Trong trí nhớ của Joóc-Gà, không gì gây nhộn nhạo trong giới chọi gà miền Bắc Carôlina bằng cái tin lan truyền nhanh chóng hồi cuối tháng 11 năm 1855 rằng mexừ Juét giầu bự đang đón tiếp thượng khách là một tay chơi gà chọi có chức tước, cũng giầu như ông ta, từ nước Anh sang, mang theo qua đại dương ba mươi con trong số gà “Nòi Anh Cát Lợi cổ” thuần chủng, nghe nói là giống gà chọi hay nhất hiện có. Theo tin này, vị khách người Anh, Ngài C. Eric Roxel, đã nhận thiếp mời của mexừ Juét mang gà mình đến chọi với một số gà hay nhất ở Mỹ. Vì lẽ, với tư cách là bạn lâu năm, họ không muốn đấu với nhau, nên mỗi ông sẽ đưa ra hai mươi con gà để chọi với bất kỳ bốn mươi con nào được chọn ra thách đấu, với điều kiện là tập thể các chủ gà này sẽ đặt trước nửa số 30.000 đôla là tiền cá chính thức, ngoài ra, những món cá phụ tối thiểu được phép trên mỗi con là 250 đôla. Một tay chơi chọi gà đại phú khác ở địa phương tình nguyện đứng ra tổ chức tập hợp bốn mươi gà thi đấu - chỉ nhận của mỗi người năm con, trong số bảy chủ gà khác ngoài bản thân ông ta.Với mexừ Liơ, thực ra ông chẳng cần phải nói với người luyện gà kỳ cựu của mình rằng ông đang nhắm nhe một phần của khoản cá khổng lồ này.“Thế đấy”, ông nói lúc trở về đồn điền sau khi gửi bưu điện tấm phiếu 1.875 đôla của mình, “chúng ta có sáu tuần để luyện năm con gà”.“Vâng thưa ông, cháu nghĩ có thể làm được việc í”, Joóc-Gà trả lời, cố hết sức làm như không bị kích động mà không được. Ngoài nỗi hồi hộp sâu sắc của bản thân - mới nghĩ đến một cuộc thi đấu như vậy, đã thấy rạo rực cả người – Joóc-Gà còn hân hoan nói với cuộc họp mặt gia đình xóm nô rằng ông cảm thấy như chỉ riêng sự phấn khởi đã khiến cho mexừ Liơ trẻ ra đến hai mươi lăm tuổi. “Rành là họ đặt cá cao cho cánh hạ cấp ra rìa hết!” ông kêu lên. “Ông chủ biểu rành đây là khoản tền cá to nhất ông chưa bao giờ thấy ở đâu lên xấp xỉ dư thế - thực ra thì là khoản to thứ nhì ông từng nghe thấy”.“Gớm, còn có cuộc chọi gà nào to hơn thế này nữa!” bác Pompi kêu lên.Joóc-Gà nói: “Ước chừng hai mươi năm trước, cái ông Nicơlơx Arinhtơn giầu nứt đá đổ vách gần Nasvil, bang Tennexi, đem mười một xe tải phủ kín, hăm hai người mấy ba trăm gà, đi cùng khắp không biết bao nhêu bang, qua mặt cả cướp, cả Anhđiêng, đủ mọi thứ, cho đến khi tới Mêhicô. Họ đem chọi với ba trăm con gà khác của tổng thống Mêhicô là một ông tướng Xanta Ana lắm tền đếm không xuể, lại xưng xưng thề rằng mình nuôi được dững con gà chọi hay nhất thế giới. Chà, ông chủ biểu cuộc đấu gà của hai người kéo suốt một tuần liền. Đặt cược to đến nỗi tền bỏ chật một cái tủ đứng! Ông chủ còn biểu cá phụ cũng sạt nghiệp dững tay giàu hạng nhất. Rốt cuộc, cái mexừ Arinhton ở Tennexi í được quãng nửa triệu đôla! Ông ta gọi gà của mình là “Tôni què”, lấy tên của tay nhọ què luyện gà cho ông là Tôni. Còn cái ông tướng Xanta Ana tổng thống Mênicô nọ thì muốn có một con “Tôni què” làm giống, cay cú đến nỗi xin mua nó bằng giá vàng cân!”“Bi giờ tui mới thấy giá mình đi vào nghiệp chọi gà có phải hơn!” bác Pompi nói.Hầu hết sáu tuần sau, họa hoằn lắm mới thấy Joóc-Gà và mexừ Liơ ở đồn điền. “May mà ông chủ cứ ở liền dưới í với gà, vì bà chủ đang cáu dư điên!” bà Malizi nói với mọi người ở xóm nô, vào cuối tuần thứ ba. “Tui nghe thấy bà la ông tru tréo về chuyện rút nhà băng ra ba nghìn đôla. Thấy bà í biểu chỗ nầy gần bằng nửa số hai vợ chồng dành dụm suốt đời, rồi bà í gào thét và làm ỏm tỏi cả lên vì nỗi ông chồng cứ cố đua đòi mấy dững mexừ giàu thật là giàu, nhều tền gấp nghìn lần ông í.” Sau khi quát bà vợ im mồm và hẵng lo lấy công việc thổ tả của chính mình đã, ông chủ hiên ngang bước ra khỏi nhà, bà Malizi kể vậy.Lầm lì nghe, không nói câu gì, là Matilđa và gã Tôm hai mươi hai tuổi; bốn năm trước Tôm đã trở về đồn điền, dựng một cửa hàng thợ rèn đằng sau chuồng ngựa, nơi anh hiện đang làm ăn phát đạt vì lợi ích của mexừ Liơ, khách ra vào tấp nập. Tức sôi sùng sục, Matilđa đã tâm sự với con trai về chuyện Joóc-gà hùng hổ đòi lấy số tiền để dành hai nghìn đôla đã cất giấu, để giao cho ông chủ đặt cá trên đám gà nhà. Matilđa cũng đã tru tréo và khóc lóc, cố gắng một cách tuyệt vọng để phân giải điều hơn lẽ thiệt cho Joóc-Gà, “Cơ mà ông í cư xử cứ dư hóa dại!” bà nói với Tôm. Ông í quát mẹ: “Nầy mụ, ta biết từng con gà nhà nầy từ lúc nó còn trong trứng. Có ba, bốn con không loài có cánh nào đánh  nổi. Ta không thể bỏ qua dịp may nầy để nhân lên đúng gấp đôi dững gì chúng ta đã dành dụm được, thật mau lẹ, một con gà của ta đá chết một con là xong! Chỉ hai phút, đã có thể đỡ mất thêm tám, chín năm bòn từng đồng, dành dụm để chuộc lại tự do!”“Mẹ à, con biết mẹ đã biểu bố là nếu gà mình thua thì lại phải bắt đầu để dành lần nữa!” Tôm đã thốt lên như vậy.