Phần II : Trong vòng kiềm tỏa
9. Ngựa hoang bị xiềng

Trong buổi tối Hoài đến thăm Sơ Huyền tại nhà nghỉ của cô, Sơ Huyền rủ Hoài cùng đi chơi với cô trong thời gian cô ở đây. Đoàn tham quan du lịch của cô tuy có chương trình chung nhưng không có gì ràng buộc và chủ yếu đi thăm các thắng cảnh. Thời gian đoàn ở đây chỉ có bốn ngày, Sơ Huyền định chỉ đi với đoàn một, hai buổi cho phải phép và thuận tiện khi đi mấy nơi xa, còn lại cô sẽ đi riêng với Hoài.
Hai mươi năm rồi hai người mới gặp lại nhau, biết bao điều để nói, nhất là khi cả hai người đều xác nhận họ không hề mất nhau, dù xa cách và cả nhưng khi lãng quên. Tuy nhiên thái độ của Hoài làm cô hơi ngạc nhiên, thất vọng và giận dồi. Hoài viện cớ đang bận nhiều việc quan trọng, dự mấy cuộc họp cần thiết do tỉnh ủy triệu tập nên không thể đi với cô được, nhất là còn phải đi gặp một số anh em nòng cốt trao đổi để chuẩn bị cho cuộc đối thoại chung quanh tạp chí La Ban số ra mắt. Hoài chỉ hẹn gặp cô tối cuối cùng trước khi cô rời thành phố này. Điều này hoàn toàn trái với bản tính say mê cuồng nhiệt của anh ngày nào. Sơ Huyền tự hỏi phải chăng thời gian và cuộc sống đã làm anh thay đổi, khác với điều anh nói lúc mới gặp lại cô.
Sơ Huyền không biết rằng Hoài đã bối rối và khó xử như thế nào trong mấy ngày này. Công việc cũng cần thiết đấy, dĩ nhiên anh không thể tung hê tất cả như ngày xưa để đắm mình vào nỗi đam mê nhưng anh cũng có thể thu xếp để đi với cô vài buổi. Đó là điều hợp lè, hợp tình và cũng là nỗi khao khát của chính anh, cũng như Sơ Huyền, sau hai mươi năm gặp lại người tình xưa. Điều anh bối rối là chính trong thời gian này, Vy, vợ anh, vừa đánh điện báo tin sẽ lên ở hẳn với anh như đã hứa trong lần trước cô đến thăm và hai người đã đồng ý lại về với nhau.
Hoài phải đi sắm sửa một số đồ đạc cho cuộc sống chung vì lâu nay anh sống độc thân nên phòng ở rất đơn giản. Đã khá lâu anh sống một mình, mọi thứ đều ít ỏi, tạm bợ, và lần này chuẩn bị cho cuộc sống chung anh lại thấy rung động như ngày nào. Vy xiết bao xúc cảm khi đến bến xe đã thấy Hoài đứng đón và về nhà thấy căn phòng khác hẳn hôm cô đến thăm anh lần trước. Vy góp ý sắp xếp lại đồ đạc trong phòng. Đây cũng là những giờ hạnh phúc của cuộc sống chung. Ngày trước thỉnh thoảng Vy hoặc Hoài chợt này ra ý kiến nên xếp đặt lại căn nhà theo một kiểu nào đó thuận lợi hoặc đẹp mắt hơn. Thế là hai người bàn bạc rôm rả rồi hì hục khuân dọn, vừa ngắm nghía bình phẩm. Những căn nhà Hoài và Vy đã ở đều nhỏ và nghèo nàn nhưng luôn luôn gọn gàng và mới mẻ. Đầu giường nên quay về phía cửa sổ hay quay về phía tường, bàn viết đặt ở đâu, bóng đèn, lọ hoa nằm ở vị trí nào...
Những điều vặt vãnh đó lại thể hiện tâm trạng và suy nghĩ của họ trong từng giai đoạn. Vy có óc thẩm mỹ và thường có lý hơn Hoài trong việc sắp xếp. Đôi lúc hai người tranh cãi nhưng cuối cùng, Hoài phải nhận ý kiến của Vy đúng hơn mình, anh đành chịu thua một cách vui vẻ hoặc có khi với một chút tự ái. Ôi, thật trẻ con mà cùng thật hạnh phúc những giờ như thế trong cuộc sống chung nghèo nàn về vật chất.
