hính ủy Kỳ Bá rất hài lòng, vì công tác ở Tương An phấn khởi, đạt chỉ tiêu. Kỳ Bá luôn luôn báo cáo về trung đoàn 84 lưu động, đóng chốt tại Hưng Nhân. Mới gần một tháng, Kỳ Bá đã tiếp thu trên 60 thanh niên nông dân xung phong vào bộ đội. Anh dự định sẽ huấn luyện họ ở miễu Vang. An ninh Tường An khá chu đáo. Nếu Pháp đồn Ô Mễ không giở giói gì, anh tính chỉ mất ba tháng nữa. Là hoàn thành công tác của Bác và Đảng đã giao cho.Về rèn quân, Kỳ Bá phó thác cho chính ủy các tiểu đội gắng sức làm hồ hởi binh sĩ học tập không ngừng. Mỗi ngày. Điểm cần thiết nắm được, Quân đội nhân dân phải ý thức rõ ràng giai cấp của mình. Giai cấp nông dân và công nhân còn lắm kẻ thù, chưa tiêu diệt nổi. Kẻ thù quan trọng nhất là thực dân Pháp. Khi tận diệt Pháp, giai cấp vô sản sẽ phô trương thanh thế. Lúc đó, bọn tư sản, bọn tiểu tư sản, bọn trí thức lừng khừng sẽ theo bọn địa chủ gian ác, bọn cường hào lưu manh vào chỗ chết. Chỉ còn giai cấp công nông hay vô sản thôi.Nhiệm vụ của Kỳ Bá và các chính ủy tiểu đội là làm cho lính tin rằng, giai cấp của họ sẽ độc quyền chuyên chính. Cái quyền đó, giai cấp vô sản ủy phó cho Đảng lãnh đạo. Hồ Chí Minh làm chủ tịch Đảng. Bác vô cùng sáng suốt nên Đảng cũng vô cùng sáng suốt. Không hề sai trái. Người lính của giai cấp vô sản phải triệt để tin tưởng Bác và Đảng, chịu khó chịu khổ để lập chiến công.Lập công ta dâng lên Bác

