Cái mặt lạ của thầnRhe
Note: Chuyện này được viếttheo lời kể của một người quen ở Massachusetts (trước kia sống tại Ban Mê Thuột,VN.) Và cũng được gợi hứng từ phim "MASK" của Mỹ !
Tôi xin mạn phép ghi chúmấy từ địa phương mà có lẽ các bạn sống ở thành thị hay vùng đồng bằng ít quenthuộc!

_Bao cát: Bao dùng để đựﮧ cát. Dùng để đắp bờ chống lụt ở Mỹ! Cácngười lính cũng dùng các bao này để làm các công sựḥng thủ (bunkers)
_Lán:Căn nhà rất dài lợp tranh, dùng làm chổ ở tập thể cho các công nhân hay thanhniên đi công trường (Mỹ gọi là barrack.)
_Nhà Giàng: Nhà sàn dài trong buônThượng được dành để các dụng cụ và đồ trang sức và vật thờ cúng. Người Thượnghàng năm tổ chức các cuộc nhảy múa cúng Giàng (Trời, Thần) trong căn nhà này !
_Cúng Giàng: Cúng Trời và các Vi. Thần Thánh của buôn . Trong các cuộc cúngGiàng, các thanh niên thiếu nữ vẽ mặt mày, hay đeo các mặt nạ để nhảy múa đểtriệu hồn các vi. Thần về chứng giám buổi lễ !
_Chúa làng: Trưởng làng,thường là cha truyền con nối và có uy quyền nhất trong Buôn (như Tù Trưởng củacác bộ lạc Da Đỏ bên Mỹ)
_Rượu cần : Rượu được làm bằng cách lấy một loại lácỏ cho vào hủ đất (khá to và cao) rồi cho một vài chất mà người Thượng dùng đểlên men rượu! Rượu này chua chua chứ không giống như rượu đế của người Kinh ta!Khi uống rượu này, người dân tộc dùng các ống dài (long straws) bỏ vào hủ để hútuống v́ thế được gọi là rượu cần !

*****************************************************************************





Vào mùa hè năm 78, anh tôi cũng như các thanh niên cùnglứa tuổi phải đi "Thanh Niên Xung Phong" cho nhà nước 3 năm. Chổ anh tôi làmcông tŕnh thủy lợi gần một Buôn Thượng. Buôn này thuộc huyện Lạc Thiện, huyệnnày cách TP/BMT khoảng gần 50 cây số về hướng Tây Nam. Thỉnh thoảng anh về thămnhà vài bữa rồi lại đi . Một lần kia, anh tôi mang về khoe mọi người trong giađ́nh một cái mặt nạ bằng gỗ đen ś ś, trông rất gớm ghiếc và dữ tợn! Trong nhàchẳng có ai tỏ ra thích nó cả, chỉ riêng anh ấy là có vẻ hảnh diện v́ nó lắm!Anh tôi để nó trong ngăn kính của tủ buffet như để khoe với các khách lạ đến nhàchơi về cái mặt nạ kỳ bí của mình! Chúng tôi thấy nó quá xấu xí nên không aimuốn rờ mó gì đến nó hết! C̣n anh tôi thì một năm chỉ về nhà chơi vài lần ! Cáimặt nạ nằm chình ́nh trong đó không ai màng chú ư đến!



Chừng gầnmột năm sau đó, một người bà con xa ở quê lên phố ghé nhà tôi chơi, thấy cái mặtnạ trong tủ bèn tới lấy ra ngắm nghía và hỏi mẹ tôi về nó . Mẹ tôi nói là do anhtôi lấy ở một Buôn Thượng về! Ông ta ở chơi đến chiều rồi ra chợ đón xe về! Hômsau có người ra báo cho gia đ́nh tôi là ông ấy bị lật xe chết chiều hôm qua !Gia đ́nh tôi xuống chia buồn và dựễ an táng! Ai cũng nghĩ đó là tai nạn xui xẻothôi! Chừng hai tuần sau đó, một anh công an khu vựghé vào nhà tôi chơi ! Anhta nói là sắp về thăm quê ngoài Bắc, và nói manh mánh để xin ít tiền làm lộ phí!(Chả là mẹ tôi buôn bán ngoài chợ nên có đồng ra đồng vào nên công an khuvựthường tới xin xỏ, và v́ muốn yên thân mẹ tôi cũng như các người buôn bánkhác thường phải biếu xén cho khỏi bị phiền hà!) Khi sắp ra về, anh ta thấy cáimặt nạ trong tủ bèn cầm xem và xin nó mang về Bắc làm kỷ niệm ! Mẹ tôi từ chốivà nói đó là của anh tôi, mẹ tôi không có quyền lấy cho ai cả ! Anh ta kiếu từra về ! Hôm sau, mọi người trong phường nghe tin anh ta bị đạn nổ chết trong lúclau súng ở trong pḥng anh ta ! Trong nhà tôi cũng chẳng ai để ư đến sự rùng hợpđó cả _ Hai người đến chơi nhà tôi khi về thì bị chết _ Mọi người đều cho đó làtai nạn rủi ro !