“Không phải mẹ chỉ nói mấy ông í có thế! Mẹ đã cố hết sức mình tọng vào đầu ông í rằng ông í không có quyền đánh bạc mới tự do của chúng ta! Cơ mà ông í nổi điên lên thật sự, gầm thét: “Không cách nào bọn ta thua được! Mụ đưa tền của ta cho ta!” và Matilđa đã phải làm theo, bà kể với Tôm thế, mặt đờ đẫn.Ở khu gà chọi, Joóc-Gà và mexừ Liơ đã hoàn thành việc lọc loại từ mười bảy con trong đàn gà ở bãi thả lấy mười con – mười con gà chọi hay tuyệt, chưa từng thấy đối với cả hai. Rồi họ bắt đầu luyện bay cho mười con đó, mỗi ngày tung chúng một cao hơn, cho tới khi, cuối cùng, tám con trong số này bay được độ mười hai thước mới phải đặt chân xuống đất. “Y dư thể chúng ta đang luyện gà tây rừng í”, Joóc-Gà cười khanh khách.“Chúng nó sẽ cần phải là diều hâu để đọ lại với gà của Juét và vị khách người Anh ấy”, ông chủ nói. Khi cuộc đấu lớn chỉ còn cách một tuần nữa, ông chủ cưỡi ngựa đi và cuối ngày hôm sau, ông trở về với sáu đôi cựa thép Thụy Điển vào loại tốt nhất có thể kiếm được dài và sắc như dao cạo, đầu nhọn như mũi kim.Sau lần đánh giá phê phán cuối cùng hai ngày trước trận đấu, cả tám con đều hoàn hảo đến nỗi không thể phân định năm con nào trội nhất. Thành thử ông chủ đành quyết định mang đi cả tám và đến phút chót sẽ chọn trong đám ấy.Ông ta bảo Joóc là sẽ lên đường vào nửa đêm hôm sau để đến nơi đủ sớm cho cả người lẫn gà đều được nghỉ ngơi lại sức sau chặng đường dài, và sảng khoái bước vào trận đấu. Joóc-Gà biết ông chủ cũng ngứa ngáy nôn nóng muốn mau chóng tới đó như mình.Cuộc hành trình dài bằng xe tải trong đêm tối diễn ra bình thường không có sự kiện gì đặc biệt. Trong khi lái xe, mắt uể oải nhìn chiếc đèn treo ngời sáng lắc lư ở đằng mũi xe giữa hai con la, Joóc-Gà ngẫm nghĩ với những cảm giác xáo trộn về cuộc va chạm tình cảm vừa rồi giữa mình với Matilđa xung quanh chuyện tiền nong. Ông bực dọc nghĩ về việc cái món tiền ấy là kết quả bao năm kiên trì dành dụm thì ông còn biết rõ hơn bà chứ lại: nói cho cùng, chẳng phải những thắng lợi liên tiếp của ông  trong các cuộc đấu hạ cấp, hết trận nọ đến trận kia, đã kiếm ra nó hay sao. Hẳn ông không lúc nào cảm thấy Matilđa chưa tròn phận sự làm vợ, nên ông tiếc là mình đã phải thét lác át giọng bà, khiến bà nháo nhác đến thế, như ông chủ cũng buộc phải làm thế trong đại sảnh, nhưng mặt khác, có những khi người chủ gia đình phải dứt khoát hạ những quyết định cứng rắn, quan trọng chứ. Ông lại như nghe thấy tiếng kêu đầy nước mắt của Matilđa: “Joóc, anh không có quyền đánh bạc mới tự do của tất cả chúng ta!” Làm sao mà bà chóng quên đến thế rằng chính ông là người đầu tiên đề ra ý kiến cóp nhặt sao cho đủ để mua lại tự do cho cả nhà! Và sau ngần nấy năm dành dụm chậm rề rề, giờ đây ông chủ tâm sự rằng ông ta cần thêm tiền mặt để cá phụ trong những trận đấu sắp tới, không phải chỉ nhằm phô trương trước các mexừ phú quý, trưởng giả hợm hĩnh kia, mà còn nhằm vơ tiền của họ nữa, thì đó chẳng phải vận trời cho thì còn là gì? Joóc-Gà nhe răng cười một mình, khoái chá nhớ lại vẻ kinh ngạc tột độ của mexừ Liơ khi nghe thấy ông nói: “Cháu có độ hai nghìn đôla tền để dành, ông có thể dùng để cá, ông chủ ạ”. Trấn tĩnh lại sau phút sửng sốt, mexừ Liơ đã thực sự nắm lấy tay người luyện gà của mình lắc đi lắc lại, hứa sẽ cho Joóc-Gà nhận tất cả tiền được giải trong những khoản cá dùng đến tiền của ông, và tuyên bố: “Mày phải nhân gấp đôi số tiền đó, muốn thế nào thì thế!” Ông chủ lưỡng lự một chút rồi hỏi: “Nhỏ này, rồi mày làm gì với bốn nghìn đôla?”Lúc đó, Joóc-Gà đã quyết định đánh một nước  bài thậm chí còn lớn hơn nước trước, bộc lộ lý do tại sao dành dụm lâu thế và ráo riết thế. “Ông chủ ạ, ông đừng có hiểu nhầm gì cháu, cháu dặt chỉ có tình cảm tốt nhất mấy ông mà thôi, ông  chủ ạ. Dưng mà cháu mấy Tilđa mới nói chuyện và thưa ông chủ, chúng cháu đã quyết định thử xem có thể mua lại của ông cả vợ chồng con cái và sống tự do nốt những ngày còn lại hay không!” Thấy mexừ Liơ rõ ràng bị bất ngờ, Joóc-Gà lại nài nỉ: “ Lạy Chúa, xin ông chớ hiểu nhầm chúng cháu, ông chủ”…Nhưng, bấy giờ - và đây là một trong những trải nghiệm nồng ấm nhất trong đời Joóc-Gà – mexừ Liơ bèn nói: “Này nhỏ, ta sẽ  nói cho con biết ta nghĩ gì về cuộc chọi gà chúng ta sắp tham gia. Ta đồ rằng nó là cuộc chọi lớn cuối cùng của ta. Thậm chí ta nghĩ là con không hiểu, ta nay đã bảy mươi tám tuổi rồi. Hơn năm mươi năm, mùa nào ta cũng ngược xuôi lo lắng nào nuôi gà, nào chọi gà. Ta ớn chuyện ấy rồi. Con nghe ta chứ? Ta nói cho con biết, nhỏ ạ! Với phần cược chính và các khoản cá phụ của ta, ta hy vọng được một món đủ để xây cho vợ chồng ta một ngôi nhà nữa – không phải là tòa lâu đài lớn như ta đã từng muốn một thời, mà chỉ năm sáu buồng mới, chúng ta chỉ có thế thôi. Và trước lúc con nêu vấn đề thì ta cũng chưa nghĩ tới, song quả thật đến lúc bấy giờ, cũng chả cần