Chúng ta là con của Người

Luôn luôn lúc nào cũng nhớ

Trung thành với Đảng với dânVề chỉnh cán, Kỳ Bá vừa bổ sung vào Ủy ban nhân dân Tường An một cán bộ bí thư. Bí thư xã rất quan trọng. Vì họ nắm gọn quyền hành, đi đúng đường đi, nước bước của trung ương, có Bác và Đảng bên cạnh. Chủ tịch Ủy ban nhân dân thi hành bất cứ chính sách nào cũng phải có sự đồng ý của bí thư. Thường thường, bí thư bao quát mọi vấn đề. Bởi bí thư đã được kết nạp vào Đảng, làm việc gì nhất nhất phải theo Đảng. Bí thư xã trung kiên với Đảng. Đảng tin yêu bí thư xã nhất. Nắm bí thư xã mới kiện toàn trung ương một cách dễ dàng.Từ khi Đảng ra đời, Bác đã nghĩ ngay việc cấy bí thư xuống tận Ủy ban nhân dân xã. Mỗi bí thư xã là một đôi mắt của Bác. Chính ủy Kỳ Bá đã góp một phần công lao dâng lên Bác. Anh còn muốn lập công dài dài, đều đều. Để đền công ơn giáo dục của Bác và Đảng đã biến anh thành người cách mạng vô sản chuyên chính.Hôm nay, Kỳ Bá hoan hỉ ra mặt. Các chính ủy tiểu đội báo cáo thành tích của mình tại Tường An, Đồng Đức, Đại Đồng, nơi họ phụ trách tìm hiểu các vấn đề sinh hoạt của nhân dân. Chính ủy quân đội mang trọng trách rất hệ trọng trong thời chiến. Họ là ủy viên chính trị của cả quân đội lẫn nhân dân.Miền Bắc, các làng xã nhiều lắm. Như Thái Bình có mười hai phủ huyện. Bên đây sông Trà Lý là Thư Trì, Vũ Tiên, Kiến Xương, Tiền Hải. Bên kia sông Trà Lý là Hưng Nhân, Tiên Hưng, Thái Ninh, Đông Hà, Quỳnh Côi, Phụ Dực, Thụy Anh, Duyên Hà. Mỗi huyện, mấy chục làng xã. Xã đông, bí thư xã đông. Và phải kiểm soát chặt chẽ. Chính ủy phục vụ Bác và Đảng rất đắc lực. Họ cũng làm những việc của bí thư làm. Bí mật. Bí thư không thể biết. Đảng muốn quân đội nắm hết các cơ cấu. Để ngăn ngừa phản bội.- Báo cáo đồng chí chính ủy trung đội, tôi Hai Nhỏ, chính ủy tiểu đội 3, trung đội 23, xin báo cáo lên đồng chí những vấn đề đã xảy ra ở Đại Đồng.- Rõ.- Về nhân dân, không thấy bất mãn chuyển mình từ ngày bộ đội về làng. Về phụ nữ, nhi đồng đều tích cực tham gia công tác cách mạng. Về thanh niên nông dân, đã tuyển 17 người vào hàng ngũ quân đội, 3 người xung phong. Về Ủy ban nhân dân, rất sáng suốt điều hành theo yêu cầu của Bác, Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, đồng chí bí thư vượt khó, vượt khổ để tiến lên đạt chỉ tiêu công tác. Về Ủy ban Hội Tề, đã thấy bất mãn trong họ, khi bộ đội can thiệp vào việc lên đồn của giặc Pháp thường xuyên của họ và về không chịu báo cáo từng chi tiết. Báo cáo hết.Kỳ Bá nghiêm túc nói:- Đồng chí chính ủy tiểu đội 3 báo cáo tường tận. Tôi, thay mặt Bác, Đảng và Nhà nước, biểu dương tinh thần của đồng chí. Những công tác của đồng chí ở Đại Đồng đều tốt. Riêng Ủy ban Hội Tề, đồng chí không nên tự ý can thiệp vào, khiến họ bất mãn, có thể đi đến phản động nguy hiểm, trong khi ta hoạt động trong lòng địch, rất cần thiết đến sự bảo trợ của họ. Đồng chí phải về ngay Đại Đồng, khiêm tốn hơn cả bao giờ, nói với Ủy ban Hội Tề này rằng, sự can thiệp của đồng chí chỉ là ý kiến cá nhân, không phải ý kiến tập thể. Ý kiến cá nhân thường sai lầm. Bác, Đảng và Nhà nước luôn luôn tin tưởng vào Ủy ban Hội Tề.Hai Nhỏ đứng lên, nghiêm trang chào Kỳ Bá:- Thưa đồng chí, rõ.