à bây giờ cái việc người ta không mong muốn đã đến rồi đấy, chị ạ,... chị ấy đã có thai! Chị ấy biết từ một tháng trước, nhưng vì tính dè dặt kỳ cục của người Tây phương, mãi bây giờ chị ấy mới nói với anh em, và anh em cũng vừa mới cho em hay.
Việc này không làm cho chúng em mừng, và mẹ em nghe tin, bị liệt giường ngay, mẹ em buồn và đau không ngồi lên được. Đó là việc mẹ em lo sợ nhất, người yếu, mẹ em không chịu nổi nỗi thất vọng ác liệt ấy. Chị biết mẹ em mong mỏi cái kết quả về xác thịt của anh em đem lại cho gia đình như thế nào. Thế mà bây giờ điều đó không thể nào thành được, mẹ em cho rằng cái kết quả ấy thực vô ích, vì đứa trẻ ấy không bao giờ mẹ em có thể coi là cháu đích tôn của mình được.
Em đến thăm mẹ em, thấy người nằm dài ra ở trên giường, không nhúc nhích, hai mắt nhắm lại. Mẹ em chỉ khẽ hé ra một chút đủ để nhận biết em rồi lại nhắm ngay lại. Em lẳng lặng ngồi xuống bên cạnh Người và chờ đợi. Bất chợt nét mặt mẹ em biến đổi đi như ngày hôm nào; nó xám nhợt đi kinh khủng như màu tro, và mẹ em bắt đầu thở khó nhọc.
Em hoảng hồn lên, vỗ tay kêu người ở. Vương Đại-Ma chạy vào, tay cầm một chiếc dọc tẩu thuốc phiện đã đốt sẵn và đương bốc khói. Mẹ em quơ ngay lấy hút lấy hút để, và cơn đau của mẹ em bớt đi.
Em thấy thế bàng hoàng cả tâm hồn. Thuốc phiện nướng sẵn và đèn dầu đốt sẵn như vậy thì hiển nhiên là cơn đau thường phát ra luôn. Em định nói thì mẹ em ngăn lại, giọng quả quyết:
- Không sao cả. Con đừng làm mẹ phiền.
Mẹ em chỉ nói có thế rồi thôi; em ngồi bên cạnh mẹ em một lúc nữa, rồi cúi chào đi ra. Khi đi qua sân của bọn gia nô, em hỏi Vương Đại-Ma về mẹ em thì già ấy lắc đầu nói:
- Bà đau như vậy mỗi ngày đếm đầu ngón tay có tới hơn mười lần. Từ mấy năm nay, thỉnh thoảng bà đã lên cơn đau như vậy, nhưng mợ biết tính bà không bao giờ nói cho ai hay việc riêng của mình. Nhưng sang năm nay gặp nhiều chuyện phiền muộn, cơn đau phát ra liên miên. Tôi quanh quẩn luôn luôn ở bên cạnh bà, thấy da mặt bà cứ nổi lên xám ngắt. Sáng sớm bưng trà vào cho bà, tôi thấy nét mặt bà đau nhăn nhó. Mấy hôm rầy, còn có chút hy vọng chống đỡ cho bà, nhưng đến hôm nay thì bà yếu hẳn đi như một cái cây bị chặt nốt cái rễ cuối cùng.
Vương Đại-Ma thở dài kéo một góc khăn đeo trước ngực lên lau hết mắt bên này đến mắt bên kia.
A, em biết cái hy vọng đã chống đỡ cho mẹ em là hy vọng gì! Em lẳng lặng không nói ra. Về đến nhà, em khóc kể tất cả lại cho chồng em nghe. Em năn nỉ chàng cùng đi với em tới thăm mẹ em, nhưng chàng khuyên em thong thả đợi. Chàng nói:
- Nếu mẹ bị ép buộc hay nổi giận lên, thì bệnh sẽ trầm trọng thêm. Đợi lúc nào có dịp, em hãy năn nỉ mẹ đi cho bác sĩ thăm bệnh. Ngoài ra em không có trách nhiệm gì đối với một người hơn tuổi mình.
Em biết chàng bao giờ cũng có lý. Nhưng em không thể nào gác bỏ được cái cảm giác đương bị một tai nạn đe dọa mình.
