ấy ngày nay đêm nào trời cũng mưa. Đêm nay cũng không ngoại lệ. Nhưng tiếng mưa nghe hơi khác, Sa nghĩ có lẽ trời sắp giông.Nàng kéo cái mền mỏng lên đắp ngang ngực cho khỏi lạnh, cố dỗ giấc ngủ nhưng vừa nhắm mắt bỗng giật thót mình hình như có nước bắn vào mặt. Nhìn kỹ thì ra nước mưa từ trên mái lá nhỏ xuống cái bàn kế bên.Sa ngồi dậy đặt cái đèn xuống đất tìm cách kéo cái bàn xuống một chút chứ phòng chật quá không thể đẩy bàn ngang qua bên được. Vừa lấy tay cố đẩy bàn, nàng nghe như có tiếng gỗ bị gẫy kêu răng rắc, nhìn lại cái hộc bàn phía dưới bị tụt ra, lòng thòng sắp rơi. Vài đồ vật từ hộc bàn rớt lịch bịch. Cúi xuống lượm thấy một cuốn sách và cái hộp dài cỡ hai gang tay bề dầy khoảng hơn đốt ngón tay.Tò mò Sa lần lượt mở những cái hộp dài. Nằm gọn bên trong là những quạt xếp. Quạt được làm bằng những thanh gỗ ép mỏng te kết lại không biết bằng gỗ gì nhưng khi xoè ra phảng phất mùi thơm thật dễ chịu. Trên mỗi thanh có ghi số thứ tự kèm theo tên một loài dược thảo. Đếm được tất cả chục cây quạt. Thật kỳ kạ! Sao trong căn phòng xập xệ lại có những thứ này?Sa đặt tay lên cuốn sách, tưởng sách nhưng mở ra chỉ là những tập giấy được đóng lại thành một xấp dày. Lật trang đầu đã có chữ viết. Nàng cắm cúi đọc những dòng chữ, đọc được một lúc mới vỡ lẽ ra là mình đang đọc những dòng tâm sự của một người.“ Thật hạnh phúc hôm nay được trở về đây, nhà có khách đông người, đây cũng là cái cớ để ta lưu lại căn phòng đơn sơ này!. Chỉ có ở đây, tại dãy nhà lá này, trong khi canh chừng những bệnh nhân dùng thuốc nam, để lấp đầy những giây phút trống trải của đêm dài ta mới cảm thấy tự tin, trải lòng mình trên những trang giấy. Mặc dầu giờ còn khoẻ tỉnh táo, ta luôn có cảm giác lo lắng. Con trai cả của ta hiền lành năng nổ nhưng lại không có trí nhớ tốt. Phải làm gì đây để giúp nó, để ta đỡ ân hận về sau nếu như một mai ta qua đời, khi chưa thu xếp xong những việc còn dang dở?” Sa đọc mải mê từng dòng, lật từng trang, dần làm quen, dần thấu hiểu một cõi lòng mà chỉ vừa mới đây thôi hoàn toàn xa lạ. Đọc những dòng chữ mà ngỡ ai đang thì thầm trò chuyện với mình trong đêm cô đơn. “Gió rít từng hồi qua liếp tre, trời lạnh gió bấc, lại bắt đầu viết. Về thăm gia trang được có hai hôm. Đêm đầu không ra ngủ ở phía trước, quyết ngủ tại đây, tận hưởng sự thư thái mộc mạc mà những ngày ở kinh thành chẳng ai ngờ nó đã làm tâm trí ta quay quắt nhớ thương. Hôm nay vừa về, được ăn món gỏi cá do chính già làm, chao ôi điều này cũng thoả được nỗi lòng canh cánh của ta những lúc ở xa nhưng hồn vọng về đây, ngậm ngùi thương phận mình sao như con sáo sổ lồng nhớ quê. Mùi Đinh Lăng cùng với Vọng cách hai thứ gia vị của gỏi cá, già chế biến thật tuyệt diệu. Đinh Lăng là loại cây cảnh còn Vọng Cách thuộc loại dân