Nhưng trong tháng đó, tựưng tiền điện nhà tôi lênđến gần cả 400 đồng! Lúc đó điện nước đều bị hạn chế, xài nhiều là bị phạt, vàc̣n có thể bị cúp nữa ! Gia đ́nh tôi chỉ giám xài theo mức hạn chế của nhà nướcmà thôi, thế sao tiền điện lại cao như vậy ḱa! Không ai biết cả ! Trong nhàcó một bàn ủi điện, một cái bếp điện hai ḷ tư trước 75 c̣n lại, nhưng bố mẹ tôiđâu cho ai dùng các thứ xa xỉ này! Tôi lấy làm thắc mắc về việc này lắm ! Mộtđêm kia, khi tôi xuống bếp để lấy ly uống nước. Tôi xanh mặt v́ thấy hai cái ḷtrên cái bếp điện cháy đỏ rự Tôi chạy lại định vặn công tắc để tắt nó đi! Nhưngcái nắm vặn vẫn ở vị thế OFF! Tôi không biết làm sao kỳ lạ vậy nữa! Tôi bèn cúixuống gầm bếp nắm sợi giây điện kéo cái phích ra khỏi ổ cắm, rồi chạy lên nóivới bố tôi về việc này, và đoán chắc tiền điện lên là do cái bếp điện mà ra! Bốtôi đoán là cái bếp điện bị chạm hay hư nên có tắt mà vẫn bị chạm hồng lên ! Mẹtôi lên tiếng! Nếu nó chạm thì cũng chỉ mới hôm nay thôi chứ lâu thì mẹ tôi đăthấy khi nấu nướng rố ! Cái bếp đó chỉ để làm kiểng chứ có ai dám nấu nướngbằng nó đâu! Tiền điện quá cao giống như ngày nào cũng nấu bằng bếp điện vậy !Bố tôi liền xuống bưng cái bếp điện đem cất vào nhà kho !



Hômsau, bố tôi dẫn cái xe Honda ra để đi xuống rẫy, ông đạp hoài mà chẳng làm saocho nó nổ máy được ! Bố tôi xem lại xăng nhớt, mọi thứ đều c̣n đầy ! Ông tháolau bugi, đạp thử để xem lửa! Lửa bắn rất mạnh! Nhưng khi ráp bugi vào rồi đạpcũng chẳng làm nổ nổi cái xe! Bố tôi dắt xe ra tiệm đầu phố để nhờ anh thợ sửaxe xem hộ ! Anh thợ máy xem xét mọi thứ và nói là không có gì hư cả ! Lạ là ngaycả anh ta cũng chẳng làm sao đạp nổ máy được ! Bố tôi đành chịu thua, dẫn xe vềvà phải ở nhà hôm đó ! Ddến tối bố tôi bổng bị sốt nặng! Mẹ tôi đi mua thuốc cảmsốt của mấy bà bán chợ đen về cho bố tôi uống, nhưng bệnh mỗi ngày một nặngthêm! Mấy hôm trước bố tôi vẫn c̣n khoẻ như voi mà bây giờ ông nằm liệt giườngnhư là người ốm nặng cả năm rồi! Mẹ con tôi lo lắng lắm, cứ sợ bố tôi chết thìkhông biết xoay sở ra sao trong cái thời buổi khó khăn này !!



Cảnhà đang lo lắng thì anh tôi lại về, vẻ lo lắng hiện trên nét mặt! Mới vào đếnnhà, anh tôi hỏi mọi người trong nhà đều bình yên cả chứ! Và khi nghe mẹ nói bốtôi bị đau nặng đột ngột mấy hôm nay, anh ấy nhào ngay về phía tủ trà buffet, mởlấy cái mặt nạ bỏ vào cái ba lô anh đang xách trên tay! Xin mẹ 200 đồng (lúc này200 đồng rất lớn) nói là có việc khẩn cấp phải dùng nó, xong anh ấy phóng ra cửađi một mạch chẳng ai kịp hỏi lấy thêm một lời nào cả ! Sáng hôm sau bố tôi ngồidậy, tỉnh táo như chẳng có một tí gì là bệnh hoạn hết ! Cả nhà đều ngạc nhiên !Mẹ tôi hỏi bố cảm thấy trong người thế nào! Ông nói là rất khoẻ khoắn chẳng cảmthấy mệt mỏi hay bệnh hoạn gì cả !




