Có tiếng sàn nhà cót két. Sofia vội ngồi thẳng người lên, nhìn chằm chằm vào cánh cửa, như thể ác quỷ, với đôi cánh lửa và bộ quần áo bằng vàng, sắp sửa bước vào đến nơi. Cặp môi run lên, Sofia tựa vào thành ghế bọc nhung, ngả đầu vào lòng bàn tay, tim đập thình thình.Vaxili Vaxilievich Golixyn cúi đầu chui qua mi cửa thấp, thận trọng bước vào rồi đứng lại không nói không rằng. Sofia những muốn ôm ghì lấy hắn, những muốn như một làn sóng biển ấp ủ hắn trong lòng, dào dạt tình yêu thương. Nhưng công chúa giả vờ đang ngủ chập chờn: như thế đứng đắn hơn, công chúa mệt vì đã đứng suốt khoá lễ, giờ đây công chúa nghỉ, một nụ cười nở trên môi. Vaxili Vaxilievich gọi khẽ đến nỗi công chúa chỉ thoáng nghe thấy:- Sofia em!Hắn cúi xuống, nhìn vào mặt công chúa, cái áo gấm hắn mặc sột soạt. Cặp môi của Sofia hé mở. Thế là bộ ria thơm phức của hắn chạm vào má làm công chúa thấy buồn buồn rồi cặp môi ấm ấp của hắn sát lại đặt mạnh một cái hôn lên miệng nàng. Toàn thân Sofia run lên, một sự thèm muốn khôn tả truyền từ lưng, tràn vào lòng nàng thành một cơn nóng bỏng quằn quại. Sofia giơ tay lên, định ôm ghì lấy đầu Vaxili Vaxilievich nhưng lại đẩy hắn ra:- Ồ lùi ra anh. Anh không nhớ ư? Ngày thứ sáu Thánh (1) mà thế nầy là có tội đấy.Công chúa mở to cặp mắt thông minh và cũng như mọi lần ngạc nhiên về vẻ đẹp của Vaxili Vaxilievich.Công chúa cảm thấy hắn đang bồn chồn, sốt ruột. Một niềm vui sướng tràn ngập người Sofia: công chúa lắc đầu:- Sofia em, - hắn nói, - Ivan Mikhailovich và Ivan Andreevich Khovanski đang chờ ở dưới kia; họ mang đến cho em những tin tức quan trọng. Em hãy xuống đi, công việc cấp bách đấy.Sofia nắm lấy hai bàn tay Vaxili Vaxilievich, ép vào bộ ngực nở nang của mình, rồi lại đưa lên miệng hôn, đôi hàng mi rớm lệ vì dạt dào yêu thương. Công chúa lại gần gương để sửa chiếc mũ miện và đưa cặp mắt lơ đãng liếc nhìn hình ảnh mình trong gương; không đẹp, nhưng có người yêu…- Nào đi.Khovanski và Ivan Mikhailovich Miloslavski, người cậu của công chúa, đang đứng trước một cửa sổ có trụ, mũ lông của họ chạm tới vòm trần. Mikhailovich Miloslavski có đôi gò má cao cặp mắt ti hí, nhễ nhại mồ hôi trong bộ áo lông mới của Sa hoàng cho, mặt đỏ bừng vì ăn uống no nê và vì xúc động. Sofia bước nhanh lại gần và nghiêng đầu chào theo lối chào của các nữ tu sĩ Ivan Mikhailovich cố gắng đưa bộ râu và đôi môi về đằng trước, cái bụng lão không cho phép lão lại gần hơn nữa.- Matveev đã về tới tu viện Ba Ngôi.Cặp mắt xanh lè của Sofia mở to.