áng hôm nay dậy trời lặng mây xám ngắt, không khí ẩm ướt còn hấp hơi nóng từ hôm trước. Cháu nó quấy mà em để ý vẫn không thấy có triệu chứng gì là nó đau cả.
Người ở em sai sang hỏi thăm tin tức bên mẹ em đi về cho biết là cha em đã về - Hình như Vương Đại-Ma đã liều nhờ ông đồ viết mướn ngồi ở cửa đền gửi cho cha em một bức thư mời cha em về gấp vì sức khỏe của mẹ em không hơn được chút nào. Ngày này sang ngày khác bà chỉ ngồi lì ở trong phòng riêng, ăn uống không được. Cha em nhận được thư liền về ở nhà hai ngày.
Được tin em quyết định về thăm cha em. Em cho con em mặc đồ đỏ. Đây là lần đầu tiên cha em thấy mặt nó.
Về tới nơi, em thấy cha em ngồi bên hồ trong "Sân Nuôi Cá Vàng". Vì trời nóng và cha em bây giờ mập kinh khủng, nên chỉ mặc chiếc áo cánh và chiếc quần lụa mỏng màu xanh lợt như nước hồ dưới bóng cây liễu. Bà vợ hai đứng bên cạnh quạt mát cho ông, vì không quen làm công việc ấy, nên mồ hôi nhỏ giọt trên má bà. Một đứa con bà mặc áo Tết để mừng cha em về, ngồi trên lòng cha em.
Thấy em bước vào trong sân, cha em vỗ tay reo lên:
"A-ha…A-ha! Mẹ con nó đã tới kia rồi!"
Ông đặt con xuống đất và vẫy cháu lại; ông vừa cười vừa nói ngọt để dụ nó tới. Em cúi thấp xuống chào ông; ông gật đầu, mắt thì dán lại nhìn cháu. Em dạy nó khoanh tay cúi đầu xuống chào ông. Ông vui sướng lắm.
"A-ha…A-ha!". Ông khẽ nhắc đi nhắc lại. Ông ẵm nó ngồi lên đùi, nắm những cánh tay, cẳng chân bụ bẫm của nó; ông cười thấy đôi mắt nó trố lên, ngơ ngác.
Ông khoái trí nói to: "A! Kháu lắm, kháu lắm! Bảo đứa nào đem kẹo ra đây cho cháu ông ăn! Lấy kẹo hồng và bánh nhân thịt ra đây!"
Em hoảng hồn lên. Con em mới có nhiều lắm là mười chiếc răng, làm sao ăn được kẹo hồng? Em vội van xin:
"Ồ! Thưa cha, cháu hãy còn non dạ chỉ quen dùng thức ăn nhẹ. Con xin cha…"
Nhưng cha em đã xua tay bảo im và quay lại nói chuyện với cháu. Em đành phải ngậm miệng.
"Nhưng cháu là con trai mà! Thế mẹ cháu vẫn cho cháu ăn bột quấy lỏng sao? Này con này, cha cũng có con trai mà… mấy đứa lận, bốn hay năm… cha cũng chẳng nhớ nữa. Dẫu sao thì cha cũng hiểu biết về con trai hơn là con mới sinh được có một đứa, cho dẫu là một đứa như thằng này!" Ông cười lớn lên rồi lại tiếp: "A! Nếu thằng con trai của ba, thằng anh con, đẻ được với con gái họ Lý một đứa như thằng bé này, để sau này thờ phụng cái nắm xương già của ba!"
Thấy ông nhắc đến anh của em, em mới đánh bạo hỏi:
"Nhưng, thưa cha, anh con lấy vợ ngoại quốc! Chỉ vì lo sợ điều này mà mẹ con mới đau buồn và càng ngày càng yếu người đi."