Tâm trạng Hoài vô cùng xao động trước buổi tối hẹn gặp để chia tay Sơ Huyền. Anh đành phải nói dối Vy đi họp để đến với Sơ Huyền. Có thể nào không cần đến dối trá trong trường hợp này? Hoài không sao biện minh hay tha thứ được cho mình và anh đi trong tâm trạng rối bời.
Sơ Huyền đón anh ở cổng nhà nghĩ và rủ anh đi dạo vì trong nhà nghỉ đang có nhiều người. Hai người đi lang thang trên những con đường đầm trong và sương mờ, lại nhắc đến những kỷ niệm ngày xưa bao năm qua vẫn còn sống mãi trong tâm tưởng mỗi người mà cuộc đời đầy sóng gió và lòng liếc nuối không nguôi đối với quá khứ đã làm cho chúng thêm bao màu sắc và ý nghĩa mới mẻ mỏi khi hồi tưởng.
Đi mỏi chân, hai người ngồi lại trên bài cỏ dưới một gốc thông ven hồ. Nhìn mặt nước yên tĩnh lấp lánh ánh sao đêm, Sơ Huyền chợt nói, giọng buồn buồn:
- Em có cảm tưởng anh không vui lắm khi gặp lại em, có phải vậy không?
- Sao em lại nói thế?
Đáng lý tối nay em không gặp anh đâu dù đã hẹn anh vì em rất giận anh. Hình như anh cố ý tránh em thì phải. Em tự ái vô cùng nhưng lẽ nào bao nhiêu năm mới gặp lại mà khi xa nhau không có buổi chia tay. Anh biết không, chỉ nghĩ đến điều ngày mai em đi mà không gặp anh và sau đó không bao giờ gặp lại anh nữa, lòng em lại quặn thắt và đau đớn khôn cùng. Mấy hôm nay đi chơi với các bạn mà như người mất hồn. Ai cùng bảo chắc em thất tình. Có mấy người theo tán tỉnh, săn đón em nhưng em nào có thiết gì và em cũng không hiểu họ nói những gì. Tâm trí em hoàn toàn bị anh choán ngợp. Thế mà anh lại tìm cách tránh gặp em. Hay anh có điều gì khó xử?
Hoài lặng thinh không trả lời. Làm sao anh có thể giải thích cho Sơ Huyền hoàn cảnh của mình? Ngày xưa anh luôn luôn khẳng định với Sơ Huyền trong tình yêu không bao giờ có người thứ ba. Người thứ ba bao giờ cùng lố bịch và hoàn toàn vô nghĩa. Đó là tình yêu thuở hai mươi. Ngọn lửa tự bùng cháy và soi bóng chính mình không cần đến ngoại cảnh. Nhtng cho đến bây giờ, cuộc sống đã đem đến cho Hoài biết bao ràng buộc, tự nguyện và không tự nguyện. Tự do hay là chết. Chao ôi, đó chỉ là khát vọng ngông cuồng của thời trẻ tuổi. Không làm gì có tự do tuyệt đối trên dời này nếu còn có liên hệ với người khác. Có người khác là mất tự do, nhưng tìm về người khác lại là bản năng và cũng là khát vọng vĩnh cửu của con người. Đôi lúc đi giữa một thành phố lạ, Hoài chợt run người, lạnh buốt xương da khi nghĩ rằng trong thành phố này mình không hề có một người thân thiết và hoàn toàn xa lạ giữa muôn vàn người. Ngược lại, dù không gặp hay chưa gặp, anh cùng thấy ấm lòng khi biết rằng giữa trùng trùng người xa lạ kia, có một người, chỉ cần một người, đối với mình đã từng chia xẻ, gần gũi, và gặp gỡ nhau sẽ trở thành một hạnh phúc không gì sánh được.
Hoài chợt hỏi, như tỉnh ra khỏi một cơn mê:
- Mai em đi rồi à?
Sơ Huyền chăm chú nhìn Hoài trong bóng đêm, giọng cô thảng thốt:
- Anh mong cho em đi hay muốn em ở lại? Em sẵn sàng ở lại thêm, không cùng đi với đoàn mà sẽ đi sau một mình. Sao, anh muốn không? Mình đã gần nhau được mấy đâu?