nuôi cả một đống nhọ chúng mày làm gì. Chỉ cần Xerơ và Malizi cũng có thể nấu nướng và chăm nom vườn tược cho tốt để chúng ta sống vào đó và có kha khá tiền ở nhà băng, khỏi phải xin xỏ ai cái gì”…Joóc-Gà gần như nín thở trong khi mexừ Liơ nói tiếp: “Cho nên ta sẽ nói cho con biết thế này, nhỏ ạ! Các con đã hầu hạ ta tốt và chưa hề gây rắc rối thực sự cho ta. Ông con ta sẽ thắng lớn cuộc chọi gà này, ít ra là gấp đôi số tiền của cả hai ta, phải, con chỉ cần đưa ra số tiền con sẽ có, bốn nghìn đôla, thế là giữa chúng ta coi như xong! Và mày cũng biết như ta là đám nhọ nhà mày đáng giá gấp đôi thế! Tình thật, ta chưa nói cho con biết chuyện này bao giờ, có lần cái lão nhà giàu Juét đã xin mua riêng mày với giá bốn nghìn đôla mà ta từ chối phăng, cho lão tưng hửng! Phải, cả bọn mày có thể được tự do nếu đó là điều mày muốn!”Đột nhiên ứa nước mắt, Joóc-Gà  đã nhảy bổ tới định ôm chầm lấy mexừ Liơ, nhưng ông này bối rối né nhanh sang một bên. “Ôi, Lạy Chúa ông chủ, ông có biết ông đang nói gì không? Chúng con muốn được tự do xiết bao!” Giọng mexừ Liơ đáp lại khàn đi một cách kì lạ. “À, ta không biết bọn nhọ chúng bay, khi được tự do, sẽ làm gì nếu không ai để mắt tới bọn bay. Và ta biết bà vợ ta sẽ làm rinh thiên địa về chuyện ta cứ buông tha bọn bay, dù thế nào mặc lòng. Mẹ kiếp, riêng cái thằng Tôm thợ rèn đã đáng đứt hai nghìn rưởi, chưa kể nó còn kiếm tiền tốt cho ta nữa!”Ông chủ dúi mạnh Joóc-Gà một cái. “Cút đi, nhọ, trước khi ta thay đổi ý kiến! Mẹ kiếp! Hẳn là ta điên! Nhưng ta hy vọng vợ mày và mẹ mày cùng cả bọn nhọ nhà mày thấy ra là ta không đến nỗi xấu như ta biết chúng đã thường nghĩ”.“Ồ, không ạ, không ạ, thưa ông chủ, cảm ơn ông, dạ thưa ông chủ! Joóc – Gà luýnh quýnh lui lại trong khi ông chủ vội vã bỏ đi ngược con đường về phía đại sảnh.Hơn lúc nào hết, giờ đây Joóc-Gà những muốn giá cuộc đụng độ gay gắt với Matilđa đừng xảy ra. Giờ đây, ông quyết định tốt nhất là cứ giữ kín điều bí mật đắc ý của mình để cho Matilđa, bà mẹ Kitzi của ông và cả gia đình, khi biết mình được tự do, sẽ hoàn toàn bị bất ngờ một cách tuyệt đối. Tuy nhiên, tâm tư như muốn bung ra với điều bí mật đó, mấy lần ông suýt ngỏ với Tôm, song cứ đến phút cuối cùng, ông lại thôi, vì mặc dầu đã là người lớn hẳn hoi Tôm vẫn gần gũi cả mẹ lẫn bà đến mức có thể kể lại với họ đồng thời  bắt họ thề giữ kín, thế là lộ bét. Lại nữa, làm thế sẽ có thể khuấy động trong bọn họ một vấn đề rất bầy nhầy là, theo lời ông chủ nói, họ sẽ phải bỏ các bà Xerơ, Malizi, và bác Pompi ở lại, mà những con người này có khác nào gia đình thân quyến họ.Cho nên suốt những tuần chờ đợi, Joóc-Gà, tù hãm với điều bí mật của mình, đành dốc hết tâm lực, vùi đầu vào việc rèn giũa đến mức hoàn hảo tuyệt đối tám con gà chọi chung tuyển hiện đang yên ổn trong lồng đằng sau ông và mexừ Liơ, trong cỗ xe thửa đồ sộ đang lăn bánh trên con đường cô quạnh xuyên qua đêm tối. Chốc chốc, Joóc-Gà lại tự hỏi không biết mexừ Liơ trầm lặng một cách khác thường này đang nghĩ gì.Đến rạng sáng, trong ánh ban mai, họ trông thấy một đám người rất đông, sặc sỡ màu sắc; mặc dầu còn sớm thế, đám này chẳng những đã đứng chật kín khu chọi gà, mà còn tràn sang cả một cánh đồng cỏ bên cạnh, tại đó chẳng bao lâu đã ùn ùn những xe tải, xe ngựa, xe la, xe bò cùng với những chú la và ngựa khịt mũi ầm ĩ.“Tôôm Liơ!” Một tốp “cách cơ” nghèo gọi to khi vừa trông thấy ông chủ từ cỗ xe đồ sộ trèo xuống. “Cho họ biết tay, Tôôm!” Trong khi đội lại chiếc mũ quả dưa đen cho chỉnh, Joóc-Gà nhìn thấy ông chủ thân ái gật đầu với họ, song vẫn tiếp tục đi thẳng. Ông biết ông chủ phân vân giữa bối rối và tự hào, trước danh tiếng của mình trong đám “cách cơ”. Thực vậy, sau nửa thế kỷ chơi chọi gà, mexừ Liơ đã thành một huyền thoại ở bất kỳ nơi nào có đấu gà, vì ngay cả ở cái tuổi bảy mươi tám, bản lĩnh điều khiển gà trên bãi chọi của ông dường như vẫn không giảm sút.Joóc-Gà chưa bao giờ nghe thấy một hỗn tấu những tiếng gà chọi quang quác inh ỏi đến như thế, trong khi ông bắt đầu tháo dỡ đồ lề để vào cuộc. Một nô lệ luyện gà, đi qua dừng lại, nói cho ông biết là trong đám đông, có nhiều người đã đi nhiều ngày từ các bang khác tới, thậm chí cả từ Florida. Vừa nói chuyện vừa liếc mắt ngó quanh, Joóc-Gà thấy khu vực mọi khi dành cho người xem đã mở rộng hơn gấp đôi, vậy mà đã chen chúc những người đến xí chỗ. Trong số những người liên tục đi qua chỗ xe đỗ, ông thấy những bộ mặt lạ, cả da trắng lẫn da đen, cũng lắm như những diện mạo quen thuộc  và ông lấy làm hãnh diện khi nhiều người thuộc cả hai chủng loại, khẽ huých đồng bạn và thì thào, hiển nhiên là đã nhận ra ông.Sự náo nức nhộn nhạo của đám đông ngổn ngang ấy càng dâng lên cao hơn nữa khi ba giám khảo đến bãi chọi và bắt đầu đo đạc, đánh dấu những vạch xuất phát. Một tiếng lao xao khác nổi lên khi một con gà chọi của ai đó xông ra và lồng lộn tấn công mọi người trên đường chạy trốn của nó thậm chí làm một con chó kêu oăng oẳng, mãi cho đến lúc nó bị dồn vào một góc và bắt lại. Và cứ mỗi khi thấy và nhận ra bất kỳ ai trong số những tay chơi chọi gà nổi tiếng trong vùng tới - đặc biệt số còn lại trong đám người sẽ đấu với các mexừ đăng cai Juét và Raxel – tiếng ồn ào của đám đông lại tăng rộ lên.