư tử cái dữ tợn. Con ở ngồi ngây trên phản. Nó trông thấy chủ nó ghê gớm quá mà nó run lên cầm cập.Đêm đã khuya. Sương xuống nhiều. Gió thổi lạnh thấu qua làn áo. Khí uất trong người bà nguội dần. Bốn bề yên lặng. Một vài con chim ríu rít rất sẽ trong bụi tre. Thỉnh thoảng tiếng chó từ xa vẳng tới và luôn luôn tiếng lúa cọ vào nhau sột soạt. Chung quanh mờ mờ, mịt mịt, với những tiếng thì thầm của đêm như ôm ấp, lấy cơn ghen của bà mà ru ngủ, như gợi lòng trắc ẩn của bà vốn sẵn có tự xưa.Bà bước chậm lại, nhìn xuống cái tay thước rồi bất giác mỉm cười, nói sẽ một mình: “Rõ chán! Mình vác tay thước đi, định đánh vỡ đầu người ta chắc. Tội vạ ai chịu?”Bà nghĩ đến thân bà tuy chưa già nhưng cũng đã gần bốn mươi. Đứng tuổi rồi, bà không còn xuân tình đâu nữa để được chồng bà săn sóc tới. Bà tưởng đến lũ ả đầu, phác họa hình dung chúng nó ra trước mắt. Bà thấy sắc đẹp bà, nếu bà còn sắc đẹp, chẳng thấm vào đâu với sắc đẹp chúng nó. Bà buồn nản, lui gót trở về và tự mai mỉa mình bằng một giọng chua chát thấm đến tâm can: “Già mà còn ghen, chẳng sợ người ta cười. Rõ dơ đời”. Bà nghĩ đến hành vi của bà lý Nhàn năm xưa. Bà ấy cũng đứng tuổi như bà, cũng ghen như bà, cũng giờ này đi đánh ghen như bà rồi rút cục bị ông chồng hành hạ ngay trước mặt bọn cô đầu. Bà ấy lại còn bị tai tiếng khắp làng về tội bêu xấu chồng, làm nhục chồng trước mặt công chúng. Kết quả rõ thiểu não! Rõ điêu đứng!Bà vừa đi vừa lẩm bẩm: “Cái gương tày liếp sờ sờ ra đấy chứ còn đâu xa”.Bà về đến nhà thì trời đã gần sáng. Bà nằm vật xuống giường, thổn thức, nghẹn ngào trong chăn. Cơn ghen của bà ở đâu lại nổi lên đùng đùng. Người bà tuy không còn trẻ nữa nhưng tâm hồn bà vẫn còn trẻ măng.