Con người hiểu biết một cách trực quan bộ máy sinh dục của nam hơn bộ máy sinh dục nữ nhiều. Nghịch dái trẻ con là một cách biểu lộ lòng quý mến của người lớn (cả nam và nữ) đối với các cháu và tuyệt nhiên chớ có đùa các bé gái theo cách này. Nhưng về kết cấu sinh lý, bộ máy sinh dục nam không đơn giản hơn nữ. Bộ phận sinh dục ngoài gồm có: dương vật và bao tinh hoàn (bìu dái). Bộ phận sinh dục trong gồm có: tinh hoàn, ống dẫn tinh dịch; ống dẫn tinh lại gồm có túi tinh trùng phụ, niệu đạo và tuyến phụ thuộc (tuyến tinh nang, tuyến tiền liệt và tuyến niệu đạo hình cầu). Cấu tạo sinh lý của bộ phận sinh dục nam khác hẳn nữ ở chỗ bộ phận sinh dục nam nổi hẳn ra ngoài, của nữ lại ẩn kín bên trong. Phần nổi ra ngoài chủ yếu là dương vật và bìu dái (bao tinh hoàn). Dương vật là công cụ giao phối của nam, tất nhiên mọi người thích nó. Nhìn theo góc độ nghiên cứu sinh hoạt tình dục, hiểu biết khả năng của dương vật cũng có nghĩa là hiểu biết khả năng tình dục của nam giới. Dương vật có nhiều tên gọi một cách trang nhã là “công cụ”, "Thiết bị", gọi một cách văn hoá là "Kiếm sắc", còn gọi một cách dung tục thì có nhiều tên lắm, như “dùi đục", “chim", "cái của khỉ", "thằng nhóc", “dùi xuyên", “ông Thomas" v.v... Người âu Mỹ gọi dương vật một cách phổ biến là “chú gà trống", ngẫu nhiên giống cách gọi của người Trung Quốc, không hiểu đó là sự tình cờ hay đúng là gà trống có liên quan với dương vật. Cấu tạo của dương vật rất dễ hiểu. Bên trong là thể xốp gồm 3 khúc xốp hình trụ dài song song với nhau. Thể xốp này bên trong có nhiều hang trống, nối liền với mạch máu. Khi các hang này sung huyết, dương vật sẽ nở to và cứng, thuật ngữ gọi hiện tượng đó là cương cứng. Cương cứng có tầm quan trọng cực lớn đối với sinh hoạt tình dục. Nếu dương vật lúc nào cũng mềm như khi bình thường thì không có thể đưa vào âm đạo và như vậy thì cuộc giao hợp không thành. Vì vậy có một số đàn ông cho rằng mức độ cương cứng và thời gian cương cứng kéo dài được coi là một tiêu chí chứng tỏ khả năng tình dục của nam giới. Họ đâu có biết rằng cương cứng là bản năng tự nhiên của nam giới, một người đàn ông mỗi đêm đều cương cứng 3-4 lần, chẳng qua họ ngủ nên không biết mà thôi. Có trẻ nhỏ mới sinh ra dương vật đã cương cứng. Có bác sĩ cho rằng dương vật của thai nhi nằm trong bụng mẹ có khi đã cương cứng rồi. Đàn ông không cương cứng được tất nhiên là có bệnh rồi nhưng tác dụng cương cứng dài quá cũng không hẳn là tốt: Cương cứng lâu như vậy là bất thường vì huyết dịch sẽ trở nên loãng dính, cuối cùng có thể gây tắt nghẽn mạch máu ở bộ phận dương vật, làm cho thể xốp sung huyết, lâu dài không chữa là không khỏi được. Khả năng tình dục của nam biểu hiện ở chỗ dương vật có thể cương cứng bình thường. Dưới sự điều khiển của thần kinh nội tiết, cứ hễ có kích thích tình dục là cương cứng ngay. Hiện nay người ta vẫn chưa rõ cơ lý của nó ra sao, trước mắt chỉ có hai thuyết dễ được mọi người chấp nhận. Một là thuyết dãn cơ. Thuyết này cho rằng máu chảy trong thể xốp của dương vật bị chi phối bởi hai cục thịt ở hai bên dương vật gọi là thể xốp toạ hình cầu. Khi hưng phấn tình dục, hai cục thịt này sẽ co lại rất nhanh làm nghẽn máu chảy