“Tôi chưa bao giờ thấy  người  Anh nào cả, còn ông?” Joóc-Gà nghe hóng thấy một người da trắng nghèo hỏi một người khác, tay này đáp là mình cũng vậy: Ông cũng nghe thấy người ta nói chuyện về sự giàu có của vị chức sắc người Anh này, không những ông ta có một điền trang khổng lồ ở nước Anh, mà còn nắm những tài sản phong phú ở những nơi gọi là Xcốtlen, Ailen và Hamaica nữa. Và nghe nói mexừ Juét đã hãnh diện khoe với bạn bè là vị khách của mình sẵn sàng cho gà xuất trận bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu, với bất kỳ đấu thủ nào, nhận bất kỳ khoản cược nào.Joóc-Gà đang băm nhỏ mấy quả táo để cho gà ăn thì đột nhiên tiếng ồn ào của đám đông rộ lên thành một tiếng gào thét – và đứng vội lên trong xe, ông nhận ra chiếc xe ngựa hai chỗ rủ trướng của mexừ Juét đang tiến lại gần, theo tay lái của gã xà-ích da đen mặt lúc nào phớt tỉnh. Đằng  sau là hai mexừ đại phú mỉm cười và vẫy tay với đám đông xô ra bám dày đặc quanh họ đến nỗi đôi tuấn mã tương xứng với cỗ xe sang trọng phải chật vật mới tiến lên được. Và theo sau không xa là sáu chiếc xe tải đầy những chuồng gà cao nghễu nghện, chiếc đầu do  gã da trắng luyện gà cho mexừ Juét lái; ngồi cạnh gã này là một người da trắng gầy gò, mũi nhọn mà Joóc-Gà nghe lỏm thấy một người đứng gần đó bảo rằng vị chức sắc giàu có người Anh dã đưa qua đại dương sang đây chỉ cốt để chăm nom đàn gà của ông.Nhưng bản thân nhà quý phái thấp tè, vóc người chắc nịch, da dẻ đỏ đắn và ăn vận kỳ cục mới là trung tâm chú ý chủ yếu của đám đông xoay quanh nhộn nhịp, trong khi ông ta sóng đôi với mexừ Juét cưỡi xe song mã đi qua, cả hai đều có mẽ của bậc yếu nhân, thậm chí quý tộc nữa, ngoài ra vị khách Hồng mao coi bộ còn tỏ ra tí chút khinh khi và kiêu kỳ đối với đám đông chen vai thích cánh dưới đất. Joóc-Gà đã dự quá nhiều cuộc chọi gà, nên ông quay về với công việc xoa bóp chân, cánh cho lũ gà mình, biết chắc qua kinh nghiệm rằng những âm thanh khác nhau của đám đông sẽ mách bảo ông về mọi thứ xảy ra, không cần phải nhìn. Chẳng mấy chốc, một người  trọng tài hô to để dẹp mọi tiếng hò hét, huýt còi và la ó quấy loạn, chứng tỏ nhiều người trong đám đã nốc tới số những be rượu của mình.Rồi ông nghe thấy thông báo đầu tiên: “Ông Frêđ Ruđôlf ở Uyliêmxtao chọi con gà đỏ của mình với con xám đốm của ngài C.Eric Raxel ở nước Anh“.Rồi: “Lắp cựa!“.Và rồi: “Buông gà!“ và tiếng hò reo của đám đông tiếp theo là một sự im lặng kinh hãi đột ngột, cho ông biết rõ ràng, như thể ông đang theo dõi bằng mắt, rằng con gà của vị khách Hồng mao đã mau chóng thắng cuộc. Trong khi mỗi người trong số tám chủ gà thách đấu lần lượt xuất năm con của mình để chọi xen kẽ với một con hoặc của mexừ Juét hoặc của vị khách người Anh, Joóc-Gà chưa bao giờ nghe thấy rộn tiếng cá phụ om sòm như thế trong đời và các cuộc đấu khẩu giữa đám người xen cùng tiếng  trọng tài hô hào im lặng, lắm lúc cũng sôi nổi không kém những trận đọ sức trong sân chọi. Thỉnh thoảng, tiếng ồn ào của khán giả mách cho ông Joóc-Gà đang bận rộn biết rằng cả hai con gà cùng bị thương tới mức trọng tài phài ngưng trận đấu để các chủ gà chữa chạy cho chúng trước khi tiếp tục đấu. Bằng vào một cách gào rú đặc biệt của đám đông, Joóc có thể nói đúng những lần hiếm hoi gà của một trong hai nhà phú hộ bị thua, và ông bứt rứt tự hỏi chừng bao nữa đến lượt mexừ Liơ. Joóc đoán là các giám khảo định thứ tự các đấu thủ bằng cách bốc thăm những mảnh giấy ghi tên của họ đặt trong một cái mũ.Ông cũng muốn xem đấu cụ thể, ít nhất là một lát, song còn biết bao chuyện gay go! Ông không thể ngắt quãng việc xoa bóp, dù chỉ trong một lúc. Ông thoáng nghĩ đến món tiền kếch xù, trong đó một phần là những năm ăn nhịn để dành của bản thân ông, mà ông chủ chỉ nhăm nhăm chờ cược trên chính những con gà đang được ông nhẹ nhàng lần ngón tay nắn bóp từng bắp thịt. Mặc dù sẽ chỉ có năm con được chọn ra đấu, nhưng không thể đoán được là năm con nào, nên cả tám con đều phải sẵn sàng tột độ và trong điều kiện tối ưu về thể chất. Joóc-Gà không mấy khi cầu nguyện trong đời, nhưng giờ đây ông đang làm điều đó. Ông cố hình dung nét mặt Matilđa sẽ ra sao khi, thoạt tiên, ông trở về và ném vào lòng bà món tiền chí ít cũng đã tăng gấp đôi, rồi sau đó, khi ông đề nghị bà tập hợp cả gia đình lại để báo tin là họ đã được TỰ DO.Rồi ông nghe thấy trọng tài hô: “Năm con gà thách đấu tiếp theo là của ông Tôm Liơ ở quận Caxuel và sẽ do ông điều khiển!