Erik và Ellen đi vào con đường lõm. Vẻ âm u của hoang mạc bao bọc những sườn dốc màu lục của quả đồi như trùm lên đó một tấm da thú, bầu trời xa run rẩy trong sương mù phớt xanh. Ai mà chẳng bảo đây là tiết trời tháng tám? Hết hơi, Ellen cởi áo khoác ra. Em có thể hình dung chính là đảo này hai hôm trước không? Họ quay lại để nhìn đầm lầy mà sắc xanh cây lá sáng nắng trải ra như một chiếc lá sồi rữNG VớI một giọt sương mai của cái ao nhỏ giữa các độ cao có nhiều đường lượn sóng. Con đường ngoằn ngoèo, trắng và lõm giữa những mảnh đất canh tác leo mãi lên tận các đỉnh núi xa xanh um. Những vách đá lấp lánh như bạc và trong vết nứt, giữa dãy đồi loé lên những làn sóng xanh. Yên tĩnh quá – Ellen nói – người ta tưởng như đang ở tận sâu trong đất màu mỡ hay ở tận đáy đài hoa. Anh xem này, không một ngọn cỏ nào động đậy. Cô giơ lên một cuộng cỏ lưỡi bà. Erik đồng ý vẻ mệt mỏi. Hoà bình này mua được thật khó khăn, chúng ta sẽ hưởng được bao lâu đây? Anh bạn đáng thương ơi – cô nói, vừa nhẹ nhàng đặt bàn tay lớn trắng trẻo lên trán chồng – anh đã phải làm một công việc vất vả trong suốt ba ngày nay. Nếu ít ra sự đau khổ ngừng lại với cơn bão, nhưng thuyền trưởng…có thể phải cắt cụt chân kia. Không, không nên đâu, ông ta đã đau đớn quá rồi và anh đã đến kịp thời kia mà. Chúng ta sẽ xem – Lange thì thầm – Ô! Ellen, hoang mạc đẹp quá! Trên diện tích xám nhạt, những bụi bách xù tạo ra những vệt bóng. Những con thỏ rừng nhẹ nhàng đứng dựng trên các mỏm đá và cồn cát, rồi chạy thẳng trên khoảng rộg vô tận rải rác những đảo nhỏ địa y. Những chim mòng rạch bầu trời bằng những đường bay. Màu xanh của biển đóng khung tất cả đồng bằng với màu nâu vàng rực. Trận bão với rồi đã để lại những lớp bọt. Những bức tường nhà nguyện ông hoàng hoà lẫn vào trong vẻ âm u. Ngôi nhà cũng như những túp lều lụp xụp mái rạ hình như đang nằm nghỉ như những con vật mệt mọc dưới sự che chở âm thầm của gác chuông. Trời mát mẻ và thanh khiết, chắc là trời cũng như thế này trên mặt đất trước khi loài người xuất hiện – Ellen thở dài – Nhưng khi em nghĩ đến tất cả những người đã tuột thẳng đứng ở kia … - Và cô đưa ngón tay chỉ về hướng nam, phía Stensore. Tận đàng xa, sau hàng thẳng màu lục sẫm của những quả đồi người ta trông thấy chính giữa làn nước xanh lơ sáng chói, những cột buồm nghiêng ngả của thuyền Californie, giống như những que diêm bé tí. Ellen. Anh bắt tay cô thật mạnh. Chúng ta sống, nhưng chúng ta có biết là trong bao lâu không? Hãy nghĩ đến Jacobus Uz, có ngày ông ta đã từng là chúa tể của cả đảo này mà không còn ai nhớ đến ông ta nữa. Mọi thứ không hề thay đổi ở đây từ khi xuất hiện con người. Cô nhìn anh. Sao anh nói chuyện đó tin chắc thế? Ừ,  bởi vì anh tin rằng anh đang tìm thấy lại những dấu đầu tiên của con người trên đảo, nhưng thôi em hãy vào nhà cụ Bek trước đi, anh đi thăm thuyền trưởng rồi anh sẽ theo em ngay. Mùi thơm cây vòi voi trên bệ cửa sổ giống như ánh năng bốc hương và quả lắc đồng hồ ném tia sáng của nó lên giấy dán tường vẽ hoa. Gỗ tùng của mặt bàn soi lên như một chiếc gương kính của những chiếc bát đất nhỏ đặt xung quanh ấm cà phê bốc hơi. Cụ Bek tựa trên gối, mỉm cười