Đến lượt người thứ hai.- Báo cáo đồng chí chính ủy trung đội, tôi Tư Lành, chính ủy tiểu đội 2. trung đội 23, xin báo cáo lên đồng chí những vãn đề đã xảy ra ở Đồng Đức.- Rõ.- Về nhân dân, rất phấn khởi từ lúc bộ đội về làng. Về phụ nữ, nhi đồng thi đua giữ vững tinh thần kiên quyết thù giặc Pháp. Về thanh niên nông dân, đã tuyển 27 người vào bộ đội, trong số đó, 2 ngưòi thuộc gia đình bần cố nông. Về Ủy ban nhân dân, điều hành tốt. Đồng chí bí thư đáng biểu dương. Về Ủy ban Hội Tề, làm đúng những chỉ thị của Bác, Đảng và Nhà nước đề ra. Về địa chủ, chúng nó cũng tốt, chân thành mời chúng tôi đến nhà chơi, ăn uống rượu chè. Chúng tôi khước từ ra mặt. Báo cáo hết.Kỳ Bá lắc đầu:- Đồng chí chính ủy tiểu đội 2 báo cáo đầy đủ. Tôi, thay mặt Bác, Đảng và Nhà nước, biểu dương tinh thần của đồng chí. Có điều, đồng chí sai lầm lớn, đi ra ngoài chính sách đấu tố địa chủ hôm nay. Hôm nay, giặc Pháp chưa diệt xong, chúng ta không đấu tố địa chủ được. Phải hòa hoãn, hòa hoãn và hoà hoãn. Lúc này, chúng ta chỉ nói vu vơ: Địa chủ gian ác là kẻ thù của nhân dân. Không địa chủ nào nhận mình gian ác hết. Đồng chí không khéo từ chối mời mọc của địa chủ. Cứ đem công tác bận bịu ra, mà nói thiếu thì giờ, không đáp ứng được lòng tốt của địa chủ. Nếu để chúng nó biết ta căm thù chúng nó, chúng nó sẽ đề phòng và có thể kết hợp với bọn phản động chống đối ta. Vậy đồng chí nên thận trọng.Tư Lành đứng lên, nghiêm trang chào Kỳ Bá:- Thưa đồng chí, rõ.Đến lượt người thứ ba.- Báo cáo đồng chí chính ủy trung đội, tôi Năm Vườn, chính ủy tiểu đội 1, trung đội 23, xin báo cáo lên đồng chí những vấn đề đã xảy ra ở Tường An.- Rõ.- Về nhân dân, tinh thần chống Pháp rất cao. Chưa hề có người làm nghề buôn bán nào về thị xã Thái Bình theo giặc. Bộ đội ta vững tâm ở Tường An. Về phụ nữ, nhi đồng, tinh thần phấn chấn, một lòng tham gia học tập. Về thanh niên nông dân, đã tuyển 19 người vào quân đội ta. Về Ủy ban nhân dân, từ ngày hoán chuyển bí thư mới, Ủy ban khởi sắc. Về Ủy ban Hội Tề, ta nói gì, nghe nấy, bảo gì, làm nấy. Một thắc mắc nêu ra: Nhi đồng, phụ nữ, thanh niên kêu ca bài hát mới nhiều danh từ khó và chữ ngoại quốc. Báo cáo hết.Kỳ Bá mỉm cười:- Đồng chí chính ủy tiểu đội 1 báo cáo tươm tất lắm. Tôi, thay mặt Bác, Đảng và Nhà nước, biểu dương tinh thần của đồng chí. Thắc mắc mà đồng chí nêu ra, sao không giải đáp cho nhân dân.Năm Vườn thành khẩn:- Thưa đồng chí, chính tôi cũng cần được giải đáp...- Bài nào?- Thưa, Bàn tay chúng ta.- À, Kồng sô môn, Von ga, Đông...- Đúng.- Giải đáp Kông sô môn là Thanh niên đoàn Kông sô môn bên Liên xô. Von ga, Đông là tên hai dòng sông bên Liên xô.- Rõ.- Còn thắc mắc gì không?- Còn.- Nói đi!- Thiếu niên thắc mắc: Trung hoa, Trung quốc giống Tầu phù hết. Ngày xưa, ta chửi Tầu, sao ngày nay ta hoan hô Tầu, noi gương Tầu?- Ngày xưa, Tầu Tưởng Giới Thạch đại phản động; ngày nay, Trung quốc vĩ đại Mao Trạch Đông, người cách mạng, bạn thân của chúng ta.- Rõ.- Thắc mắc gì nữa không?- Hết.Kỳ Bá ra lệnh:- Chúng ta hát bài ca Đảng lấy khí thế để bế mạc buổi báo cáo. Nào, Đảng lao động Việt Nam, một, hai, ba...Đảng lao động Việt Nam