dã nhưng khi kết hợp sao lại trở thành một thứ gia vị tuyệt vời không thể thiếu được vậy nhỉ? Già tuy không nói được nhưng chỉ với món gỏi cá đãi ta, già đã thể hiện được cả tấm lòng, đã hiểu ta biết nhừơng nào. Cây cỏ có thể giúp ta được mọi thứ, nó có thể gián tiếp cho ta của cải, tình yêu, danh vọng. Cỏ cây có đủ loại, đủ màu sắc đa dạng, đặc biệt thay đổi theo mùa. Mỗi loài cây thường có những tính chất riêng, kết hợp được những tính chất ấy ta sẽ biến chúng thành những dược liệu quý dù chỉ qua một món ăn như gỏi cá. Tất cả có thể lấy từ những cây cỏ hoa lá quanh nhà đơn giản gần gủi nhưng hiệu nghiệm. Bây giờ phaỉ ghi lại tên những dược thảo, đánh số thứ tự cũng như ghi gía trị của từng loại lên mặt quạt, phòng khi ta có mệnh hệ gì, con cháu ta không phải vất vả tìm tòi tra cứu ghi nhớ. Ta nghĩ mọi thứ đều có lý do để hiện hữu, không có gì trên đời này sinh ra là vô ích. Cây cỏ cũng thế. Có những loại cây trị độc của rắn ngược lại chất độc của rắn cũng có thể chữa được bệnh. Ở nước Nam ta cũng có biết bao nhiêu loài dược thảo mà giá trị ôi quý vô cùng! Những loài ma hoàng, cải hôi điều trị long đờm dịu đường hô hấp, rồi những loài cỏ mang tên đến là lạ, như ngải cứu, rau má hay những tên vô nghĩa nghe cứ như thứ gì rác rến đáng vứt đi, phải xa lánh như cứt lợn, ké đầu ngựa, chó đẻ, ấy vậy mà cứ thử không có chúng trên đời này xem sao?. Cây cỏ hấp thụ khí,chất dưỡng từ đất trời. Do đó cây cỏ ở đâu thì phù hợp với cơ địa của người được hoài thai sinh ra lớn lên ở đó. Thể trạng người phương Nam hợp với dược liệu của chính nước Nam ta. Ngoại trừ một vài loại bệnh phải dùng những vị thuốc của vùng khác còn thì ta hãy dùng cây cỏ thân thiết quanh ta. Dược tính có thể ở ngay trong những món rau ta ăn hàng ngày, vì vậy có dùng hơi quá một chút cũng không sao!”.Sa lại lật sang trang.Ngày tháng ghi cho thấy người viết đã bỏ đi một thời gian trước khi viết lại. “Ta nhìn qua khe liếp. Những ánh chớp liên tục trong cơn mưa khiến cho vườn thuốc chốc chốc lại bừng sáng chói loà trong đêm tối để rồi chỉ lát sau là tiếng râm ran kéo dài ở nơi cuối tận xa xôi nào dó. Tự nhiên hôm nay ta nhớ con quá Tùng ơi! Con ở đâu? Đang phiêu bạt nơi nào? Biết bao giờ con mới chịu dừng bước giang hồ để về với gia đình? Hôm nay trong phòng khám gia trang ta tiếp một người khách thật đặc biệt. Cô ta tới không phải để khám bệnh mà để tạ ơn ta. Nếu không có cái bớt đỏ trên trán mãi mãi ta không còn nhớ đã từng chữa bệnh cho. Nhìn thấy cô ấy ôm đứa con nhỏ trong vòng tay tự nhiên ta nghĩ về con. Phải chi con cũng có một đứa con trai, chắc chắn cháu sẽ còn kháu khỉnh đáng yêu hơn cả cu Tí của anh Bách ấy chứ! Chỉ trong vòng một năm cô ta thay đổi nhiều quá. Đầu năm ngoaí khi ta mới gặp, trông cô ta xanh xao,tái nhợt