- Bọn tu sĩ đón rước lão như một Sa hoàng. Ngày mười hai tháng năm nầy là lão tới Moskva. Thằng cháu tôi, Petka Tolstoy, vừa đi thẳng một mạch từ tu viện Ba Ngôi đến đây. Hắn kể lại thế nầy: sau buổi lễ, Matveev đứng trước đám dân chúng, đã chửi rủa và nói xấu gia đình Miloslavski chúng ta: "Lũ quạ đen, lão nói, đã sà vào Ngân khố của Sa hoàng… Bây giờ chúng lại định dựa vào giáo mác của bọn xtreletz để nắm quyền bính. Nhưng chúng sẽ không làm thế được! Ta sẽ đè bẹp cuộc nổi loạn, ta sẽ điều các trung đoàn xtreletz đến những tỉnh xa xôi, đến những miền biên cương. Ta sẽ bẻ gãy cánh của bọn quý tộc quyền thế. Ta xin hôn Thánh giá để tỏ lòng trung thành với Sa hoàng Piotr Alekseevich. Nhưng vì Sa hoàng hãy còn nhỏ quá nên hoàng hậu Natalia Kirilovna, mẹ Sa hoàng, sẽ trị vì. Ta còn sống, ta quyết thực hiện xong những điều đó".Mặt Sofia sạm lại. Công chúa đứng, đầu cúi gầm xuống, hai cánh tay buông thõng. Chỉ có chiếc mũ miện có sừng và bím tóc tết sau lưng là rung động. Vaxili Vaxilievich, vẻ mặt lầm lì, mắt nhìn xuống đất, nói:- Một cái gì đó sẽ được thực hiện, nhưng không phải như lão ta nói… Matveev sẽ không nắm được quyền bính ở Moskva…Miloslavski lại hấp tấp thì thầm:- Lão đã nói xấu và chửi rủa vương hầu Vaxili Vaxilievich hơn tất cả mọi người, "Vaxka Golixyn, lão nói, đang mưu mô, chiếm đoạt ngai vàng, hắn sẽ mất đầu về việc nầy".Sofia từ từ ngoảnh mặt lại, mắt công chúa bắt gặp luồng mắt của Vaxili Vaxilievich. Hắn mỉm cười - một nếp nhăn nhỏ, thảm hại thoáng hiện trên mép, Sofia đã hiểu: việc nầy có thể nguy hỉểm đến tính mạng hắn, mất đầu như chơi. Để đền bù cho nếp nhăn nhỏ đó, giá phải châm lứa đốt cháy cả thành Moskva ngay lúc đó, Sofia cũng chẳng ngần ngại gì…Nén cơn xúc động, công chúa hỏi:- Thế bọn xtreletz nói gì?Miloslavski thở hổn hển. Vaxili Vaxilievich rón rén đi chung quanh căn phòng, nhìn qua các cửa rồi trở lại đứng sau Sofia. Quận chúa không nhịn được, vội ngắt lời Khovanski đang định nói:- Thế ra là hoàng hậu Natalia Kirilovna muốn đổ máu… Bà ta làm sao thế? Hay tại bà ta không quên được dòng dõi hèn hạ của mình… Ở nhà với bố mẹ, bà ta mang ủng gai… Mọi người đều biết rằng khi Matveev thương hại bà ta mang về nuôi trong dinh thự của lão, bà ta không có cả đến áo lót thay đổi… Bà ta suốt đời chưa từng biết cái phòng dành riêng cho phụ nữ là thế nào. Bà ta ngồi cùng bàn uống rượu vang với bọn đàn ông. - Cái cổ to xù của Sofia bó chặt trong cổ áo lót có đính ngọc trai quý, bạnh ra vì tức giận, những vết đỏ nổi lên trên má. - Hoàng hậu đã vui chơi thỏa thích với cha chúng ta và giáo trưởng Nikon… Bọn đàn bà chúng ta đều biết rõ cả. Thằng em ta, Petrusa, không giống cha một chút nào, từ nét mặt cho đến dáng đcho đấy là một người đàn bà… Một cái váy là điều duy nhất đáng kể đối với ông ta…Thật là một con quái vật! Nữ bá tước Konixmac đã làm ông ta mê mẩn là vì, trong khi khiêu vũ, con mụ ấy đã để hở cho ông ta trông thấy nịt bít tất của nó: những băng nhung đen, thắt trên tất màu hồng.