Đảng của chúng ta

Vì giai cấp cần lao

Đứng lên giải phóng nước nhà

Đảng chúng ta là mặt trời

Hồ Chí Minh là mặt trời

Vạch lối cho muôn lớp người vùng lên

Đảng lao động Việt Nam

Đảng là cứu tinh...Bài ca Đảng lao động chấm dứt. Kỳ Bá hỏi:- Các đồng chí nắm vững tình hình tân binh chưa?- Nắm vững rồi.- Tiểu đội 1?- 19 người.- Tiểu đội 2?- 27 người.- Tiểu đội 3?- 20 người.Kỳ Bá nói lời cuối cùng:- Đêm mai, các đồng chí chuyển quân tới miễu Vang làng Từơng An. Tôi sẽ đến cùng trung đội trưởng, trung đội phó và các cấp chỉ huy tiểu đội. Giải tán.88Đêm ngày rằm, trăng sáng tỏ. Trời không mưa. Hơi lành lạnh. Sương sớm đã làm ướt lá cành. Tự nhiên, Khoa muốn rủ Đường đi chơi đêm nay. Chơi hết cả đêm cũng được. Khoa nhớ người bạn gái dễ thương. Nó đã dắt tay Liên, bước sóng đôi lên miễu Vang vào những đêm trăng sao đầy bầu trời. Nhìn xuống mặt nước hồ Mơ, trăng sao có vẻ gần gũi. Khoa nhớ nhiều lần Liên đã kể chuyện Hà Nội cho nó nghe, khi hai đứa ngồi trên cầu Chờ, trong quán Nghỉ hay bên hồ Mơ. Liên hay nói với Khoa về hồ Hoàn Kiếm thần thoại, với những con rùa to tướng, về hồ Tây lịch sử mênh mông. Khoa thú nhất Hà Nội ba mươi sáu phố phường, với năm cửa Ô thu hút. Anh Vũ của Khoa cũng đã ở Hà Nội. Ở không lâu nên hãy còn mù tịt những lúc sảng khoái bốc lên chín tầng mây. Liên bắt Khoa kể chuyện Thái Bình. Ôi, Thái Bình có gì, ngoài cây cầu Bo ôm đầy kỷ niệm. Thái Bình chỉ khác các thành phố, các tỉnh lỵ miền Bắc nhờ hai hàng hồi trồng dọc bên đường, dọc theo phố chính nằm ngay trên quốc lộ số 10. Cây hồi lạ lắm. Nó thấp nhỏ như dân thị xã. Trái to bằng nửa trái soan. Mùa xuân, hồi trổ hoa, những cụm hoa trắng mùi thơm hăng hắc. Mùa hạ phong nhụy và kết trái. Trái hồi không ăn được, chẳng dùng làm gì. Mùa thu hồi chín, rụng xuống hè phố ngập đầy, vô tích sự. Mà dân thị xã lại thích cái mùi thơm hăng hắc của nó. Không bao giờ có hàng cây hồi nữa, hồi tiêu thổ kháng chiến, người ta đã chặt phá hàng hồi. Thái Bình cũng là thị xã nhà cửa bị đập tan nát, không nhường cho giặc Pháp. Với Khoa, có lẽ Thái Bình đẹp nhất, vì đội bóng tròn của anh Vũ, anh Côn, anh Luyến, anh Vọng...Nhất định rủ thằng Đường lên miễu Vang chơi, Khoa nghĩ thế. Và cơm chiều vừa xong, trăng vừa mọc, Khoa đã sang nhà Đường kéo nó đi.- Từ hôm con Liên về Hà Nội, mày đã thề không lên miễu Vang nữa cơ mà?