Cha em đáp ngay:
"Sì! Nó lấy làm sao được. Cha không thuận thì nó lấy làm sao được? Như vậy đâu có hợp pháp. Mẹ con chỉ lo sợ hão huyền. Sáng nay ba vừa bảo mẹ con rằng:
"Bà đừng phiền muộn vô ích. Cứ mặc cho thằng nhỏ chơi bời với con bé ngoại quốc ấy đi. Nó hai mươi bốn tuổi đầu rồi, khí huyết sung túc thúc đẩy nó. Có gì đâu. Bằng tuổi nó tôi yêu một lúc ba ả ca nhi kia thì sao! Cứ để cho nó chơi. Khi nó chán con bé ấy - cứ cho là hai tháng đi, hay nếu con này đẹp thật đi nữa thì bốn năm tháng, có lẽ thế, mặc dầu tôi đoán chừng không tới - nó lại không xin mình cưới vợ ngay cho nó ấy à. Ai bảo nó có thể sống như một thầy tu trong bốn năm trời, cho dẫu nó ở ngoại quốc đi nữa? Đàn bà ngoại quốc không phải là đàn bà sao?""Nhưng mẹ con từ hồi nào vẫn là người khó hiểu. Lúc đầu mẹ con có một sức mãnh liệt kỳ lạ. Không, ba không nói xấu mẹ con. Mẹ con là một hiền phụ, vàng bạc của ba không bao giờ bị mẹ con tiêu hoang phí. Ba không có điều gì phàn nàn cả. Mẹ con không bao giờ phiền trách ba như mấy người đàn bà khác. Nhiều lần ba mong mẹ con cứ phiền trách ba, còn hơn là im lặng làm cho ba ngỡ ngàng ngay trong lúc buổi đầu. Ồ, lần này thì không có gì cả… Không có gì quan hệ cả. Không một ai có thể hiểu được tính tình thất thường của đàn bà! Nhưng từ nhỏ mẹ con đã có cái thói này… cái thói quá ư trang nghiêm khiến cho đời sống hàng ngày không còn được dễ dàng thư thái. Mẹ con bắt gặp một ý nghĩ nào đó, hay một phận sự tưởng tượng nào đó, là vận ngay nó vào đời mình. Thực đến khổ…"
Cha em ngừng lại, tức bực. Em chưa thấy cha em tức bực như thế bao giờ. Ông giựt chiếc quạt Dì Hai đương cầm và quạt lấy phành phạch. Ông đặt con em xuống đất và hình như quên cả nó. Rồi ông lại nói tiếp, giọng giận dữ:
"Và bây giờ bà ấy có cái tư tưởng đàn bà kỳ cục ở trong đầu rằng cuộc hôn phối thứ nhất của con trai bà ấy phải sinh ra cho bà ấy một đứa cháu đích tôn… có thế thì đứa cháu ấy mới là của Trời ban cho. Sao mà lại có thể mê tín thế đến! A, đàn bà thật là ương ngạnh! Và những bà khá nhất thì lại ngu dốt, giam kín trong nhà, cách biệt với đời."
Cha em nhắm mắt ngồi im quạt một lúc, và cơn giận nguôi dần đi. Nét mặt lại bình tĩnh, vui tươi như lúc thường. Ông mở mắt ra, nhét đầy bánh vào tay con em, nói:
"Ăn đi cháu. Tất cả có nghĩa lý gì? Con đừng có lo. Có bao giờ một đứa con trai không nghe lời cha mà lại sống nổi không? Ba đâu có chịu để cho ai làm phiền ba."
Em vẫn chưa được hài lòng; yên lặng một lát, em lại thấy có nhiều điều cần phải nói:
"Nhưng, thưa cha, nếu anh con từ chối lấy vị hôn thê của anh thì sao? Con đã nghe nói ở thời buổi đổi thay này…"
Nhưng cha em không chịu nghe gì hơn. Ông xua tay nhè nhẹ và mỉm cười:
"Từ chối à? Ba chưa bao giờ nghe có chuyện con trai cãi lại lời cha cả. Con cứ bình tĩnh. Một năm nữa, anh con và cô gái họ Lý sẽ đẻ một đứa con trai. Cũng như mày ấy, cháu ạ."
Và ông vỗ lên má con trai em.
*
Em thuật lại cho chồng em những lời cha em nói; chàng nghe và trả lời, vẻ mặt trầm ngâm:
"Cái phiền trong chuyện này là có thể cô người ngoại quốc sẽ không chịu giữ vai trò phụ thuộc. Ở nước họ đâu có tục lệ đàn ông có vợ lẽ."