“Tim Joóc nhảy thót đến họng! Chụp chiếc mũ quả dưa chặt hơn trên đầu, ông nhảy xuống khỏi xe, biết là ông chủ sắp đến chọn gà, đầu tiên ngay tức khắc.“Tôôôôôôôm Liơ!“. Chùm lên tiếng ồn ào của đám đông, ông nghe thấy những người cách-cơ hò tên ông chủ. Rồi những tiếng la khàn khàn quấy đảo ào lên, khi một tốp người nhô ra khỏi đám đông, vây quanh ông chủ. Đi giữa bọn họ tới chỗ chiếc xe, ông khum tay trên miệng và cố át tiếng huyên náo, hét vào tai Joóc: “Những tay này sẽ giúp chúng ta đem tất cả gà đến cạnh bãi chọi“.“Vâng, thưa ông chủ“.Joóc lại nhảy trở lên xe, chuyền tám cái chuồng gà xuống cho những người bạn da trắng nghèo của ông chủ, trong óc vụt nghĩ rằng trong ba mươi bảy năm theo nghiệp chọi gà, ông chưa bao giờ hết ngạc nhiên trước vẻ ngoài hoàn toàn bình tĩnh, thản nhiên của mexừ Liơ trong những lúc căng thẳng như hiện giờ. Rồi tất cả bọn kéo về phía bãi chọi, xuyên qua đám đông, mexừ Liơ mang con gà tuyệt đẹp màu vàng sẫm mà ông đã chọn để chọi đầu tiên và Joóc-Gà đi sau cùng, xách chiếc giỏ đựng các phương thuốc cấp cứu, da bụng của thỏ rừng, một mớ lá thường xuân tươi, xáp glixêrio, một búi mạng nhện và dầu thông. Càng đến gần bãi chọi, càng phải xô đẩy dữ mới tiến được, trong khi vang lên bên tai họ những giọng say bét nhè: “Tôôôm Liơ!“ hoặc đôi khi: “Đây là gã nhọ Joóc-Gà của ông í!“ Và Joóc có thể cảm thấy những con mắt sờ mó mình như những ngón tay, điều đó thật dễ chịu song ông vẫn tiếp tục vừa tiến bước vừa nhìn thẳng trước mặt, cố làm ra vẻ tình bơ như ông chủ.Và Joóc-Gà trông thấy vị chức sắc người Anh thấp bè bè thản nhiên đứng cạnh bãi chọi, cánh tay trái gập lại kẹp một con gà rất đẹp, trong khi đôi mắt cảnh giác đánh giá cái đám rước nhỏ đang dinh lũ gà khiêu chiến tới. Sau những cái gật đầu cộc lốc  trao đổi với mexừ Liơ, Raxel đặt con gà của mình lên bàn cân và người trọng tài xướng: “Năm (pao) mười lăm (ao-xơ)[1]. Bộ lông xanh của con gà đẹp mã óng lên như bạc dưới ánh mặt trời.Rồi ông chủ bước lên với chú gà vàng sẫm của mình, một trong những con được Joóc-Gà đặt biệt ưa thích. Nó cường lực, man dại, cổ ngọ nguậy như con rắn chuông, cặp mắt đằng đằng sát khí, và nó sôi sục muốn được thả ngay. Khi người trọng tài hô: “Chẵn sáu (pao)“ đám người da trắng nghèo hâm mộ và bợm rượu bèn hò reo cứ như thể chênh lệch một (ao-xơ) ấy có nghĩa là thắng rồi. “Tôôôôôm Liơ! Xơi tái ngài Anh – cát – lị í đi, Tôm! Ngông nghênh lắm cơ! Hạ cho y ta xuống nước đi một nấc nào!“Rõ ràng những người đặt biệt hâm mộ mexừ Liơ đã thực sự túy lúy càn khôn và Joóc-Gà thấy cả ông chủ lẫn vị khách người Anh đều đỏ rừ mặt lên vì bối rối trong khi họ quỳ xuống buộc cựa sắt cho gà của mình, vờ như không nghe thấy gì. Thế nhưng những tiếng hò càng to lên và thô lỗ hơn “Y ta chọi gà hay chọi vịt đấy nhỉ?“... “Khôồng, đấy là gà biết bơi mà!“... “Phải! Y ta nuôi nó bằng cá đấy!“ Mặt vị khách người Anh đầy vẻ phẫn nộ. Người trọng tài đã bắt đầu lao tới lao lui, giận dữ vung tay hét lớn: “Xin quý vị!“. Nhưng tiếng cười chế giễu chỉ lan rộng thêm và những lời châm chọc trở nên cay độc hơn: "Y ta mặc áo choàng đỏ nhằm cái trò vè gì nhỉ?“, “Y ta có chơi chọi cáo nữa không nhỉ?“...“Khôồng, y quá chậm chạp, lạch bạch như con ôpốt [2] ấy “...“Giống con ếch ộp hơn!“...“Tôi nom y giống như con chó săn ấy!“Mexừ Juét sải bước ra, giận dữ tới giáp mặt người trọng tài, hai tay chém vào không khí, nhưng những lời ông chìm đi trong tiếng hô đồng thanh: “Tôômm Liơ...! Tôômmmmm LIƠ...!“. Lúc này cả các giám khảo cũng nhập với trọng tài lăng xăng hết chỗ này sang chỗ khác, vung cánh tay, giơ nắm đấm và thét lác liên hồi: “Cuộc chọi gà sẽ ngừng lại nếu không im lặng!”… “Các người muốn thế đấy chứ, phải tiếp tục đi!”. Dần dà, những tiếng kêu la và cười cợt say khướt bắt đầu từ từ dịu xuống. Joóc-Gà thấy mặt mexừ Liơ như phát ốm vì bối rối và cả vị khách Hồng mao lẫn mexừ Juét đều nhợt nhạt đến tột độ.“Ông Liơ!” Khi vị khách người Anh đột ngột cất cao giọng bật ra tiếng ấy, đám đông hồ như im bặt ngay tức thì.“Ông Liơ, cả hai chúng ta đều có những con gà tuyệt diệu như thế này ở đây tôi không biết ông có ưng cùng tôi làm một quắn cá phụ đặc biệt của riêng chúng ta hay không?Joóc-Gà biết là tất cả trong số hàng trăm người đang chen chúc xung quanh đều cảm thấy như ông cái giọng hằn học và hạ cố của vị khách Hồng mao đằng sau cung cách lịch sự của hắn. Gáy của ông chủ - Joóc thấy thế - bỗng đỏ lên vì tức giận.Câu trả lời cứng nhắc của mexừ Liơ đến trong vài giây sau: “Cái đó cũng hợp ý tôi, thưa ngài. Ngài đề nghị đặt bao nhiêu?”Vị khách Hồng mao nín thinh. Vẻ như ông ta đang cân nhắc vấn đề trước khi nói. “Liệu mười nghìn đôla có đủ không?”