trong tĩnh mạch của dương vật, do đó máu ở động mạch không có đường về khiến dương vật bị sung huyết và cương cứng. Một thuyết nữa là điều tiết mạch máu, lý luận của học giả Kanti là có tính đại diện nhất. Ông cho rằng giữa động mạch và tĩnh mạch trong thể xốp của dương vật có nhánh nối liền với nhau, bên cạnh vách của nhánh nối các cơ nhỏ li ti hình trụ. Khi không có hưng phấn tình dục, các trụ này không co lại, nhánh nối ở vào trạng thái rỗng máu từ động mạch dễ dàng chảy qua nhánh nối vào tĩnh mạch. Khi hưng phấn tình dục, các cơ trụ co lại, các nhánh nối bị nghẽn nên máu ở động mạch không thể chảy vào tĩnh mạch sẽ ứ đọng tại khu vực rỗng của thể xốp dương vật làm dương vật cương cứng. Hai thuyết trên đều không giải thích được đầy đủ hiện tượng cương cứng. Ví dụ đa số nam giới đều nói buổi sáng ngủ dậy thấy dương vật cương cứng, tiếng Anh gọi là "vinh quang ban mai". Sự cương cứng này không phải do hưng phấn tình dục, ban đêm không mộng thấy làm tình và cũng không có hành vi tình dục. Đây có thể là một hiện tượng sinh lý thuần tuý, trong một đêm bàng quang tích tụ đầy nước tiểu chèn ép dương vật làm nó cương lên. Có người cho rằng dương vật cương cứng trong đêm là dấu hiệu của khả năng tình dục. Ban đêm là lúc con người nghỉ ngơi, khi thức dậy thể lực được khôi phục, tinh thần thoải mái, khí huyết lưu thông, hệ thần kinh phó giao cảm sôi động, lại thêm có chăn ấm đệm êm, hoàn cảnh an nhàn thư thái, dương vật sẽ tự nhiên cương cứng. Đây là hiện tượng tự nhiên, là phản ứng bình thường của cơ năng sinh lý. Nếu lúc đó vợ chồng giao hợp với nhau sẽ rất dễ được thoả mãn. Trái lại các nhân tố như kích tố nam trong thân thể chưa đạt đến nồng độ nhất định, bệnh tật, người mệt mỏi dinh dưỡng không tốt thường có thể làm cho dương vật ban đêm không cương cứng được. Đó là dấu hiệu không nên giao hợp. Hành vi tình dục của con người chịu sự khống chế với mức độ lớn của hệ thần kinh, vì vậy ít khi xảy ra hiện tượng tự nhiên cương cứng. Nói một cách khác, quan hệ tình dục của con người là một hành vi tích cực, chủ động, không có ai chờ cho tự nhiên cương cứng rồi mới đi giao hợp với nhau. Có nhiều nhân tố có thể kích thích cho dương vật cương cứng, ví dụ sờ mó vuốt ve, có khi chỉ cần nói hoặc nghĩ tới chuyện tình dục là đã cương cứng. Trái lại nếu không có kích thích của ngoại giới hoặc tâm tư của nam giới không thoải mái thì rất khó cương cứng. Hiểu được điều này là rất quan trọng đối với sinh hoạt tình dục. Nam giới dễ và nhanh hưng phấn tình dục hơn nữ. Điều đó khiến một số người nhận thức sai lầm cho rằng nam giới không cần chuyện chuẩn bị gì, muốn giao hợp là vào trận ngay, kết quả thường không được như ý. Có một cô gái tên là Lidia cá tính ngang tàng, khi hứng tình cô ta mới bảo chồng (một sĩ quan cảnh sát) làm việc, chồng chưa kịp cương cứng là cô ta mắng té tát và chế giễu anh chồng. Anh chồng chịu không nổi, mỗi lần giao hợp đều có cương cứng cho nhanh nhưng càng vội lại càng hỏng. Anh ta rất khổ tâm bèn đi hỏi ý kiến chuyên gia tình dục. Chuyên gia bày cho anh ta một biện pháp: mỗi khi vợ muốn làm tình, hãy kể cho cô ta nghe một vụ án tình dục, không cần kể đúng sự thật, cứ bịa ra càng vô lý càng