Lúc đó, em không biết trả lời làm sao. Em chưa bao giờ nghĩ tới cô ấy, hoặc nghĩ rằng cô ấy nghĩ sao về tục lệ nước em. Nếu cô ấy không quyến rũ được anh em thì cô ấy muốn gì? Em mới chỉ nghĩ đến anh em và bổn phận của anh ấy đối với cha mẹ. Em hỏi:
"Anh định nói là cô ấy định làm người vợ độc nhất của anh em suốt đời sao?"
Em thấy hơi tức mình. Tại sao cô ấy lại định cấm anh em làm những điều mà luật pháp của nước anh ấy cho phép làm? Tại sao cô ấy lại đòi hỏi ở anh ấy nhiều thế, nhiều hơn cả mẹ em đòi hỏi ở cha em? Em bảo chồng em như vậy, và kết luận:
- Em thấy giản dị lắm. Nếu cô ấy lấy người nước mình, cô ấy phải để cho người ta tự do theo tập quán. Cô ấy không thể đem phong tục của cô ấy vào đây được.
Chàng nhìn em, cười một cách kỳ lạ. Em không hiểu nổi chàng. Rồi chàng nói:
- Thế nếu anh nói rằng anh muốn lấy một người vợ bé - vợ lẽ, thì sao?
Một cảm giác lạnh lẽo tràn khắp người em như đang cởi trần mà bị người ném tuyết vào giữa ngực. Em thì thào:
- Ồ, không, trời ơi… anh đâu có thể… bây giờ chưa được! Em đã cho anh một đứa con trai rồi mà.
Chàng đứng phắt dậy, em cảm thấy tay chàng ôm hai bên vai em. Chàng thì thầm:
- Không, không, em yêu quí. Anh không định nói thế… Anh không muốn… Anh không thể nào… thực đấy em ạ.
Nhưng những lời chàng nói lúc trước bất ngờ quá. Đó là những lời mà nhiều người vợ sợ hãi nhưng vẫn chờ đợi. Em không ngờ chàng nói câu đó vì chàng yêu em. Và bây giờ, không một dấu hiệu nào báo trước, chàng đâm thẳng vào tim em tất cả sự khổ não của mẹ em, sự khổ não của hàng trăm thế hệ đàn bà yêu chồng mà thất sủng. Em chợt bật khóc và không thể nào kiềm chế nổi.
Chàng liền an ủi em, nắm tay em thì thầm… nhưng chị ạ, em không kể những lời chàng nói với em cho chị nghe được. Dù là nói lại những lời đó, giữa chúng em thôi, cũng làm em xấu hổ. Cứ nghĩ đến những lời đó em lại thấy ngượng. Những lời lẽ thật ngọt ngào của tình yêu. Cơn khóc của em nín đi, và em được vỗ về.
Lúc chúng em yên lặng được một lát, chàng hỏi em:
- Thế tại sao em lại khóc?
Em cúi đầu xuống và cảm thấy hai má nóng lên. Chàng đưa tay nâng đầu em lên, gặng hỏi:
- Tại sao… tại sao?
Cũng như mọi khi trả lời chàng, em nói sự thực:
- Bởi vì anh ở trong tim em, anh chiếm trọn vẹn tim em, và em muốn….
Lời em nói bỗng nghẹn lại, nhưng mắt chàng trả lời hộ em. Rồi chàng nói, giọng trầm trầm và rất dịu dàng:
- Thế nhỡ cô ấy cũng yêu anh của em như vậy thì sao? Dù rằng cô ấy sinh ra tận phía bên kia biển Tây, tính tình của cô ấy đâu có khác tính tình của tất cả mọi người đàn bà. Em là đàn bà, tâm hồn và ước vọng của em cũng như vậy.
Em chưa hề nghĩ đến cô ấy như vậy. Em nhận ra em chưa hiểu rõ sự việc một cách rõ ràng. Bao giờ cũng là chồng em dạy em cả.
Ôi, em sợ quá…em sợ! Em bắt đầu hiểu rõ hơn. Nếu tình yêu như vậy cũng ràng buộc cô gái ngoại quốc đó và anh em thì mình sẽ ra sao?