Ông ta để cho đợt sóng ồ! à! hào hển tràn khắp đám đông rồi: “Có nghĩa là, trừ phi ông không tin lắm ở triển vọng của gà mình, thưa ông Liơ”. Ông ta đứng nhìn ông chủ nụ cười mỏng môi rành rành lộ vẻ khinh bỉ.Tràng sấm cảm thán ngắn ngủi của đám đông mau chóng xẹp xuống thành một im lặng ghê sợ; những người vừa nãy ngồi, giờ đứng hẳn lên. Tim Joóc-Gà như ngừng đập. Như một tiếng vang xa xăm, ông nghe thấy bà Malizi thuật lại cơn tam bành của bà chủ Liơ, bà ta gào lên rằng cái món năm nghìn đôla ông chủ đã rút ở nhà băng là “ngót nghét số tiền dành dụm suốt cả đời họ”. Cho nên Joóc-Gà biết mexừ Liơ không thể cả gan nhận cá. Nhưng liệu ông có thể trả lời thế nào để khỏi bị nhục nhã cực kỳ trước cái đám đông gồm hầu hết những người ông quen biết này? Chia sẻ nỗi quằn quại của ông chủ mình, Joóc-Gà thậm chí không dám nhìn ông nữa. Dường như một thiên thu đã trôi qua, rồi Joóc-Gà chợt nghi ngờ tai mình.Giọng mexừ Liơ căng thẳng: ”Thưa ngài, liệu ngài có bằng lòng gấp đôi số ấy không? Hai mươi nghìn!”Toàn thể đám đông trút ra những tiếng kêu hoài nghi giữa lao xao chuyển động náo nức. Hoàn toàn kinh hãi Joóc-Gà hiểu rằng món tiền ấy là tất tật cả vốn liếng mexừ Liơ có ở trên đời, nhà cửa ruộng đất và nô lệ của ông ta cộng thêm số tiền tiết kiệm của Joóc-Gà. Ông trông thấy vẻ kinh ngạc tột độ của người Anh trước khi mau chóng trấn tĩnh lại, bộ mặt giờ đây nghiêm nghị và dữ tợn. “Một bậc thượng võ chân chính! Y thốt lên, chìa tay cho mexừ Liơ “Xin nhận cá, thưa ngài! Nào ta hãy lắp cựa cho gà!”Lúc bấy giờ, Joóc-Gà đột nhiên hiểu ra: mexừ Liơ biết là con gà vàng sẫm tuyệt vời của mình sẽ thắng. Chẳng những ông chủ phút chốc trở nên giàu có, mà chiến thắng quyết định này sẽ khiến ông mãi mãi là một huyền thoại anh hùng đối với tất cả những người cách-cơ, một biểu tượng có thể thách thức và đánh bại cả những mexừ trưởng giả, giàu sang phú quí! Từ nay, không kẻ nào trong bọn họ còn thể nhìn Tôm Liơ dưới tầm con mắt nữa!Giờ đây, mexừ Liơ và vị khách Hồng mao cúi khom khom ở hai bên đối diện của sân chọi và trong khoảnh khắc đó, Joóc-Gà như thấy cả cuộc đời con gà của ông chủ vụt lướt qua tâm trí  mình. Ngay từ khi còn là một con gà nhép, những phản xạ nhanh không tưởng tượng được của nó  đã khiến Joóc chú ý từ đầu; rồi đến lúc choai choai, tính hung hãn kỳ lạ của con gà  tơ này khiến nó luôn luôn tìm cách tấn công những con khác qua những kẽ rào của chuồng; và gần  đây khi dược rút về từ bãi thả, trong mấy giây, li leo nữa thì nó giết chết con mồi  già, trước khi nó bị chặn lại. Ông chủ đã chọn con gà này vì biết ngón đánh của nó sắc sảo, xông xáo và sâu biết bao. Chỉ thoáng trong nửa giây, Joóc-Gà lại như nghe thấy Matilđa phẫn uất kêu: “Anh còn điên hơn cả ông chủ! Tệ lắm thì kết cục ông í cũng chỉ đến lại trở thành một cách-cơ là cùng, dưng mà đàng này anh đánh bạc với tự do của cả gia đình trên mấy con gà!”Rồi ba giám khảo bước ra, chiếm lĩnh vị trí đồng đều quanh sân chọi. Người trọng tài lấy tư thế rón rén như đang đứng trên trứng. Phảng phất một không khí tựa hồ như mọi người ở đây đều biết họ sắp được chứng kiến một cái gì sẽ là đầu đề để họ chuyện trò bàn tán cho đến hết đời. Joóc-Gà trông thấy ông chủ mình và lão người Anh ghìm đôi gà căng thẳng xuống, cả hai bộ mặt đều ngẩng lên theo dõi môi người trọng tài: “Buông!”Con gà xanh óng bạc và  con gà sẫm loang loáng lao vào nhau, đâm sầm thật mạnh và nhảy lùi lại. Vừa chạm chân tới đất, cả  hai lập tức tâng lên không, cố phóng đòn trúng vào những chỗ hiểm của nhau. Mỏ táp, cựa vung ào ào với một tốc độ lóa mắt, Joóc-Gà ít gặp trên sân chọi cặp gà nào đánh nhau dữ tợn như vậy. Bất thình lình con xanh óng bạc của lão người Anh bị trúng đòn, con gà của ông chủ đã phập sâu một cựa vào một xương cánh của nó, chúng mất thăng bằng ngã xuống, cả hai cùng vùng vẫy để gỡ chiếc cựa bị mắc trong khi mổ rất ác vào đầu nhau.“Săn sóc! Ba mươi giây!” Tiếng hô của trọng tài chưa dứt, cả vị khách người Anh lẫn mexừ Liơ đã nhảy vào: chiếc cựa gỡ ra rồi, hai người vuốt mớ lông đầu rối bù của gà mình cho mượt lại, rồi đặt chúng trở lại vạch xuất phát, lần này giữ đuôi chúng. “Chuẩn bị.” … “Buông!”Một lần nữa, đôi gà lại gặp ở tầm cao ngang nhau trên không cả hai bộ cựa cùng tìm đánh một đòn chí tử  nhưng đều không đạt trước khi hạ xuống đất. Con của ông chủ lao tới định đánh ngã địch thủ, nhưng con gà Anh làm một động tác giả xuất sắc, né sang bên, khiến đám đông hồ như nghẹn thở trong khi con gà của ông chủ nhào qua với tất cả sức mạnh vô tác dụng. Trước khi nó ngoắt lại, con gà Anh đã bổ tới, chúng điên cuồng quần nhau lăn lộn trên mặt đất, rồi lại đứng dậy được, lồng lộn, mỏ chọi mỏ, vừa rời ra lại quật cánh thật mạnh vào nhau bên trên hai cặp chân đá túi bụi. Chúng lại nhảy lên không, rồi lại hạ xuống đánh nhau dưới đất với một khí thế cuồng nộ mới.Một tiếng kêu nổi