Hoài thấy tim mình nhói buốt. Chao ôi, tội nghiệp cho Sơ Huyền và tội nghiệp cả cho mình. Những người tình xưa gặp lại: Đốm lửa không bao giờ lụi tàn trong tâm hồn lại bùng cháy. Phải đâu là tội lỗi? Đó là một trong những điều quý giá và cao cả nhất, hay chính là sự mầu nhiệm của cuộc sống tràn thế? Nhưng ở đây có cái gì nghẹn ngào, u uẩn. Và ngọn lửa tình yêu không chỉ tự soi sáng mình mà còn soi sáng cả chung quanh. Em biết không, ngay bây giờ đây, tôi muốn ôm siết em vào lòng, cùng em nằm dài trên thảm cỏ ướt sương đêm. Mặc cho trời lạnh giá, mặc cho đêm khuya khoắt, tôi sẽ hôn em cho đến ngất ngư mệt lử. Đôi môi em ướt át mà nòng nàn, đầu lưỡi em ngọt ngào mê mải, hơi thở em cuống quít giục già... Và thân thể em, miền si mê đã bao lần tôi đắm đuối. Ngay bây giờ, trên bài cỏ, bên bờ hồ, dưới trăng khuya này và ngày mai, ngày kia, những ngày kế tiếp nữa, tôi khao khát em biết chừng nào. Hai mươi năm thời gian chính là chất men kỳ diệu đã biến thứ rượu chôn cất âm thầm trở nên nồng đượm có thể làm say điên đảo cả đất trời, là những đám mây đen vàn vù tích tụ cho một cơn bão tố kinh hoàng. Lẽ nào tôi không thể say, không bùng nổ thành cơn tàn phá? Lẽ nào tôi muốn em ra đi, niềm hạnh phúc tôi đã đuổi bắt chơi vơi trong suốt hai mươi năm dài? Thế nhưng khi em hỏi, tôi không sao mở miệng thốt ra được một lời. Và tôi đã ngồi bên em như một kẻ vô tình. Tôi khốn kiếp và tôi cùng tội nghiệp biết chừng nào. Tôi không thể cầu cứu ai được nữa.
Trong nỗi im lặng thăm thẳm của Hoài, Sơ Huyền chợt hiểu ra điều gì. Cô cay đắng nói:
- Thôi anh khỏi trả lời, em biết rồi. Anh là con ngựa hoang đã bị xiềng. Có thể xiềng vàng xiềng bạc chi đó nên hết phương lung bờm lộng gió. Cùng đành thôi. Anh đâu còn là anh ngày xưa nữa. Và có lẽ cả em cũng thế.
Mặt hồ về khuya như một tấm gương đen thăm thẩm. Những đợt sóng lăn tăn âm thầm dưới lớp khói sương. Những ánh sao đêm nhấp nháy lạnh lẽo và xa vời như những lời mời gọi Huyền bí và đầy trắc ẩn. Hai người không nói chuyện nữa. Im lặng đã ngự trị cả nội tâm và đất trời như một bầu khí ngột ngạt khó thở. Cuối cùng, không chịu đựng nổi, Sơ Huyền đứng lên bảo:
- Thôi, mình về đi. Ngồi đây thêm nữa chắc em sẽ nhảy xuống hồ mất.
Hai người bước ra đường. Những ngọn đèn hiếm hoi cùng ướt át và lạnh lẽo trong sương khuya. Họ đi bên nhau, hờ hừng như những người bạn bình thường mà lòng xốn xang nhói buốt. Chợt có tiếng xe gắn máy rú mạnh phía sau. Hai người quay lại thấy một chiếc Honda đèn sắng quốc, đang loạng choạng lao như điên về phía họ. Hoài vội kéo Sơ Huyền đứng nép vào bên đường.
Chiếc xe lao qua khỏi hai người một chút bỗng thắng kít lại. Gã lái xe, một chàng thanh niên mặc blouson da đen say khướt, quay lại lẽ nhè:
- Về đâu đây hai bạn? Lên xe tôi chở về cho. Khuya quá rồi mà.
Anh ta loay hoay xuống xe và cố giữ cho xe khỏi đổ trong tiếng máy vẫn rú như điên. Hoài vội nói lớn:
- Cám ơn. Tụi này về gần đây thôi. Ông bạn đi bước đi.
- Vậy hả? Nhưng say quá rồi không biết đi được không. Tưởng cùng đi thì chạy xe giùm.
