ến năm tám mươi ba tuổi, Barak Ben Canaan qui ẩn, trở về điền viên.
Sau cùng, ông đã có thể để hết ngày giờ săn sóc căn trại ở Yad El. Nếp sống yên lành này, ông đã ước mơ từ nửa thế kỷ rồi. Tuổi tác hầu như không ảnh hưởng gì đến thân hình to lớn, sức khỏe cùng trí óc sáng suốt của ông. Hạnh phúc của ông bên cạnh Sarah, sẽ là hoàn toàn nếu ông không buồn vì sự bất hạnh của Jordana và nỗi buồn của Ari. Jordana không sao nguôi được, không sao quên được cái chết của David Ben Ami. Sau khi đã sang du lịch Âu châu, phiêu lưu dăm ba cuộc tình duyên không mang lại gì hơn cho nàng là niềm chua chát, Jordana đã cắp sách đi học lại ở Jérusalem, hy vọng lấp đầy cuộc sống trống rỗng của mình bằng sách vở và học hành.
Còn về Ari, kẻ tự nguyện lưu đày trong sa mạc Néguev, Barak hiểu rõ lý do đó, nhưng ông không thể lôi kéo chàng trở về được.
Một ngày kia, bưu tín viên mang đến một thiếp mời đáng kể nhất: chính Ben Gourion tự tay viết lấy mời bạn cố tri Barak cùng vợ là Sarah đến dự trong khán đài danh dự buổi diễu binh kỷ niệm năm thứ ba của nền độc lập. Sarah nói:
- Tôi hy vọng ông sẽ nhận lời. Hơn nữa ông cũng nên làm vui lòng tôi bằng cách nhân dịp này đến khám bệnh ở một bác sĩ có khả năng. Những cơn đau dạ dày của ông gần đây, có lẽ chỉ cần một liều thuốc thường thôi cũng chữa được.
Buổi diễn binh trong Haija cờ xí rợp trời thật là tuyệt vời. Barak, đứng cạnh Ben Gourion, nhìn quân lực mới diễn ra, mỗi đơn vị đều có hiệu kỳ đi trước, y hệt các bộ tộc của Israël thời xưa. Các quân sĩ gốc Yemen đã quên được tình trạng bán nô lệ của mình xưa kia, các sabra kiêu hãnh và khỏe mạnh, các phi công Mỹ và Nam Phi, nhẩy dù đội mũ đỏ, lực lượng biên phòng, thiết giáp, pháo binh. Sau cùng, dưới tiếng gầm của các phi cơ khu trục, một đoàn quân râu rậm, mặt cháy nắng mặt trời, đơn vị đại diện cho binh chủng “Dã thú Néguev” đã diễn qua và giơ tay chào rất lâu thân phụ của vị chỉ huy binh chủng mình.
Hai ngày sau, vừa mới trở về Yad El, Barak bị một cơn ho dữ dội. Kiệt lực, ông ngồi rũ xuống ghế bành. Sarah trách:
- Ông phung phí sức quá đấy. Bao lễ lạc, diễn văn... ở tuổi ông, đâu có được. Để tôi pha cho ông một chén trà.
Nhưng khi bà vừa định quanh đi, Barak nắm lấy tay, kéo ngồi lên lòng mình. Ngửng đầu lên, Sarah ngạc nhiên khi thấy chồng tránh không nhìn mình. Bà lo lắng hỏi:
- Ông đã tới khám bác sĩ rồi chứ? Bác sĩ nói sao?
- Bà đã đoán đúng. Quả thực, tôi vẫn chưa học được cách nói dối bà.
- Tôi hứa sẽ hết sức bình tĩnh, hoàn toàn bình tĩnh...
- Được... Bà cần nhất là đừng có cuống lên... nhất là chính tôi, tôi cũng sẵng sàng... tôi đã ngờ là như thế từ lâu. Phải báo cho Jordana và Ari biết...
Sarah thốt lên một tiếng kêu.
- Có phải... không phải ung thư chứ?
- Đúng ung thư mình ạ.
- Thế... mình còn được bao lâu nữa?
- Một vài tháng... nhiều tháng thần tiên nữa, Sarah ạ.
Có thể nói là cơn bệnh như đột nhiên tàn phá hết ngay sức lực của ông già khổng lồ này. Trong có vài tuần, Barak chỉ còn da bọc xương, lưng còng, da xám xì, nhưng nhất định không chịu vào bệnh viện. Sarah đã đặt giường ông trước cửa sổ phòng khách để ông có thể ngắm qua các cánh đồng, những quả đồi biên thùy Liban. Ari trở về để gặp bố, đang nhìn bằng một cặp mắt buồn rầu làng Abou Yesha, mà không còn nữa.