tốt. Anh ta làm đúng như vậy. Trước hết là giải toả được áp lực tinh thần, quả nhiên có hiệu quả, chuyện trò một lúc bản thân anh ta cũng hưng phấn lên. Sự phát triển tiếp theo của cương cứng là phóng tinh. Đó là một trong những hành vi mà nam giới tự hào nhất. Trong khoảnh khắc phóng tinh, anh ta đạt tới cao trào tình dục và sự cực khoái trong giao hợp. Đồng thời anh ta cũng đã làm tròn sứ mệnh kéo dài sinh mệnh của loài người. Tinh dịch gồm có tinh trùng tiết ra từ tinh hoàn và túi tinh hoàn phụ, cộng với dịch thể tiết ra từ tuyến tinh nang hỗn hợp với dịch thể tiết ra từ sự co bóp của tuyến tiền liệt, được phóng ra ngoài do các cơ niệu đạo co bóp liên tục. Nói chung phải qua 3-4 lần co bóp mới phóng hết tinh dịch ra ngoài. Theo thí nghiệm lần co bóp thứ nhất có sức mạnh nhất, nếu dương vật không nằm trong âm đạo và phóng tinh theo chiều ngang thì cự ly phóng tinh xa nhất vào khoảng 3m. Thời gian co bóp là 0,8 giây, vừa bằng tốc độ co bóp của cơ âm đạo khi đạt tới cao trào tình dục. Sự trùng hợp kỳ diệu này, nếu cao trào tình dục của hai bên nam nữ xuất hiện đồng bộ thì có thể gây ra cơn cực khoái đê mê. Một lần phóng tinh của nam giới là 3-5 ml, bằng khoảng một thìa cháo, gồm 3500 triệu con tinh trùng. Tinh dịch bình thường có màu trắng nhờ nhờ, để lâu sẽ thành trong suốt, lâu ngày mới phóng tinh thì màu vàng nhạt. Lượng tinh phóng ra nhiều ít do rất nhiều nhân tố quyết định, ví dụ người khoẻ mạnh có thể phóng tinh nhiều hơn, người nào giao hợp nhiều thì phóng tinh ít hơn. Có một số phụ nữ coi lượng phóng tinh nhiều ít là một tiêu chuẩn đánh giá xem nam giới có chân tình với mình không. Lý luận của họ là nếu anh ta chân tình thì sẽ phóng tinh nhiều, trái lại là kém chân thành. Cách nói này rất vô lý. Người ta có nhiều nhận thức sai lầm đối với tinh dịch. Người xưa cho rằng tinh dịch là tinh hoa của con người, mất đi thì nguyên khí bị tổn thương nặng. Dân gian có câu: "Một con trâu chẳng tày một giọt báu”. Con người hiện đại cho rằng một lần phóng tinh coi như đã ngốn mất dinh dưỡng của vài quả trứng gà và vài bình sữa. Do chịu ảnh hưởng của các quan niệm sai lầm đó nên con người không dám làm tình, sau khi làm tình xong vội lo ăn uống tẩm bổ thật nhiều. Thực ra nghĩ và làm như vậy là thừa. Thành phần chủ yếu của tinh dịch là nước chiếm khoảng 90%, còn 1% là thể đặc. Một chút vật chất này so sánh với dinh dưỡng hàng ngày chẳng đáng là bao, hoàn toàn có thể cho qua. Xin lấy một ví dụ thú vị. Người ta hàng ngày đều xỉ mũi, chẳng có ai lại lo ngại mỗi lần xỉ mũi sẽ tốn bao nhiêu chất dinh dưỡng của cơ thể. Nhìn theo góc độ dinh dưỡng học, xuất tinh và chảy nước mũi là giống nhau. Sau khi phóng tinh thông thường dương vật sẽ mềm ỉu đi. Có một số người phóng tinh xong vẫn giữ được dương vật cương cứng một phần hoặc hoàn toàn vẫn cương cứng, thậm chí còn có thể tiếp tục giao hợp luôn một keo nữa nhưng không thể lại xuất tinh. Theo thuật ngữ khoa học tình dục, lúc đó "Kỳ vô cảm". Sau bao lâu dương vật lại có thể cương cứng? Điều này tuỳ thuộc vào từng người. Có người chỉ vài phút sau lại cương cứng được, có người phải vài giờ sau thậm chí vài ngày sau mới khôi phục được khả năng cương cứng. Nói