đầu cúi gầm như người phạm tội, ánh mắt tối tăm u buồn. Vừa thấy ta cô ấy cúi rạp lạy lục xin chữa cho cái bệnh vô sinh “Thưa lão gia mẹ chồng con mắng con là cây độc không trái, gái độc không con…”Ta hỏi rằng vậy con lấy chồng được lâu chưa? Cô ta kể lể: lấy chồng được năm tháng, chồng và mẹ chồng bắt phải nằm lì trên giường sau khi giao hợp suốt mấy canh giờ liền không được nhúc nhích, dặn phải nằm như thế để cho cái mầm giống của dòng tộc có đủ thời gian để bám trụ không bị thất thoát, nẩy mầm, đâm chồi kết trái, có như thế cây gia tộc mới không bị tàn lụi sẽ mãi mãi trường tồn. Ta đỡ cô gái đáng thương dậy, ngồi đối diện ta. Một cô gái tuổi còn xuân xanh không hiểu gì tội nghiệp! Bị gia đình chồng hạch sách bao vây dồn ép mỉa mai đến nỗi lo lắng sợ hãi mất cả nhuệ khí. Ta khuyên cô ta hãy bỏ ngoài tai những lời thoá mạ, hãy yêu thương chồng hơn. Khi được gần nhau hãy đừng ngại ngùng đón nhận hãy ôm ấp tha thiết hơn mạnh bạo hơn để chồng có thể truyền hết những tinh lực và để đón nhận trọn vẹn những tinh lực ấy hãy để phần dưới cơ thể được nâng lên cao, thế nằm như thể một bờ dốc, nước chỉ có dồn vào, mầm giống sẽ được hứng trọn. Con không bệnh hoạn gì cả! Nhưng có lẽ cơ thể còn non nớt quá chưa phát triển cứng cáp đủ cho việc sinh con nối dõi tông đường. Hãy kiên nhẫn chờ đợi! ta an ủi cô ta như thế, sau đó ghi một số dược liệu bồi bổ cơ thể tăng cường khả năng sinh dục rồi trao cho cô ta. Chỉ có thế thôi mà giờ đây ta được chứng kiến lại một khuôn mặt mới hoàn toàn khác, với hai má hồng tươi ánh mắt long lanh chói ngời hạnh phúc”. Sa cứ thế sang trang chăm chú đọc liên tục không ngừng… “Có lẽ chỉ ở đây trong gian lá này khi không ai buồn tới để quấy rầy, ta mới có can đảm truy xét những hành vi không được minh bạch trong đời, viết lại những suy nghĩ chân thật của ta. Lúc nãy trời chạng vạng khi phủ tấm khăn che mặt cho người bệnh xấu số phòng thập nhất (mười một) nhìn vợ ông ta vật vã lòng chợt nuối tiếc vô hạn. Phải chi ta có mặt ở đây khi bệnh nhân vừa mới được đưa tới. Từ lâu ta đã biết Bách con ta tuy con dòng cháu giống nhưng không phải là một lương y đích thực. Lẽ ra nếu ông ta không thể nuốt trôi vị thuốc đó thì Bách phải tìm mọi cách để cơ thể người bệnh chịu hấp thu vị thuốc nhất là phải giữ cho được thuốc không cho nôn ra. Các con ơi! Nếu một mai cha không còn nữa các con phải nhớ lời cha dặn, tuy chúng ta không phải là những bậc thánh không có phép mầu trị bách bệnh nhưng phải là một vị lương y với tấm lòng tận tuỵ. Mặc dù trong đầu cứ vang lên “Trị bệnh chứ không trị mệnh!” nhưng đã là lương y ta phải tìm mọi cách trị bệnh cho dù mệnh người đó thật mỏng manh, đang hấp hối chín phần chết chỉ còn một phần sống ta vẫn phải giành giật phần sống nhỏ nhoi ấy ra khỏi tay tử