Chiều hôm đó anh tôi lạitrở về nhà , mặt lộ vẻ hân hoan vui vẻ chứ không hốt hoảng như hôm qua! Tối đósau khi tắm rửa, ăn uống xong, cả nhà tôi quây quần trong pḥng khách và anh tôibắt đầu kể chuyện:



"Vào một ngày Chủ Nhật khoảng 10 tháng trướcđây, tụi con được nghỉ nên rủ nhau vào Buôn Thượng chơi . Uống rượu cần và hútthuốc vấn với mấy người dân tộc ở trong buôn! Tối về, một thằng bạn con móc ratừ bao cát một cái mặt nạ bằng gỗ khoe với mọi người trong lán. Tụi con hỏi nólấy được ở đâu. Nó nói là nó đã lẻn vào "Nhà Giàng" của Buôn, và chôm cái mặt nạnày! Nó khoe là có rất nhiều mặt nạ khác nhau ở đó, nhưng thấy cái này có vẻ kỳlạ nên lấy về chơi! Nó để cái mặt nạ này ở đầu giường của nó ! Bẳng đi cả thángchẳng c̣n ai để ư đến cái mặt nạ đen thui đó nữa! Hôm con về phép nó nhờ con tớinhà nó để xin mẹ nó ít đồ tiếp tế, và để trả công trước, nó cho con cái mặt nạđó, và lần đó con mang về để chưng trong tủ buffet!




Ddầutháng rồi, thằng bạn cho con cái mặt nạ đang đứng trên bờ mương thủy lợi thì bịtrượt chân té đập đầu vào cục đá to ở đáy mương chết liền tại chổ . Mấy thằngthanh niên Thượng trong toán con nói là nó bi. Thần Rhê vật chết ! Bọn con khôngtin, nhưng bọn dân tộc này nói với giọng rất là nghiêm trọng lắm làm tụi concũng không dám giỡn thêm! Tối đó về tới lán, tụi con hỏi ai là Thần Rhê vậy, tụinó mới kể lại là tuần trước đây trong Buôn có cúng Giàng và họ khám phá ra là bịmất cái mặt nạ của Thần Rhê (Ddó là tên của Thần Núi Lửạ) Trong buổi cúng đó, họcầu thần hăy giết bọn trộm vật đại diện cho Thần! Và người đầu tiên bi. Thầngiết là thằng đã lẻn vào ăn cắp cái mặt nạ trong Nhà Giàng! Tụi con hỏi thế thìcó thể làm gì để Thần tha cho không, bọn nó nói phải mang cái mặt nạ về giao trảcho Chúa Làng và xin dân làng làm lễ cầu Thần tha tội thì mới xong! Con lo lắmv́ cái mặt nạ nằm trong nhà mình! Con muốn về để mang nó trả lại cho Buôn, nhưngbố mẹ biết đó đâu phải con muốn về lúc nào là về được đâu! Con đành phải đợi cơhội mới xin phép về được! Hôm qua con về đến và biết bố bị bệnh nặng đột ngột làcon biết không xong rồi! Con mang cái mặt nạ vào Buôn đưa cho Chúa Làng và nhờthằng bạn người Thượng giải thích cho ông ta biết là do đâu con có được nó, rồiđưa cho ông ấy 200 đồng xin ông và dân làng làm lễ cúng Thần cho con! Ngay chiềutối ấy họ làm lễ cúng có con ngồi xem tận mắt ! Trông họ la múa, trống chiêngcon cũng thấy rợn người! Ddến khi tan buổi lễ con mới về sau khi đã được ChúaLàng trấn an là mọi chuyện sẽ êm xuôi, đừng sợ gì nữa cả v́ Thần đã hứa tha rồi!Hôm nay về nhà thấy bố tựhiên hết bệnh, có lẽ ông Chúa Làng nói đúng! Và nhấtlà sau khi biết các việc xảy ra trong ṿng một tháng nay, cái chết của thằngbạn, của bác Bảy, của anh công an khu vự và các sựạ xảy ra trong nhà mình, connghĩ rằng đúng là cái mặt nạ đó đã mang lại các điều xui xẻo cho người nào cầmnó ! Con và bố may mắm là chưa bi. Thần Rhê làm chết !! Từ giờ trở đi con tởntới già không giám nhặt ba cái vật kỳ quái hay dị hợm về nhà nữa đâu ! "

Nói là làm, anh tôi chẳng bao giờ ṃ vào các Buôn Thượng nữa!Sau này khi đã sang Mỹ rồi mà trong những kỳ đi chơi ở các thác hay vùng núi,mọi người đua nhau nhặt các viên đá đẹp, các ḥn có hình dáng kỳ lạ giống mặtngười về làm kỷ niệm thì anh tôi dửng dưng như không! Ai hỏi tại sao, anh ấy chỉtrả lời là không thích chơi nghịch các ḥn đá thôi ! Nhưng tôi biết ngay rằnganh ấy vẫn bị ám ảnh bởi cái mặt nạ ghê gớm ngày xưa đó !!