Phần 4 Từ năm 1965 đến 1976
Chương 89

Chu Ân Lai từ trần. Mao chưa lần nào thăm Chu ở bệnh viện, chính ông rất ốm. Nhưng cuối tháng 11 năm 1975 Mao chỉ thị tôi đến thăm Chu. Thủ tướng vẫn nằm ở bệnh viện số 305. Đầu tiên tôi gặp các bác sĩ của ông. ở Chu Ân La, đang phát triển bệnh ung thư đường tiết niệu, ruột già và phổi. Điều đáng ngạc nhiên là sự hình thành ung thư độc lập với nhau, nhưng không phát sinh do di căn.
Chu trông sạch sẽ và da nhăn nheo, nhưng vẫn còn giữ lại vẻ đẹp. Mái tóc đen chải cẩn thận của ông đã ngả màu tro. Chu không nằm bẹp trên giường. Tôi gặp ông trong phòng tiếp khách của bệnh viện. Ông vẻ buồn rầu.
Tôi nói với thủ tướng rằng Chủ tịch lo ngại về sức khoẻ của ông. Chu ngạc nhiên về sự chăm sóc của Mao và quay sang hỏi xem chúng tôi đã tìm được thuốc chữa bệnh teo cơ cục bộ. Tôi kể ngắn gọn về sức khoẻ của Chủ tịch, nhưng không trả lời câu hỏi. Chu đề nghị tôi chuyển đến Mao lời cảm ơn và những lời chúc tốt đẹp nhất. Xảy ra như thế, thì chính tôi không thể làm được điều này - ông nói - hãy gìn giữ Chủ tịch.
Chu yếu đến nỗi thậm chí không có thể giơ tay để bắt khi từ biệt. Lúc ấy khoảng bảy giờ chiều ngày 29 tháng 11. Đấy là lần cuối cùng tôi thấy Chu.
Chu Ân Lai qua đời ngày 8 tháng giêng năm 1976.
ở nhóm Một sự kiện này không gây ra phản ứng lớn. Thậm chí Uông Đông Hưng cũng im lặng. Tất cả chúng tôi biết Chu sắp chết, và đã chuẩn bị đón nhận điều này. Làm chúng tôi lo ngại nhiều hơn là cuộc đấu đá đang tiếp diễn để giành quyền lực. Giang Thanh và phe cánh bà đã chiến thắng. Những cuộc đả kích Đặng Tiểu Bình trở nên liên tiếp. Về hình thức là giũ ông ở chức vụ này, nhưng không giao việc cho ông. Bản thân Mao cũng sắp qua đời.
Những bác sĩ trong nhóm bác sĩ riieng của Mao đã điều trị cả Chu Ân Lai, họ muốn đền bệnh viện để trả món nợ cuối cùng cho người quá cố. Khi tôi đề đạt đề nghị của họ cho Trương Diêu Tự, ông từ chối thẳng thừng. Các bác sĩ không được phép kéo đến chỗ Chu, không được đeo băng tang đen. Tôi cố gắng thay đổi quyết định, nhưng Trương Diêu Tự nói rằng ông thực hiện mệnh lệnh, không quan tâm tới nguyên nhân người ta đưa ra. ông doạ rằng các bác sĩ sẽ bị làm phiền nếu họ lại bắt đầu phát biểu lời vĩnh biệt với Chu.
nhóm Một sống một cuộc sống bình thường. Mọi người vẫn chiều chiều xem phim tạ bể bơi cũ. Tết âm lịch sắp đến nơi, và Trương Ngọc Phượng muốn ngày tết có một cái gì đó đáng chú ý. Cô ta đề nghị Trương Diêu Tự làm một cây pháo bông ngoài tư dinh Mao. Trương rất lấy làm hạnh phúc được phục vụ cô ta. Nhưng khi những tiếng nổ bắt đầu, thì những cảnh vệ và lính ce bộ phận bảo vệ trung ương chạy ào tới. Trương Diêu Tự không thể giải thích minh bạch cho cơ quan anh ninh vì sao ông lại cho phép đốt pháo bông.
Đám đông tụ tập những người hiếu kỳ tụ tập, bị thu hút bởi tiếng nổ và ngọn lửa sáng rực. Rồi chẳng mấy chốc lan ra tin đồn Mao chào mừng cái chết của Chu như thế đấy.
Mọi người quan tâm ai sẽ thế chỗ của Chu. Nhìn thấy ngay là phe Giang Thanh đang có sức nhiều sức mạnh, những người tin là thủ tướng mới sẽ là Vương Hồng Văn. Nhưng, với tất cả sự ngạc nhiên, Mao tiến cử Hoa Quốc Phong chức vụ thủ tướng và phó chủ tịch đảng. Bộ chính trị họp ngày 21 và 28 tháng giêng thông qua sự bổ nhiệm Hoa.