chung gián cách thời gian giữa hai lần cương cứng và tuổi tác thành tỷ lệ thuận với nhau. Trước 25 tuổi, có nhiều thành niên một đêm có thể giao hợp 3-4 lần. Sau tuổi 25, khả năng này giảm dần. Thường người nào có gián cách thời gian càng ngắn (tức giao hợp nhiều) thì tốc độ giảm sút này càng nhanh. Người ta rất dễ chú ý thấy dương vật làm hai chức năng, ngoài phóng tinh còn để xả nước tiểu. Cả hai loại dịch thể này đều đi qua một đường, tôn giáo đã lợi dụng điều này để phản đối tính giao. Họ nói vừa phóng tinh vừa xả nước tiểu rõ ràng là ô uế. Tại sao lại có thể làm cái chuyện bẩn thỉu đó? Người bình thường do tính hiếu kỳ diễn biến thành tâm lý lo ngại. Hai thể dịch đó đã đi chung đường thì có bị lẫn lộn không? Khi giao hợp không xuất tinh lại xả nước tiểu hoặc trái lại khi tiểu tiện lại xuất tinh thì sao. Có một số nam giới lo ngại như vậy nên trước khi giao hợp đều ra toilet bất kể là có buồn đái hay không để phòng hậu hoạ. Sự cẩn thận này thật là lẩm cẩm, tức cười. Bất kể là khi chủ động hay không, con người không thể phạm sai làm “lẫn lộn" trong chuyện này. Ống dẫn tinh bình thường ở vào trạng thái đóng kín, chỉ mở ra khi có hưng phấn tình dục rất mạnh để tống tinh dịch vào niệu đạo. Khi dương vật cương cứng, cơ vòng ở cửa bàng quang sẽ ở vào trạng thái căng ra ngăn chặn không cho nước tiểu vào niệu đạo và cũng không gây ra cảm giác mót đái. Sau khi cao trào tan đi, dương vật mềm ỉu, cơ vòng bàng quang mới chùng xuống vì lúc đó nam giới thường muốn tiểu. Một tiêu điểm nữa khiến nam giới thích thú với dương vật của mình là kích thước to nhỏ của nó. Người ta thường khoái chí với dương vật to, cho rằng dương vật to thì tình dục mạnh, giới nữ sẽ khoái lạc hơn. Nhận thức này thiếu căn cứ khoa học. Đúng là dương vật của con người có kích thước to nhỏ khác nhau, dương vật bình thường ở trạng thái mềm dài 7-11cm, nhưng sự khác biệt này khi cương cứng sẽ nhỏ đi nhiều. Dương vật nhỏ ở trạng thái mềm khi cương sẽ có tỷ suất nở to lớn, còn dương vật to thì ngược lại có tỷ suất dãn nở nhỏ hơn, do vậy khi dương vật đã cương cứng thì kích thước to nhỏ không khác nhau nhiều. Còn nói về cảm nhận khoái cảm của nữ thì dương vật dài ngắn chẳng có mấy tác dụng, nhưng đường kính thân dương vật lớn nhỏ là có tác dụng. Dương vật to quá hoặc nhỏ quá đều là bất bình thường. Nguyên nhân gây ra tình trạng này hiện nay chưa rõ, có khả năng liên quan tới việc bài tiết kích thích số nam khi còn là thai nhi được 4-9 tháng. Dương vật to nhất thế giới dài khoảng 36cm, người có dương vật này sống trong rừng Đông Phi, đã có nhiều truyền thuyết tựa như rõ ràng là do bệnh tật. Ở đây cần chú ý một điều, một số người cứ áy náy dương vật của mình nhỏ, thực ra nó chỉ có tác dụng tinh thần, người béo quá hoặc bìu dái dãn nở đều làm cho dương vật nom nhỏ đi. Dương vật của phần lớn nam giới đều có độ cong nghiêng khác nhau, hình dạng này không phải là một bệnh mà là do lượng sung huyết khác nhau trong thể xốp mà là do lượng sung huyết khác nhau trong thể xốp của dương vật tạo ra. Dương vật tự nhiên sẽ cong nghiêng xuống phía sung huyết ít hơn, nói chung hơi chúc xuống một chút không ảnh hưởng gì đến tình dục, không cần lo ngại làm gì, khi bị cong nghiêng nhiều mới ảnh hưởng đến tình dục, cần chữa trị bằng phẫu thuật. Dương vật còn có thể bị dị dạng bẩm sinh, như phát dục không tốt, nằm ở phía sau bìu dái hoặc niệu đạo bị rách. Điều dị dạng hiếm thấy là có hai dương vật, cứ khoảng 5. 