*
Thấy người ngoại quốc kia mang thai, cha em hình như có vẻ thích. Nghe tin, ông la lên:
"A ha! Bây giờ mình lại có một đứa nhỏ ngoại quốc để vui chơi! Ái dà! Một món đồ chơi mới, thực thế! Gọi nó là Tiểu Hề, văn nô sẽ làm trò mua vui cho mình!"
Anh em nghe thấy thế cằn nhằn. Trong lòng anh bắt đầu ghét cha mẹ. Em biết mà. Còn người ngoại quốc kia thì quên hết cả u sầu. Lúc em đến thăm và chúc mừng thì thấy chị ấy đương hát một điệu gì nghe ồ ồ, man dại và lạ tai. Em hỏi ý nghĩa của nó, thì chị ấy bảo đó là một điệu ca ru em. Em ngạc nhiên nghĩ chẳng đứa bé nào nghe điệu ấy mà có thể ngủ yên được. Chắc chị ấy đã quên cái hôm chị ấy giãi tỏ với em nỗi đau khổ của chị ấy. Chị ấy và anh em đã nối lại tình yêu, và trong lòng chị ấy không còn nghĩ gì khác hơn là đứa con sắp sinh ra.
Lòng em nôn nao xem mặt đứa bé ngoại quốc ấy. Nó không thể nào đẹp bằng con em được. Nó có thể là một đứa con gái, và bộ tóc nó có lẽ cũng một màu vàng rực như tóc mẹ nó. A! Tội nghiệp cho anh em! Anh ấy đâu có vui sướng! Bây giờ sắp có con, anh ấy lại lo lắng hơn bao giờ hết, anh muốn hợp pháp hóa địa vị của vợ anh. Ngày nào anh ấy cũng nói bóng nói gió với cha em, nhưng cha em chỉ cười thoái thác, và nói những chuyện đâu đâu.
Anh em định đến ngày lễ sắp tới sẽ đem câu chuyện ra nói thẳng với tôn tộc, ngay trong nhà thờ, trước bài vị của tổ tiên, để cho đứa bé sắp sinh ra được chính thức làm con trai trưởng của anh. Nếu là đứa con gái thì cố nhiên lại không thành vấn đề. Nhưng chúng em chịu không thể đoán biết tương lai sẽ ra sao.
*
Bây giờ đã là tháng một âm lịch rồi. Tuyết phủ đầy sân và vít trĩu những ngọn trúc ở ngoài vườn, khiến mỗi khi có cơn gió nhẹ thì những ngọn trúc lại khua lên như biển động đầy sóng bạc đầu. Người vợ của anh em mỗi ngày bụng một lớn ra. Ở nhà mẹ em bầu không khí chờ đợi nặng nề. Chờ đợi cái gì? Ngày nào em cũng tự hỏi như vậy.
Sáng nay ngủ dậy, em thấy cây cối trơ trụi đen ngòm trên nền trời xám mùa đông. Em đương ngủ thì giựt mình tỉnh dậy sợ hãi như vừa trải qua một cơn ác mộng; nhưng em nghĩ lại thì thấy em không mộng mị gì cả. Đời mình có nghĩa lý gì? Nó ở trong tay thần thánh, mình chẳng biết gì hơn là lo sợ.
Em đã cố tìm xem vì lẽ gì mình lại lo sợ. Có phải vì con em không? Song nói về sức khỏe thì nó như con sư tử con. Bây giờ nó nói như một ông hoàng trị vì thiên hạ. Chỉ có cha nó là dám cười cưỡng lại nó. Còn em thì bị nô lệ nó, và nó biết thế. Nó biết đủ điều, thằng ranh ấy! Không; không phải em lo sợ cho con trai em.
Nhưng em vẫn cứ lý luận mãi và không sao dứt bỏ được nỗi băn khoăn, cái linh tính thấy sắp có một tai ương ở trên trời gieo xuống chúng em. Em chờ quỷ thần cho biết là tai ương gì. Em chắc quỷ thần có mục đích hiểm ác. Nói tóm lại không biết có can gì đến con trai em không? Từ hồi vứt bỏ cái khuyên đeo ở tai cháu đi, em vẫn thấy sờ sợ.