Giống như mọi người, tôi choáng váng. Tôi nghĩ rằng đây là một thủ đoạn ranh mãnh. Sự bổ nhiệm trở thành lăng nhục Giang Thanh và những người ủng hộ bà. Các quan chức cao cấp chia làm hai phái - phái già và phái những người cực đoan trẻ hơn, những người mà Mao buộc tội theo chủ nghĩa giáo điều. Mao không muốn thăng cấp bất cứ ai trong số họ. Mao đã chọn một người làm thủ tướng, người không thuộc bên nào cả. Về Hoa Quốc Phong, từng có lúc lãnh đạo huyện Hướng Đan tỉnh quê hương Mao, sau đó được đề bạt thành bí thư thứ nhất đảng bộ Hồ Nam, trước đó ít người nghe thấy. Ông trong số những người gọi là cán bộ năm 38, những người tham gia phong trào cách mạng ngay sau lúc bắt đầu chiến tranh giải phóng chống Nhật bản. Là một người lãnh đạo tự tin và có kinh nghiệm, Hoa Quốc Phong tỏ ra là một con người khiêm tốn và nhân hậu. Uông Đông Hưng tỏ ra hài lòng về sự lựa chọn của Mao. Và Uông cũng đoán trước rằng Hoa Quốc Phong sẽ nhanh chóng trở thành mục tiêu mới Giang Thanh và những người ủng hộ bà.
Nhưng ông đã lầm. Thay vì điều này người ta tăng ta tăng sức ép lên Đặng Tiểu Bình. Đầu tháng ba trong đảng lan truyền một văn bản ghi lại cuộc nói chuyện giữa Mao và người cháu, trong đó người cháu phản ứng kịch liệt về Đặng Tiểu Bình.
Tôi có cảm tình với Đặng. Ông là nhà điều hành sắc sảo, có năng lực, có lẽ, là người duy nhất đưa đất nước tới giàu có khi không có mặt Mao và Chu Ân Lai.
Những người trong dân chúng xem Mao phê bình là không đúng. Người ta nhắc lại rằng Chu Ân Lai không được xót thương đúng mức. Ngày 4 tháng 4 cần phải tổ chức một cuộc mít tinh tưởng niệm người đã khuất. Bắt đầu từ giữa tháng ba, người dân Bắc Kinh tụ tập ở tượng đài những người anh hùng trên quảng trường Thiên An Môn và đeo băng tang tưởng nhớ Chu. Phong trào phát sinh một cách kín đáo, đám đông tăng dần lên từng ngày. Đất nước chưa thấy sự biểu lộ tình cảm bởi nhân dân từ khi những người cộng sản vào năm 1949 giành được quyền lực.
Tôi gắn bó với phong trào và cảm nhận lòng dũng cảm của người Bắc Kinh. Tất cả chúng tôi hiểu rằng những người biểu tình muốn bày tỏ một cái gì đó lớn hơn đối với đám tang của Chu. Bằng điều này, mọi người biểu thị sự khó chịu đối với Giang Thanh và phe cánh cực đoan của bà và bày tỏ sự ủng hộ Đặng Tiểu Bình. Tôi cũng muốn đến quảng trường, nhưng Uông Đông Hưng và Trương Diêu Tự khuyên tôi tránh xa việc này ra. ở đó chắc chắn sẽ có nhiều mật vụ, và sẽ xuất hiện ảnh tôi trong phiếu theo dõi của họ, còn lâu mới được giải oan. Thậm chí nếu tôi muốn đi đến đó theo công việc, cũng cần phù hiệu đặc biệt trên xe hơi.
Cuối tháng ba, tôi dù vậy vẫn đến quảng trường, đầu vẫn nghĩ việc đến bệnh viện, tham khảo bác sĩ về sức khoẻ Mao. Quảng trường đã đầy kín hàng chục nghìn đang hát, phát biểu và đọc thơ. Hàng nghìn lá cờ tung bay trước gió. Băng tang phủ đầy mọi con đường từ tượng đài những người anh hùng ở trung tâm quảng trường đến đại lộ Trường An,ngay từ cổng nhà thờ Chúa Trời. Cảnh tượng thật là ấn tượng và khí thế. Người lái xe của tôi cám ơn số phận vì có thể được trở thành người chứng kiến sự kiện như thế. Anh ta cũng như tôi đã bị cấp trên cảnh cáo không được đến quảng trường. Anh ta bị chặn từ xa, nhưng tôi quyết định rằng tốt nhất là đi ra. Về sau, tôi hiểu rằng số xe của tôi đã bị ghi. Cảnh sát không tiến hành điều tra, vì rằng xe thuộc cục bảo vệ trung ương.