lên! Con gà Anh đã đánh con kia chảy máu. Một vết sẫm loang loang lộ ra trên ngực con gà của ông chủ. Nhưng nó nện mạnh địch thủ bằng những đòn cánh cho đến khi con này loạng choạng và nó chồm lên để hạ thủ. Nhưng một lần nữa con gà Anh lại né đỡ xuất sắc, tránh kịp và thoát hiểm. Joóc-Gà chưa từng chứng kiến những phản xạ nhanh quá sức tưởng tượng như thế bao giờ. Nhưng lúc này, con gà của ông chủ xoáy lộn dũng mãnh đến độ đủ sức đánh con gà Anh ngã ngửa. Nó đánh trúng ngực con này hai lần, làm chảy máu, nhưng con gà Anh xoay xở thế nào lại phóc được lên trên không và lao xuống đánh con gà của ông chủ vào cổ.Joóc-Gà đã nín thở theo dõi hai con gà máu me đầm đìa vẫn đá nhau, xoay vòng, đầu cúi thấp, mỗi con đều tìm một khe hở. Trong một pha quần thảo đột ngột, quay tít mù, con gà Anh thắng thế, dùng cánh ra đòn tới tấp, đôi cựa lại đánh tóe thêm máu, thế rồi kỳ lạ đến mức khó tin, con gà của ông chủ bỗng vọt lên không và khi hạ xuống, phóng một cựa vào trúng tim con gà Anh, nó gục xuống thành một mớ lông, máu ộc ra đằng mỏ.Điều đó xảy ra nhanh đến nỗi khoảng một giây sau tiếng ồn ào mới bùng lên như sấm rậy. Những gã đàn ông mặt đỏ gay la thét, nhảy lên nhảy xuống: “Tôôm! Tôôm! Ông ta đã thắng!” Joóc-Gà quá đỗi sung sướng, trông thấy họ xúm lại quanh ông chủ, đấm thùm thụp vào lưng ông, chộp lấy tay ông lắc lấy lắc để: “Tôôm-Liơ! Tôôm-Liơ! Tôm LIƠ!”Chúng ta sắp được tự do, Joóc-Gà tiếp tục nghĩ. Cái thực tế là chẳng mấy nữa ông sẽ nói vậy với gia đình mình, dường như không thể tin được. Ông thoáng thấy lão người Anh bạnh quai hàm ra khiến người ta nghĩ đến một con chó bò [3].“Ông LIƠ” Có lẽ không gì khác có thể khiến đám đông im lặng nhanh chóng đến thế.Lão người Anh đang bước; lão dừng lại cách ông chủ độ ba thước. Lão nói: “Gà của ông đánh cừ lắm. Kể ra con nào cũng có thể thắng…Đây là cặp gà kỳ phùng địch thủ hoàn hảo nhất mà tôi từng thấy! Tôi nghe nói ông là loại người thượng võ khả dĩ dám gộp cả tiền được lẫn vốn để cá tiếp một keo khác giữa gà của chúng ta”.Mexừ Liơ đứng đó, mặt trắng nhợt đi.Trong mấy giây liền, tiếng cục cục, quàng quạc của những con gà chọi nhốt trong chuồng là âm thanh duy nhất người ta nghe thấy, trong khi đám người đông nghịt cố gắng lĩnh hội được cái tiềm năng của đôi gà chọi thi đấu với tám mươi nghìn đôla đặt cược ai thắng sẽ vơ tuốt…Những cái đầu quay về phía mexừ Liơ. Ông có vẻ ngỡ ngàng phân vân. Trong một phần giây đồng hồ, luồng mắt của ông chạm vào Joóc-Gà đang ráo riết chạy chữa cho con gà bị thương. Joóc-Gà cũng giật thót như những người khác khi nghe thấy giọng của chính mình: “Gà của ông đánh được mọi thứ gì có lông vũ, thưa ông chủ!” Một biển mặt da trắng xoay về phía Joóc.“Tôi nghe nói gã da đen trung thành của ông là một trong số những tay luyện gà cự phách nhất, nhưng ở vào địa vị ông, tôi sẽ không quá tin vào ý kiến hắn. Tôi cũng có những gà khác rất hay”.Những lời đó thốt ra như thể nhà phú hộ Anh coi thất bại vừa rồi của mình khác nào một ván bi, như thể lão đang trêu tức mexừ Liơ vậy.Thế rồi mexừ Liơ nói, giọng hết sức trang trọng “Vâng thưa ngài. Như ngài đề nghị, tôi vui lòng để cả món tiền chuyển sang cá vào một trận khác”.Mấy phút hoạt động chuẩn bị tiếp theo đó qua đi gần như mờ mờ ảo ảo đối với Joóc-Gà. Không một tiếng động nào phát ra từ đám đông xung quanh. Trước nay chưa từng có gì như thế. Tất cả bản năng của Joóc-Gà đều đồng tình khi mexừ Liơ đưa ngón tay trỏ chỉ vào cái chuồng nhốt con gà vốn đã được Joóc đặt cho một biệt hiệu từ trước. “Vâng thưa ông, con Diều hâu”, ông thì thào, biết rất cụ thể rằng con này thiên về miếng chộp và giữ địch thủ bằng mỏ trong khi dùng cựa chém. Đó sẽ là cách trị những con gà được luyện tránh né tinh thông, như trận đấu trước đã khiến người ta nghĩ đó có thể là đặc điểm trong đàn gà của vị khách Hồng mao.Ẫm con “Diều hâu” trong tay, mexừ Liơ đi ra chỗ lão người Anh cầm một con gà chắc nịch màu xám đậm. Đưa lên cân trước khi vào trận, cả hai cùng nặng sáu (pao).Khi tiếng “Buông!” vang lên, mang tới chấn động mong đợi, thay vì nhảy lên không, chả hiểu sao cả hai con đều phang nhau những đòn cánh dữ dội và Joóc-Gà nghe thấy con “Diều hâu” táp mỏ sắc một miếng giữ  đích đáng… đang đòn đi đòn lại thì không biết thế nào, con gà Anh đánh trúng một cựa khủng khiếp. Còn gà của ông chủ loang choạng và đầu nó rũ xuống mềm oặt một lúc trước khi ngã gục, miệng há ra trào máu.