- Lạy Chúa, cái đó tác động đến thế kia ư? - Anna phu nhân lẩm bẩm.- Ông ta đã say mê mụ quý tộc Nga Volkova như một tên súc sinh; trong buổi vũ hội, mụ ta thay áo dài và áo lót rất nhiều lần; ông ta đã vào buồng, lấy áo lót của mụ mà lau mặt… Ở thế kỷ trước, vua Pháp Henri đệ nhị cũng đã làm như thế… Nhưng chuyện ấy là khởi đầu một cuộc dan díu lâu dài, còn đằng nầy mụ quý tộc Volkova đã chuồn mất ngay dưới mũi Auguste ai cũng lấy thế làm hả dạ.- Chắc là tôi ngu ngốc ghê lắm! - Anna phu nhân kêu lên, - nhưng tôi không hiểu cái áo lót của bà ấy thì có liên quan gì đến chuyện nầy.- Không phải cái áo lót mà là da dẻ mụ ta, cái mùi đặc biệt của nó… Da dẻ đàn bà cũng như hương thơm của một bông hoa, đến các cô gái nhỏ ở nhà tu kín cũng chẳng lạ gì điều đó… Với một người dâm đãng đàng điếm như nhà vua yêu quý của chúng ta thì cái mũi ông ta quyết định mọi tình cảm.- Ôi lạy Đức bà đồng trinh!- Hẳn bà đã chú ý nhìn cái mũi to tướng của ông ta rồi chứ, ông ta rất tự hào về cái mũi đó và ông ta cho rằng nó làm ông ta trông giống vua Henri đệ tứ(2) Lúc nào ông ta cũng hấp háy cái lỗ mũi như một con chó săn đánh hơi gà gô.- Như vậy, điều quan trọng nhất là nước hoa, bột hổ phách, sức nước thơm, có phải không" Tôi hiểu thế có đúng không, thưa nữ bá tước đáng mến?- Nếu bà đã đọc Odytxe(3) rồi thì hẳn bà nhớ là nữ phù thuỷ Xiêcxê đã biến đàn ông thành lợn… Bà bạn thân mến, đừng giả đò ngây thơ… Vả lại, tất cả những chuyện ấy kể ra cũng khá khó chịu, bực mình và nhục nhã.Nữ bá tước im bặt. Anna phu nhân phân vân tự hỏi không biết trong hai người - bà ta và nữ tá tước - thực ra ai đã lừa bịp ai? Qua kính cửa xe, bà trông thấy đầu một con ngựa với đôi môi đen sì sùi bọt.Nhà vua lại gần cỗ xe… nhảy xuống ngựa và mở cửa xe. Lỗ mũi nhà vua nở ra, một nụ cười rạng rờ soi sáng khuôn mặt hớn hở, rõ nét. Dưới ánh đuốc do một tên quân kỵ cầm, trông nhà vua thật là lộng lẫy với chiếc mũ nhe mạ vàng, vành mũ hất lên và chiếc áo bào đỏ thắm oai vệ khoác trên vai; nom nhà vua đường bệ đến nỗi Anna phu nhân phải tự nhủ: "Không, không, không được làm những chuyện dại dột". Nhà vua vui vẻ kêu lên:- Xin mời các phu nhân xuống xe, các phu nhân sẽ dự một cảnh tượng lịch sử!Anna phu nhân khẽ kêu lên một tiếng, lập tức lao ra cửa xe, còn nữ bá tước thì nói:- Thiếp đau lưng như giần, hẳn bệ hạ muốn vậy. Thiếp chẳng ăn mặc điểm trang gì, thiếp sẽ ở lại đây, nhịn đói mà ngủ gà ngủ gật vậy.Nhà vua xẵng giọng đáp:- Nếu phu nhân cần có một ổ rơm, ta sẽ sai người đi lấy!