- Chạy giặc, tao vẫn lên miễu Vang thì sao?- Chạy giặc khác với đi chơi. Tao đoán...- Đoán gì?- Mày nhớ con Liên!- Ừ, tao nhớ con Liên.- Không có con Liên mày mới rủ tao.- Mày đâu biết kể chuyện Hà Nội mà rủ mày!- Con Liên nói chuyện Hà nội ở miễu Vang à?- Ừ.- Ở hồ Mơ à?- Ừ.- Ở quan Nghỉ à?- Ừ.- Ở bến Đợi à?- Không, tao chưa dẫn nó ra bến Đợi. Sao mày biết rõ thế?- Tao nói bừa, chẳng ngờ lại đúng.Con đường mà hai đứa đang đi, hai bên là ruộng xanh mầu lúa sắp vào mẩy. Vắng vẻ. Hai đứa phải chạy một quãng mới tới miễu Vang. Sao lạnh lùng thế, miễu Vang! Những đêm rằm, năm năm về trước, đông người đến cầu phụng, lễ bái, xin xâm chặt cả miễu. Nay giặc giã hoành hành, người ta lười biếng đi lễ. Miễu Vang nhỏ thôi, nó xây dựng trên nghìn mẫu đất rộng thênh thang và cây cối um tùm, nên cái vẻ thiêng liêng của nó không ai dám chối bỏ. Ông từ và gia đình trụ trì cái miễu này. Bây giờ, tuy ông từ vẫn còn ngụ tại miễu, song đèn nhang không có, tối om. Khoa và Đường thấy rờn rợn. Hai đứa chẳng dám vào miễu Vang.- Này Đường, mình xuống hồ Mơ thôi.- Sợ cái gì?- Tao sợ rắn rết trong bụi cây ra vồ chúng mình.- Mày cứ nói sợ ma đi!- Sợ ma mà dám hát ở bãi tha ma?- Ma tha ma không đáng sợ bằng ma miễu Vang.- Tao sợ sự hoang vắng.- Thế tao mới nghe lọt lỗ tai.- Mình nhặt ít ngói vỡ.- Ừa.Hai đứa đang đứng sát bên hồ Mơ. Nơi đây ngập ánh trăng sao. Cảnh tượng đượm mùi thơ mộng, khác hẳn sự rét mướt luồn qua lá cây ở miễu Vang làm người ta run sợ. Khoa muốn múc một ít ánh trăng đem lên chơi. Trăng sao in mặt nước hồ Mơ, lãng mạn không cùng. Khoa ném viên ngói vỡ giữa hồ. Nước khua động. Trăng lung linh. Giá lúc này có con Liên, Khoa dám nhảy xuống hồ vớt trăng sao tặng con bé.- Khoa ơi!- Gì?- Tao cho mày mấy miếng trăng sao nhảy nhót trên mặt hồ, nhá!- Mày đừng nói phét.- Tao nói thật đấy.- Thật sao?- Mày vất một viên gạch vỡ xuống hồ, chỉ chừng ngụm nước xôn xao. Tao ném một viên, cả dòng nước cựa mình.Đường ném thia lia. Viên ngói nhảy dài trên mặt hồ, cứ mỗi bước nhảy của ngói là ánh trăng rướn mình, tung lên thật dài. Khoa phục Đường quá. Nó mà biết ném thia lia trước đây, đã biểu diễn cho con Liên mê tít thò lò.- Đường ơi!- Cái gì?- Dạy tao ném thia lia đi.- Ừa.Hai đứa nhặt cả đống ngói vụn, và say sưa ném thia lia, quên hết mọi chuyện. Bất ngờ, tiếng hát của đoàn người vang lên ở miễu Vang.Qua miền Tây Bắc