Bố cháu chỉ cười. Thực tình từ đầu xuống chân, cháu rất khỏe mạnh. Cháu ăn uống ngon miệng khiến em phải ngạc nhiên. Bây giờ cháu bỏ không bú sữa em nữa, đòi ăn cơm và bằng đũa mỗi ngày ba bữa. Em cho cháu cai sữa, cháu lớn rồi. A, không, chẳng bao giờ thấy đứa trẻ nào mạnh như cháu!
Mẹ em càng ngày càng yếu. Em cứ cầu cho cha em đừng đi đâu xa. Nhưng từ khi anh em cứ làm phiền cha em về chuyện vợ con của anh ấy, cha em nhân có việc kinh doanh ở Thiên-Tân, nên Người đi vắng đã mấy tháng nay. Song bây giờ tai ương cứ rình rập ở nhà, chắc cha em sẽ về. Tuy cha em chỉ biết có thú vui một mình, nhưng dẫu sao đi chăng nữa cha em cũng phải nhớ mình là đại diện cho toàn gia trước Trời Phật Quỷ Thần.
Song em vẫn không dám viết thư cho cha em, vì em chỉ là một người đàn bà không đáng kể bị những chuyện lo sợ của đàn bà nhu nhược ám ảnh. Biết đâu không có chuyện gì xẩy ra cả. Nhưng nếu không có chuyện gì thì sao ngày này sang ngày khác cứ ở trong tình trạng chờ đợi căng thẳng như thế này mãi?
Em mua vàng hương tới lễ Đức Quan-Âm nhưng giấu chồng em sợ chồng em cười. Nếu chẳng lo có tai nạn gì xẩy ra thì không tin tưởng vào Trời Phật Thần Thánh là phải. Nhưng khi có sự lo buồn ám ảnh trong nhà thì biết cầu cứu ai? Trước khi sinh cháu, em cũng cầu Đức Quan-Âm và người đã phù hộ cho em.
*
Hôm nay bắt đầu sang tháng Chạp. Mẹ em nằm bất động trên giường, em lo mẹ em sẽ không bao giờ ngồi dậy được nữa. Em năn nỉ mẹ em cho mời y sĩ, nhưng mẹ em không chịu, mãi sau có lẽ bực mình vì em cứ nói hoài, em sợ thế, cho nên mẹ em mới bằng lòng. Mẹ em cho mời ông Trương, một danh y có tài chiêm tinh săn sóc cho mẹ em. Mẹ em trả ông ấy bốn mươi lạng bạc, ông ấy hứa sẽ chữa khỏi bệnh. Thấy ông nói thế em mới an tâm, vì ai cũng biết ông rất mát tay.
Nhưng không biết đến bao giờ mẹ em mới đỡ. Bây giờ mẹ em hút thuốc phiện luôn miệng, để cho tâm can tì phế bớt đau, cho nên bị say thuốc không nói được. Mặt vàng ệch, da thịt khô đét, sờ thấy mỏng như giấy, bọc căng lấy xương.
Em lại năn nỉ mẹ em để cho chồng em thử chữa bằng Âu dược xem, nhưng mẹ em không chịu. Mẹ em kêu rằng mẹ em không còn trẻ trung gì nữa, tuổi bây giờ đã già, và nhất định không bao giờ chịu dùng đến phương pháp của những dân tộc dã man. Nghe em kể chuyện lại, chồng em chỉ lắc đầu. Em biết ý chàng cho rằng mẹ em sắp sang cõi U-Minh.
Ôi! Mẹ ơi mẹ!
*
Anh em lo nghĩ, từ sáng đến tối chẳng nói một câu, suốt ngày anh ngồi ở trong phòng, đăm chiêu cau có; khi không thì lại chỉ đắm mình vào chuyện yêu đương với vợ. Hai anh chị sống với nhau một cuộc đời riêng biệt, một thế giới chỉ có hai người với đứa con sắp đẻ.
Anh ấy cho đặt một cái bình phong đan bằng trúc ở trước cửa vòng nguyệt để cho bọn đàn bà vô công rỗi nghề kia khỏi dòm ngó chị ấy.
Nếu em có nói với anh em chuyện mẹ em, thì anh ấy lại giả điếc. Anh nhắc đi nhắc lại như một đứa con nít giận dữ:
- Không bao giờ anh có thể tha thứ cho mẹ được... không bao giờ anh có thể tha thứ cho mẹ được!
Từ bé đến lớn anh ấy muốn cái gì được cái ấy, cho nên bây giờ anh ấy giận mẹ lắm! Đã mấy tuần nay, anh em không đến thăm mẹ. Nhưng hôm qua thấy em lo sợ và năn nỉ, anh mới xúc động cùng đi với em đến đứng bên giường mẹ. Anh nhất định đứng im, không chịu chào hỏi mẹ. Anh nhìn mẹ; bà mở mắt ra nhìn anh chòng chọc không nói một lời.
Dẫu sao, khi hai anh em ra về, ngay với em anh ấy cũng không nói gì cả, nhưng em cũng biết anh ấy đã xúc động vì khuôn mặt tiều tụy của mẹ. Trước anh ấy cứ tưởng mẹ anh không ra khỏi phòng vì mẹ anh có một quyết định gay gắt đối với anh, song bây giờ thì anh ấy biết rằng mẹ đau nặng thập tử nhất sinh. Vương Đại-Ma kể cho em hay, từ hôm ấy mỗi ngày một lần anh bưng trà vào hai tay dâng lên mẹ, không nói gì cả.
Một đôi khi mẹ em thều thào cám ơn anh ấy, nhưng chỉ có thế thôi, ngoài ra hai người không nói với nhau một lời, từ hôm mẹ em biết chị ấy có mang.
Anh em có gửi cho cha em một bức thư, đến mai thì cha em về.
*
Mẹ em không nói đã mấy hôm nay rồi. Người nằm ngủ mê man, giấc ngủ không như giấc ngủ của người thường. Y sĩ Trương đã nhún vai và giang hai tay ra nói:
"Nếu Trời đã bắt bà chết, thì tôi là hạng gì mà dám cưỡng lại thiên mệnh?"
Ông ấy cầm lấy bạc, đút hai bàn tay vào ống tay áo đi ra. Khi ông ấy đi khỏi, em chạy về tìm chồng em, năn nỉ chàng tới thăm mẹ em. Bây giờ trước mắt mẹ em xẩy ra cái gì, mẹ em cũng không trông thấy nữa, thì chồng em có đứng đấy hay không, mẹ em cũng không biết. Thoạt tiên chàng từ chối, nhưng sau thấy em lo cho mẹ em quá, bất đắc dĩ chàng phải đi và đến đứng bên giường mẹ em. Đấy là lần thứ nhất chàng thấy mặt mẹ em.
Em chưa bao giờ thấy chồng em xúc động như vậy. Chàng ngắm mẹ em một lúc lâu, rồi rùng mình một cái từ đầu xuống chân, rồi vội vã đi ra thật nhanh. Em tưởng chồng em đau, nhưng khi em hỏi thì chàng chỉ nói:
"Trễ quá rồi... Trễ quá rồi!"
Rồi bất chợt chàng quay lại nhìn em và kêu:
"Trông mẹ giống em như đúc, khiến anh tưởng em chết nằm đấy!"
Và hai vợ chồng khóc với nhau.
*
Bây giờ ngày nào em cũng lên chùa, từ khi sinh cháu em ít đi lễ. Có cháu rồi, em chẳng còn gì để cầu xin Trời Phật Thần Thánh nữa. Thấy em sung sướng, các vị giận và phạt em, ra hình cho mẹ em, người thân yêu của em. Em lễ Đức Thiên Tào. Em dâng rượu thịt và hứa nếu mẹ em khỏi, em sẽ cúng vào chùa một trăm đồng tiền bạc.
Nhưng người chẳng ứng gì cả. Em ngồi im đằng sau tấm màn thờ. Em cũng không biết người có nhận lễ vật của em không.
Số mệnh của chúng ta đều do các vị Quỷ Thần ngồi sau tấm màn ấy định đoạt tất cả!
*
Ôi, Chị ơi Chị! Quỷ Thần nay đã ứng rồi, đã cho chúng em thấy lòng hung ác của các vị ấy rồi! Chị coi! Em thì mặc sô gai! Trông con trai em... từ đầu đến chân cháu toàn một thứ vải tang trắng thô! Để chở bà cháu... mẹ em đấy! Ôi, mẹ ơi là mẹ! Không, chị đừng ngăn em khóc. Bây giờ em phải khóc... vì mẹ em chết rồi!