thần. Đừng buông xuôi, đừng để mặc người bệnh tự vật lộn với sự hiểm nghèo tuyệt vọng để rồi sẵn sàng chờ đợi giây phút cuối cùng trong đời. Dù cho vị thuốc có đắt đỏ khó kiếm, đừng sợ, đừng tiếc người bệnh uống không chịu rồi nôn ra, hoài của tốn công!. Đừng bao giờ chăm sóc người bệnh với sự suy tính thiệt hơn. Kinh nghiệm cho ta biết làm nghề này tận tâm thì không thể giàu được, nhưng gia đình này cũng chưa thiếu cơm bao giờ! Tại sao ông ta nôn? Có bệnh gì khác ngoài cái bệnh cần vị thuốc khó uống đó không? Đừng bao giờ để người bệnh chấp nhận số phận của mình đến nỗi thụ động không muốn chống chọi lại bệnh tật như người bệnh phòng thập nhất lúc nãy các con nhé! Trước khi trút hơi thở cuối cùng, các con biết ông ta nói gì không? Ông ta thều thào: “ Tôi đi đây! Cậu Bách đã hết lòng chăm sóc nhưng tôi đành phải chấp nhận số phận, trị bệnh chứ không ai trị mệnh, số tôi tới đây là hết! Có phải vậy không thưa quan ngự y?” Ôi đau xót quá, một ngày thật buồn! Ta nghe rõ từng lời trăn trối qua những tiếng nấc nghẹn ngào cuối cùng. Các con nhớ điều này. Có một loại thần dược luôn luôn phải dùng để điều trị cho bất cứ người nào, căn bệnh nào. Bổn phận của người thầy thuốc trước hết là phải tìm cách khuyên giải, an ủi làm sao cho người bệnh hưng phấn, không được làm bệnh nhân suy sụp tinh thần khiến họ nản chí chỉ vì sự hời hợt không thực lòng khi trị bệnh của chúng ta, phải tạo niềm tin nơi người bệnh là họ sẽ bình phục. Vị thuốc này không phải có tiền là mua được cũng không phải chỉ có tài là chữa được mà cần phải có tấm lòng, thần dược ấy chính là chữ “TÂM!"Khác mọi ngày chỉ đợi đêm dài qua mau để thoát khỏi bóng tối và sự cô đơn trong gian lá, hôm nay Sa lui cui gắn lại cái bàn xập xệ, kê ở chỗ khác, khuất trong góc, cẩn thận xếp lại cuốn sách, cùng mấy cái hộp đựng quạt vào lại ngăn bàn. Cất xong mọi thứ Sa nghĩ có lẽ chút nữa nhờ lão câm sửa lại bàn cho chắc chắn nhưng tuyệt đối không để cho lão biết có gì trong đó. Chỉ mình biết thôi! Lòng sao rạo rực như vừa tìm ra vật báu. Cuộc sống bắt đầu có những khoảnh khắc nhẹ nhàng thư thả? Lão gia hẳn là người mình gặp trong phòng thờ ngày cưới đây mà! Là bố chồng mình. Ước gì mình được thắp một nén nhang cho cha lúc này nhỉ? Hoá ra trong cái thế giới ảm đạm lạnh lẽo này vẫn còn có gì để tìm kiếm. Kiếm gì, mong chờ gì không rõ! Chỉ thấy khấp khởi náo nức như thể đang đợi cái gì vừa lạ vừa quen vừa gần gủi lại vừa xa xôi, có thể đã từng có, từng đánh mất, điều gì đó vô cùng dấu yêu từ muôn kiếp nào và hình như bây giờ nó đang đến? Bất giác Sa bật cười.Giọng cười vang lên trong căn phòng dột nát tối tăm khiến chính Sa cũng sững sờ không hiểu nổi mình nữa! Từ giờ trở đi những gì trong hộc bàn này sẽ là người bạn đường trong đêm trường vắng lặng.