5 triệu lần sinh nở lại gặp 1 trường hợp như vậy, trong dân gian có truyền thuyết nam có 2 dương vật giao hợp với nữ có hai âm đạo, tuy đây rất có thể chỉ là chuyện tầm phào nhưng không phải là tuyệt đối vô căn cứ. Nhưng người có hai dương vật thì chỉ có một cái có tác dụng còn cái kia không có niệu đạo. Về dương vật của nam còn có một hiện tượng lý thú nữa. Khí quan nổi bật của nam giới này khi bình thường không phải chúc thẳng xuống dưới mà thường lệch về phía bên trái, đây có thể là do tinh hoàn cái cao cái thấp gây ra. Nếu muốn tìm hiểu kỹ hơn, ta còn nên biết bộ phận nở to ở đầu dương vật gọi là quy đầu, người âu Mỹ dựa vào hình dạng gọi là mũ sắt. Ở quy đầu có nhiều đầu mút thần kinh, phía sau quy đầu là cổ dương vật thanh mảnh hơn rất nhạy cảm với tình dục, cứ sờ mó vuốt ve là hưng phấn ngay. Đó là khu vực cảm giác tình dục chủ yếu của nam. Lớp da bọc quy đầu gấp lại thành hai tầng gọi là bao quy đầu. Có người phát hiện, ở phía dưới quy đầu chỗ sợi gân nối liền bao quy đầu với lỗ niệu đạo rất nhạy cảm với tình dục. Thực ra không phải riêng chỗ đó mà toàn bộ lớp da bao bọc dương vật, đối với là lớp da bọc niệu đạo, đều thuộc khu vực nhạy cảm tình dục của nam. Bao quy đầu thường làm cho nam giới khổ tâm. Theo đà trưởng thành, bao quy đầu phải co lại để lộ quy đầu ra ngoài. Nếu nó không co lại, cặn bẩn sẽ tích tụ trong bao quy đầu và sinh ra một mùi hôi khó chịu. Bao quy đầu dài quá, cần làm phẫu thuật gọi là phẫu thuật cắt bao quy đầu. Các bé nam người Do Thái và Hồi giáo khi mới sinh ra được cắt bao qui đầu theo tập tục tôn giáo. (Đó là Lễ cắt). Nghe nói tỷ lệ mắc bệnh ung thư dương vật và tử cung trong người Do Thái và tín đổ đạo Hồi cực thấp chính là do cắt bao quy đầu nên dễ giữ vệ sinh cho bộ phận sinh dục ngoài và giữ vệ sinh khi giao hợp. Phong tục cắt bao quy đầu hiện nay vẫn còn lưu hành trong nhiều tổ chức tôn giáo. Theo họ, sau khi cắt bao quy đầu thì quy đầu sẽ lộ ra ngoài, biểu bì sẽ rắn hơn (sừng hoá) nên độ nhạy cảm tình dục sẽ giảm bớt. Nhưng theo nghiên cứu của vợ chồng bà Mastess thì cảm giác của dương vật không có gì khác nhau bất kể là có cắt bao quy đầu hay không. Tiện đây nói luôn về bìu dái (bao tinh hoàn), nó cũng là một khí quan nhìn rõ từ bên ngoài của nam giới. Bìu dái là một cái túi đựng tinh hoàn. Nó rất nhạy cảm với nhiệt độ, khi bị lạnh thì teo lại, khi nóng lại dãn nở. Sự biến đổi này có tác dụng hết sức quan trọng đối với việc điều tiết nhiệt độ của tinh hoàn vì tinh trùng sinh trưởng cần có nhiệt độ hơi thấp nhưng nếu thấp quá thì bất lợi cho việc sinh trưởng và sinh tồn của tinh trùng. Hiện nay có một số thanh niên thích mặc quần bò đũng rất sát người, chất liệu vải lại dày, khó toả nhiệt, nghe nói nhiệt độ đũng quần có thể lên tới 40oC. Nhiệt độ Cao như vậy có thể phá hỏng sự điều tiết nhiệt độ của bìu dái và làm chết nhiều tinh trùng. Nếu số tinh trùng chết vượt quá 50% thì rất khó thụ thai.