- Shalom, bố. Con về ngay lập tức ngay khi có thể. Những thứ lẩm cẩm mẹ kể cho con là cái gì vậy bố. Y sĩ rất có thể nhầm...
- Không đâu con. Những con đừng có lo cho bố làm gì. Bố đã đủ già để bình tĩnh chấp nhận cái chết. Nói về con đi, tốt hơn. Mọi sự ra sao ở Néguev.
- Không được tốt đẹp cho lắm. Bọn Ai-cập đã thành lập các toán
fedayeen - “quyết tử quân” - cho xâm nhập vào lãnh thổ chúng ta để cướp phá và ám sát.
- Mọi người cũng đã nói bố về chuyện đó. Nói cho thật, bố suy nghĩ nhiều nhất đến con mà thôi. Con hiểu chứ, đây là lần đầu tiên trên đời bố mới được thú không làm gì cả - nghĩa là có thể nghỉ ngơi được. Bố mới nhận rõ ra rằng bố đã không phải là một người cha tốt. Bố gần như bỏ rơi hai con, con và Jordana - bố dành cho các con quá ít thì giờ... không, đừng có cãi, Ari. Ngày hôm nay bố biết là chúng ta đã trả một giá quá cao cho nền độc lập của chúng ta. Chúng ta đã đào tạo con cái chúng ta thành một dòng Tarzan, chỉ mang lại cho con cái một cuộc đời đầy máu và nước mắt...
- Không có giá nào là quá cao cho Israël đâu bố. Dầu thế nào, đâu có phải bố đã lấy David của Jordana đi. Chết cho đất nước chúng ta vẫn hơn là chết như ông nội vì những hòn đá của một đám dân cuồng sát ào vào ghetto chứ?
- Dĩ nhiên là thế rồi... nhưng bố, bố trách bố về nỗi buồn con đang phải chịu. Này Ari, con có biết bây giờ Jordana đã trở thành bạn rất thân của Kitty Fremont rồi không?
Ari cố giữ khỏi giật mình. Chàng đứng dậy, với một vẻ lãnh đạm giả vờ vụng về đi đi lại lại trong phòng.
- Bố ạ, nghe con...
- Bố không có nghe con đâu. Sao con mù quáng giữa thế? Con không nhìn thấy trong mắt người thiếu phụ ấy, con không thấy Kitty cần đến con ra sao chăng? Có phải con chôn mình trong sa mạc để chinh phục nàng hơn phải không? Ari ạ, con đã chạy trốn như một tên ăn cắp, từ hai năm nay, con ẩn trốn. Cái gì ghê gớm đến nỗi đã làm con không chạy theo Kitty được, không cho con thú nhận là con yêu nàng, rồi con sẽ đến chết vì tình yêu nàng?
Ari cúi đầu.
- Một ngày nọ Kitty có nói với con là nàng chỉ yêu con với một điều kiện: con cần nàng đến độ quỳ xuống chân nàng mà cầu xin.
- Thế thì con hãy quì xuống cầu xin đi!
- Không thể làm được. Con đâu có được học quì học bò trước ai đâu. Bố không chịu hiểu là con không phải là người nàng ước mơ sao?
Barak thở dài:
- Trong trường hợp như thế, bố thương cho con lắm. Bố thành thật tiếc cho con lắm.
Ba ngày sau, mọi người chôn cất Barak Ben Canaan trên ngọn đồi Tel Hai, đúng nơi mà cách đây một nửa thế kỷ, ông và em là Akiba đã đặt bước chân đầu tiên lên xứ Palestine.
Mọi người đã mang di hài của Akiba về đây để ông yên nghỉ vĩnh viễn giữa những vệ quân khác, những kẻ đầu tiên đã cầm vũ khí chống lại dân Bédouin. Từ nhiều tuần lễ rồi, một cái huyệt bên cạnh Akiba đã được dành hẳn cho Barak. Hơi cách xa huyệt một chút, một mộ chí trên tạc hình sư tử ghi hàng chữ sau:
“Hy sinh cho tổ quốc là một điều tốt đẹp”. Ari nhớ lại những lời nói chót của bố: “Tốt nhất là có được một tổ quốc để ta hy sinh”.