với Ellen. Mamzelle Camrath cúi người, nửa quay đi, rồi cú hơn xuống miếng đường phèn và bánh mì đen. Bà đến đúng lúc cùng chúng tôi uống cà phê, xin mời bà một chén – ông già nói, vừa đặt bàn tay trong suốt lên trán – Thế là sự yên tĩnh đã trở lại, chẳng biết sẽ được bao lâu. Ôi, mấy ngày hôm nay sao nặng nề thế! Bà có biết người nào bị ném vào bãi đá không? Chưa có đâu, thưa cụ giáo – một người dân đảo ngồi trên chiếc hòm gần cửa vào bếp nhanh nhẩu nói. Trên nắp hòm, một vòng giọt máu nằm vây quanh một cây thánh giá như một tràng hoa hồng – Cụ đã biết là ít khi họ đến bờ biển chúng ta lắm. Họ bị cuốn về Falkenborg ở Thuỵ Điển, nếu không thì  bị chìm thẳng xuống đáy biển. Ellen ngước mắt lên. Người đàn ông đúng là kiểu người ở đây. Khuôn mặt gầy, xanh xao đóng khung trong mớ tóc đen trông hơi ngô ngố, lông mày hầu như chụm lại trên đôi mắt nâu. Đôi môi vẽ nên một đường máu trong chùm râu đen hình rẽ quạt dài đến tận ngực. mắt nhấp nháy trước ánh sáng, và người đàn ông nắm chặt hai bàn tay xương xẩu cái nọ trong cái kia. Phải chăng từ trong lòng một hang động tiền sử, khuôn mặt trắng bệch này đang nhìn ta bằng cái nhìn đầy bí hiểm? Trên đó người ta có đọc được lịch sử mập mờ của những người bị mắc cạn một ngày kia ở trên đảo rồi bị vĩnh viễn tách rời khỏi anh em đồng bào của mình? Họ mất tích giữa biển khơi, biển gìn giữ cái còn l.ai cuối cùng này của những người dân nguyên thuỷ của đất nước đã bị tiêu diệt trên lục địa bởi những bộ lạc xâm lược mới. Như thế cái phần bé nhỏ này của Đan Mạch, trên hòn đảo nhỏ cô đơn khốn khổ này nòi giống của họ vẫn còn thuần chủng, được để riêng ra bởi cái hàng rào vĩnh viễn của những ngọn sóng. Thiếu phụ nhắm mắt lại, nhưng trong trí cô nhìn thấy những công trình đá lửa của hoang mạc, dãy dài các công xưởng của thời kỳ đồ đá chạy qua từ bắc xuống nam đảo, giống như những bộ xương của những con vật khổng lồ nửa vùi xuống cát. Người ta có nghe được ở kia tiếng đập của đá vào đá? Những năm tháng mà cụ Bek đã trải qua trên đảo tương đương với cái gì so với sự trường tồn của nòi giống này, trường tồn trong quá khứ và trong tương lai? Erik đã có lý, người ta tìm thấy ở đây những dấu vết nguyên lai. Tôi đã mệt mỏi – cụ Bek nói sau khi Erik đến, sau khi uống cà phê và người khách lạ ra đi – Mệt mỏi như Uz trong thời của ông ta, mỗi khi ở trong một góc phòng lớn, ông ta co rúm người lại, kiệt quệ vì lo sợ những giờ giông bão, ở trên một chiếc ghế bành khổng lồ thừa hưởng của những tổ tiên khổng lồ. Một ánh nắng êm dịu lại lấp lánh và chúng ta quên mau những người chết, chúng ta rồi đây cũng chết. Cụ hãy kể cho chúng tôi về những người chết đó – Erik nói – để chúng tôi có thể cám ơn mặt trời đã chiếu sáng, biển đã êm dịu và xanh ngắt. Một sợi cây  trinh nữ bay trước kính, lấp lánh rồi biến mất. Khoảng đỡi dài nhất của cái thời gian lâu nhất không vượt quá độ dài của sợi tơ nhện này đâu – Cụ Bek nói tiếp – Một hôm trong thời niên thiếu tôi đã tin rằng những đau khổ của tôi không bao giờ chấm dứt thế mà, ông thấy không, nó đã hết từ lâu rồi. Nhưng nếu không có cái chết, thì con người cũng buộc phải đặt ra nó, cuộc sống vĩnh hằng cũng  thế thôi.