Gã lại loạng choạng nhảy lên xe. Chiếc xe lảo đảo phóng đi nhưng gã vẫn còn cố quay lại giơ tay:
- Bye bye! Chúc hạnh phúc nghe.
Tiếng máy xa dần và đã mất hút cuối đường khuya. Sơ Huyền nói:
- Em cầu cho gã không té và lái xe về được đến nhà. Một gã say vẩn còn ý thức và đầy thiện chí. Nhưng lời chúc của gã mới cay đắng làm sao.
Sự xuất hiện của gã say làm không khí xáo động lên một lúc nhưng khi gã đi rồi, nỗi âm thầm vẫn vây phủ và câu nói của Sơ Huyền càng làm cho hai người thấm thía nổi đau đang quặn thắt. Đưa Sơ Huyền về đến nhà nghỉ, lần đầu tiên Hoài đã không hôn từ biệt mặc dù anh khao khát vô cùng được ôm hôn để sưởi ấm cô giữa trời khuya lạnh giá.
Hoài đi về nhà mình như trong cơn mộng du. Đến cổng, anh sửng sốt thấy Vy đang đứng đợi anh. Vy chạy bổ đến ôm choàng lấy anh và bật khóc nức nở. Trong quá khứ đã bao lần Vy đứng đợi anh như thế này những đêm khuya khoắt. Hoài ép đầu cô vào ngực mình, lắng nghe cô thổn thức và tự nhủ thầm miên man.
Mình đã dối trá với Vy, với Sơ Huyền và với cả chính mình. Phải chăng xét cho cùng tôi cũng chỉ là một loại phản bội, điều tôi gớm ghét nhưng không thoát ra được?

Truyện Nửa đời nhìn lại Tựa của Đặng Tiến Đoạn mở đầu 1. Dấu hỏi đầu tiên 2. Một nét ưu tư 3. Nguồn gốc bi kịch 4. Chính trị và tình cảm 5. Xung đột 6. Chính trị và tình cảm 7. Chủ nghĩa xã hội 8. Tôn giáo 9. ích kỷ 10. ý đồ 11. Mây Đầu Non 12. Nỗi đau 13. Thực chất một chi bộ 14. Bài giảng trong nhà thờ 15. Giữa hai sức ép 16. Linh mục và tôn giáo 17. Thương cảm 18. Kiểm điểm 19. Né tránh trách nhiệm 20. Vĩnh biệt 21. Giọt nước làm tràn ly 22. Mây Đầu Non 23. Nhức nhối 24. Căm giận 25. Bất lực 26. Giã biệt. Những dấu hỏi Phần II : Trong vòng kiềm tỏa 2. Lại về với nhau 3. Đối thoại với tỉnh ủy 4. Tạp chí La Ban 5. Bên bờ vực hư vô 6. Cú đấm trong bóng tối 7. Sơ Huyền ngày gặp lại 8. Âm mưu và đố kỵ 9. Ngựa hoang bị xiềng 10. Thủ đoạn 11. Bi kịch 12. Mây Đầu Non 3 13. Điều kiện 14. Đuổi bắt đến hư vô 15. Nhà văn và quyền lực chính trị 16. Tự do và ràng buộc 17. Sự thật ơi 18. Xót xa êm dịu 19. Câu chuyện một học giả 20. Đổi mới? Mây Đầu Non 21. Thêm một lần giã biệt Đoạn trung chuyển Phần III Cuộc đấu không cân sức 2. Đảng 3. Dưới mưa đêm 4. Tranh thủ hay đấu tranh 5. Bước đầu sôi động 6. Cơn lốc xoáy vào trong 7. Sức mạnh từ chân lý 8. Trước khi quá muộn 9. Chuyên chính vô sản 10 Phản trắc 11 Bút ký của người bị khai trừ đảng 12. Thung lũng mai anh đào 13. Ai đáng bị cách chức 14. Nguồn gốc của tai họa 15. Gốc thông trăm năm 16. Dân chủ và quyền lực 17. Con đường của quyền lực 18. Ân tình và khổ lụy 19. Sương mù 20. Mê đồ trận cuối cùng 21. Tiếng ngân dài trong hư không Đoạn kết Bạt ( của Hà Sĩ Phu) Phụ Lục 1 Phụ Lục 2