- Lấy ổ rơm cho thiếp!Ánh lửa xanh lè vụt lóe trong cặp mắt bỗng mở to của nữ bá tước làm vua Auguste phải lùi lại. Nữ bá tước như cầm một cái mồi đang cháy, nhảy ra ngoài xe, mình choàng áo khoác màu hoa đào, rực rỡ trong ánh chân ngọc lấp lánh ở tai, ở cổ ở ngón tay, tóc hơi rối nhưng không phải vì thế mà kém phần kiều diễm.- Lúc nào cung xin tuân theo lệnh hoàng thượng, - bà ta nói, và luồn cánh tay để trần vào tay vua. Một lần nữa, Anna phu nhân thấy người đàn bà nầy tài nghệ quả thật cao cường.Cả ba người đi về phía cỗ xe của vua, bên cạnh có một trung đội quân kỵ tinh nhuệ túc trực dưới ánh đuốc - toàn là quý tộc Ba Lan - mặc áo giáp, có những lông thiên nga cắm vào những vòng sắt ở lưng. Auguste và hai vị phu nhân - mỗi người một bên nhà vua và hơi lùi lại sau một chút - ngồi vào ghế bành đặt trên thảm.Tim Anna phu nhân đập rất nhanh: những kỵ sĩ cao lớn kia, vây quanh bà ta, với cánh, áo giáp và mũ sắt lấp loáng dưới ánh đuốc, trông tựa những thiên thần của Chúa giáng xuống trần để đem cung điện Warsawa vinh quang và của cải trả lại cho vua Auguste. Bà nhắm mắt lại và niệm một bài kinh ngắn:- Cầu cho nhà vua hiền như một con cừu non trong tay con!Bỗng có tiếng vó ngựa. Trung đội kỵ binh rẽ ra nhường lối cho những người mới đến. Người ta trông thấy từ trong bóng tối hiện ra vương hầu Lubomirski, đi theo có một đoàn kỵ sĩ cũng có cánh sau lưng nhưng là lông đen. Tới sát chỗ vua ngồi, vị đại thủ lĩnh gò mạnh cương ngựa, chiến bào bay phồng lên, rồi nhảy xuống ngựa quỳ một gối xuống thảm, trước mặt vua Auguste:- Tâu hoàng thượng, nếu có thể được, xin hoàng thượng hãy tha thứ cho sự phản nghịch của thần.Cặp mắt đen của ông ta náy lừa, biểu lộ một quyết tâm hung dữ, khuôn mặt đỏ rực lầm lì, giọng nói nghẹn ngào. Ông đang cố nén lòng kiêu kỳ của mình xuống.Ông không bỏ chiếc mũ lông thú có đính một chuỗi kim cương, chỉ có hai bàn tay khô khan của ông run lên:- Sự phản nghịch của thần là một việc điên rồ, một sự mất trí… Nhưng hoàng thượng hãy tin ở thần, dẫu sao thần cũng không một lúc nào thừa nhận Xtanixlav là vua… Sự xúc phạm ấy làm thần đau đớn trăm chiều. Cuối cùng giờ phút thần mong đợi đã đến… Thần đã ném chiếc gậy chỉ huy của thần xuống chân hắn… Thần đã nhổ toẹt xuống đất và bước ra khỏi nhà hắn… Trong sân hoàng cung, quân lính của tên quan trấn thủ đã xông lại đánh thần… Nhờ ơn Chúa, tay thần cầm gươm còn vững, thần đã lấy máu của những tên khốn kiếp ấy đánh dấu việc thần cắt đứt với Lekzinski… Thần xin dâng tính mạng lên hoàng thượng.Vừa lắng nghe, vua Auguste vừa từ từ tháo đôi bao tay bằng sắt ném xuống thảm. Mặt nhà vua tươi tỉnh lên. Nhà vua đứng dậy, vẫy hai bàn tay chìa ra:- Đại thi, thật là một sự kỳ lạ không sao hiểu được - Sofia nắm chặt hai bàn tay lại làm những chiếc nhẫn chạm vào nhau lách cách rồi ép hai nắm tay vào ngực, nói - Ta chỉ là một người con gái thôi, ta thấy ngượng ngùng phải nói chuyện quốc gia đại sự với các ông… nhưng Natalia Kirilovna đã muốn đổ máu thì bà ta sẽ được đổ máu… Nếu không thì tất cả các ông sẽ mất đầu, còn ta, ta sẽ gieo mình xuống giếng.- Được nghe những lời như vậy, thật quả là một sự vui sướng, - Vaxili Vaxilievich nói dằn từng tiếng. - Vương hầu Ivan Andreevich, ngài hãy trình công chúa biết tình hình các trung đoàn.- Thưa công chúa Sofia Alekseyevna, trừ xtreletz ra, tất cả các trung đoàn đều ủng hộ công chúa, - Khovanski nói. - Hàng ngày bọn xtreletz tụ tập rất đông trước các trụ sở cảnh sát ném gạch đá, gậy gộc vào các cửa sổ và gọi bọn đại tá là đồ hèn (Nghe thấy thế, Miloslavski nghẹn cổ, hắng giọng. Vaxili Vaxilievich hoảng sợ chớp mắt, riêng có Sofia là bình tĩnh không nhúc nhích…). Đại tá Bukhbustov và bách binh trưởng Boborykin định tỏ ra nghiêm khắc và bắt bọn xtreletz trở lại trật tự, bọn nầy bèn lôi hai người lên một cái gác chuông rồi đẩy họ rơi từ trên đó xuống đất, miệng la hét: "Liubô liubô(1)!" Bọn xtreletz bất tuân thượng lệnh; ở ngoại ô, trong chợ, ở các khu Belygorod và Kitai-gorod, chúng tụ tập rất đông và xúi giục dân chúng; đứng trước những nhà tắm công cộng, chúng hét lên: "Chúng ta không muốn để bọn Narytskin và bọn Matveev cai trị chúng ta, chúng ta sẽ vặn cổ chúng cho mà xem!".- Chúng chỉ được cái to mồm nhưng chúng ta muốn thấy chúng thực hiện những sự việc lớn, - Sofia ưỡn thắng người lên, hầm hầm cau mầy nói. - Chúng đừng sợ cứ đâm chết những kẻ thù của ta đi, bọn Artamon Matveev, Yazykov, Likhasev và bọn Narytskin và tất cả lũ ổ chúng nó, đừng sợ, cứ lật đổ phăng cái thằng chó con ấy đi. Chà! Dì ghẻ ơi là dì ghẻ, cái tâm địa đáng nguyền rủa… Nầy cầm lấy, - Sofia mạnh tay tháo tuột tất cả nhẫn ra, rồi nắm chặt trong tay đưa cho Khovanski. - Gửi cho chúng những thứ nầy… Bảo chúng là chúng muốn gì cũng được… Lương hậu, đất cát, mọi thứ miễn trừ… Nhưng gặp thời cơ, chúng chớ có do dự. Bảo chúng tôn ta lên ngôi.Nghe thấy những lời đó, Miloslavski khoa tay, vẻ mặt hoảng sợ. Khovanski khoái trá, nhe răng cười.Vaxili Vaxilievich lấy tay che mắt: có lẽ hắn không muốn người ta trông thấy vẻ kiêu hãnh trên mặt hắn.Chú thích:(1) Theo đạo Gia tô, ngày Chúa lên trời(2) Tiếng kêu tỏ ý tán thưởng hoặc vui sướng của dân Nga thời xưa như ta kêu: "Hay, hay" hoặc "Hoan hô"