Nửa đêm em còn ngồi một mình với mẹ em. Mẹ em nằm y nguyên một thế từ mười ngày hôm nay, như một pho tượng đồng... bất động, không nói năng hay ăn một chút gì. Hồn người đã nghe thấy tiếng gọi của Cao Xanh, mà chỉ có tâm người là còn mạnh và đập cho đến khi kiệt lực và im lặng.
Trước khi trời sáng độ một tiếng, em hoảng sợ thấy mẹ em đổi khác. Em vỗ tay gọi người hầu trực và sai đi gọi anh em. Anh em ngồi sẵn ở phòng ngoài, đợi em gọi là vào ngay. Nhìn mặt mẹ em, anh khẽ nói, giọng hơi run sợ:
"Mẹ mất đến nơi rồi. Cho đi mời cha đi."
Anh ra hiệu cho Vương Đại-Ma đương đứng ở cạnh giường lau nước mắt, già Vương vâng lời vội đi ra.
Hai anh em nắm tay nhau đứng đợi, vừa khóc vừa lo.
Bất chợt mẹ em hình như tỉnh lại. Mẹ em quay đầu nhìn chúng em. Mẹ em từ từ giơ hai cánh tay lên, tựa hồ như đương mang một vật gì nặng, và thở hắt ra hai cái. Rồi hai cánh tay rơi xuống, mẹ em trút linh hồn, im lặng lúc chết cũng như lúc sống, không thổ lộ một điều gì cả.
Khi cha em tới, Người còn ngái ngủ, quần áo khoác vội trên mình, chúng em nói cho Người biết. Người đứng nhìn mẹ em trân trối và sợ hãi. Trong lòng cha em Người luôn luôn sợ mẹ em. Bây giờ Người khóc dễ dàng như trẻ con và kêu gào:
"Một người vợ hiền... một người vợ hiền!"
Anh em thấy vậy nhẹ nhàng kéo cha em đi chỗ khác, an ủi Người và sai Vương Đại-Ma lấy rượu để Người uống cho khuây khỏa.
Còn em, một mình ở lại với mẹ em, em ngắm lại khuôn mặt im lặng và cứng đơ của Người. Em là người duy nhất thực sự hiểu rõ mẹ em; lòng em tan ra thành những giọt nước mắt nóng bỏng. Cuối cùng em từ từ kéo mấy tấm rèm xuống để cho mẹ em được ở riêng biệt trở lại với cảnh cô đơn hiu quạnh mẹ em đã sống suốt đời người.
Mẹ ơi... mẹ!
*
Chúng em đã ướp xác mẹ em với dầu ngũ vị hương. Chúng em liệm Người bằng lượt vàng quấn đi quấn lại nhiều lớp. Chúng em đặt Người vào một trong hai chiếc quan tài đồ sộ, làm nguyên bằng cả một thân cây long não lớn, chuẩn bị đóng cho mẹ em và cha em từ mấy năm khi ông bà em qua đời. Trên mi mắt khép lại của mẹ em thì đặt mấy viên thần ngọc.
Bây giờ quan tài đã gắn kín rồi. Chúng em cho mời thầy bói về xem ngày lành để làm lễ táng. Thầy bói mở lịch coi thấy hạp nhất là ngày mồng sáu tháng sáu âm lịch.
Rồi, chúng em cho mời hòa thượng tới, mấy vị mặc áo cà sa màu vàng và màu tía. Chúng em đi theo đám tang long trọng với tiếng sáo buồn ảo não, đưa mẹ em tới quàn ở chùa đợi ngày chôn.
Mẹ em nằm ở đó, dưới mắt Thần Phật, trong cảnh tĩnh mịch và tro bụi của cõi người trăm tuổi. Không một tiếng động nào làm mất giấc ngủ ngàn năm của mẹ em; vĩnh viễn chỉ có những tiếng tụng kinh sớm chiều của các nhà sư, và tiếng chuông chùa lâu lâu lại gõ lên đều đều một âm thanh.
Ngoài mẹ em ra, em chẳng còn có thể nghĩ gì khác.