“Ôi lậy Chúa! Ôi lạy Chúa! Ôi lạy Chúa! Ôi lạy Chúa!” Joóc-Gà lao như tên bắn gạt mọi người sang bên, bổ nhào vào bãi chọi hình tròn. Rống lên như trẻ con, bế thốc con “Diều hâu” hiển nhiên là bị tử thương, ông hút máu động nơi mỏ nó trong khi nó thoi thót yếu ớt hấp hối trên tay ông. Ông chật vật đứng dậy, nỗi đau ồn ào dữ dội của ông khiến những người đứng gần nhất phải lùi lại trong khi ông loạng choạng đi xuyên đám đông trở về xe, tay ẵm con gà chết.Quanh quanh bãi chọi, một nhóm  điền chủ đang rối rít vỗ lưng chúc mừng vị  khách người Anh và mexừ Juét. Cả bọn họ đều quay lưng lại cái bóng đơn độc, rũ rượi của Me xừ Liơ đang đứng chôn chân, đờ đẫn nhìn xuống những vệt máu trong sân chọi.Cuối cùng ngài C. Eric Raxel quay lại, bước tới chỗ me xừ Liơ, và me xừ  Liơ chậm rãi ngước lên.“Ngài nói sao?” ông lẩm bẩm.“Thưa ngài, tôi nói rằng chỉ tại hôm nay không phải là ngày đại cát của ngài thôi.”Me xừ Liơ cố tạo ra được cái vệt bóng của một nụ cười. Ngài C. Eric Raxel nói: “Về chuyện cá thì thế này. Cố nhiên, không ai mang theo những món tiền lớn như thế trong túi. Tại sao ta không giải quyết vào ngày mai nhỉ? Cho là một lúc nào đó trong buổi chiều đi…” Ông ta dừng lại một lát. “Sau giờ dùng trà, tại nhà ông Juét”.Tê tái, me xừ Liơ gật đầu: “Vâng thưa ngài”.Chặng đường về nhà mất hai tiếng đồng hồ. Cả ông chủ lẫn Joóc-Gà đều không hé răng nói một lời. Đây là cuộc hành trình dài nhất bằng xe mà Joóc-Gà từng đi, ấy thế mà nó vẫn chưa đủ dài, khi chiếc xe rẽ vào lối đi trong đồn điền…Khì mexừ Liơ từ nhà Mexừ Juét trờ về vào lúc sẩm tối ngày hôm sau, ông thấy Joóc-Gà đang trộn thức ăn cho lũ gà con trong lều đựng đồ dự trữ, nơi ông đã qua phần lớn thời gian từ lúc những tiếng la thét, rền rĩ than khóc của Matilđa, cuối cùng, đã khiến ông phải trốn khỏi căn nhà gỗ nhỏ của họ.“Joóc”, ông chủ nói “ta có điều đau lòng nói với anh”. Ông dừng lại lựa chữ tìm lời. “Ta hồ như không biết nói sao đây. Nhưng anh đã biết đấy, ta chả lấy đâu ra ngót nghét số tiền mà người ta tưởng ta có. Sự thực là, trừ mấy nghìn, hòm hèm toàn bộ sở hữu của ta chỉ gồm có ngôi nhà, mảnh ruộng đất này và một số nô lệ các người.”Ông í sắp bán bọn ta, Joóc mang máng cảm thấy thế.“Khốn nỗi”, ông chủ nói tiếp, “thậm chí tất cả những thứ ấy cũng chỉ  được vào khoảng một nửa số ta nợ lão chó đẻ giời đánh thánh vật ấy. Nhưng lão đã mở cho ta một đường thoát”. Ông chủ lại ngần ngừ. “Anh đã nghe lão bảo đã nghe đồn về anh như thế nào đấy, và hôm nay lão nói lão đã thấy được tài luyện gà của anh qua cả hai con đem ra đấu”…Ông chủ hít một hơi thật sâu. Còn Joóc-Gà thì nín thở “Ờ, tuồng như lão cần thay một tay luyện gà lão mất ở bên Anh cách đây ít lâu và lão nghĩ mang về một gã nhọ luyện gà kể cũng hay”. Ông chủ không đủ sức nhìn vào đôi mắt nghi ngờ của Joóc và đâm ra cộc lốc hơn. “ Để khỏi kéo dài chuyện bầy nhầy này, lão ta bằng lòng lấy tất cả tiền mặt ta có, hai đợt cầm giữ ngôi nhà này để thế nợ - đợt một và đợt hai -  và mang anh về bên Anh dùng cho đến khi anh luyện được một người khác, coi thế là xong nợ. Lão ta bảo là không quá hai năm đâu”.Ông chủ cố ép mình nhìn thẳng vào mặt Joóc-Gà “Không thể nào nói được ta đau đớn biết chừng nào về chuyện này, Joóc ạ… Ta không có cách nào khác. Lão ta xử với ta thế, cũng là nương nhẹ. Nếu ta không làm theo thì sẽ lụn bại, mọi thứ ta đã làm lụng suốt đời để gầy dựng nên đều đổ xuống sông xuống biển hết”.Joóc không sao tìm ra lời để nói. Ông có thể nói gì kia chứ? Dù sao, ông cũng là nô lệ của ông chủ.“Bây giờ, ta biết anh cũng khánh kiệt và ta muốn bù đắp lại phần nào cho anh. Cho nên, ngay đây ta hứa với anh là trong khi anh đi vắng, ta sẽ trông nom vợ con anh. Và ngày anh trở về…”.Mexừ Liơ ngừng lại, luồn tay vào túi rút ra một tờ giấy gấp, giở nó ra và chìa trước mặt Joóc-Gà.“Biết đây là cái gì không? Đêm qua, ta ngồi viết nó đây. Con đang nhìn thẳng vào văn bản hợp pháp xác nhận cho con được tự do, nhỏ ạ! Ta sẽ giữ nó trong két sắt của ta để trao cho con, ngày con trở về!”Nhưng sau khi nhìn trừng trừng một lúc vào những dòng chữ bí ẩn phủ kín tờ giấy trắng vuông vức, Joóc-Gà vẫn tiếp tục vật lộn để chế ngự cơn giận dữ của mình. “Ông chủ ạ”, ông bình tĩnh nói, “trước tui định mua cả nhà tui tự do! Bi giờ tất cả mọi thứ tui có đã đi tong, còn tui thì ông tống khứ tận đâu đâu bên kia biển nước, xa vợ xa con. Sao ông không thể chí ít là thả cho mẹ con nó tự do ngay bi giờ, rồi sau đến tui, khi tui trở về?”.Đôi mắt Mexừ Liơ him him, “Ta không cần mày dạy ta phải làm gì, nhỏ ạ!” Không phải lỗi tại ta mà mày mất món tiền ấy! Dù sao ta vẫn tự nguyện làm quá nhiều cho mày, ấy cái phiền nhiễu với bọn nhọ là thế! Tốt hơn, là mày hãy cẩn thận cái mồm mầy!” Mặt ông chủ đỏ dần lên. “Nếu mày không ở với ta cả đời ở đây thì ta đã thẳng thừng mà làm và bán quách cái đít nhọ của mày đi cho xong”.Joóc nhìn ông, rồi lắc đầu: “Nếu cả đời tui có chút ý nghĩa gì mới ông, thì thưa ông chủ, sao ông lại còn làm nó thêm rối beng lên thế nữa?” Mặt ông chủ rắn đanh lại: “Hãy gói ghém bất cứ thứ gì mày định mang theo! Thứ bảy, mày sẽ lên đường sang Anh”.Chú thích:[1] Khoảng gần 2,700kg[2] Một loài thú có túi đựng con[3] Một loài chó đầu to