ta hát mừng hò reo

Suối sâu

đèo cao

Bao khó khăn vượt qua

Bộ đội ta

Vâng mệnh Cha già

Về đây giải phóng quê nhà

Chiến thắng

miền Tây Bắc

Liên hoan

một đêm vui

Dưới ách loài giặc tàn ác

Quân với dân một lòng

Không phân biệt xuôi ngược

Cùng đồng tâm tiêu hết quân thù- Ai hát đấy, Đường?- Bộ đội tò te!- Sao lại tò te?- Bộ đội mới tuyển ấy mà. Bộ đội mới... mới mà lỵ!- Sao lại mới mới?- Mày... lạc hậu rồi.- Ừ, tao lạc hậu rồi!- Mày có biết tại sao mày lạc hậu không?- Không.- Từ hồi Pháp nó về làng ta, hết chạy giặc, mày lại nằm nhà, chả hiểu tình hình nó là củ cải gì cả. Khác với tao, tao bò khắp chỗ lê la, nên tao tiến bộ cao. Đấy, bộ đội mới về làng, đuổi bộ đội cũ lạc hậu đi, mày cũng không biết.- Ừ, tao tiến bộ thấp!- Bộ đội mới mới là bộ đội mới vào... bộ đội, thay thế bộ đội cũ, chết hết rồi. Bộ đội mới tuyển mộ bộ đội mới mới trong giai cấp nông dân. Anh họ tao mới vào bộ đội mới mới. Chắc bộ đội mới mới đang tập bò, tập đi, tập bắn bằng súng gỗ! Mót khai mót. Mốt hai mốt... Không thèm ném thia lia nữa, đi lên xem bộ đội mới mới hát lấy khí thế... mót khoai.Hai đứa lại lên miễu Vang, đứng xa, nhòm toán người đang ngồi bệt trên đất. Chỗ này không có cây nên ánh sáng trăng chiếu rõ mồn một. Pháp ở đồn Ô Mễ ít hành quân ban đêm. Tường An đã vào tề và cách Ô Mễ hơn năm cây số, hát to thả cửa, Pháp đâu nghe được mà sợ. Pháp hay bắn loạn cả lên khi đi càn quét. Chúng nó chẳng chịu bí mật hốt nguyên ổ Việt Minh về. Nếu Pháp có hành quân làng Tường An, tới đầu làng Thọ Bi, đã tắc bọp, tắc bọp, bộ đội mới và tân binh đã chạy trốn mất đằng nào. Chính ủy đã nghiên cứu chán chê mới cho bộ đội tò te tập bắn súng giả ở miễu Vang.- Các đồng chí hát bài nữa lấy khí thế, chờ đồng chí chính ủy trung đội tới.Khoa vỗ vai Đường:- Đêm nay tao gặp chính ủy Kỳ Bá rồi.Đường gật đầu:- Chắc phải gặp.Bộ đội tân binh đã cất giọng ca.... Nhớ một chiều

giặc lên Tây Bắc

Nó bòn từng giành khoai bơ thóc

Nó bắt vợ

chặt chân con

Anh căm hờn bền gan du kích

Dao anh

sạch lời thề

Bom anh

hẹn ngày về

Đèo Cao Pha một đêm bừng đuốc

cùng anh giải phóng

cùng chém đầu Tây

Thắng giặc rồi

mài thêm dao quắm

Nó còn về đây nghe súng

Tiếng Nghĩa Lộ

mồ chôn Tây

Chôn luôn hồn giặc mơ xứ Thái...- Bao giờ chính ủy Kỳ Bá mới tới?- Tao không biết.- Mày có tin Kỳ Bá tới không?- Tao tin. Chỉ sợ chính ủy Kỳ Bá thay đổi đột xuất!- Là cái gì?- Muốn hết lạc hậu, bất thình lình mày phải nói là đột xuất.- Kỳ Bá thay đồi đột xuất cái gì?- Ấy, chính ủy đến kia kìa...Khoa nhìn theo tay Đường chỉ. Chính ủy Kỳ Bá đến thật. Ký Bá mặc quần áo nâu, đầu đội mũ ny lông bọc kín, không rõ mầu đen hay tím, chân đi giép Bình-Trị-Thiên. Trên vai, Kỳ Bá đeo chiếc xặc cột. Rõ là chính ủy. Bộ đội mới mới đứng hết cả lên. Kỳ Bá đã xuất hiện trước mắt mọi người. Trung đội phó trung đội 23 hô dõng dạc:- Nghiêm!Chỉnh đốn hàng ngũ xong, trung đội phó quay người về phía Kỳ Bá:- Báo cáo đồng chí chính ủy trung đội, tân binh gồm 66 người, có mặt đủ. Chờ lệnh chính ủy.Chính ủy Kỳ Bá buông gọn hai tiếng:- Được rồi.Trung đội phó:- Rõ.Ký Bá ban huấn lệnh:- Các đồng chí thân thương,Nhờ ơn Bác, Đảng và Nhà nước, tôi mới có dịp gặp gỡ các đồng chí. Các đồng chí gia nhập bộ đội trong hoàn cảnh hôm nay, phải đấu tranh với cá nhân thật gay go để phục vụ giai cấp công nông và tổ quốc kính mến...Khoa không nghe Kỳ Bá nói. Nó mở căng mắt nhìn Kỳ Bá. Ánh trăng soi mỗi lúc một rõ. Nó vừa nghi ngờ một điều gì. Kéo áo Đường, Khoa hỏi:- Trong huyện Vũ Tiên có mấy làng Tường An hở, mày?Đường ngạc nhiên:- Mày hỏi, bố tao cũng không trả lời được.Khoa nóng ruột:- Trong huyện Vũ Tiên có mấy làng Tường An?Đường đành chiều bạn:- Theo ý tao, có một Tường An thôi.- Trong tỉnh có mấy làng Tường An?- Một.- Trong huyện Vũ Tiên có mấy làng Kỳ Bá?- Một. Mà sao tên làng Kỳ Bá lại trùng với chính ủy Kỳ Bá?Khoa im lặng. Chính ủy đã đi sang đoạn:-... Các đồng chí phải ý thức rằng, kẻ thù chính của giai cấp công nhân, giai cấp nông dân là bọn địa chủ gian ác...Khoa thì thầm:- Đúng anh ấy rồi. Mình khó quên mặt anh ấy, dù đã năm năm. Làng Kỳ Bá sát thị xã Thái Bình, cống Kỳ Bá mình đã tới bơi lội. Kỳ Bá, kỷ niệm êm đềm của anh Vũ, anh Côn, anh Luyến... Anh ấy chết rồi, mà chết đói tháng ba năm Ất Dậu. Sao anh ấy còn sống?Khoa vẫn không rời mắt nhìn Kỳ Bá. Nó chỉ nhìn Kỳ Bá. Hình như Kỳ Bá thôi miên Khoa. Tiếng vỗ tay đáp lễ Kỳ Bá. Khoa không thèm biết.- Này Đường, anh Kỳ Bá có về một mình không?- Đến một mình thì về một mình- Lát nữa anh về, mình theo anh ấy.- Làm cái gì?Khoa không trả lời. Bộ đội tân binh lại hát một bài lấy khí thế trước khi bế mạc.Ánh bình minh trong sáng