Ngày tiếp ngày, trên quảng trường lại tụ tập đám đông - trong ngày tang lễ. Giang Thanh và các đồ đệ của bà bị tấn công một cách độc đáo. Chiều 4 tháng 4 trong ngày Thanh minh đám đông lên đến cả trăm nghìn người. Bộ chính trị cấp tốc họp. Mao vắng mặt trong phiên họp. Cháu của ông là người liên lạc. Lời giải thích nhanh chóng được tìm thấy: cuộc biểu tình hoà bình- đó là phần đầu của sự tham gia sớm hơn của bọn phản cách mạng. Khi Mao Viên Tân trình văn bản cuộc họp, Chủ tịch đồng ý với cách giải quyết của họ. Ngay đêm hôm đó người ta ra lệnh thu hết băng tang, cờ và các khẩu hiệu từ quảng trường và bắt đầu bắt bọn phản cách mạng.
Ngày hôm sau, ngày 5 tháng tư, tình hình trở nên trầm trọng. Những người biểu tình tức giận đã đánh nhau với cảnh sát và quân đội. Quân tiếp viện được đưa tới, và tới 10 giờ đêm thì mười nghìn cảnh sát và năm tiểu đoàn lực lượng an ninh an ninh đã phong tỏa quảng trường, đánh đập và bắt những người bỉeu tình.
Giang Thanh ngồi cả ngày trong toà nhà Quốc vụ viện ở phía tây quảng trường, quan sát đám đông bằng ống nhòm. Cũng chiều hôm đó, tôitrong phòng khách, lúc 11 giờ Giang Thanh có mặt để thông báo cho Mao sự trấn áp thành công bọn phản cách mạng - thắng lợi lớn của phe bà. Tôi không hiểu họ nói cái gì. Nhưng tôi cảm thấy rằng cuộc biểu tình Thiên An Môn là một phong trào tự phát độc đáo, không phải là sự tham gia của một nhúm nhỏ bọn phản cách mạng như Giang Thanh và phe bà ta tuyên bố. Mao luôn luôn nói rằng sức mạnh không được sử dụng để chống lại quần chúng. Bây giờ quần chúng lại trở thành những người chống đối những người cộng sản.
Giang Thanh rời phòng làm việc Mao một cách đắc chí và mời chúng tôi đến chỗ bà ăn mừng sự kiện bằng lạc, rượu mùi và thịt lợn rán. Chúng ta đã chiến thắng - bà ta nói, mời bánh - Hãy cạn chén! Tôi trở thành cái dùi cui để giáng đòn. Đây là một cảnh khó chịu nhốm bẩn tinh thần tôi.
Bộ chính trị họp một lần nữa một lần nữa sangs 6 tháng tư, sau việc bắt bớ hàng loạt,
Hàng nghìn cảnh sát được lệnh tuần tra quảng trường và các khu vực lân cận, hàng chục tiểu đoàn quân đội đặt trong tình trạng báo động. Và Mao Viên Tân đưa quyết định này cho ông bác của mình, Mao lại tán thành nó.
Hôm sau Mao Viên Tân trao cho Mao Trạch Đông một bài trong tời Nhân dân nhật báo với sự lên án bọn gây rối loạn phản cách mạng. Khi đó có mặt Uông Đông Hưng. Mao cho là sự kiện là do bọn phản cách mạng khiêu khích. Việc mất trật tự xảy ra trên quảng trường Thiên An Môn, giữa thủ đô đất nước. Nhà cửa và xe cộ bị đốt, đụng độ tăng lên. Mao tuyên bố Đặng Tiểu Bình phải chịu trách nhiệm vì tất cả điều này. Ông bị đuổi khỏi tất cả các chức vụ. Ông chỉ còn lại là một đảng viên.
Bộ chính trị họp theo đề nghị của Mao. Đài phát thanh truyền thông báo chính thức. Đặng Tiểu Bình lại bị phế truất, Hoa Quốc Phong vững vàng ngồi vào ghế Chu Ân Lai.
Chiều hôm ấy, Uông Đông Hưng chủ trì cuộc mít tinh của nhóm Một và nhóm bác sĩ. Ông loan báo nghị quyết của Bộ chính trị và phân phát một tài liệu phát động chiến dịch phê phán Đặng Tiểu Bình và các chông lại các thế lực của nó mưu toan phủ nhận phán quyết Cách mạng văn hoá. Khi cuộc mít tinh kết thúc, Uông đề nghị tôi, Trương Diêu Tự và một vài sĩ quan an ninh ở lại. Ông khuyên chúng tôi nên thận trọng và giữ mồm giữ miệng, Uông trao tôi nhiệm vụ truyền đạt điều này cho các bác sĩ còn lại của nhóm. Uông là người cùng chí hướng với Đặng Tiểu Bình, và nguy hiểm cũng đang đe doạ ông ta. Tôi xem lời khuyên này như một cố gắng ngăn chúng tôi đừng lan truyền về mối quan hệ của ông với những nhà lãnh đạo cũ.
Các bác sĩ, tuy nhiên, không bàn tán về chính trị. Họ có đầy việc chăm sóc với Mao. Ông luôn phớt lờ cố gắng của chúng tôi khám cho ông. Bằng chứng duy nhất trạng thái sức khoẻ của ông là xét nghiệm nước tiểu. Nhưng làm một cái gì đó, về thực chất, chúng tôi đã không thể.