Bừng bao tia nắng

Cha về đất nước tươi vui

Dắt đàn con yêu dấu

Vùng lên tranh đấu

Bóng Cha trùm lớp dân nghèo...Chính ủy trung đội chúc mọi người ở lại học tập tốt và huấn luyện tốt và lãnh đạo tốt. Rồi chính ủy về Tường An. Khoa và Đường theo sau thật xa. Kỳ Bá đi nhanh lắm. Khoa và Đường phải chạy chầm chậm. Đền gần quán Nghỉ, tại đầu làng, Khoa mới thu hết can đảm gọi thật lớn:- Anh Vọng, anh Vọng...Kỳ Bá dừng bước, ngoái cổ lại.- Anh Vọng cống Kỳ Bá ơi!Chờ Khoa và Đường đến, Kỳ Bá hỏi:- Em nào biết tên anh đấy?Khoa sướng quá run lên:- Em... Khoa đây... Em anh Vũ đây... Anh a văng xăng Hội Kỳ Bá đá bóng tuyệt cú mèo...Kỳ Bá nắm tay Khoa:- Anh nhớ rồi. Em lớn quá, anh nhận không ra kịp. Em là con ông Hùng, em anh Vũ. Em ở đâu?Khoa đáp hổn hển:- Ồ Tường An, làng này.Kỳ Bá cười, rất tươi:- Trời ơi, anh không hề biết.Kỳ Bá hất đầu:- Em này là ai hở, Khoa?Khoa nói:- Bạn em, Đường.Kỳ Bá nói:- Này nhé, bây giờ khuya rồi và lạnh quá. Rất tiếc không được nói chuyện với Khoa lâu. Anh hẹn hai em chiều mai, ở nhà cô Thi. Biết nhà cô Thi không?Đường nhanh nhẩu:- Em biết. Vào nhà chị Thi phải leo qua cầu khỉ bắc qua con ngòi.Kỳ Bá tủm tỉm:- Đúng rồi. Chiều mai, anh đợi hai em. Chia tay nhé!Kỳ Bá rảo bước. Khoa mừng như cờ mở hội, trông theo. Đến khi Ký Bá khuất sau bụi tre, Khoa mới kéo Đường trở về. Vừa đi, nó vừa tưởng tượng những cú ngả bàn đèn của thằng Vọng...